장음표시 사용
351쪽
Punctum nec graue, nec leue eget
componitur grauitatem habeat, fieri non posse, ut totum ipsum grane sit Quare cum sensibilia corpora grauitate sint praedita, aut omnia , ut aiebat Democlitus aut quadam, videlicet terra &aqua,ut Platonici fatentum plane sequitur, non contari illa ex punctu, lineis de superscizbus, quae grauitatis expoto sunt.
n At vera punctum pondus Labere non posse,patet: graue na mque omne gratiixsenam, O ime le us aliquo esse potes . Grauius autem in leuius ortasse non necesse e I graue, vel leue es, .Quemadmodum magnum quide es maius e ma- . ius autem nὼ omne Hagnum esse necessa Ir coplura eni unt 'ua absolute quiadem suntlarua quibusdam autem alijssunt Marora . Si igitur quod um grauasit, grauius es, id fouere maius esse necesse es ,Vomue graue diuisibile hanὲ erat: punctam aut indivisibilesupponunt se.
n Ar ver punctum J Id quod paulo
ante asseruit, nimirum punctum nec graue, nec leue esse, hunc in modum probat: Omne graue diuisibile est: punctum cit in diuisibile: no est igitur grave. Maiorem ita ostendita Omneniatiis est diuisibile: omne graue est maius: igitur omne graue diuisibile est. Hanc minorem suadet: quia
graue Omne aliquo grauius est, geomne leue aliquo leuius. Et si fortassu non omne grauius, aut leuius L cesse sit graue aut leue esse: quemad-naodum de magnum quidem maius et L maius aute non semper magnum
est: quia multa sunt absolute parua, quae quibusdam aliis maiora dicuntur. Cum igitur omne graue aliquo grauius sit,ac proinde ina ius,& nullum indivisibile maius esse possit: sequitur punctum graue ei te non poste: atq, adconec leues nam quoad hoc eadem grauitatis&leuitatis ratio est. Ob lciat tamen aliquis: falsum este quod Aristoteles docet, sortasse no omne grauius aut leuius graue, aut leue csse. Nam cum omne comparativum positiuum supponat; ut candidius candidum, dulcius dulce: utiq. nihil poterit grauius esie aut leuius, uod non graue aut leue sit. Secundo, non , ideri recte colligi ex eo,quod quidpiain alio grauius sit, este illo maius: si qui dem terrae gleba est grauior aere multo amphoris quantitatis . Ad primum horum i espondendum eit cum D. I homa, & Aut rror: quaedam esse quae ab olute talia dicuntur, ut candidum, dulce: & in i 1ssompcrcomparativum supponere positivum. Alia quae interdum absolute dicun-LuI,interdum relativescu cona parato ut graue,&leue. Vt enim .huius operis lib. explicabitur, ignis dicitur absolute leuis, terra absolute grauis: aer autem ad ignem quidem grauis, ad aquam Sc terram leuis: similiterque aqua ad terram euis, ad ignem N aerem grauis. Constat autem, id quod est a solute graue,esse graue comparatione ad alia: sicque omne graue grauius est, S Oiiiii e leue Hem leuius. Non tanten sequitur,omne leuius leue esse,aut om-Me grauius graue: quia ex eo quod sit leue aut graue ad alia, non colligitur cibiolute leue esse. Haec apposte illustrauit Aristo t.exemplo Magni. Etenim,ut in ptaedicamentis cap. de Quantitate declaratum fuit, Magnum communi usu acceptum dicitur ad aliquid , sed adiunctum alicui rci, ablolute magnum dicitur id, quod ad quantitalcm eidem rei debitam pertingit: sicuti dicitur homo absoluto maguus, qui magnitudinem corporis humanae naturae couenien- Lein obtinet. Quo patet, magnum S ablolute S ad aliquid dici atq; ii de est, quod omne magnum absolute, dici ur magnum ad aliquid, quod est cile in ius : non autem omne magnum absolute magnum: quandoquidem multatum, quae simpliciter spectata sunt parua quae alijs maiora existunt. Ex his e go liquet propositae dubitationis explicatio mon enim omne comparativum lupponit posita iuuin absolute sumptum; ut in re subiecta videre est. In coque lenita di xit Aristotelas, sonasie non oportere omne grauius graue esse. c Omne leuius leue .
Ad secundum argumenium respodemiis loqui Aiistotclam de corporibus,
352쪽
quae grauitatem aequabiliter susim
habent, ita ut quaelibet eiusdem magnitudinis pars latam obtineat graui talem. quaa tam alia eiusdem quantitatis: in his autem quidquid est
alio grauius , codem etiam maius est. o Pra erea si graue J Alia ratione - ostendit, punctum nec graue nec leue esse. Graue, inquit, & leue sunt assectiones consequentes densum,&rarum; quandoquidem corpora prodensitat s Sc ratitatis ratione grauia.
aut leuia sunt: sed densum eo disserta raro, quod sub pari dimensione
plus materiae cohibeat. Id autem uod plus aut minus cohibet,neces-ario constat pluribus aut paucioribus partibus , in quas diuidi pollit. Igitur cum punctum nullam admittat diuisionem neutiquam graue,aut leue erit. Quia omn/J Hae e est tertia ratio, qua idem confirmat: Omne graue aut durum aut molle est nam grauitas comitatur duorum elemento rum naturam, terrae nimiru & aquae: terra vero, Cana non cedat tangenti, dura est: aqua cum cedat mollis. A
qui omne curum & molle est diuisio Haterea ,sirraue quidem Eem Text. Io. sum , leue autem rarum; γ densitiis haea raro dissert, qά d aquati in male plura ipsa insunt: si punctum sit graue ac
rat: at densum quidem ea diu sibile,
p χ' omne traue, molle aut du- Text. II. rum esse necesse eLI. impos bile aliquod ex his inferri facile potens. Est enim id ma Ie quod in seipsum eris ; durum a
rem id, quod no cessit: as qued cedit, di- . uisibile esse constar.q Ar vero neque ex histe qua ponde- Text. 12.ris exper ιasunt, pondus erιt. In quoreuim Me, a que in qualibus aera det,aur suam modo definiens s haud fingere volum tr Et si amue maius tondere , pondus tondere maιus e Tic, unumquodqaesan parauus vacrarnum pondus hab hil . Nam si puncta quartuarpondus habent;Juod vero ex pluribus constat quam hoc graui. grauius ema si quod graui grauius est, graue esse necesse est: perinde ur
maius es uno puncto, gramus eri aquati ablato. Quare tra seu pia tapodus hebitis Prae
HIta nec . n. aut resisteret, aut cederet tangenti, nisi constaret partibus quibus id praestaret. Ergo cum punctum indivisibile sit, omnis grauitatis, de leuita- tis expers erit. q At vero neque I Probat, nullum graue posse constitui intellige tanquam eat partibus quantis) e duobus aut pluribus, quorum nullum graue si: . Ac Primum sententiam quorundam, existimantium ex non grauibus . si multa fiat, posse resultare graue; si autem pauca, non posse: ex eo refellit, quia o- Portet eos, qui ita pronunciant,explicare, ouo tandem numero constare deis beant multa illa,quae graue essicient. Quod cum nulla certa aut verisimili ratione statuere queant, perspicusi fit, inane esse ac futile istiusmodi assertione. r EG mue J Rursus ostendit, nullum corpus graue posse confici e no grauibus. Omne, inquit. corpus, quod aliquo grauius est, ideo grauius dicitur, quia grauitate id quod leuius est exuperat: scuti de candidius appellatur, quod candore vincit. Ponamus igitur aliquod graue ex quattuor punisHdmittiat et is constate, quod Platonica doctrina admittit certe quod ex plur: bus Platonici constiterit, id grauius erit. Constet autem ex quinque punctis ἔ ergo corp'gra- quod ex quinque punctis constat, molem quae tantum ex quattuor coal uc consta- scit grauitate excedit. Eam vero grauitatis exuperantiam punctum illud v- e puctis. num quod additum est attulit. Igitur si rursus punctum illud auferatur,aequo grauia manebunt, Se quod grauius erat sublato puricio uno, minus grauere. de rur quam prius fuerat. Igitur punctum unum &grauitatem affert, di
353쪽
s Praeterea si plaua. J Impugnat rursum dogma Platonis,existimantis compora ex superficiebus conflari. Porro Plato diuersas figuras corporeas diuerasis corporibus ascribebat: nimirum figuram pyramidalem igni: figuram lex basium terrae: octo basium aeri: decem basium aquae: duodecim basium coe-IO . Patet autem , corporeas figuras naici ex superficiebus , prout inuicemi unguntur secundum linearum tactum : sic enim corporalem anguit . . Ium cssiciunt. Atque iccirco Plato, formalem compositionem comporum dii tribuens , aiebat cor p raconiti tui ex superficiebus secun-
obiectio dum lineam coniunctis. Aduer- aduersus sus haec obiacit Aristoteles , quod Platone. inde sequatur, posse corpus aliquod
apud nos inueniri, quod neque v-num ex quinque elementis sit, neue ex cis compositum. Ut enim
uobus modis linea lineae copulari potest ; vel in longitudinem, vel in latitudinem et sic etiam plana figura non tantum per lineam in longitudinem ; verum etiam in latitudinem cum alia plana figura coniungetur , ut cum ea conueniat &quadret. Quapropter si quemadmodum linea cum altera linea, ita etiam figurae planae componi possunt, fiet ex eis solis corpus , quod
neque elementum sit, neque ex elementis coalitum.
t Pnato ea si hianorum I Aliam subiicit rationem ad institutum comprobandum. Nam si ex superficiebus constant corpora, quorum alia aliis grauiora sint, id bifariam accidere potest. Uno modo, ita ut corpus reddatur grauius, quiae pluribus superficiebus consurgit, ut in Timaeo dicitur: unde colligitur superficies graues esse, cum grauitatis exuperantia non nisi per alia Incommo quid graue esse possit, vi i superius explicatum fuit. Hinc vero sequitur, lida, quae se- neas & puncta grauitate alsecta esse: quandoquidem haec inter se proporti quiantur nem seruant: proindeque ut superficies ad corpus s e habet; ita linea ad supe ex Plato. ficiem,&puniuim ad lineam. At puncta neutiquam grauitatem admittere, nis semen ostensum antea fuit. Alter modus est, ut corpora a leaioribus non diis leant tia. multitudine superficierum: sed quia terra constat ex grauibus, ignis autem ex leuibus. Quo etiam fiet, ut ex superficiebus aliae graues sint,aliae leues: fi- militerque ex lineis de punctis: quia nimirum superficies terrae grauitatem habet, ignis leuitatetmiicq. idem incommodum redibit, quod prius. Ita hunc
locum interpretatus est D. Thomas. Aliud in- u omnino, a, em J Platonicum dogma alio incommodo urget : nim: comodu. rum quod ex eo sequitur, aut nullam esse magnitudinem , aut omnem magnitudinem funditus tolli polle. Nam cum punctus ad lineam, linea ad superficiem , superficies ad corpus eodem pacto at secta sint; utique si coi pus ex supel ficiebus constituatur, poterit in superficies resolui , superficies in lineas , lineae in puncta et ex quo fiet, ut peracta lectione nullum corpus maneat , sed puncta duntaxat. Quod tamen est contra rationem magnitudinis , quae ira scri per diuidua secatur : quia non nisi ex magnitudinibus , tanquam ex Pactibu. integrantibus coasicitur; licui ex indivisibis libus as Praetereasiplana flῖm ut liuea tem- poni possunt, absurdum ess vide se iram τι c, tineat ad lineam utroque modo. Ορον lavit inem, , latitudinem componitur , sic , cum plano componi
planum oportet sin ea vero componi cum
linea potesa, verpou mr , non solum F-pponatu . At Der latituinem etiae Novi possunt, erat Dippiam corpus . quod neque es elemen um,nerue ex elementis ,si ea hocpacto planti compeiis componatu . t Praterea si planorum multiturine eo pora Dut grau/era , ut in Timaeo ea definitum, patet is tineam Spucium pondus habere; subeunt enim inter sese rationis similitudine . vi pratis eiram duramus: Metera non hoc ui ferunt modo, seu ex eo quia terra quιdem eia graue, guis autem leve; erit o planorum aliud graue,alι- leue iistine n m mititer, OpuncDrum. Eten m terra pianum grauius erat,quam ignis plo
354쪽
libus, ut ex pactibus quasi sermali
' x Insupersi tempus J Cum tempus eodem pacto se habeat ad instantia. quo corpora ad superficies, Dad lineas puncta; ut constat ex ijs, quaelib s. Phyctradita sunt: a stetit, pari ratione posse colligi, auserendum e rerum natura tempus , si in instantia resoluatur , sicuti paulo antea de resolutione magnitudinum dicebatur. Sententia y Idem S M J Platonis senten-Pvthago- tiam de compositione corporum ex rarorum. supersciebiis similem esse vult positioni Pythagoraeorum, ex qua eadem absurda sequi docet. Aiebant Pythagoraei, corpora, imo & totam
naturam ex numeris consimit. Hoc igitur ex eo refellit, quia elementa& corpora mixta grauitatem leuitatemque habent: quam tamen habete nullatenus postulat, si ex numeris conssantur, cum numeri omnis grauitatis deleuitatis expertes sint: imo cum neque corpora continua ex iis cilici queant squidem ex unitatibus non continuum, sed dilare tum sit.
ctum quidem ad tineam, linea tere ad planum, O hoe ad eo pus omnia enim si refluantur, in ipsa refluentur, nιmiarum trama. Quare eripot Avisela ι
pu . cf. , corpus autem nullum. x D
persi tempus evam similiter fise habet ,
cid/t , quι ex numeνιs colum componunt. Quidam enim ex uumerII n. t ram coniiuutio , ut Pythagoricorum nonnulli. Corpora namque naturalia pondus habere leuitatem ιe videntur: ιtares autem neque corpus facere composita,neque pondus habere possum.
EM a autem J Quoniam Aristoteles in disputatione aduersus Platonem sumpsit,omne corpus quod recta mouetur, aut graue aut leue esse: quod intelligi perfecte non potest, nisi planum fiat omne corpus physicum vendi care aliquem motum naturalem Iiccirco, ut Averro es interpretatur,
in huius rei probationem hoc loco incumbit: vel, , t aliis placet, quia in progressi explicaturus est , quo pacto grauitas & leuitas sint principia motuum naturalium, ad quod similiter rei propositae enodatio necessaria est. Disputat ergo in hune modum: Sensu constat, corpora sim.plina moueri : vel igitur mouentur motu sibi proprio, vel per vim. Si motu sibi proprio, confecta res eis: si per vim,ergo praeter naturam. Atqui nullus motus dicitui praeter naturam, nisi respectu alterius,qui elinaturae consentaneus e non enim aegritudo diceretur assectio prς ter na-
Esse a autem necessarium, empori ssim licibus natura motum aliqueum uesi competere,ex hisce dilucidumst. Nam eum moueri videantur, vini mirum i fa moueri nec . est , siproprium motum non habent: ι em veroe It υι maueri se praeter naturam. At si prater naturam est qui iam metus,
ct secun m naturam e se necesse est, Pater quem icti es: c, si multi sunt ij ,
turam, nisi sanitas eisset secundum naturam. Negari igitur non potest,cuili l et corpori simplici conuem re aliquem motum secundum naturam. Quod a uicinis motus sit unus .ex eo ostenditur: quia natura unius rei, cum secundum canares simpliciter sit, determinata est ad unum, a quo multipliciter deerare con-S 1 tingit: xl. rs:
355쪽
tingit: sicuti lanitas una est, morbi verb , quibus a lanitare dessecthur, ran
merabiles. Itaque tametsi ni ulti motus praeter naturam eidem rei compe tant ; tamen secura sum naturam virus duntaxat cui sue simplici corpori a commodatur . Quo patet, singula corpora simplicia moueri naturaliter alia quo motu .eoq; uno secundum speciem. rc olb Praterea ex quiete J Idem confirmat rati onesti pia a qui ete: sed prius. I. duo sumit. A lterum est: omne quod alicubi quiescit, aut quiescere per vim aut secundum naturam. Alterum eli : v numquodque quiescere . i per vim in eo loco,ad 'uem vi defertur. Scin eo quiescere secundum naturam . ad quem naturae impetu duci tur. Tum ita argumentatur: Liqtii--7 do conitat, aliquod corpus in medio quiescere,ut lapide: aut igitur quiescit per vim, aut secundum naturam. Si secundum naturam, igitur motus
quo illuc tendit est ei naturalis : si per vim, oportet ergo esse aliquid quod talein vim afferat. Quare Id quod prohibet ipsum moueri , aut mouetur, aut quiescit. Si quiescit, si uti coluna immota prohibet motum sibi impositi lapidis, eadem re
dibit quaestio de istiusmodi prohi
bente motum, utrumne secundum naturam,an vi quiescat. Si enim secundum naturam , sequitur etiam naturaliter moueri: si vi ,rursu in indigebit alio prohibente, sicquen cesse eri t,vel deuenire ad aliquod primum quiescens secundum naturam, . 2 quod item ex consequenti naturalia ter mouebitur; aut dandus erit progressus infinitus in corporibus quod b Pratarea ex quiera Bor idem patet, Teatas
Eleuim au vi. aut secundam natur m
etu scor necesse eLI. Vt autem ιM nent . clao ct vi feruntur: Osee-dum naturam itidem ibs manenr, qvi O,s eundum naturam . Cum igitur aliqui/in medio manere Σιήeatur, si secundum naturam, pater o lationem, qua hue fertur, secundum naturam is com=e- . d
scit . eadem verba sanὲ voluemus. Aut enim id, quod primum quiesci/, secundum naturam quiescit. ut in in imum
abibitur; quod quidem ea impossibile esin moneturivi Empedoeres terram quι sere dicit eouersione, aliquem in I eum sanὶ moueretur, cum impossibilesis in infinitum ferri. Nullum enisura
possibile fit: imp Uile μιιm eii in Atum transire. Quare fetur alicubi quod ferturirlic non υι maneat, sed secundum naturam necesse ea. Quo si ors
eundum naturam quies , O motus erit
secundum naturam ea latio , qua ad hunc itur Deum. c Quapropter . Leu- Ttac. 2 eippus dicat oportet atque Democritus, quι pr/ma corpora semper in vacuo in
nito moueri dicunt, quonam moιu m
uentur . quis est ipsorum secundum
Opinio Si quis vero dicat, quiescens vi in medio prohiberi amotu, eo pacto quo
Empedo. Empedocles aiebat; nimirum , quia terra quiescit per vim, prohibita a circlis de ge- cum uectione corporis coelellis: utiq; sublata prohibitione, corpus quod ante terrae. te a motu impediebatur feretur ad aliquem delinitum locum : quia neri non potest ut in infinitum tendat, cum infinitum dari nequeat. Quapropter si ad aliquem determinatum locum contendit. cum illuc peruenerit conli liet, non per vim, sed secundum naturam . Ex quo tandem concluditur, si in hoc loco naturaliter quiescit , ad eum per naturam tendere 3 proindeque aliquem ellemotum naturalem, qui corporibus simplicibus conueniat. c Quapropter Reiellit quorundain Philosophorum dogma, circa ea de Opinio quibus proxime egit: videlicet Leucippi de Democriti, assterentium corpu- Leucippi, scula insectilia, quae rerum naturalium principia esse putabam, per spacium de Demo- inane,& infinite patens ad mundum eliserinandum agi tata suisse. Etenim cum criti. sit probatum, singulis corporibus si inplicibus aliquem naturalem motum competere: cxplicandum ab eis fuit, qualiam motus specie agitarentur, de quinam citet eorum propriu. ac natur.ui1 mo Iub.
356쪽
lolophi. vitum inlecta lium corpusculorum ab alio per vim n oueri. Hoc duplici argumento consutat. Primuin qlita si datur motus violentus , oportet etiam dari naturalem. z. - mutuita, respectu cuius alius appelletur violentus. Deinde,quia oporici saltem id quod primo mouet, noper vim,sed secundum nazuram in uere. Etenim quod vi mouet,habet extra semotionis suae principium: atq; ita no mouet nisi motum. Quare ii quod primo motionem edit,n ccil. rio ab alio mouetur,dalatur ii
suitus progressus in mouentibus: quod fieri non poste,demonitiatum est in s. Physic. Auscult. lib.
Hec id m aeeid trJ Scripsit Plato in Tunato, elemeta ante mundi procreationem vaδo,& inordinato m
tu quasi fluctuatia huc illuc oberraLResellitur se. Hac sententiam pari modo ac su- dogma P a periorem arguit Aristotele tenim
tonis, de motus ille, quo clemeta ferebantur, imordina- aut erat violen vis, aut secundum nata molim turam . si violentus, redit superior ne elemen probatio, id mq; incommodii quod terum . ex ea colligebatur. Si autem secundum natur alia mouebantur, fateri oportet iam tunc fuisse mundum, quia iam primum mouens no alium de motum cetera per se & orumatem Ouebat, atque unumquodque elementum ad suum proprium, ia naturalem locum impellebat; proindeque partcs Vniuersi iam apte cle- centerque erant compositae : quod quid aliud est , quam iam existere mundum, saltem elementarem ti Praterea saurum I Alia ratione, non omnino a superiore dis limili, Platonem reprehendit. Vel, inquit, clementa, quae ante mundi constitutionem inordinate mouebantur,p terant ita moueri, ut corum coiti ne mixta gignerentur,vel non pol
atiquem υλ irasque intum esse' cesse est, prater quem ea ιs qui z.ule umetu : γ id quod primum muιet, non via
sedIecundum naturam m. vere oporte .
In infinisum enim abibitur . si no et eruquicquam primum moueres secundῖ anaturam . sed semper ipsum prius ti
subiens motum mi uelit .e Hoc ιdem accida ι necem esi, etsi, τι in Timao es scripstim,elementa inoris vinaιe mouebantu . anua quam mundus ortus esset. Motum e ram aut violentum. au secundum naturam esset nec . s. oeu secundum na Mam ma uebantur,mundum es necesse siqui spiam vetia eum diligentia coni et pla
cess rLI. Usum secunda naturam subias
nutum ea qua mouentur non ι in
suis quiescentia locis,e.im q. e nunc habent ordinem facere ea quidem quςloudus habent ad meatum, ea veris qua te mlatem habent a media suopte terien
tia nutu. Hunc autem ordinem mundus
habet. f Pr erea tantum quispiam
interrogaueritorine tolera iam non δο- erat , - inordinate Iube uti Na motum ratibus etiam mixtionibus aliqua m fleantur, ex quibus ea corpora consant, que secundum naturam constituuυδεν osse,inquam, caro, Sisiusmodi cetera: quι admodum Empedocles in cordiasteri iacii: ait enim,complura captia sine eoaosunt orta. g Apud autem edi, qui infinita in infinito ea qua me uentur faciunt, si um ea id quod ma-
ties, Uno moueatur motu necesie est: θυ re non sine ordine mouetunttir. d in cro
ea quα mouent sunt in ira,ct Iasiones ν Dratas esse necesse ei L na Asinii At,
ordo quidam erite non enim quia ιn i ἡκonseruntur nordinatio accidιI. Nam neque nunc in idem uniuersa feruntur,
rant. si poteranis ut Empedocles amicitia regnante aiebat hcrυ erat agi iurgeneratio mistorum ex elementis. atque ita iam mundus extabat. ι non p. erant , non ergo motu suo incondita & confusa erant, sed dii creta. g Apud autem eos J Rursum eos insectatur, qui aiebant infinitos at nam iii infinito jacio ad corpora coagmentanda suille agitatos. Nam vel eae mouebantur ab uno principio motuque eius aena speciei
Macta molibus specie dustreatibus
quot' erant eiusmodi corpusculas a sccta
357쪽
secunddin speciem diuersa. Si detur primum, m igitur incondies, Si si ordinate serebantur : si quidem iam in eo ratio ordinis elucebat, qu bd ad unum eundemque specie terminum ferebantur. Si pollerius, dicaturque praedicta corpora ab infinitis motori bus agi, secundum principia specie dif-Drentia, sequitur dari infinitas motum species: quod fieri non potest-Quod
si dicant, ea corpora neque ab in Gnitis motoribus, neque infinitis motibus cieri, sed finitis: adhuc sequitur, ea ordinatε moueri potuisse; cum inordinatio non proueniat extetminorum multitudine: siquidem adhuc elementis decenter apteque eompositis dantur elures eorum motus tςrminique: licet ea, quae in eandem speciem conueniunt, eodem specie motar, ad eundemque speciet ininum contendant. h Praterea' inordinateJProbat russus, non potuisse corpora ante muniadiim conditum inominate moueri LPcius tamen sumit, nihil esse aliud moueri quidpiam inordinate, quam
moueri praeter naturam. Namque
iis rebus sub sensum cadenti bus satis apparet, ordinem esse propriam
earum naturam, quatCnus unaquae
que ex propriae naturae vi ad aliquid certum praefinitumque inclinatur: quae inclinatio , &propensio ordo quidam est. Unde tunc unu inquodque ordinate agere, alit moueri dicitur, cum hoc ei conuenit ex pro pria naturae inclinatione. Hinc ost dit, fieri non posse, ut corpus ali h Praterea inordinate 'ra piam fieri Text. 2 nil aliud est,quam fieri ρ teν naturam: stias enim proprius sensibitium natura nimirum est. At το ιν , hoe assur meis ae impossibile, infinitum inqMam i
ordinatum motum habere. monim ea natura rerum , quam plures e, maiori tempore habenι- Conι-xium igitur ψ- sis areidit, tuordinatronem quιdem est se fecundum naturam,ordinem ver. mutamur prato naturam: c, tamen nihil eorum, qua sunt fecundum ma/uram, sit sorte fortuna. i Videtur autem Anaxa- Text. s roras hoc usum bene aecep sse ex ιmm bilibus enim incipis est te e mu- Κ Enis tin aurem , cereri consν rantes Me o modo rursus mousre aes et egare. Ex istantibusae subeuntibus motum, gen reationem satere non
si consonum rationi. Papropter c,
ter Plato arguitur. quot habeat morum inordinatum infinito tempore , quia in ordinatus motu ς est contra naturam , D pauci ribus ac breuiori tempore contingit. Non enim e. g. naturale est homini bi- x trum esse, quia id paucis obuenit: nec lapidi serti sursum, quia mox decidet. Atqui motionem illam corporum inordinatam commenti sunt, si eorum sententia recte perpendatur. rerum ordinem praeter naturam secere.' ' i inde in aut m J Platonis aliorumque Philosopnoi utam sententias comparar, ut ostendat Platonem grauius peccasse. . Videli sic duo suiu asserta a platone: alterum est, elementa fuisse temerario Sc incondi i motu agitata: alterum, seciera.& seiuncta fuisse. Ait ergo Aristoteles, rectius Anaxagorain locutum, qui pronunciauit mundum coaluisse ex iis quae immota erant. donec ea intelligentiae vis coepit distraguere. Praestat autem mundur' ex immotis, quam ex motis gignere et i quia generatio fit ex ente potentia , non exente actu. At immota videntur esse in potentia, & mota mactu; cum motus peractum definiatur: ut ultat ex iis,quae lib.3. Physic.disputata sunt. X Enituntur autem I Comparat aliorum psacita ciint opinione Platonis quo ad secundum eius pronunciatum , aiens meliHs Empedoclem de ritu si procreatione censuisse , qui mundura ex elementis inter te con--rrctis compositum suisse docuit ..Haio vero ex ias disiuuctis. Id que
358쪽
pedocles in prima reia molitio
ne praetermisit amicitiam, cuius elidissita congregare. Nec enim pol rat mundi pro sationem descit bere, Icon iti tuendo ipsum ex rebus pera-rmicitiam copulatis quia se Drei mundus ςoagmentat ex elenaen iis, quae aurea sparsa fueram, quod im- Pugnatum elt. il Naisinalem uisur J Ex dictis conis cludit perspicuuita esse . dari quenda
motum natural in cuius o corporis, quo nec per vim, neque Praeter nat ram cieatur. lni Esse a tem necessarium 1 DOcet, Omnia corpora quae recto motu se. runtur , grauriate aut leuitate, praediuta esse: quae eiusmodi naturaliu mois tuum sint principia. Ad id vero proabandum sumit, dari in rerum natura motum,& corpora aliqua nece si ario moueri r cum natura definiatur principium motus.& quietis: ut patet exus quae a lib. Phyl. tradita sunt. Deia inde ita argumentantur et Iucuod ad
medium tendit, fertui impullo grauitatis , quod a medio .impulsu leuitatis: igitur in corpori bus,qus istiunmodi motus subeunt, necessa: iop nenda est grauitas, te leuitas. n Sti enum A. J vel inquit, necesse est omne corpus, quod ad medium fertur, graue esse: vel potest moueti ad medium, & non esse grave. Si primum, habetur propositum : si post rius, quod id a vero absit, assumptis more tuo litteris demonstrat. o Praterea si quippiam J Ostendit, fieri non posse.ut ullum corpus su
lunare violentum motum subeat . quin grauitatem aut leu itate habeat. Quia, cum omne corpus graue,& lGue, quo minus resistit. eo ceteris p ribus celerius moueatur,& in eodem
spacio decurrendo minus temporis consumat: si daretur corpus omnis expers grau i tati s , leui tali sq ue, po teret id accepto impetu ccle
I Naturalem ititur motum utrius. ινμl l tars eortararam esse . quo nen. is maue Iur. uque prater naturam , ex hisce ρομ
m me autem nee arium, pondem nonnulla eorpora momentum ae leuitaris habere . ex his dilucidumst.Umeiartaras Gum, uersarium es mouer sv re id quia motiatur momentum natura non habe .sieritiam poreP . vi aut a me dio, aut ad medium moueatur .in Salemm A crurilem pondare , earenr. B vera
Labeat pondur: atq; transeat A quidem C DJacium , B eterna ala an tempora stactum C E et me matur enim stacium id quod pondus hisee feretur. Sa Urim eamus quod habet pondus. ratione qua diuisum es C Eoaeram diiudatur cy re I enim ad paraium δε rum aliquam
rosum per tarum C Esertur. pars, eodem sempora C D feraruν necesse in . Quare idquodpondera istar, o, tu quia es p aeris parriceps per quale dacium tempore eadem ferentur.quod impossibile est. Eadem O, in leuitate ratio fieri poteri. o Praeterea Equippiam corpus. ponia. Text. 17.rra expers las uatis motum susιbis, vi
Anoueatur necese inr si vero D mouearitur ιχ sim tum escit morum. Nam cum petentia quadam sis a mouet . id autem quod erit manus ac Luitis, pirus aseadem potentia mouratur etsi momm Aquidem ponuere raros, per C Espactum. B et eroponaus Hualι ιn tempore per CD. Si igitur Hursum fuerit id quod ροη-dus habet. ea ratione quam C E ad C Dhaber, fer τι ia quod auferetur abeρ quodpondus haser, quati an tempore CE feratur. quoniam totum per C Drno uebatur. Ceseritas enim mInaras ad ce . t in Ioi a tem maioris ita scis habebit, vamaltis eo pus Iu habet ad nutius. Per
aquale ergo stactam O, id quodpondere
infinitum maiori deserri, atque ita mornento concitari: quod tamen est
Aduerte.rationem hane probabile tantum esse, non necessariam. vi
359쪽
moram trahit, nec ni si tempore i a gyrum voluit ut 'talitat mrpus sublunate
neque grauitatem, neque leuitatem ullam obtineret, adhuc tempore molis retur. Nimirum velocitas non sola ponderum vacuitate metienda est; sed ipsa etiam intensione impetus a proiectore impressi: simulque habenda ratio spaci j quod traiicitur P Cum autem natura I Quia supe- .rius violenti, ia naturalis motus i cerat mentionem, docet quo pacto uterque motus perficiatur: eamque inter illos differentiam itatuit, quod cum naturalis motus a natura oriatur,& hse sit principium motus eius in quo et f. ut costat ex iis,quae lib. 2'. Physic. tradita sunt: cum item potentia per vim mouens sit principium externum, in alioque existens :.vtique fieri poteli, ut motus violentus naturali misceatur, non tamen contra: hoc est, ut impetus ab externo motore iniectus motum naturalem iuuet, ut cum quis lapidem deorsu nivergentem impellit: fieri tamen nequit,ut cum idem lapis per vim agitatur , & sursum tendit, eo a natura simul promoueatur , cum natura noinclinet neque deferat corpus, nisi ad locum ei naturalem. q Ad virumque autem J Declarat,p Ciam autem natura quidem id A Tex. ILprincipium motus.quod in tuo; tentia
autem id quia ect in alio. etu aliud es atque motus alius D secundum natu ram .altus Novius: maturalem quidem morumsic retinorem facieν ιd.quod ρο- tentia mouet, ut eum qua lapis deorsuis fertur teum aurem qui sprete natura. omnino potentia tua . q Ad utrumque
autem utitur aere tuo. υι in umensor
eia Dum hie aptus, ct leuis esse 9 s-is. Lationem igitur eam. quas sumitur. Deret et ιι lGras, eum pulsus fuarit, princvtu nq; sumseris a potentia iis alationem aurem eam,qua defoditor , faciet uti graωι r potoria enim quasi vim Hvrsam tradit Virique. D Vr .pter oenon sequente eo quou mouit, id fertur quod prefer naturam es merum . Si enim non tale quιd corpus esse .viri tus motus sanὶ non esset. r Metus quoq; secun-
quo pacto aer utrique motui, hoc est tam ei quo insuperum, quam quo in in- timuin locum itur, obseruiat: nimirum quia impetu a proiectione sibi quasi delegato corpus a tergo urget,& nunc corporis leuis ossicio perstinctus lapidem v. g. sursum defert, nunc grauis corporis exercens munus, subiectum corpus deorsum incitat. Unde colligit Aristoteles, sublato aere nullum dari posse motum violentum ; cum desit vehiculum impulsus, quo corpora contra natiuam propensionem agitari solent. Obiectio. - Sed contra hoc est in promptu obiectio. Nam cum impulsus non in solum aerem, sed in ipsum etiam corpus quod violento motu cietur, imprimatur siquidem utrumque ad illum recipiendum aptitudinem habet, ut lib. 7. Phy-sc.cap. 2 quaest. I. arti c. s. plurimis argumentis ex prosello ostendimus non est cur lublato aere motus omnis per urna enectus cesset. Occurrendum in SoIutio. primisL, videri Aristotelem tum hoc loco, tum alibi,ut in lib. de somn. & de divin. per somn. &in problem. leel. II. quali.6. Scin quaest. Mechan. quaest. 33. nimis inci in asse in eam sententiam, quae asserit proiectoris impetum in solum aerem recipi. Deinde responderi potest, illius mentem esse, dempto aere violentum motum non simpliciter ablatum iri, sed quo ad modum intensionis quam nunc habet ; cum debeat desii tui corpore a tergo urgente, quod eius impetum magna ea parte sustentat, augetque. Vel dicendum: pr minciat uni id ab Aristotele ex aliorum sententia, quae sua tempestate in scholis sorebat. r Motui quoque J Addit . etiam naturali motui operam suam conferre amrem: quia dum a tergo instat, etiam Orpus impetu suo ad natiuam sedem pronubium . pellit. Q laetit autem hic Diuus Thomas. nuin ad naturalem motum requiis ratur per se aeris a tergo impulsus concluditque negativam partem contra Aucri Oem. Nam cum elcmenta, & quae ex iII concreta sunt corpora, qua . talia,
360쪽
Rationem Aristote Iis no concludere.
ad loca propria moueantur, non est cur per se aerem ad id requiri arbraremur. s Est au em J Cum ex iis, quae hactenus disputata fuere, ponenta sit, dari tum motum, tum generatione . de neq; omnia gigni,neq; Omnia ortum effugere; sed quaedam generari. quaedam non: addit Mundum ex iis esse,quae gigni non possunt, alioqui antequa produceretur, extitisset vacuum : non quidem corporibus inclusum, ut Democritus, & Leucippus admittebant; sed auulsum ac le- raratum a rebus: cum istiusmodi v cuum nihil aliud sit, quam spacium non repletum corpore.aptum tamen repleri. t Aliud enim μὰ Praeoccupat quod eius respondere posset, videlicet, cuvnum corpus ex alio generatur
secundum naturam euiusque modo eod. conducit, suo ad mobιlis terga eoneursu . Omne igitur eorpus leue esse , aut graue Ict quomodo sese habena in hise motus
patet. s Es autem manifestam ex dictu. Textam
neque emulum,neque nulliussi ticitoseaeratronem eoνpora ι esse. Impossibile ea enim υniue si eorporis generationem
esse,sinon γ vacuum se quid sp -- tum potest.Quo enim in loco id quod generatur erιρ, ei m fuerit ortum , in Aoepraua vacuum se, si nusiumsit corpus, i rinecessa ess. t Alιud enim ex alio corpus feri potest. vetur ex aere Unis. Sed omnι no ex nulla alia antecede te magnιι-dinesieri .impossibile es maxim. . n. ex potentia corpore , corpus actuseripoteu. Sed si id, quοά es potentia corpus, non es prius alitia eorpus actu ,separatum v
Vt ex aere aqua,tari tunc vacuum .s ratio paulo ante adducta momentum habet. Occurrit ergo corpus, quod denuo gignitur, fieri ex eo quod potentia tale erat: ut aquam ex aere,qui potestale erat aqua, quatenus illius materia ad huius Armain subeundanam se potentiam aptitudinemque habebat, & ille in hanc commutari poterat: atque ita unum corpus succedere in locum alterius, non autem ita spacium omni corpore vacans ; sicuti admittendum foret, si tota corporum uniuersitas denuo per generationem constitisset. Haec rati Aristotelis haudquaquam concludit, non potuisse totum mundum corporea initio temporis a Deo procreari: nec item conficit, sequi ex noua rerum molitione ante mundi ortum futile vacuum. Quia vacuum est locus non repletus corpore,aptus lainen repleri: at ante mundi creationem nullus erat locus; cum nulla res praeter Deum extaret: esto iam tunc daretur spacium imaginarium,ut s. lib. I'hysc. exposuimus:quod tamen ad rationem vacui non sat est. vi constat exiIs,quae a nobis. q. eiusdem operis lib. tradita sunt.
REIIar a autem J Cu non omnia generationem subeant, reliquum esse ait, ut quarum rerum generatio sit,& quaenam eius causa detur.exponat. Ac pr. mum futurae doctrinae ordinem, methodumque declarat: tum definit elementum hoc inodo: Elementum est i in quod cetera corpora diuiduntur, ιn qu bus potentia, aut actu inHI; risum ventu flecte diuersa eLI in diuis ile. Ait enim definire se elementum corporum : quia elementum multifariam sumitur, ut constat ex iis quae docet libro quinto . Metaphysic. capiti tertio. Sunt enim elementa scientiarum & demonii rationum , et menta litterarum, elementa naturalium