장음표시 사용
281쪽
I. ratio. Tertib: quia, siquid inter sideia Λ& eorum orbes distinctionem sita
deret, mi axime esset diuersitas effectuir, qui ab ijs proueniunt: at quod dixe ratio nihil mometi habeat. per spicuum videtur. quandoquidem videmus in animali cor calefacere, cerebrum humectare, similiterque alia membra diuelsas specie functiones obire I cum tamen omnia lub unius formae siubstantialis imperio cohibeantur . nec nisi accidentario disse- Brant discrimine. 4.tat o. Quarto: Atas .c. I I. huius lib. tex. s. Probauit, si una aliqua stella in rotundam figuram confosmata sit, omnes similiter esse. Quae ratio eo tantum videtur fundamento niti,
quia in ijs,quq eiusdem speciei sunt,
Decelle est,id,quod uni tanquam eia lentiae consectarium conuenit, idem& ceteris conuenire. Quare Arist relicum videtur , astra nec inter se, C. nec a su Is orbibus specie differre.
Ω sionis. o arrumentorum. ρο- ρυ-xime alla a sunt,explicatio.
poti rT propositae qti aestioni fiat se.
V tis,non nulla supponeda sunt, alibi pertractanda. Primum est Omnes planetas, praeter Solem, habere D a id sit epicyclos. Eli autem epici eius ei
α. hypoth. serte pracplane . Secundum , quod iam alibi monuimus, est: cum phaenomena constare possint seruata si- . deris cum sphaera continuitate, nora esse in ter h rc discretionem discontinuitatemve inducendam, nec multitudo corporum in coelesti mundo citra occessitatem, aut rationem p 3. hypoth. natur. Tertium est:pha nomena om- Enium planetarum , praeterquam Lunae , constare posse finiata continui-.tat ecpi est cur in planeta. Excipimus autem Lunam, quia haec no cis tur motu cpicycli dii taxat, sed in imso etiam epicyclo proprium motum habet: vel ati,si getna annulo inclusa non solum motu annuli moueatur,
Adiutra ipsam annuli palam agite. tur. Quo fit, ut Luna non sit contianuata cu epicyeso. nec enim id,quod circulari corpori continuatur, m ueri potest,quin ambo eundem motum subeant.
His ita constitutis, quid de Sole& quarta sphaera circa ipsoru di stinctionem pronunciandum sit,constat ex ijs,quae s. huiusce lib.pertractauimus. Quod vero ad alios planetas attinet, prima assertio fit: Si uenan
ta discontinuetur ab Epicyclo, siue non, nullus distinguitur specie a suo epicycio, neque a deserente, in quo idem epicyesus inclusus est: diuinguitur tamen a ceteris orbibus, tam superioribus, qua inferioribus. Haec probatur, quia, ut ' supra diximus, sicuti elementa,ita & orbes c telles, pro ratione locorum & si tuum specie distinguuntur: planetae autem, re epicycli, in quibus sunt, eundem situm habeat, idemque spatium imaginarium motu suo peragrant,qilod partes deserentium vici uim percumrunt, non autem superiores, aut inferiores orbes. Quo fit, ut ab his specie dis linguantur; non vero ab
Secunda assertio sit: Monae fxs nodi flerunt specie ab octauo orbe, in quo insident. Haec est contra D. Tho.
defendunt ia Philosophi, quos art.
proximo retulimus, eandemq, con
firmant omnes fere rationes ibidem adductae. Qua tamen, qua ex parte superioribus aitertionibus aliquo crodo repugnare videntur, explicandae a nobis erunt.
Ad prinia concedendum est,quod assimul, si intelligatur de uestis fixi se itemq; si deerrantibus, comparatis tamen cum orbibus, quibus
Ad secundam dicendum, planetis conuenire motus distinetos spici ea motu orbium sit eriorum se in f riorunaia quibus sccundum specieindist erunt, non aut sieli s fixis,qia ς tantum sunt partes densores oct. uae sphaei ae. Ad tertiam respondendum est ex distri4
282쪽
distinctione effemium specie different tu, qui nascuntur a partibus alicuius torius , non recte argui distinctionein substantialem specifici par
tium, ut probat argumentum: qua tamen apte colligitur in toto ex talidiuersitate effectuu,qui ei per se primo coueniundia ab aliqua recipr ea eius de proprietate oriuntur. Stellas au te fixas esse partes octauae 1pp. nae, uti etiam sunt planetae comparaticum orbibus, quibus continuantur z.
quid vero de eisdem coearatione Mlioru dicendum sit,constat ex dictis. Ad quartam dicito: probationem Aristotelis eo inniti fundamento,uod si unum aliquod astrum rotum a figura praeditum sit, eadem quoq; ceteris stellis, siue fixis, siue errantibus, couenire oporteat, cum in omnibus eadem sit ratio,eadem, inqua, saltem genere: dantur. n. qusdam n uuae & necessariae affectiones, quae 'non solum infima speciem, sed communem generis natura comi tantur, euiusmodi est figura i ot uda comparatione coelestium corporum. Quo fit, ut, quanqua omnes planetae stel--, Iarque in rotundam speciem cogi o-- bata sint, non omnes tamen eiusdem: i l infimae speciei censeri debeant.
AESTIO ILGl ne Amorum lux substantialis
mibusiam argumentis veram videri panem assi marinam sed falsam se.
1 ir es rΥ Vod lux sit substantialis forma opiniones Lycorporum lucentium, opinio
lege a pud fuit quorundam, quos r
P. zo. ea hunc in modum probari : Nullam a phy sica accideraria. nobiliori .arzMin. est , Uiam substantialis: seu lux est
longe nobilior auro, ut affirmat D. Auguit. lib. a. de lib. arbit. ergo lv x non est forma accidentaria, sed su stantialis. Praeterea; lux non est qualitas in- x. Argum, haerens corpori lucido : erit igitur forma ad illius essentiam pertinCns. Probatur assumptum duplici ter Rrimum, quia omnis qualitas, praesertim subiecta sensibus, habet contrarium; ut candor nigredinem, frigus. calorem, siccitas hi uni ditate at lumini nitul est contrari una siquiden, tenebrae,quae luci maxime repugnat,. no opponuntur ei cotrarie, sed priuative. Secundo, quia omnis qualitas abeunte ipsius causa eflectrichpermanet in subiectos ut calor in qua,remoto iant,frigus in manu,r mota aqua: lumen vero recedente eorpore lucido mox manescit, nec ullum vestigium in perspicuo relinquit. Deinde.qubd lumen sit corpus, ut 3.Argum Empedocles Agrigentinus reserenis te Aristotele x.de Anima cap. r. arbitratus est, ex eo ostenditur: quia r dii dicuntur refrangi de refecti: hoc autem non nisi corporum est. Item, quia radii Solis, cum a corpore illuminatio retrbemicant, ideo ignem accendunt, quia duabus lineis in Gnam ferre recidentibus interceptus aer atteritur ut explicant nonnulli
primi notitinis Philosophi sicque
aer primo calorem, deinde flammama concipit: hic attritus non est nis inter corporarergo radii sui vera compora. Accedit testimonium Aristo..telis F. Topic. c. l. ubi ait, lucem esse.
Tem. Quod ii ea firmat D. Dama-
in epist: ad Volusiamnii,& lib. 6. I per Gen. ad lit. Praeterea Theodor tus in quaest. super Gen. quaest. 7. ait, Iucem esse substantiam quandam per
Contraria tamen sententia ,. quae Ita sentirasserit. lucem non substantialem, sed D. Damasaccidentariam formam, neque cor- lib. I. Filia pus, sed quali talem esse: omnino v Orth. c. m. ra est. Lanaque tuetur Peripatetica Alensis 3 schola contra Academicam, docen- par. q. 69 te At illotale A. de Anima capit. M incinia. Hunum,
283쪽
ar.3. Hen Prim sim , quia lux percipitur aspericus Gad. diu: nulla autem subflatia per se sub Quodl. 3. sensum cadit. Secundo,qui adus sor-
q. II. D. inae subitantiales non possunt ine G. I. p. q. dem materia consistere e at in aere ε7.ar. a. & propriam formam retinente excipi-
an dist. 13. tur lux a Sole diffusa. Tertio, quia η uni c. art. substantia nullam patitur sui reini
3. Scotus fionem, aut intennonem I quam ra- in 1. dis . men lux passim admittit. 13. Matro. Privatimvero, quod lumen nonnes , & sit corpus,ex eo demonstraturiquia, BDur. ibi q. s esset coipus, vendicaret sibi cerati
I. Arist. 2. Iocum, nec ad omnem spati; differende an. c. 7. tiam se porrigeret. Item,quia,cum Tex. 79. Α- lumen perspicuum transmeet, duo Men. de corpora simul esset: Secum traiectici .P.I. 3 Iuminis momento fiat,aliquod compus in instanti moueretur. Pr sterea, quod lumen non sit species ignis.vi cap. 3. lnm. in Timeum Proclus centuit, inde patet: quia non posset lumen in glacie manere, sed conse- stim extingueretur: nec lucida esset,q ιiς ignea non sunt; ut squama,ali aiaque id genus multa. Poti renio, quod non sit effluxus e corpore luminoso, ut quinus tam visum est,ex eo liquet: quia iam Sol perenni fluxu eL set luce sua exhaustus.
Solutιo argumentorum, que in Mur
sam partem adducta sust. Contra nae partis argumeta paruo negotio soluuntur. Ad pria
Igum Nwm eorum, quae probare videbantur, lucem es e formam substantia- Iem,auniit tendum eli antccedens, de
ad auctoritatem D. Augustula dicendum: eum non simpliciter auro lucem p rmulisse, sed quo ad externam pulchri tudinem, cui auri decor c Dilutio x. dit. Ad secundum nega dum est,quod assumit, Se ad priorem eius confirmationem dicendum: in primi s non omnes qualitates habere cottarium, ut patet in speciebus tam sensibilibus,quam intelligibilibus: item nec Omnes qualitates, quae cadunt sub
sensum ; quia figuris nihil ell pt prie contrarium. Est autem luci pNculiaris ratio, i contrarium non habeat: videlicet, quia est propria ac natiua allectio primi corporis,id est,
coelestis, quod contrarietate vacat. Ad polleriorem respondet D. Th maS I .part.quaest.67 ut 3. hisce verbis : Cum qualitas sequatin formam subctantialem , ubi e se modo se habersusιectum ad receptro diem qualitatis., ad receptionem forme. Gm enim materta perfecti reeipit formam .sirmiter biluur etiam qualitas conseruens formam sicutisi aqua conuertatur in ung. Cum ver forma stibi tantialis recipitur imperseensecundum inchoation. quanis dam , qualιtas consequens mane dem aliquandiu , ρή non semper Uscurpatet in aqua calefacta . qua revir ad suam naturam. Sed ιctaminario non se
per aliquam transmutationem materia
ausus preonem formasubstantiatis . vi fiat quasi inchoatio aliqua formae,idras
lumen non remaner .ms ad praesentiam
agentis. Haec D. Thom Ad cuius loci explicationem lege ibidem comm. Caietani. Ad eaequς probare contendebant, Reseactio lumen esse corpus,dicendum: resta- reflexioctionem illam & rcflexionem non metapho- propriam,sed translati tiam es Ie, du- tice radijseta similitudine a corporibus, quae accommoobati quod impedimentum nou vl- dantur. terriIs rectavia progrediuntur, sed retro commeant. Quod vero Phil sophi nonnulli de attritu aeris inter duos radios, quasi inter duo corpora,dixerunt, non ita est: sed ideo aer coeunte in unum duplici radio m
gis incalescit, quia lux caloris p rens,quo est intensior,eo uberiorem calorem gignit. Ad Auctorum testimonia dicen- Lucem dudum, lucem dupliciter sumi et uno plicitera modo pro qualitate seu forma acci- cipi.
dentaria, a qua corpus luminosum formali ter lucet altero,pro substat
tia tu nun Ola; quo pacto sumitura quibusdam Philosophis, assigilantiabus tres species seu quasi species itignis, videlicet, carbonem lammam, de lucem. Igitur ab his lux non in priori, sed in polleriori sensu accipitur. Theodore tuo vero nomine su stantiae
284쪽
o a P. VII. st V .ssis T. III. ios
statu et persamistentis nihi I aliud significauit, quam rem solidam,siue
uersis orbibus inhaeientium. non unius tantum speciei
sit, probari potest. Primo: quia lux
consequitur naturam corporis luci-di,ut nobilissimus eius actus: quare cum astra diuellarum orbium inter
se specie dissideant, eodem pacto dis.
Secundo: quia sidera interuentuae ministerio lucis alia multa estina specie differentia in sublunari munis do edunt, quorum distinctio eausae distinctionem arguit. 'Tertio: quia lux solis sua praesentia obtetit atque obscurat lunae liellarum: adeo,ut earum species visibiles ad nostrum aspectum nou perinueniat inde enim videtur esse quod bi s i nterdi uno apparent: at q uae eiusdem speciei sunt, non se ita impedi ut, nec interturbant, sed potius mutuis iuuant auxiliis; ut caloreatori, ignis igni additus. Deinde,quod neque lux subiunxtis eandem specificam naturam in omnibus lucidis corporibus sortita fit, ostenditur ex diuerso modo collucendi: si quidem nonnulla tam n ctu,quam interdiu fulgent, ut ignis: alia noetii tantum,ut quercus putri dae, & eicindelae, seu nitedulae, quae
noctu per aerem nunc alarum hiaturenident, nunc compressu obumbrantur . Praeterea quaedam splen-dciat alicuo dc aduentilio lumine. A ut aer: quaedam proprio & nativo. vi ignis. Potiremd, quod saltem lux coris s. Argum
potuin beatorum diuersae naturi s tura sit.probatur. Primum: qu a tribuitur ad eleuandum corpus ad supernaturalem statum, nece it commensurata alicui corpori naturali cum ex nullius principi Is filiat. Proin
indeque supra naturae vim est. N alterius ordinis. Secundb: quia repus gnat, idem corpus sit nul coloratum esse de Iucidum nostra hac luce, siquidem color est extremitas in co Pore terminato, ut docet Aristoteleam lib. de sensu oc sens. p. 3. at beatorum corpora & luce,&pulcherrimis ae vivaci stimis coloribus persu-
aerunta luce,quia unaequatuor e
rum dotibus est claritas: coloribus, quia pulchritudo,quae in beatis exi- PuIchritumia erit, consistit in apta membro- do in qua C rum compositione cum quadam co- consistatalorum suauitate. Tertio,quia corpora gloriosa erunt. translucida , &diaphana . simulque videbuntur per propriam lucem ι cum tamen nostrate Iuce nullum perspicuum ab se, sed aliena luce sulgeat, ut d
D Proposita dubitionis enodatio.
IN hac disceptatione potior ve- Conclusiriorque videtur sententia , asi rens,omnem lucem, quae corporibus per vim naturae obuenit, ubiq; eiusdem esse speciei: quam tuetur D. rh. in .disi. 4.q. 1art. . & alii: et si M. Alb.2.p summae, in q. de lumine: ite A
item luce ab inferiori specie distinguant. Primum igitur, quod omnis
lux coelestis in eandem speciem c ueniat , ex eo probatur et quia astra omnIa,Vt in progressu patebit,esto, nonihil ex se habeant luminis, reliquum tamen a Sole mutuantur. Veligitur lumen natiuum Nasci titium cuius'. sioris valuntur in una naturam
285쪽
turam singularem; vel non, sed ma- A uenit ziquia de luce corporum s ieiusde spem aestio.
nent in eo discreta, ac distincta numero, specieqire. Si datur primum, habetur propositum: si polierius, id ex eo coarcuitur, quia lumen ascitiutium in te Iit natiuum; quae autem se intendunt, in unum singulare per selcoeunt. Accedit, quod non est indi cenda naturarum distinctio ci ita necessitatem: quae tamen necessitas in re subiecta minime apparet. Eodem argumento concludi potest, neq; lu- Bmina coelestia a sublunaribus, neq; sublunaria inter se specie disiungi rcum omnia sese mutuis incrementis
augeant, neq; vlla necessitas natura inter ea diuersitatem conuincat. lQuaeres tamen,quandoquidem ab
his naturae discrimen sustulinatis, quonam pacto inter se distinguatur primaria, Sc secundaria, lumen, radius, splendo τὸ Respondemus ex D. Thoma, in x. diit. ii . quaeli. vnic.art. C3. &alijs: eis interdum hisce vocabulis promiscue Philosophi viantur ; proprie tamen lucem absolute, di lucem primariam dici a perspectivis, quς in suo fonte, siue in subi cto proprio haeret: secundariam, quae non ita se habet. Deinde interdum primariam vocari, quae per directum radium funditur : secundariam, quae a latere extra radi orum incidentiam oblique spargitur. Item,lumen dici. DI rout est in medior radium, prout aucido corpore secundum rectam lineam procedit : splendorem, prout est lumen reflexum a corpore, in quoreola porrigitur. Sed enim adhuc radius, fuso nominis significatu .diuidi consueuit in rectum, reflexum , fractum, ac estactum: dicitur'. reetui, cum sine obstaculo a luminoso recta pergit: reflexus. cium in corpus opacum incurrit,eademque via in se Eipsum recieroca conuertione redit: fractus, cum a medio raro in dei sum sese col ligit. ut cum ab aere desiliens in aquam traiicitur : rese eius , cum a medio aenso in rarius dissultat. An lux cor Porro non asseruimus initio attiporu glo- omnem lucem esse eiusdem speciei, Gola:u sit sed omnem,quae per vim paturae Ota
riosorum maior dubitatio ess,num. ciei cu lua ceterorum corporum luce specie ce aliorum distinguatur I habetque utraq. pars corpora.
malivam sequitur Richardus in .
Aegidius locis cita atque eam potissimum suadet prima ratio eam, quas m s. argum. articulpsuperioris piseius con firmatione attuli mus: ceterae enim minus sunt effraces. Negatiuam approbat D. Thom. in ψ. dist. 64. q. h. ari. ad I .Pro qua elim primis illud, quod haec lententia vad tur magis consentanea tellit nomos Sacrae pagine docentis, corpora gloriosa fore Iucida tanquam Solem.
Ileni, quia in corporibus glo ij si
erunt colores eiusdem I peciei cuui
noli ris, etsi lon ge hii l chrior e ii ecenis facile est intelligere candorem aalterius natum de speciei. Quare Selux eiusdem erit rationis. M o
Quopam argumentis primi articuli
DIluamus nunc argumenta initio proposita. Ad primum eo- Soluti x.
rum , quae probate contendebant, astrorum ilicem differre specie inlcri respondemus: lucem non cosequi naturam peculiarem cuiusque alii i, tanquam uti serentiam, aut propri taton reciprocam illius; sed tanquam accidens omnibus lucidis cor.
Poribus commune. . iAd secundum: esto, ex hica pro- Solui. 2. ueniant in inseriori mundo dilecta νspecie diuersa: nam Sol illius interuentu calorem producit quo leonem, murem, & ranam generat haec tamen ellecta non arguere distinctione specificam in luce,quem- Diuersitas admodum nec in calore: Nimirum specifica diuersitas specifica in accidentibus, accidentiunon ex lima selscetis, quae icum- unde misque attingunt, sed ex immediatis tenda. actionibus peti debet; ut caloris ex
286쪽
ne .alioqui etiam ca Ior qui disponizad generationem hominis, dii ferre; specie ab eo , qui ad generationem
solat. 3. Ad tertium: Iucem solis nono sturare siderum lumen , quasi illud perimat, ut quidam aiunt, aut ii a te otionem specierum ad oculum intercipiat; sed quia lege naturae fit,ut maius sensibile, si nimirum excedat, impediat minus. Sic enim in tabulis pictis, cum nimio splendore ostiinduntur, nec imagines, nec colore - distingitimus ; sed lucem tantum, saltem clare,videmus. Sic, cum v Ihemens sonus aures implet. nihiι praeterea, saltem distincite, audimus.
Sensibila Impediri vero in inussim sibileam maius im- ioci,non est aliud. quam maius sempedire sen sibile ob sui excelletiam ita sensum
sibile mi- occupare, ut aliarum rerum sensio ausis nem aut non eliciat; aut eliciat Ita xli Obscure & tenuiter, ut eas ab aliis. non internoscat Cum igitur lux Solis supra nostrum horia tem fusa, comparatione luminis siderum tam
Ionge distantium, sit sensibile malu , ac nimium excedens: ob id sidera a nobis interdiu non videntur. Plin. Iib. r. Unde, si oculus in profundo sit pu-
c. I 4. Sc reo, atquzaer apertus purusque, dieliger Exeria media astra vicibit: quiantini rumcit. 62. in aspectus non perstringitur luce So.
Card. iis, quin potius in umbra quae in altitudine putei est quasi nox γ colligit unituite visi AOq. semiorem reddit. Iul. . Ad aliud argumentum,ex diuerso collucendi modo inseriorum corporum,dicendum: non colligi ex eo essentiale lucis discrimen, sed acciadematium dum m.
MIuti N Quod attinet adrationes, quibus ostendebatur, lucem corporum gloriosorum ab omni alia luce specie distingui; si quis negativam partem
tueri volet e spondeatad primam zlucem corporum gloriosorum secudum suam speciena no esse supra n tura .vim : cum alia eiusdem species ex ordine facultat . naturae in alijsi corporibus, verbi gratia in astris r
Praeterea , ei modi lacem ex vi,
A & proprietate suae spe iei commen-
Iuratam esse aliquibus corporibus natu tali bus, v t eisdem a st ri s, ab eorumque sorma dimanare:ac proinde C6su Ie D secsiduin suam speciem & essentiam Tho. in non esse ordinis supernaturalis , dist. 44. q. quamuis supra: naturae facultate tria L. art. 4.buenda sit humanis corporibus , in- senio suo terrenis crassisque, ut una cum ceteris dotibus & ornamentis concurrat ad ea perficienda de illus stranda,prout beatissimi illius status conditio,& dignitas postulat. Itaq,
fatendum est lucem corporum gloriosorum fore sirpernaturarem . quoad modum, quo producetur; sed negandum , fove supernaturale quo ad suam naturam,& speciem: quemadmodum facultas videndi circo diuinitus collata qualitas en ordinis naMiralis, esto, per supernaturescin Metionem efficiatur. C Adsecundana dicendum; non repugnare, idem corpus & lucidum &coloratum esse: ut patet in nitedulis, di quercu putrida Sane vero,licet tu his alias'. eiusmodi lux & colar non nisi alternatim videantur, siquidem
cum hic apparet. illa occultatur cum illa nitet,nica bsconditur: in corporibus tamen gloriosis alia ratio erit, quia utrumque eam temporationem sortietur,ut neutrum alteri tuturum D sit impedimento, quo minus ambo simul conspiciantur, tam in extrema superficie, luani introrsum. Adde, Contra M. licit inplerisque, non uniuersimia. Alb. in Α-men in omnibus corporibus . quae di. Α - artis apud nos sunt, repugnare. videri si- 3 o. ScolumuI perspicuitatem lucentem,& m. diu. 49. q-lorem: ut patet in vitro concolorato l .ia alios& smaragdo, in quibus lux & color
. simul videntur. Adj tertiam concedendum est E cum D.Thoma in A.distinet. A qquin stio. I. arti c.quario, quali lo. i. ad 1. V Paludano ibid. quaestio. . yrticul. xo conclus. r. & 3. Argentinate distinctio. η9. quae illo. I. articu IO primo. Alen si s. pari. quaestio. o. memb .
Σ. articulo primo, & alijs, corpora g Iorjosa fore simul retras parentia.&μopria luce conspicua:quia qtla- Ius ulnaturae facultate, saltem ord
287쪽
2ea mariti non eontingat, diuina ea A virtute fieri potest.
um asisa de suo luceant , vel,
Mamitin vera lententia , eademquaaliquot ar umentis ς' snatura
SVox qui putent, quidquid tumu
nis ungulae stellae habent, id imium a Sole haurire e quod item CAnaximander, Antiphon .& Cle medet de Luna pronunciarunt. Alij,
ὰ quorum numero sunt Avicenna.&Macrobius, lolam Lunam a Sole mutuari lucem credunt; reliqua vero astra de suo collucere. Statuenda tamen est haec assertio, quam comm nior Arologorum consensus approbati. Tam stellae fixae, quam planetae lumen a Sole mutuantur; ita tamen,
vi aliquid ex se lucis possideant. DPrior huius assertionis pars ira suadetur: Luna accipit lumen a So-Ie:emo & reliqua astra. Probatur amtecedens: primum ex lunae deliquio, quod non est aliud, quam luminis, quod alias a Sole accipit, priuatio. Secundo, luia Luna pro vario ad S Iem aspectu varie illustratur , ac diis Mersas induit figuras, crescens stin-per, aut seneuens , modo curuata in cornua , modo aequa proporti Ine diuisa, modo orbe pleno . videlicet , ubi congressum cum sole ini jt, inde corniculata: tum ad septimum usque diem augescens medio orobe secta conspictur : deinde pMrve hisce Iatim in rotundum circinatur ἔ ac distaeitis decimo quarto die .cdm ex diame- Pliniusti. tro Soli opposita est. recepto quo-z p. Iz. quo versum splendore , plana fit: Hae de re Pluti li. v. .deplac. c. 7.
inde senescens decrementum in iliis tandem ad easdem vices rediti Nimirum,quia prout hac aut illa, maiori aut minori sui parte accommodato ad hauriendum lumen Soli respondet, ita ab eo illuliratur. Vnde luceciarius est, Lunam a Sole lumen a ei pere. Quod Apuleius inli. de Deo
Socratis, ita fere expressit; na Solis amula, noeyis decus 'u corniculata. seu diuidua,seu per tumida eupti sit. ria ignium face, quanto longius abit a
mento itineris S luminis mensem flus actibus. ac paribus dispendijs extimat. Praeterea cofirmatur eadem assertior
quia planetae, quo Soli propinqui res sunt, eo ceteris paribus magis lu- iri cent: nimirum, quia magis a Sole tu . . Iuminantur, ut in Mari e& Venere apertum est. Accedit,quod ob id etiavidetur Sol in medio planetarii cob Cur Sol ialocatus, ut inde tam superioribus, medio plaquam in serioribus astris lumc com- netarum, mode impertiat: unde ab Heraclito fons Iucis,& ab Astrologis planet tum cor appellatur. NPosterior vero eiusdem asserti nis pars ea ratione ostenditur: quia Phoebe, quae maxime videri posset tota a Phoebo nitere, aliquid innatae ac propriae lucis sibi vendicat, ut in eius eclipsi coritate tunc cnim, nonnihil in ea lucis deprehenditurῖ , cum etiam tunc rubeat : quod nouesset, nisi aliquid in se luminis conseruaret.
Sed contra superius dicta oppo- I. Obieetinet aliquis; Si praeter Luna alii Planetae&sidera in errantia proprium lumena Sole caperent, Omnia etiam lucis & faciei um vicissitudines subirent. vli Luna; quod non ita est. - α inde senueretur, Saturnum, Iouem, i di Marte, intervenui terrς deficim-terdum lumine; itemq. posse solemi Mercurio,& Venere occultari:s nim hi planetae ex se lumen non ha bent,cum possint inter Solem & n strum aspectum dirono poni,vtique Solem nobis abscondent: quod ta
men non experi inur. Praere rea,quod
Luna nihl l ex se luminis habear,probatur: quia si quid habet et, quale eti
288쪽
illud, quod in eclipsi videtur, cur in
novilunio, vel etiam,dum cornicula ta est, non appareret eiusmodi lumen secundum eam partem , quae auersa esl a Sole, de ad nos spectat Denique, quod Luna non rccipiat a Sole lumen, probabit aliquis ex eo: quia oportet in picnilunio totam aequabiliter lucere: quod tam n non ita est, ut constat ex macula, quae in ea apparet.
Toram, qua proxime obiectasunt, Hlutio .
est mullum sidus supra Solem pati defectum luminis interiectu terrae, quia non eo pertingit terrae umbra, sed in mucronem sensim attenuata in medio consumitur. Item vero nullum eorum subire visiicitudinem facierum, ac luminum, quia lumen a Sole vibratum sem per illa
perfecte i Eustrat: cu ad id nihil impe
dimenti interuenire queat: at in Luna non ita res sese habet, quia pro diuersitate alpcctus di distanti ,nuc magis, nuc minus, ex patie interiori, qua nos spectat,Soli patet: atque ita prout magis vel minus illustratur, ita lumen & figuram mutat. Similiter, quod ad inferiores pla netas attinet, non deprehenditur in illis ea luminis mutatio, quae In Luna : propterea quod nunquam ira Soli opponuntur, quin omnino ab
ipso irradientur. Vel saltem ea luminis varietas, quam subeunt, ita exigua est, ut a nobis notari no ponsit. Alii id reserunt ad horum planetarum varietatem, ob quam undique solari lumine penetretur, quod nobis minus placet: quia si perui es Ent, non reflecterent ad nos lumen . A d alteram eiusdem argumenti partem dicendum: licet V nus inter Solem , & nostrum aspectum nonnunquam interi; ciatur, noposse tamen obtegere, nisi centesimam Solis partem: quia . ut Geona
tra Gmonstrant, cuculua visitatu QVAEST. IV. 2os
A Solis ad circulum visualem veneris proportionem habet centupla: quo fit, ut eiusmodi eclipsis vix deprehendatur . Quod a fortiori asserendum erit de Mercurio, cuius circulus visualis longe minor est, quam Veneris . Adde etiam, cinna lux natiua Mercuri; de Veneris uberior sit, quam Lunae. non ita eos Obscurare portionem illam Solis, sed apparere sub eo ut partes lucidas. Resert B tamen Scaliger exercit. 72. in Card num, visum fuisse aliquando Mercurium in corpore Solari quali m culam Quandam.
Ad aliud argumetum, quod probare nitebatur. Lunam ex se nihil habere luminis,dicendum: lumen Lunae, quod in eclipsi videtur, nec in novilunio , nec postea apparere secundum eam partem, quae est auersa a Sole.& nos respicit: quia interdiu C pars non illuminata a Sole, esto,ali in quid habeat lucis, nimio Solis spi dore obscuratur , sicuti de reliquae stellae; nocturno vero tempore par tes non illuminatae superantur, atque obteguntur illuminatarum fulgore. Quo etiam pacto eadem Luna,cuna nimis splendet .vicinas stellas occulit. Adde, interdit etiam reliquam partem Lunae videri quasi pallidam. D Erit fortasse qui hocioco in terr
get, in quona statu Luna a Deo creata sit,utrumne plena,an non 3 Item, cum Luna sit omnium stellarum mimma,vno Mercurio excepto, cur diuinae literae I. Genes. appellent Sole de Lunam duo luminaria magna λPriori dubitationi quam luculen ter pertractat D. Aug. lib. 2. de Gen. adiit. capit. I s. Iustinus Mart. inq. orthod.q.6o. Beda in lib. de rat.tep.
Beda loco cit. probabile videri,creatam fuisse Lunam in plenilunio,st in hoc statu summani obtineat perfectionem, in qua illam creati conueniebat: scuti & at res cum stuctibus , & animalia suis omnibus membris viribusque absoluta. Alias placet, creatam tuisse in novilunio, quia cum incesta cursu suo definiatio con
289쪽
tro conueniens erat ut a prima Luna, atque adeo a novilunio primi inensis exordia ducerentur. od secus se haberet, si Luna creata tui siet in plenilunio,cum is dies non sit ei primus. Nec dedecebat, creare Deum Lunam imperie tam , oti hanc causam; cum paulo post suo loco & tempore elIet perficienda. Posteriori dubitationi respondet D. Thomas, quaest. cit.art. I. Lunam dici lumina re magnum, non mole, sed et scien- Blia , ta quia praei et Solem terram
magis illuminet. . ARTICVLVS II.
Explicatur vltimum argumentum i seritur de Luna macula.
ut de Lians macula dicamus. C . Coelitis spicuum est, apparerem Luna ma- CIi. I .antiq. culam quandam , referentem in Ie t. ca. lmam, liue hominis, ut sibi quida in Scal. exer . emgiant; sive, ut Albertus ait, te 62.i Card. ms,caudam vertus Ortum, caput versus occasium habentis. Ceterum , quidnam illiusmodi macula sit, quς-ve eius causa, diuersae sunt Philosophorum sententiae: quas commem rat Plutarch. lib. 3. de Plac. cap. 3 Q. Philo Iudaeus in lib. se somnD. Tholmas, de Averroeshoc loco cona. 49. Aegidius lib. 2. Hex. cap.3 s. alij que nonnulli.
I. opinio sunt qui putent, nihil tale re ipsa de Lunae in Luna dari, de inani specie hallu-
macula. curari aspectum. Verum hi non satis faciunt: si enim in visu ea dec Ptio contingeret, emendaretur aliquando hic error, sublata interdum occasione. I 'raeterea explicent,quae nam deceptionis causa sit,. vel eamis edicant libere excogitasse. 2. opinio. Plinius cap. 9. lib. 2. natur. hist. credat, eam maculam contrahi ex ibi di- svn.i cum humore a Luna raptis Secutus eii enim eorum lentemiam.
seu fabulam pol tu qui . sidera humore terreno pasci crediderunt'. Qu.isi er5 cocle ilia corpora pallu, di nutra tione indigeant,aut aquae ter e halitus vlque ad cauum Lunae.
A per interiectum ignis elementuimi eruadere possent, quin ab eo confestim abi umerentur Alio putant, praedictam maculam l. opinio esse imagines montium, vessium ac nemorum, quae in lunari globo e pressae ad nos quasi e speculo i efectuntur . Horum opinio ex eo refellitur: quia cum terrae tractus non ubiq; eandem sui speciem Lunae offerant, sequeremr Lunae maculam non eadem effgie ubique terrarum
videri: quod tamen secus accidit. Sciendum igitur, Lunam non ae- ExpIic quali densitate praeditam esse . sed tio ver quasdam habere partes densiorcs, tentiae.
alias in insis densas: illas autem magis lucere, has miniti: siquidem compertum eli,ceteris paribus, cum opacum inaequalem liabens densitatem aluminoso illulita ut, plus luminis eiaculari, ac ri. fectere partes deo fiores, quinin nranus densas; quia hae lucem ebi bu n t, illae reddunt. Π i tur Lunae macula non est aliud,quam partes Lunae rariores,ac proindC minus lucidae. Ita Aegidius lib. 2. Hexain. . cap.3F. Richar. m 2. dist. I . q. vlt. Si quis autem percontetur, quamobrenaturae Auctor Deus hanc varieta tem Lunae indiderit ρ Respondemus, . eius rei causam fuisse, quia, cum Luna inferioribus corporibus, in qui-D bus maxime deformitas ,re obscuritas dominatur, vicina sit; congruum l . . . fuit, ut hac in re cum eis conueniret, .essetque velut coelum terrestre , &terra coelestis , ut Platonici aiunt. De generat enim paulatim superio- Lege Plat. . ra in inferiora: sicuti dein seriora, in Couiu.. quo magis ascendunt, eo in melio- Macro b ris naturae conditionem proficiunt. insomnia
Vnde est illud D. Dionysj .cap.de Scipia diu. nom. supremum intimi attingit E infimum supremi.
Aduerte, M. Albertum de .coaeuis, quaest. .art. M.&quosdam alios putasse. Lunae maculam non esse partes rariores, sed densiores : quod illae plus quatia hae imbibant luminis. At non ita est: licet enim partes r riores plus ambibant, ac faciliorem:
traiectum praebeant; minus tamen
290쪽
tent, ut in ceteris partibus coeli r rioribus conspicitur. Dubit. q. t. Quaerat postremo aliquis, quo huius cap. pacto Lunae macula apud eos , quiari. I. epicycios poniit, semper videatur; cam necesse sit, Lunam verti in suo
epicycio, sicque maculam continenter mutare situm , ac quod supra est - - videri infra,&contra Huic difficul- tali respondent epicvclorum asteriores, Lunam non soluin habere in tum,quo ab epicveso fertur; sed &ipsam quoque cieri proprio motu . opposito ei, quo epi clus voluitur : ita ut quantum epicycius in vis nani partem maculam inclinat, tantum Luna illam relli tuat in contrariam : eoque fieri, ut semper eodem situ, &consimili figura macula videatur. Ex dictis patet solutio argumenti , cuius causa haec dula rui
Videli aut nullam, aur non omnem Imeem calorem escere.
non ita magnam calefaciendi vim
obtinent,sicuti alia minora astra, ut e.g. Solus, qui calore exustioneque
infamis habetur. Item: Si lumini inesset facultas 3. v calefaciendi,inesset Quoque facultas exiccandi ἔ cum calor evaporando exiccare soleat : at quod lumini ea facultas non insit,probatur: quia Luna in plenilunio , cum plus habes luminis , solet humores ciere, non autem exiccare: unde est, quod j, qui distillationibus laborant, laedi se tunc a Luna sentiunt. Deinde, quhd saltem non omnis q. a T. Iux calorem gignat, inde suadetur: quia quaedam astra habent potestatem refrigerandi, ut Saturnus . Quare, si eadem ca te faceren t, seq ueretur,
idem corpus ab eis calorem, S sti-gidi talem accipere : quandoquidem causae c testes non dispertiunt suos influxus in aha atque aha subiecta, sed eos pariter ad vi iam eandcmque partem dirigunt. I)raeterea, idcm ostendi potest in s. arg- mullis alijs, quae cum luce praedita sint. nullam ab eis calorem oriri sentimus. Eiusmodi sunt complures gemmae, quercus putrida . squamae piscium , cicindulae, & animalium
ARTICVLVS II. QVod lux calorem nequaquam
producat, videtur pone osten- x. arg. di: prinnam, quia cum omnis causa sit prior ellectu Asset lux calore prior, atque adeo calor non esset qualitas prima, Dira commune placitum Philosophorum, constituentium quatuor qualitates prunas , calorem , frigus, humorem, & sic.
a. arg. Secundo: Si lux esset causa essectiva caloris . si 'teretur, corpora quanto sunt lucidiora tanto plus calefacere; siquidem ex maiori persectione caulae naturalis maior cis eius praestantia arguitur at quod mulio secus res se habeat, inde constat. quia Iuppiter, venus, & Luna sunt clanili mi Planetae, & tamen De lucis praestantia , ct excι
miis passim celebratur . creerit, ex ris quadam hoc loco sub j-cere: praesertim cum eorum explicatio ad propositam quaellionem illustrandam non parum debeat conducere .
Est igitur primum lucis encomis, I. cn quod inter qualitates sensui Obnm nium. xias nulla ad mundi decorem & ornatum aptior sit: quandoquidcm insera superaque omnia, quas aurca cuiusdam vestis splendore circumfundit.& ubiq; distinet onem,ac xarietatcm rerum commonstrat, atque O a In