장음표시 사용
251쪽
que incongrue hi duo orbes aquaru nomine designari possunt: propterea quod cum nul lae in iis stellae fulgeant , sed admodum translucidi de perspicui sitat, aquarum referunt Gmilitudinem; tum quia perfrigerandi vim habere creduntur . Quare a quibusdam coelum aqueum, siue
glaciale, ab ali js Crystallinum uno
communi nomine appellantur. Super hos autem omnes, undecimum ac supremum locum obtinet cς lum Empyream, ut supra diximus.
Num globi coelestes quo altiores,
Explicato ordine situs corporum coetellium; de ordine diagnitatis eorumdem agendum erit. Querimus autem de globis mobilabus Uuntaxat: nam coelum Empyceum,quod immobile est, ceteris corporibus simplicibus, ut ossici j, ita & naturae praerogatiua anteponendum esse , iam supra statui
Pars assimatiua huiusce dubit tionis hunc in modum comprobari videtur: unum ex iis quae diuinam
sapientiam maxime commendant, ut ' at ibi etiam di ximus,est ordo, quo res creatae sibi mutuo cohςrent,ia conciruant .Quem Ordinem t scala alia Iacobo in somiti sol tensa, ut multis viris doctis visum est,exprimit, in qua mediis infima, summa medrjs certa graduum serie connectuntur. Atqui non seruaretur hie ordo, si nobiliora corpora inferioribus subjecta essent. Igitur sphaerae coelelies quantum loco, tantum dignitate eminent.
Secundo: In sub coelesti mundo, IA qui ex elementis constat. , idena cit Lege D
ordo situs, qui dignitatis I vi q. lib. D: onus. 6 Physici ostendimus : & in mundo de coelci transcoelesti, qui ex tribus compo- H er. I . nitur Hierarchiis, secunda nobrtior Th. i. pq, eli quam tertia,& prima quam secilia Io8. art. I. da. ex communi Theologorum sen. tentia: ergo & in coelelii mundo , cstum Mercuri, nobilius erit quam coelum Lunae , se coelum Veneris quam Mercuri I, sicque ascendendo B vsque ad supremum globum. Tertio: Ex el sectorum nobilitate 3. Argum. arguitur naturae praeliantia: sed planetae quo al tiores, eo nobi l iora effecta in lublunari mundo edunt: c LO, S c. Probatur minor: quia Astrosogi attribuunt saturno vim conseruandi res fixas, & permanentes, &inclinandi ad altissimarum rerum contemplationem : Martem vero . aiunt viris sortibus praesidere. Vnde lC cuin duabus rebus imperia fulcian- iii Matur&augescant,litteris videlicet,& 'a . larmis , uti monet Iullinianus in prooemio Institutionii, perspicuum relinquitur, ab his duobus planetis nobiliora ei secta , quam ab alias prouenire: proindeque etiam orbes, quibus infixi sunt, praestantioris naturae esse.
A planes dicitur omnibus globis in- D ferioribus lon e praestet, argumento sunt tot stellis effectu, visuq. insignes, ac praesertim Zodiacus circulus duodecim signis splendens, iubquo omnes planetae incedunt: unde
rerum corruptibilium conseruatio, unde temporum vicissitudines, un- i. de G de terrae fructus, unde animant Ium ner. r. c. 8 ortus, ac denique unde hic inferior i. Meteo . mundus dependet. c. 2.
Quinto: in corporibus id quod s. Argum.
E contineteli formalius,comparatu que ad rem quam suo complexu c hibet tanquam totum ad partem; ut
docet Artitoteles A. Physicae auscult. lib. cap. quinto, text. s. sed quod ita se habet est dignius : ergo quaelibet sphaera superior dignior est inferiori .
Accedit postremo te istimonium
Aristotelis 11. Metaph. c. . text. q.
252쪽
si quis autem petat, cur Sol in Aquarta sphaera collocatus fuerit, cutribus superioribus planetis nobilior sit 8 Respondemus, causam esse quam praeter alios tradidit Albu-masae in suo magno introduci tracta .3.disterδ.)oinde quasi e regni medio vim suam quoquoversum diffunderet a que attemperaret. Si enim esset in septima sphaera.e tanta locorum distantia mulio remissilis interuentu lucis inferiora eorpora scalefaceret, atq; omnia frigore propemodum obrigerent: si in prima , ardoribus cuncta desagrarent ob
Explicatio argumentorum primi articuti. CREliquum est, ut argumenta inidio quaestio ras propos i ta , qua
ex parte ijs quae a nobis conclusa sunt repugnant,diluamus. Ad primum respondenduin est: cum dicitur ad uniuersi ordinem pertinere, ut nobiliora corpora ignobilioribus emineant,verum id quidem est e, atque ita seruari etiam in coelesti mundo, quantum par, conuem eas Deli, Ne quousq. seri ratio communis boni. Unde quia uniuersitatis commodum , proindeque ipse ordo p stebat , ut Sol medio planetarum consilieret; ideo ea, quam diximus, circa illum dispositio seruata eli. Αγue huic patet secundi argumentiis solutio. Ad tertium respondendum est: illa effecta , ut multa alia , quae a Planetariis de te Di influxu inho- Eminum vitam & mores traduntur, commentitia esse. Secundo dicendum, esto admittamus effecta illa peculiariter Saturno, Iovi, Se Marti conuenire , propterea qubd comporibus aliquas imprimant qualitates , ovibus ad illa utcumque ii m nes inclinentur: Solis tamen in
uaxum longe p. stabiliorein esse,
cum inultb uberior sitae beneficentior , non inferiori tantum, sed co lesti etiam mundo, ut diximus.
Ad quartam: Cum Sol videatur nobilior qualibet stella octaui coeli , fi ponamus Solem eiusdem esse
naturae spectui cum medio orbe in quo vehitur,congruenter dicedum, eum orbem octauo coelo esse praestantiorem . Quod si existimemus, Solem distingui specie a tali orbe. esseq. praestantioris essentiae quam
illum; tunc concedendum erit clauum coelum cunctis orbibus inserioribus dignitate antecellere. Nec ea, quae de Zodiaco useruntur; pr bant Sole deterioris notae esse,quam Octauum coetuita: cum omnia illa eL
feeta ad Solem potius, tanquam alprincipem causam , quam adsigna Zodiaci reserri debeant. Ad quintum dicendu conuenienter ijs,quae hactenus docuimus: corpora, quo nobiliora sunt; eo seden eminentiorem sortiri . nisi aliqua
grau is causa eum ordine mutari cogat. Qua etiam limitatione loca Atilio telis accipienda sunt, nisi quis ea non de planetis: et tam interpret tur, sed duntaxat de sphaeris, velitq. tueri in omnibus spha ris eunden esse ordinem situs, re dignitatis. Si cui autem fortasse placiterit notantum orbes coelestes, sed plan tas eundem inter se & situs , &di. gnitatis, Ordinem lubere, is dicet: esto virtus Solis notior apertiorque sit; tamen superiorum planet rum influxum maῖis praecellentem esse, ac magis diuinulia 2 propterea quod ille admotus & rerum varie tales; hic ad sempiternitatem, Seres in suo esse tuendas ac si abiliendas impendatur. Vnde sicut Ptolemaeus
in quadripari. ait, virtus Saturni cmapiatur ad uniuersalia tempora: Iouis ad annos: Martis, Solis, Veneris,ia Mercurii ad inenses: Lunae autem ad dies. Ac primi tres planetae si petiari ores respic lut ea. quae ad exi stentia
rei secundu se ipsam pertinent: quattuor reliqui ad rei existentis motum ordinantur. Hura in hanc sententiam scripsit D. Thomas ad text. 4 . lib. I a. Dilui.
superio rus de inferiorum planetarum quoad et sectus
253쪽
lib. I x. Metaph. Quae tamen priorem sententiam, si in ea perstitere voluerim us,no labefactant: siquidem quae de praeclaro illo superiorum Plan tarum influxu inculcantur, non satis constan t, & eadem qua dicuntur facili late negari queunt Icum interim
nobilissima Solis vis de e scientiatam illustris,& conspicua sit.
Wtrum coelestia corpora inter se ecie distinguantur a
Quibus argumentis negativa pars q/sionis meiadi υιdeatur.
a. Argum Uod corpora coelestia specie non diiserant, opinatus est Messalacus & Alexander.
itemque Averro es a. huius operis. comm. 49 & 39. N Iandunus eodem lib. q. I 2. Durandus in a. dist. I . q. a. Sunt vero pro hac opinione haec p tissimu nargumenta. Accidentia externa sunt notae diu scriminis vel conuenientiae naturarum: atqui omnes sphaerae coelestes habent eadein externa accidentia , quantitatem, pellucidi talem aarit rem, lucem, ac praeserti ii figuram . quae latentis es lantiae character, &quali tessera peculiariter habetur. : ergo omnes sphaerae coelestes ean-dm specie naturam obtinent. Argum. Secundo. Omnium corporum cς-I elisum eli , nus specie motus , cum omnes super eandem specie lineam, videlicci circularem peragatur, neci a corum terminis appareat diuersa ratio Daturalis vel non natiualis si- . tus . a qua distinctionem accipereque.in .c um igitur cuilibet corporis aeci edistincto,suus motus diuersus a ccie competat, planum videtur,aicc coolestes globos,nec eorum sorarias durit aut spm iri Tertio: Si qua ratio videretur ece.
'lectrum corporum dillinctionem ar- guere, maxime esset varietas ei et rum,quae ab his proueniunt: sed haec ratio nullius momenti est ergo,&c. Probatur assumptio: quia stetiae fixae sun t eiusdem naturς cum octauo O be . cum nihil aliud sint, quam densiores eius parto,& tamen constat, saltem earum nonnullas peculiares etactus specie distinctos edere, at B que omnino diuersum influxum iam udum inferiorem demittere. Quare non semper essectorum dissimilitii do naturae diuerstatem common strat
Quarto,idem ex eo suadetur. quia hanc formarum conuenientiam videtur coeli dignitas pollulare: siquidem quae sparsa sunt & in multitudinem abeunt in rebus ordinis inferioris, par est ut ea simplici & i-α nentiore actu unita possideat ordo superior Qua res sublunatis natura
infirma & tumultuaria. tam nil Ine rosa insub.diu et sis speciebus formarum turbam continet; cosentaneum videtur, vi coelesiis mundus omnes suas formas in unius speciet naturam collectas habeat. Pol tremo ; quod hac sententia Aristotelicae dii eis litiae consentanea sit. probatur: quia Aristoteles lib. D i . huius operis capit. lecundo olfendit, praeter quattuor simplicia cor pora dandam esse quintam aliam subitantiam simplicem, nempe
Ium : at si globi coelestes specie distinguerentur , non iam quinque edent corpora simplicia , sed
multo plura; cum praeter quattuor mundi elementa non unus , sed plures globi coelestes numelentur. Non vicientur ergo coelestes for-E mae , nec corpora ex iis concreta ,
specie distingui. ARTICVLVS II.
maior meliorque pars Ihilosoph et 3. Argum. Arist tira
254쪽
denique Ptolemaeus in quadi ip. alti-que non pauci. Stabili tur autem haec opinio, primum quia, quicquid aduersariae partis amertores velint, si germanae Philosophiae decretis standum sit ;cum ea, quae specie conueniunt, eadem munia easdemque proprietates lege naturae vendicent. & haec in cγIeltibus corporibus diuersa admodum reperiantur, ut in quibusdam
per se facile patet,in alijs Ioga tem-
Porum obseruatione notarunt Mathematici, nam Luna V. g. maris reciprocationem ess cit, item ali; planetae exsiccant,alij humectant, atq; Hoc in ita ceteris,ut' alibi diximus conse- lib. c. I. q. quens est, ut singulis orbibus adiu-3.art.3. dicandae sint sormae specie dissidentes, a quibus haec tam varia effecta dimanent. Unde fit ut corpora cςlestia distinguantui specie inter se.' Accepto ' Secundo: Partes t elementaris Hemeti no mundi, quae natum ordine diuersamine- , Ut loca exigunt, distinctas specie sol etia Orbes mas sortiuntur: ac singulae sphaeraec testus coco testes ordine natum exigunt l, prehendat ea diuersa: ergo S sermas specie di- de qua v- stinctas. Minor ex eo patet: quia si-surpatiose cui ordo pulchritudoq. uniuersi, ian lib. I. c. ipsorum corporum inter se comen-ILq. I ar. a. su ratio postulat,ut terra subsit aquς; aqua aeri, aer igni: ita poscit, ut o
bis Lunae sub orbe Mercurii, orbis Mercurii sub orbe Veneris, atq; ita
ceteri globi sub alijs superioribus
contineantur: quandoquidem non minus,quin potius mulio magis, ecad naturam congrua, di ad ornatum concinnitatemq. elegans est coele-Sccin Iuri istium,quam sublunariumcorporum lpa eticam descriptio . . .
doctrinam 'Iam duod in doctiina Aristotelis orbes cςle afferendum sit,corpora coelestia inastes differ. ter se non solo numero, sed speciere specie. distinzii , exeo ostenditur: quia a.
A de Anima cap. 4. text. 34.&3S.d cet. singularia multiplicari in eadem specie propter conseruatione Quare cum c testes orbes in dissolubiles sint, proindeq. in uno singulari singulae eorum species conseruentur,. non est cur plures eiusdem speciei constituantur. Et haec qui dena ratio Aristotelis est, quae tamen num Om ni ex parte veritati contentiat, alibi
Repondetur argumentis contraria. partis.
A Drationes, quibus oppositum Solui. l ra os undi videbatur, ita respon- tionis. dendum erit. Ad primam: non ex C qui suis accidentibus deduci conuenientiam aut discrimen natum, cum multae res specie distinctae, non pauca accidentia inter se habeant communia. Quin vero nec cognatio similitudo ve figura unitate speciei perpetuo indicat, sed interdum solam propinquitatem: ut aduertit D.Thomas 3 pari. quaest. 7 . artic.3. Lege etiai quod videre est in pleri Re semini- D.Thin4. . bus &fructibus, qui in rotundam d. o. q. 2 D efigiem cogi obantur,&distinctam'art. h. pla nihilominus specie naturam habet. I .adi Itaque eatenus figura substantialis formae character dicitur, quatenus ea, quae eisdem lineamentis affecta sunt , vel specie eandem , vel saltem propinquam formam obtinet. Quae vero accidentia certis indici js specificam formae unitatem tellentur,. alibi exposuimus. 'Lib. I hul Ad secundam dicendu est: quam- ius oper. c. Ε libet sphaeram coelestem proprium 2. . .ar.3 . motum specie distinctum vindicare. SoIul. 1.
Licet enim omnes reuolutiones cim
culo perficiantur, quae figura ubique eiusdem speciei eth; tamen quaeli tearum habet pro termino Ubi spm De hac rercle distinctum: quandoquidem v- in notitis
255쪽
mae supra ignem, de sub Mercurio, fsphaera Saturni supra Iouem & sub
inplane. Solui. I. Ad tertiam neganda est assum- Ptio, de ad eius probationem fatendum , multa altra cultaui orbis edere peculiares estectus specie distinctos ab ijs, quos edunt alia 3 nec tamen inter se diiserre specie. Etenim licet diuersitas munium & effectorum in diuersis suppositis arguat inter illa specificam distinetionem; non ta-.lmen eam rite insere in diuertis partibus eius dein suppositi. Cuius di- . scriminis ratio est , quia nulla proprietas, aut operatio competat singulari unius speciei,quae ceteris fit beadem specie contentis conuenire nequeat: at in partibus eiusdem suini positi non continuo ita res habet , cum saepe accidat in animantibus, propter diuersorum organorum &qualitatum apparatum, conuenire cvni parti eas iunctiones, quae alteritve fiigidi minime competunt. Nam verbi gra-
tate cere- tia cerebrum refrigerat, cor calesa-hri Arist. cit: quia cerebrum innatam habet Iib. L. de frigiartatem ; cor vero praecalidum Part. ani. est, atque Ossicina natiui caloris Sic,cap. 7. igitur in re proposita, licet diuersim calore las operatiorum,quae proficiscuntur cordis lib. adistincti sol bibus coelestibus, vel de sensu de a planetis diuersorum orbiu, arguatiens in ipsis corporibus specificam diis irentiam: noia tamen eam inseri distinctio operationum, quς a diuersis, stellis eiusdem firmam eri Oi iuntur;
cum eiusdem coeli paries, de quasi
membra habeantur. olui. 4. Ad quartum : non oportere omnia , quae sunt sparsa in inferiori ordine, omnimode in unum contrahi
in superiori, calioqui una tantum singularis forma in toto coelesti mundo inesset, quia in sit oblecti linultς sunt in sed quantum rei dignitatas postulat. Ad quam digia ratem in
coelestibus corporibus,quod ad se marum ratione attinet,sat est unumquodque coelum ita ex sua forma,&materia constare, ut nulla in eis formarum vicissitudo cernatur: quae t
. Ad quintam respondendum est: solui. s. Aristotelem non alteruisse, dari tat, Explicat tum quinq; species simplicium cor- locus Ariaporum, sed praeter quattuor vir Data itotelis. elementa consti tuendam este aliam quintam substantiam alterius speciei, quae immortalis si, & complexu suo mundum inferiorem coe ceat,ac regat, siue ea species lina,sive subal terna st ; nihil enim tunc ea de restatuebat.
Utrum omnes siphaera coelectes im
ortu ιn occasum , ct ab occasu in ortum conuertantur '
tam litus , quam dignitatis, ite inque de discrimi ne orbium coelestium inter se: proximum est. ut de eorum motibus disseramus . Igitur reiecta sententia Heraclidis Pontici, Niceae Syracusij, de Arista chi , qui supera omnia sive dixerunt, solam terram in gyrum ver ti , quod cum experientia 5e sensu pugna Myropositae controuersae duplici assertione satisfaciemus. Pri- l. Assertio ma sit: omnes sphaerae coelestes ci cumaguntur motu primi mobilis,
qui fit super duos mundi polos abortu ad occasum, & iterum ab occasu ad ortum. Haec assertio ut intelligatur, explicadum breuiter est,quid
in sphaera sit axis, quid polus. Axi Quid se
est linea recta per centrum sphWa ad il- axis .lius circumferantiam transiens , cir
quam sphara ipsa voluitur. quod M, nilius hisce versibus expressit in lubro Astronom. Area pre gelidum tenuis ridue r
256쪽
Poli vero sunt puncta extrem. ams .
Quorum alter nobis in Europa d gentibus supra nostium Hori Zonis
cidit:diciturque Boreus siue Septentrionalis , quia ad partem Borealem siue scptentrionalem est: appellatur Ctiam Arcticus ab ea constellatione , quae dic tur εἰρκτος , id est Vrsa , quae circa hunc polum veri tur. Alter vocatur Austrinus & MN ridionalis , ouia ad Austrii siue MN ridiem eli: dicitur etiam Antareticus, eo quod polo Arctico perdiametru Opponatur:atq; hic terraeo lectu nu. aquam a nobis cernitur ,
sed ab iis quos Antipodas vocant. Super hos ergo polos fit motus primi mobilis, id est, decimi coeli, quo sint ut omnes sphaerae ei subiectae rapiuntur ni nurum nonum coelum ,
A planes, & septem Orbes planetarum . Dari autem huiusmodi motum, oculis patet. Videmus enim Omnes stellas, tam si xas, quam e raates, alcendere ab Ortu supra nostrum horizontem , inde pergere in occasum,tum rursus in Oriente nasci: atque ita intra diem &noctem,
seu spatio 24. horarum integram circuitionem conficere, quam propi rea diurnam vocant.
Quod si ovis petat, unde constet, nonum,& Icimum coelum, in quibus nullum sydus fulget, eode m tu agi. Respondemus conflare id, sicuti antea diximus , ex eo, quod in Aplane triplex motus deprehenditur : nempe motus trepidationis, qui ei proprius eli: & alius ab Oe- casu in Ortum, qui eidem conuenit per accidens, seu ratione alterius cς-li ; cum eidem corpori simplici non competant per se plures motus: it que alius ab ortu in casum, qui omnium est velocissimus, & maxime regularis. Vnde consequens fit,
Su secunda assertio: Oinnes sphqrae infra primum mobile circumdu- curiir simul motu alio sibi proprio , x. assertio. ab Occidente in Orientem. Ailar- De motutionein hanc, sicuti & priorem, sta- Orbiu coetuit Plato in Timaeo: Ataltoteles li- Lilium in-
B gn. Alphraganus in Copen. Proclus in Sphqra sua: Ioaiies a Sacro Bolco in sua Cleomenes in Meleoris,&a iij recetiores: ut ocontius,Stollertia 'iius, Appianus, Vcnurius, Feru lius. Fracastorius. Eandem asse tionem comprobauit experientia. Nam quod ad septem planetarum orbes attinet, notum eli, Solem, dereliquos planetas non modo non seruare perpetuo eandem inter se C coniunctionem, sed neque eodem semper modo, aut eadem intere pedine respondere itellis firmamenti; sed uno die coniungi cum certa
aliqua stella, aut in aliquo gradu ali citius signi existere, postea ab eos, dere & gradu ditiare. Quod plane indicat, in seriores coelos una cum planetis quos circumvehunt, ab occasu in Ortum rcmeasse . Iam vero moueri quoque firmamentum D ab Occidente in Orientem , ex eo Astronomi conuincunt, quia multis obseruationibus compertum est,
stellas fixas paulatim ab occasu in
ortum tenuere : nec semper etiadein totis ortas fuisse stellas, quibus nunc Orluntur, eomparatione eiusdem horizontis . Iteinque altitudines Meridianas stellatum mxarum diuersas nunc esse ab iis, quas priorum aetatum Astronomi
Duo quoque hic aduertes. In primis motu in orbium coelestium ab occasu in Octum non fieri super potos mundi, & per circulum Aequinoctialem ; sed super alios polos ab ijs diuersos, nimirum super totos Zodiaci, & per circulum Zadi cum. Quod ex eo constat, quia planctae , ut toto a'ni desursu ut Sole M vid et ' -
257쪽
videre est, non semper in eodem puncto Horizontis nascuntur, sed
nunc iuxta Aequinoctialem, nunc vltra,alias citra: Q autem non aliun i de prouenit . nisi quia non codem
ax nituntur, nec eorum motus lu-
I er eosdem polos fiunt. Secundo il-ud etiam obseruabis,cum orbes mobiles sint inter se contigui, &superiores sibi su biectos complectantur; neces larib fieri, ut decimus orbis diurno motu versus Occasum secli
trahat nouem in seriores. itemq. no
Mus lentissimo cursu versus Orientem secum ducat octo inferiores et nec aliter octauus trepidationis motum septem eriantium coelis communicet. Nam quia omnes orbes inseriores totales sunt concentrici superioribus, iccirco eis rapiuntur :ideo vero planetae superiores suum motum inferioribus non communicant, quia eorum deserentes sunt Eccentrici , ut fusius in Theorica planetarum explicari solet.
ΕRit tamen , qui contra proxime
dicta obiiciat: in primis non videri supremum mobile rapere scicum inferiores orbes, quia pari iuOObieci. i. insertorcs traherent superiores' secum. Nulla enim causa apparet. cur illud potius,quam hoc fiat: prpsertim cum non minus inferius superiori,quami uperius inferiori cohaereat, atque adeo non minus hinc
quam illinc impulsus communicari obieci. i. possit, ac debeat. Item nullum est
corpus,quod non obsistat& renit tur, cum trahitur in parcem contrariam ei, ad quam suopte ingenio inclinat: ergo cum inferiores coeli inclinent ad motum versus Otacteria, si a primo raperentur in occasum , fieri non possiet, quin illius motus aliquantulum retardaretur, quod
cum inficientur Ast conomi, negare et a debet, rapi orbes in seriores
Obieci. a. a primo mobili. Adde , quod eiul-
A modi motus inseriorum orbiu esset violemus, cum tamen absurdum sit in corporibus coelestibus aliquid violentum esse ; tum quia nullum violem tum perpetuum , aut valde diuturnum esse poteli; tum quia omne violentum continue fatiscit 5 debilitatur, ouod longe a coelo abest.
Deinde , qudd non possit idem obieci. .
eoelum ab ortu in incalum, & ab B Occasu in ortum volui, probatur :primum, quia citra neces litatem videtur induci eiusmodi motus ab Occasu in ortum: cum omnia sy-deru Phoenomena constare queant,
dicendo orbes subiectos primo mobili tardius agi quam illud, eo quod rem illiorem impulsum ab intelligentia accipiam,ob idque videri r troduci & repedare in ortum, cum non ita sit . Secundo: quia elim- Obieci. s. C pulsus coeli superioris, & inferi
ris sunt aequales inter se, vel eorum aliet sortior: si aequales, neutei ab altero vincetur, sicque orbis superior non rapiet secum inferiorem; si alter fortior est, is vincet, atque ita ambo versus eundem terminum ferentur. Tertio: quia praedicti mo- Obi t. 6.tus sunt inter se contrari 1 , cum tendant ad oppositos terminos: at fieri non potest, ut idem simul contrarijs D motibus agitetur. Quarto: quia aut obieet. 7. motus ille, quo orbis orbem ducit, esset tractio, aut vulsio, aut vectio,
aut alius eiusmodi, cum tamen nullus eorum esse videatur.
Ad primum horum respondet Solui. I.o Scaliger exercit. in Card. pri- bicet, mumi nobile non vicissim retroa ab inferioribus, nec aliquid ei demide praescripto motu: quia talem Setantum, & ab hac, & sic csse voluit, E qui velle potuit. Eius tamen rei ca iam Physicam inuestigat Fratast rius in sitis Homocent. sectio. i. a 6. Sed ea omissa, quae prolixior estuam hic locus ferat, dicendum vietur; primum mobile iro retroduci in Ortum ab inserioribus quia eorum impullus ita modificatur ab inici ligetia, ut neutiquam traiiciatur in is nit in Ili peti Oic: quod in inime mira
258쪽
mitandum videri debet , cum expe- Λriamur in nostrati, rebus ex modo applicandi impulsum fieri, ut idem mobile nunc sursum, nunc deorsum,
nunc adi a tera.nunc in Orbem agit
tur. Vel f haec solutio minus placet, dicito sphaeras inferiores non quideretroducere primum. mobile, cum eius impetum non vincant, quantuad retro ferendum necesse sit. sed aliquantulum retardarerita ut licet nucrapidistinis vertigine agatur, rapi- Bdiori agi deberet, si ipsum inferi res sphaerae non secum auehere nil rentur : quae est expressa sententia Isidori lib.3. etymol. 34.
soluto. Ad secundum dicendum inprimis
est: in seriotes sphaeras non magis inclinare admotum versus Oriente. quam vellus Occidentem, sed ad via trumlibet indistri minatim sese habere. Itemq; non reniti superioribus per aliquam qualitate sibi pro- Cpriam, ut grauia,& leuia, dum con
tra naturam suam mouentur. nec ve
ro quod habeant partes aliquas eminentiores, aut angulis fractas , cum undique laeves sint, & politae : ideo-ue unum duntaxat renitentiae mo una esse, qui cadere in eas posset, eunt miru qui obuenit ex iniusta proportione ad causam mouentet quia nequeunt agi ; vel agi tanta celeritate, nisi tanto impusu, vel maiori. DSed neque haec renitentia i n proposito locum habet. Impulsus enim primi mobilis conuenientein pro portionem obtinet ad rapiendos abortu omnes orbes subiectos. Vnde iam perspicua relinquitur argumenti solutio. Vel aliter dicito iuxta secundam explicationem superioris argum et i, primum mobile aliquantulum retardari a sphaeris sibi lubi et is, etsi id plerique negem: quem- Eadmodum de idem sua ni circuitione celerius absoluturum fuerat, nisi ei aliorum orbium, quos secum in Occatum vehit, prouincia accessisset. sol ut . s. Quod item obiiciebatur, si in seriores coeli a primo rapian tur, sequi illorum motum violentum fore z n ganda eli conlecutio . Non enim
violentum rite dici consueuit, rus id, cui patiens per a tum propriae formae active resistit: quo pacto o nititur lapis motui sursum, perimpulsum a grauitate formaq; ipsius
Ad primam vero earum rationu, solui. . quibus probari videbatur, non posse orbes coelestes infra primum mobile cieri pariter ab ortu in Occasum, Ze ab occasu in ortum: negandum est, constare posse ea quae in stellis apparent, sublato motu coelorum ab Occidente in orientem : tunc Gnim omnes itellae &planetae motu diurno eosdem circulos citra & vltra Aequinoctialem perpetuo describerent; neq; nunc magis, nunc minus ad nostri capi ris verticem accederent, sed eandem semper distantiam&interstitium tum inter se. tu respectu nostri seruarent: quia nihil est,quod huiusmodi varietatem po usi te licere, niti: peculiaris orbium Sc Idanetarum motus. Cum igitur il-ud experientiae repugnet, patet sine praedicto motu non cohaerere lydein rum phaenotia ena.
Ad secundam dicendum est: im- solui. s. pulsum, qui a primo mobili sphaeris
inferioribus communicatur, ibrtiorem esse, qua tentas eas maiori imp tu & celeritate rapit, quam ipse in ortum pergat I non tamen eo pacto fortiorem esse, ut interimere valeat
impulsum, quo illae a sua intelligentia in ortum ducuntur. Ad tertiam varie responderi solet Solui. ab Astronomis, ut videre est apud Ioannem Maiorem in secunda dist. vigesimaquarta , quaestione prima',& Fracastorium in Homocent. ieet.
rima, cap. octauo, breuiter tamen
oc loco dicimus: duos illos motus, ab ortu in Occatum, &ab occasu in ortum , non esse proprie contrarios. Proprie enim contrarii dicuntur, qui ita se habent, ut eorum uno res mota ad aliquod punctum fi xum accedat, &alici ab eodem recedat: quod in praedictis motibus non seruatur: simpliciter enim omnes sph rae mobiles ab Oriente in Occiden-rcin seruntur in Orientem vero inferiores, non nisi secundum quid, M i qua
259쪽
quatenus versus signa Orientalia pergunt, ut alibi plenius, ac planius
dicetur. Solui. 7. Ad quartam dic: motum,quo inscriores orbes a supremo rapiutur, pertinere ad vectionem, ut loco cit. cap. 9. Fra castorius aduertit. Omne enim contentum in alio, dum motu continentis agitur , vehi dicitur secundum Arittotelem T. Phys. Ausc.
Vtrum caelestes orbes ab intellia
Explicatis breuiter orbium cor-lelli uni conuersionibus; l cquitur , ut a quibusnam illae motoribus i.Arilum. Cisciantur, inuestigemus. Ac primum quod non ab intelligenti)s , vi fetur hisce rationibus ostendi : uilibet potentiae naturali passiuae respondet aliqua naturalis activa, ut constat ex doctrina Aristotelis libi. de an ima cap. s. sed orbes coelestes habent potentiam naturalem passiua ad motu: ergo res podet eis
in natura aliqua vis activa motrix, quae certe corporea esse debet, vi cuipsis orbibus cognationem Proportionemq. habeat. sed vis motrix in- telli dentiaria non est huiusmodi; cu. intelligentiat a materiae contuber. nio abiunet & corporeae molis expertes sint: non ig:tur coelestes orbes ab iis mouentur. a. Argil m. Secundo: Si motus coeli fieret ab externo motore, qualis est intelligentia, non esset naturalis . sed violentus,cum v olentum dei in latur ab Aristotele libro I. Eth. c. I. id, cuius, princi pium est extra : atqui motus csti non est violentus, sed naturalis, cap.3. q. ut ' libro superiori ostendunus: e 2.art. I. go non fir ab exteraO motore.
A Tertio : Deus gubernat imm- f. duin immediate per seipsum : ergo
neutiquam regit aut mouet superiora corpora per Angelos . Pr
batur assumptum testimonio illo Sacrae paguas in libro Iob. cap. 33.
rura . ubi D. Gregorius. quippa in- qu t mundum per seipsum regit, qui per se ipsum conaidis. Quod docet
B etiam Boetius lib. . de consol. Phil. prosa alens Deum per se solum
cuncta disponere. Quario: Beatae mentes, ut tra- ε. Argunt' dit Diuus Dion usius in libro coelest. Hi rarc. cap. ι. sunt in tres Hierarchias diuisae: igitur si ex earum numero essent motores coelestium corporum, vel perpetuo in coel sti curia assilierent, vel in mundum sublunarem hominum gratia mit C terentur: sic enim eis numerum partes distributas esse docet Diuus Dionysius eodem libro. cap. septimo, re octavo, & Diuus Gregorius libro
II. MOral. cap. 7. & homil. r4. in Euanget . at motores coelestium corporum nunquam ab his separantur: non sunt igitur en ulneio beatarum
Qitinio: Coeli circumaguntur a s. Argum.' propria forma:ergo frustra eis qum D ritur alius inolor. Probatur assumptum. nam si i bruma csti non cocurreret esteetiue ad proprium motum, esset otiosa, atque acleo frustra; cum unumquodque sit propter suam operationem, ut hoc in lib. cap.3. tex. c. 17. Aristoteles docuit.
Referuntur varaa Philosophorum opia
ρ gi formis. IN hac quaestione tam inter vete- Lege Grearcs Plutosophos, qua apud rheo- eor. in i logos , non parum dissidui fuit. d. i. quaesto
Nam quidam, equorum numero I. arti c. r.
fuere Auctor libri de Causis , & Auen. o. rabbi Moyses, singulta orbib. csita Metaph. stibus
260쪽
comme. 4 l. stibus duplicem motorem, videlicet AFerr. z. con intelligentiam , & animam inso tra Lent. c. mantem attribuerunt. Qui dam v-s .M. Alb. nuni duntaxat,nimirum intelligent. p. sum .de tiam allidentem. Ali j motum a dex-Α. Ο.qu. q. tra ad laetiam ab intelligentia. a la arc. 26. ira ad dextram a forma ipsius orbis estici putarunt, ut Trallianus. Ali; docuet ut coelos moueri calii; ut D mocritus & Epicurus, ut Straton Lampsacenus Theophrasti discipulus. M. vero Albertus in 1. dlii I .a Bii. c. statuit,nihil in hac disceptatione securius dici poste, quam coelos . sola Dei voluntate inoueri. Quod e-- l . tiam Alpe tragius in scientia secre--: torum Astronomiae, i/ioletnqus, ali J-- que nonnulli censuerunt. Praeterea quida ex antiquis Theologis, retei c
. et ior hoc in lib. & Albertus Saxo. 8.Phvsic. q. vlt. opinati sunt.sphaeras Ccoelestes nequaquam indigere motricibus intelligeri; s , sed in gyrum agi a proprijs tornus interuetitu naturalium quali tat iam, quibus ad motum exequendum polleant. Prima aD Sit tamen prima allectio. Corpo- serit o. ra coelestia non mouentur effecti uePco hacas a propria forma. Probatur: nam vel sertione te mouerentur ab illa , ut a principege D. Tho. Quia sui motus ; vel via causam iis
arti. i. Du- ra grauia re leuia a suis progeni-rand. in z. tota bub , via caula principali s adist. ι . u. propria vcro forma, ut a causa mi- Scotum q. nus praecipua incitamur. At quod
. D. BO. ar. neutrum horum conueniat fota
pr. d. s. I. I. sui I morus , ex eo suadetur: quia art. 3. it si corpora cCeleiii a priori modo a 3. contra sua sorma moverentur, euent vluenzznt. c. 46. tia quandoquidem it ex sententia
n. u. Ne Aristotelis & Platonis,cυmmuni a. E apb.q.36. liorum I ulosopho tum consensu ου. Argen. l. i. lib. Physic. docuim DS, unum e maxi- c. a. Basi . mis vitae indicijs cli , habere in se eade dist. praecipua sui motus caillam, nec zxaria I. terno molore indigere. At quod co lallia corpora sint vitae experIta, superius a nobis ostensum fuit. Quod aute nec posteriori modo a sua io nia mouea Hur, ea co conuincitur: quia cum quidpiam ita mouetur , si accessus ad aliquem locum est ei naturalis, recellus ab eodem est illico
tra naturam: ut patet in corpore graui,cili accedere ad locum inierum naturale est, abscedere coira naturam. Quare cum coelo tam fit secundum naturam commeare ad oc sum, qua
ab eodem remeare siquidem utrolibet modo sertiat locum sibi a natura praescriptum nequaquam eo pacto a sua forma torqueil poterit. Secudo, idem ex eo confirmatur, quia sequeretur , orbes c letles per
vim quieturos post die iudicii; quae
tamen vis neq; decet liarum tam e cellentium corporum , neque congruit cum ordine diuinae Sapientiae' is sum tu enim ia 'aurier. Conlecu ' Sap. 8.tio inde patet: quia cum forma alicuius corporis naturaliter Ze effective inclinat ad motu, quamdiu ei uim di corpus quiescit, per vim ac cotranaturam quiescit: ut videre eli in lapide qui ita aere detinetur. Quod si quis nobis opponat, su- Praeoccutilem videri haia crationem, propte- patio obierea quod elementa, quae naturaliter clionum. inclinantur ad motum , per cluam quietem habitura sint iii suis, locis naturalibus poli diem iudicii, non secus ac corpora cflestia. Item, quod corpora gloriosa consiliere dc bcant in c*lo Empyrco,quae tamen suopte ingenio ob innatam grauitatem deorsum vergunt. Occurrendum crit primum, diuersam esse rationem inclementis, Sc incorporibus celestiabus. Namq. elementa non incunai lur, nasi ad motum quo naturale si dem petunt: quam ubi primum obtunucre, coiis citim cellat ecrum nitus& conatus ad motum a proindeque non dicuntur in suis locis per vim quiescere , cum violentia non
inseratur proprie , nisi ei quod
contra nititur. At motus circularis non dirigitur e natura ad acquirendum locum ita turalem, extra quc in De v:oIenmobile sit positum , sed perpeti o to Atilior.
circa eundem locum in gyrum sit. lib. 3. Eth Qt are si corpora caelestia ad eum c. I. DTlta motum naturaliter & essective in- 1.2.q.6M- clauemur j consequzi Serit, Vte Iul- u. A.