De metallicis libri tres

51쪽

- oioscoride ua itui in elunca loco pes ustri, quam in colae in pastillo formant admistoc prino sanguine, signo

risese it dissenteriae utilis At e Galeno testante se oculata fide haec vidi:se hab inus: Colla qciendam esse iuxta Ephesitiadem urbela, in quo planta nulla uiuit, solo ueluti

j abetur, digili Diuinae , quod Caprae est , imprimebatur,

a nullo admitto,anguine, mate mairUbra est. Altera Res bricam esse fabrilaru .iae manus tangentium inficit

nam prima nequaquam tingit. Tertiam mundandis uestiabus nasu esse ob facultatem abstergentem,quam thabet, ut CSetatullo pom i inins de ILemnia 4ηquit, este Minis P ψXi mam antiquis multiim celebr tam cuni insula da cire δε nec nisi signatam uenulidari, unde &Spappellauere, Hac Minium dulterari so ituni, sudis mos dicina pr claram rem haberi Hodie a retur terra quῆdam Characteribus Turcicis inscripta candicans modico, ali quando nullo rubore infecta quam incerterras sigillatas uerant Lemniam putant . Testanta enim, qui hodie in Lemnum nauigarunt, paruo quodam loco, paludo , ram Lemniam colligi, id Vesistate sub canicula lacu turbato pol quam siabsidit, lutum iligi, g.ilo imprimi, dei ad Imperatori Turcarum tradi, qui postea Magnatis distribuat presidium unicum aduenena Ideo rara habetur, nec publice uenditur. Verum talia sunt, quos specta eam reddaut . Primum Millam Di-nz, cuius uires uanq

52쪽

Bilbs canet Pali ad Vero genus terrae subere cui tamen authoritas ex antiqui a te res fgione afferuetur Si igitur viares naturales sinit in Rab pica , - : a Scie cribitur Len inia, ut icilicet colore gh 1nio. r. XII ta manuvnon in iaciat, sapore audem nuI: qia catena mordGneem habeat, ut testatur Galliariis: profecto eicienda est tessa agillata praedicta, Rubrica sumenda esst, quae eaSconditioneS haber. Affertur autem hi iusmodi ex Oriendalibus quidem , glebos rubentibu54. cossi S, lingoa glutinosisu quem Bolum oti et Palem Vocant . Ei non Inderiorem habemus exulua, S Iillo psae zer Sinopidem coloris Epatici, quaedam re-- peritur unius alae rubedini colore anguineo quaedam ro

1 . in clam Araculo facie. maculis alij6 sangu1neis, alijs panei tengibus . aliis candidys Omnes leuissimae succotussia meque odore quodam fungi Pruneoli. Omnes linguae pertinaciter h. brent. Reperiuntur in metallis ferri , sed in Du ca qua titate, Vc Boiuvea adidus his nulla reperita asperitas sub dentibus &citis me su cum loluuntur. Ex rubentiore conficiund Mada ficti ia, Ut ex ijs potus perquam frigi os propinent rebrienantibus nam vim Alegiteriam

A P. X m II. - ολ menia dea ore Galani reperta est'. Simpi quae X, lapidem vocari tradit ob consistentiam, licet terras , quia Deillime soluitur . . Paulus Aetius Giebam A

Wi mactam vocant, unde Bul Armenus hodie vocatur.

ionem. habet pallidum, densior grauior ei quam Aster Sami r facillime soluitur cilcis moelo, mollissimaque est APSI ae vitae aspei uatesiarenosa. Afferri tradu ex Armenia

53쪽

ea parte qaae Cappad Miae contermina est Facultatebere adimodum exsiccantem, consolidanteximi scii co con ferre Dissenteriae, caeteris alafi iluxibus. Item puros anguinis, catarris, Heribus putridis oris, pulmonis ob

id euroili ad Phthisim, fistulis sedis conix hqndas Ia

peste praeterea unicum tuisse remedium Romae in vino in ro aut diluto potam Caepit nostris temporibus afferri Bolus pallidus cum omnibus conditionibus a Galeni, traditis Glebae enim iunt praedensiae,Aux tacta linguaehaerent vi caeteri boli nobiliores. Si vero affandatur aqua, citissime ab solbent, c lcis modo soluuntur in succum absque ulla asperitate. Sed qui vos terrarum loco non generi aseriabunt, omnes pr*di uis moras suspectas habent,praecipue quibus virtus Alexis exu triuuitur, hanc igniatae naturae tribuentes. At videmus coaditiones Lemniae, Samiae, Θρο-mae, qua Omne aduersus venena praestanetissimas prindicapi in e cons latire, quod frigidae sunt,&siccant vehem enim absque morsu nullamque asperitatem hareno'sami, bent, sed facillime in tenuem succum saluuntur: sic enim late diffindi possunt,&solidas partes adhaerendotu ri praeua humiditates abserbere. Itidici est multuat se re , quod lingum posita hiis aera vel menter . Paulus fginetat radix Armenio similem facultatem habere lebam AJ nainis eiu nin aes minime tradit. Cur igitur: alios mulios bolos imites, qualis eae liua, aucta, lio, aut alijs locis habemus, recusabimus siue candidi ut Samia , siue rubicundi v a. ivdiae, fue polidi ut Armeniae

siue vari,ut ex tua. Sed ut in summa contrahantur terrae Medicis usurpatae qui da in asilingunt,4 siccant , refrigerant , quando te Eae simpliciori pros rium, ut Eretria ,

Samia , Lenania, Armeni , quibus antiqua e mur,nmitiis autem temporibus boli getaera & tora Melitensis. Q laedam cum altricitione ira incitatem aliquam papant aut eae Nitro, ut Chia , et lautia , Cimolia ,Pigniris , ideo a Maia vir aut nos variae Oezae sullonum et in cnalumine

54쪽

Humine, ut Melix, apud nos luta varia balneorum aluin minoibrum, qui is cimur ad Podagri os, Mulcera maligna aut ex umine, ut Ampeli S aut ex sulphure, ut iuta quaedam iuxta balnea siilphurea Habemus a terrasa tramentosas continentes Chalcitim Mysi . Melanteriam, Sori,ex quibus omnibus trahitur Cauanthum,ut loco proprio dicemus . Habemus mistas ex p uribus Metallicis, ut lutum , quod ex Balneis Patauinis in se est, ad maligna tibiarum ulcera sananda, illinendo totum crus,&insoles ando tradunt constare ex Gypso Sc sale. Et balneum Sancti Cassiani, cuius lutosimbli modo utuntur: qaod a. stat ex sulphure 3 alumine.

EXpli alis iis quae proprie terrae vocantur , reliqua lim

more solubilia explicemus , ut sales, alumina, alia similia. Dictiunt haec a terris, quia a calido dc sicco magis passa sunt: ideo retinent ignis vestigium praeterea ob rarefactionem , attenuatione humore soluuntur magis quam terrae. Sapores autem euidentes habent, nec insipida sunt, ut pleraeque terrae. Sic enim generari sapore tradit Arit.2. Meteo Cap.3.ubi inquit. Exusta enim terra secundum ma- Ela, dominus omnimodas accipit formas saporum, d col res quod experientia docet. Ex omnibus cnim cineribus. corporibus combustis per aquae ablutionem exrrahitur

substantia sapida quo: consistit in quodam vestigio ignis, quod Empyreum vocatur. Haec vero substantia concrescit in salem, aut aliquod genus simile,euaporante aqua, in qua se lata ait reliquum aute cineris corpus ablutum, terra est insipida. Idem putandum est contingere in exhalatione ecum enim substantia fit terrea accedens ad naturam ignis 6 b aqua appraehendatur aut in pluvia, aut in visceribris terrae pars quidem eius ignita salsas reddit aquas, reli-q um autem vertitur in terrain. Duplex autem est gen

56쪽

hitur hoc modo habet. Marinus autem non nisi artificio paratur ex aqua maris in salinas transiuia non sine aqua dulci , sed imbre maxime iuuante, sole multo. Nam non aliter investit In Africa circa Uticam hoc modo aceruos salis construunt ad collium speciem. Qui uero Sole, Lun que induruere, nullo humore liquescunt uixque etiam ferro ceduntur. Haec Plinius Salis marini eligit Dioscorides candidum, aequale, densum. Probatissimus erat in Cypro, praesertim Salamine, Megaris, in Sicilia , Ait ica. Hodie habemus in Italia communissimum sed turbidum c doris cineret , micis crassioribus Vbi calor Solis non suffcit, igne perficitur Purgatur tamen, ut candidior fiat, solutione .congelatione oritur quoque donec Cra exiliat , ut docet Dioscoridcs de omni sale Lacustis uidetur e sate fossili ortum duxisse aquis taeterfluentibus Q uto. Traduntur enim fontes falsi flumina in multis locis , ut apud Caspias portas salis numina appellata, quia eorum .summa densantur in salem reliquo amne ueluti sub glacie siuente: apud Bactros amnis, Ochus, i Oxus deferunt ex appositis montibus salis ramenta Fontes quoque cessedi Pegasei salem ferunt. Meminit de Aristoteles in Chaonia fontens esse , cuius aqua postquam decocta fuerit, dem .gefacta, evaporato humido cum calido, in salem vertitur non crassum: compacatum ed laxum, subtilem ut pix,

qui alio sale imbecilior eis, largiusque intellus delectat. Non absimilem hodie habemus in Aetruria agro Volaterno putei enim sunt alii, qui coctione salem candidum,

admodum tenuem reddunt tanta ubertat ut toti Aetrarie satisfaciat, ea lege ut alio non tantur Sed lacus multa sponte congelantur aestiuis solibus ut Tarentinas, qui totus congelatur , Cocanicus in Sicilia, alter iusta Gelam secundum extremitates tantum abeunt in salem In Phroia,

dc Cappadocia, Aspendiis rue ad medium lacum inter lacustres autem Dioscorides vastidissimum tradit Phrygium celebratur quoque Tareminus omnium suauissimus, atque

57쪽

candidissimus inconuerso amarion, qui ex Jacia Asiphesine

habetur, Sodomiticus I Ocatur . Disterunt quoque colore: nam rubet Memphi rumis circa OXum: purpureus Centu

ripis Circa Getam Siciliae tanti plendoris , ut imaginem recipi. . InCappadocia croceia S transilucidus, odoratis serui se ditur, ex Plinio. Quo autem candidior: sal eo fragilior omnis dulceicit plauia: strauiorem. tameti rores faciunt sed copiosum Aquilonis fatus nam austro non congelatur Od iquescit. Facilius autem liquantur qui ra- Hores sum ac tenuiores It marinus, Jacustris Fossilis vi sibstantia constat magis compactae, sic dissicilius taurinia

Oumium ius multiplex, sed praecipuus ad condimentae nullum enim ieresin e sale iucundum videnrr,Νtetiam mentis expetatur sale enim e citantur ad pastam unde largior lactis copia, caseus gratior prouenit Rinc adii, tae quoque epores arque animi Voluptates falis vocabulum transti , ut nulla humanior vita sine sale queat degerea falaria etiam nunc dicta, quae honoribus militiae interpo-muntur . Illud praeterea aliis est eximium, quod corpora conteruat a putredine incorrupta, Vt Carnes, pisces,& Quaecunque humore constant putre cibili,cum enim lium ita iusiacidi in corpore latenti commistus est , quod ob bibulam eius proprietatem acile conturgit, exsiccas contrahit & ut ipse est,imputares ibile reddit Bibula quoque est natura terranum, at notatbluitur ut sal ideo non in pi fundum penetrat . Quam tarta autem iis , putredine defendat , non tamen conuenit in febribus putridis , Inselum quia calia diis, sed etiam quia exsiccando indurat viscera: quod experimentocomScrtum est ijs, qui aquas sali, bibunt vi Hi

pocrates testatur in libro de aere, Uuta , lacis Faculta -- res aurem in medicina habet calfaciendi , exsiccandi ergendi in astringendi. Sed quo durior, compactior

est eo mus calidus , ac magis astringens ut fossilis L acior autem calidior est ac tenuior, ideo magis abstergit, milia contrahit in me autem salustus huiusmodi est

58쪽

Sunt 8 genera salis factiti apud antiquo ardentibus lignis in aquam salsam infusis: quod in Galliae, Germania,&quadam Hiipaniae parte fieri selitum scribit Plinius ad id

Quercus optima , 'nae per se cinere sincero vim salis rei. data alibi Corylus laudatur, ita4nsuso liquoreis b. Carbo etiam in salem vertitur. Quicunque ligno conficitur falniger est. Scribit Alistoteles a. teo cap. 3.in Vmbricis locum quendamesse ferentem calamos , duncos quorum cinerem in aqua decoquunt, hac autem refrigerata sadis piam fieri Hodie alia factiti habentur genera , ut sal Ammeniacus, sal nitrum, sal alaesi, alia quaed α, quae nos inter nitra commodius reponenda censem S

. A salem reducuntur spuma salis, muria,&Hostilis. AEL Deipuma, inquit Dioscorides: ramentum est spumosi maxis in exilibus petris inventnm, cui vis eadem quae selis appellat autem Graece Halosaeclinem , quasi exiguam maris stillam Plinius inter generas alis, inquit, aliud genus ex aqua maris ponte gignitur, spuma in exitemis ii toribus , scopulis relicta , quae rore densatur,4 est acrior. Hanc videre licet veluti crustam candidam lapillis, diti ribus inhaerentem lanosa facie agglomeratam, ted duram, ferme lapidosiam, simili consistentia , qualis in lapidibus spongiae reperitur . Eandem inter Alcyonia quinto loco Dioscorides tradit, quam Halotachnem timiliter vocat. Ex hoc genere videtur esse Paraetonium apud Plinium ex Aegypti loco appellatum inter candida pigmenta Est, inquit spuma maris condensata cum limo, ideo Conchae minutae reperiuntur in eo, e candidis coloribus pinguissimum D, scedit autem haec substantia a natura salis, quia non soluitur e lapidosior enim est, quam sal fossilis, videtur enim veluti excrementum salis derelictum in scopulis,a quo abscessi tantum id quod solui potuit. Sed Galenus II Simpl.2.

59쪽

forte non hanc substantiam intellexit , cum de Halotali ne

inquit spumosa est sali essiorescentia multo tenuioris iubstantiae quam sal ipse , quare extenuare , digererema tostas ipso potest veram quod reliquum est substantie contrahere ut saἱ nequit. Cum enim essio centiam salis es'. cat, innuit fiorem salis a Plinio vocatum , de quoia mitruri inarum *nceritas semmam feci suam disserentiam :quaedam enim fauilla talis , quae leuissimam eo est candidissima, Flos satis appellatur non fit oifi Aquilonaribus. in autem huius nodi id quod in salinis exisutia optime

didissimum quod ex quocunque sale blato, in deieraro parari potest . filorescit etiem sponte non solum in Ialinis ad similitudinem lanuginis canescentis , sed invasis in quibus sal continetur At hoc genns in scopulis maris , aut Iliaribus u quam reperitur Igiciar Halc chne modos lis, modo maris γumam fignificat . Hais enim apud Gita-cos pira troque accipitur. Quamuis autem fossalis eius Mores eritiam sagmficer accipitur tamen etiam pro alia iubstantia udmodum diuersa de qua Dioscorides inquit defuit fiumine Nilo, lacubus autem quibusdam innatat: eligitur crocei colori , odore gratuiusculo, ceu Gari: aliquando ing tisar, gia mordaci subpingui Improbitur qui rubricam habet drum mos sincerus autem selo oleo luitur adulteratu etiam aqua acris cieruentis natur ut Al : Galenus medicamentum liquidum esse testatur,etenuis quam at Vsius, acris qualitatis es admodum digerentis facultatis. Plinius eadem ferme habet,inquiens.

Et lo quidem salis in totum diuersa res humidiorisque

nataurae4 crocei coloris, aut ruri , veluti rubigo salis , od re quoque ingrato, ceu Gari , ditan riens a sale non modo a spuma In Aegypto inuenitur , videturque Nilo deferri, sentibus tamet quibuslam innatat Optimum exeo ,

quod olei quandam pinguitudinem reddit . Est enim intae pinguitudo gia miremur Mulieratur autem lin-

60쪽

g1tur Rubrica, aut plerianque testa trita qui sucus aqua d praehenditur diluente factitium colorem, cum serus ii enon nisi oleo resoluatur: inguentari propter colorem eo maXime utantur. Canicia invasis summa est, media vero pars humidior: 'uς sequuntur . Quamuis Llem hodie hoc genus non adferatur ad nos reperitur ramen in quibusdam sontibus balneorum innatans huiusmodi substantia,

colore Vario nunc croceo, nunc ruit, nunc viridi , odore

graui in gustu mordaci Pinguedo igitur , leuitas , idor ostendunt materiam exhalationis stibilis, non ustae vi salis, ex sulphure, aut bitumine , aut exhalatione quacunque,

linis tota liquida , marina aqua salsior, Vt Plinius inmit de qua Dioscorides inter ales di nihil enim aliud est quam sal liquefactus ideo eGctus salis praeber, abstergitque Dissentericis infunditur ad ulcera depascentia. Eius species, est Garum, Itquam e stilicet pilaium aut carnium, quae sale macerantur ut Dioscorides tradit inter pisces. So, uitur enim sei eorum humore, eademque praestat mitigatur tamen eius acrimonia ab humiditate piscium , aut carnium Sc apud Plinium Galenum non Quorunc unque piscium salirorum liquamen Garum diciturescii genus quoddam esequisiti liquoris intestinis piscium , caeteritque quae abi cienda essent, sale maceratis, ut sit illa putrescentium lanieS. Hoc olim conficiebatur ex pisce quem Graxi Garon uoc bant sed posida ex combro laudari1umum heri caepit, adeo ut Mauritaniae,&Baetica aliaeque finitimae regione Scombros ex caeano intrantes caperent Gari conficiendi gratia, ad nihil aliud utiles Creuerunque genera in infinitum viquCddam conficeretur ad colorem mulli veteris, adeoque

ollutam suauitatem, ut bibi posset Mari vcro sex imperfe- via nec colata Alax appellatur, quod eius vitium est . Cepit

tam ru