장음표시 사용
211쪽
nem dolorum consolationes laetificauerunt ania talia inla mam eius. Quae quidem quantae fuerint, ex quo ostri r , is dam ipsius epistolae ad socios capite coniectari liorummi. cei. Vbi locorum illorum sterilitate atq; omnium is rerum inopia commemorata, Haec inquit eo uosa bis exposui, ut intelligeritis quanta in his locissa sit caelestium copia gaudiorum. Siquidem h c, di, omnia pericula & labores unius Dei causa spo - ,, te suscepti, thesauri sunt diuinis maximisq; ga se dijs resertissimit ut hae insulae in primis aptae atq; ,, appositae ad oculorum aciem ex iucundissimal , , crimarum ubertate perdendam esse videantur. ,, Equidem nunquam me tot,tantis,tam continuis,, animi voluptatibus circumfluere memini. pror-M sus ut omnem laborum atq; ςrumnarum sensum ,, obruerent. Ita Franciscus ex ferae gentis cultura haud plus laboris ac meriti, quam fructus laetitiae Percepit.
Ternatinos O Amboinos denuo excolis.
h A L V C V M inde repetens Ternatem re-
Auertitur a Ternatinis ingenii gaudio exceptus,to rpentes ad studium virtutis excitat,uacil- . lantes confirmat corroborarq;. Ratio autem erat
talis. Diebus festis bis in die concionabatur, mane ad Lusitanos post meridiem apud indigenas illos quidem ad honestam piamq; vitam incitas ;hos vero Christianis mysterijs maxime erudiens.& a vana Deorum religione deterrens. Quotidie antemeridiano pomeridianoque tempore cofitentibus
212쪽
fitentibus utrisque promissicue dabat aures. Quarta quaque & sexta feria ad Lusitanorum coni ges serme indigenas de Symboli capitibus, deprςceptis Decalogi, de Sacramentis consessio nis Sc communionis separatim I verba faciebat . Erat tum Quadragesimae tempus . Quocirca earum plurimae Paschale Sacrosanctae Eucharistiae conuiuiam, a quo ad id tempus abstinuerant, piε
religioseque celebrarunt. Ceterum iamdiu peregrinantem Xauerium domestica Goensium sociorum cura in Indiam reuocabat.γItaque quam primum in Ambol num traiicere statuit, ibi In dicam transmissionem expectaturus: Sed Praes cti arcis Ternatinae, sodalium Misericordiae aliorumque Lusitanorum summae preces eium coeg runt Ternate diutius commorari, quanqua non inuitum, quod operat apud illos positae nequaquam eum poeniteret. Inter haec Francisiciam cu- pido incessit barbari Regis animum tentandi
Rex Maluci Regis Lusitani stipendiarius Saracenus erat non tam professione quam vita. Quippe is quo minus Christianus fieret , noli Mali metis religione impediebatur , sed libidinis im- η-ρ is νmodica licentia. Nam praeter pelli m greges ,-ωxo asconiugescentum tegiam implebant. Rex igitur tamum. siue comitate, siue etiam sanctimonia Xauerit captus omni eum honore colebar, regna proceribus Rex Maluei pala indignatibus: ac mirum in modum eiusdem imp Uerotis amicitiam expetebat spem ostentans suscipiendi Xau rium . aliquando christiana sacra; cum diceret eundem a. Saracenis, dia Christianis Deum coli:& fore aliquando tempus, cum utriq; in unam religionem coirent. Ceterum etsi Francisci do
213쪽
gressu colloquioque delectari videbatur,tame immoderata vitae libertas Christianae obstabat religioni. Id modo expressiam ab eo, ut polliceretur se unum e liberis sitis quos habebat plurimos,adhaptismum daturum ea conditione, ut is deinde Christianuς Mauricarum Insularum regnum ob tineret . Itaque Xauerius quia nondum matura res erat, spe laetus ita Regis amicitiam tuebatur, vi in popularibus colendis haud segnius elabora Ethnic MAE tet. Namque Ethnicorum animos tentari S repe- ωος se m riebat eos , quamquam a Saracenis ad Maho e L ' - . ticos ritus compellerentiar, longe minus a Chri- Mahom. Ο bhorrere quam a Mahomete. Saracenos por- abhrerenti ipλs, utpote suae disciplinae ignaros, minime in ea esse pertinaces. Quocirca Virorumque con Colletium uersionem in expedito futuram ratus, si Societ Melisa um tis domicilium in Maluco institueretur, id omni ratione curare statuit,ac deinde favente Christianae rei Lusitaniae Rege persecit. Praecipuum interim opus erat. Lusitanos ac Neophytos institu re, quod haud sanς irritum fuit. Nam sex mensum labor uberrimum illi ex Ternatinis retulit fructum . Quippς oppidanorum animos diuinis sermonibus , sacramentis ceterisque rebus adeo excoluit,vi omnium iudicio alius populus quam . erat antea Vlcleretur. Constat ex maximo pellicum numero duas omnino Christianis incolis reliquas esse factas, Nec ulla res magis profecit,
inta', iquam sanctitati S opinio, maximum in persu dendo momentum, diuinis iudicijs confirmata, Per id ςnιm tempus inter conci Onandum audistores subito rogauit, ut stipplices Pater & Aue pro Iacobo degidio classis Lusitanae Praesecto in binno animam agente recitarent. Idque postea
214쪽
stea ita fisisse certis autoribus compertum. Eatum res venerationem Francisci auxit,deinde vero etiam desiderium. Sexto mense postquam eo appuli erat, discedere parabat. Itaque pro eximia eius caritate cuncta ad eum se ciuitas effudit. In discessu vero tantus undique cum feta et amor extitit magistrum, custodem , parentem confusis appellantium vocibus , ut Franciscum singulos amplecteri te velut oblitum itineris misericordia moraretur . Comota sunt quippe viscera eius super grege suo. Uemum eos blande solatus qgre admodum se ab illorum coplexu divellit,ingenti omnibus fletu atq; eiulatu digressum prosequentibus.Re Cbristiana inTernate insula,fatis aucta stabilitaq; , Amboinum repetijt renavigat uius in Indiam.ac Societate cui praeerat, nouorum aduetu sociorum satis iam auctam longo interuallo reuisurus. In medio cursu rectoribus hilariter inter se colloquentibus, Franciscus e consessu repente exiliens summo impetu atq; angore animi exclamat. IESU bone, quid hoc est ξ illi hominem occidui. Cofestim caeteri rei notiitate permogad Xa- uerium accurrere, quid ladem rei sit percontari. Tum ille cu ad sese reclijsset, re dissimulata, nihil esse respodit: seque in eorum eoetum comiter sessum recepit,perinde se geres, quasi nihil ipse aut fecisset insolitum aut dixisset. Ceterum res ab illo caelata paruo intermisso spatio patefacta est. Ut nauis ad Amboinum appulit, comperium Lusitanum hominem ibi a praedonibus interfectum eo ipso tempore, quo Xauerit clamor ad eoru aures acciderat in naui. Erant in portu Amboini, Lusitanorum onerariae quatuor. Franciscus igitur ca
ritate ardens rationem inijt incolas pariter atq,
215쪽
aduenas quam maxime iuuandi, quoad facultas nauigandi in Indiam foret. Itaq; sue paupertatis studio, siue portus vicinitatem secutus, in ipλ lit-- Ρ,ium, T lore sibi ac socio modicam e stramentis extruit
Casum sibi casam. Huic eodem opere sacram aedicula ad ij- evreuit insit cit, ubi nautis & Classiarijs consessio is cic Euchatore. rimae Sacramenta ministraret.Opere absoluto,in
ijs quae dixi ossiciis assiduus erat, plures suoque in Assiduitη pitali odio dissidentes adducebat ad page. Aegro
μή rum praecipue commodis de scilicet salsi feruiebat, quo in numero unus erat grauissimo implici tus moibo;hunc non prius Xauerius qu*m 'ita K ipsa deseruit. . Igitus ut is in Francisci complexu spiritum vitae extremum edidit, ille flens inge tes Deo laudes gratesq; egit,quod si ni ut aliud ad miseri illius salutem in Amboinum Ini tempore reuextissςt.Inde Christianorum vicos impigre lustras baptizauit infantes,rudes christianis p ceptis imbuit,li diminore tum fructu,quam la' bore Concionibus insuper populum a Vitiis isteterrere,ad honestatem pietatemq; impellere in- stitit. Quina porro carus & acceptus summis iux- ambεῖν' ' ta& infimis esset, digressiis ostendit. Vigesimo .nF-ηcis si quam uenerat.diς, Xauerius id ipsum prouiden S, σφρ ' ut populi complorationem, quale Temate nuper expertus erat,in discesila vita t,siletio de media nocte nauem conicendere parauit. Sed ut difficile est amantes fallere, consilio eius deprehensis
noctu concurritur ad portum.Repente ingens Virorum mulierum puerorum se suorum cum ploratu clamor exoritur suam orbitatem ac solitudi- nem lamentantium, talemq, virum, ac patrem ab
se diuelli,& abrumpi qaeretium . quibus ille querelis nocturnoq; tactus gemitu obortis lacrimis
216쪽
dum flentes sigillatim amplexans solaturagie sane ab inhaerentibus sibi tamqua a visceribus suis, inelli potuit. Ad postremum exo to Sacerdote uodam,ut per binas illis horas quotidie operamaret in exercedo catechismo, omnes dimisit monitos ut Christianae doctrinae exercitatione haud segniter urgerent. Aderat iam tempus prosectionis cumq; essent multet Lusitanoru naues ad Iter paratae,Xauerius in regiam inuitabatur quae permultos vehebat eius studiosos amicosque. Ille mensaepius enixiusq; inuitatus constanter abnue . ubat. Nauarcho causam cur tantopere recusaret Prasutantis
rogitanti, haud dubie futura diuinitus praesagies Ammi diu Mimo, pertimescere se at sine quid onerariae illin m. in itinere accideret incommodi; neue ab eis diuina maiestas alicuius delicti expeteret poenas. Nec vanus is metus suit. Navis quippe illa deinde aduersa tempestate ad scopulum appulsa pene deperijt Ceterum diuinitus deprecatione fortasserauerij) praesenti naufragio erepta diu tenuit cursum . Inde transuerso maris impetu vastas in syrtes acta penitus inhaesit. Iamq; non solum oner nae verumetiam vectorum salus complorata erat, cum in pari periculo parem Dei vices alternantis opem experta, perruptis maris qstu symbus eu dii ennoxia.Franciscus autem ipse qui aliena imcomoda praesagierat prospera nauigatione Vis, quo intenderat sine ulla offensione peruenit.M-licam tenuit anno post Christum natum . . .
217쪽
li ALA CENSES ergo sui perstudiosos
ex interuallo reuisens benigne ab illis excipitur . Ceterum ipse pristino more, recusa- In maletudi to amicorum hospitio, statim in valetudinarium narium di- consuerum hospitium suum id fuertit. Eodem temnit. pore Malacam tres alii e Societate IES V appule rant, In his Sacerdotes duo Ioannes Betra , &-.- , M Ioannes Ribera, quos omnes incredibili animit. G R iucunditate amplexus Xauerius apud se habuit. lnde diebus pluribus ad quietem datis , monuetos quemadmodum cum Malucensibus se gererent , in Malucum dimisit ab se sata culturos. In ter hec ipse aegrotis ministrando, concionando ad populum, militum tollendo D multate .con; stentium peccata expiando, catechisin tarn piae ris , seruis, idiotis tradendo rem Christianam' adiuuare non desistebat. Pr cipue mysterium dei aduentu Christi Euangelicamq; historiam identi Historia δε dem inculcabat Neophytis, ut percepta tantae Chrisi ad- rei veritas ex illorum mentibus inanes excuteneratu Ned ret fabulas Deorum . Inter quae veteris instituti phyti i' 'i sui non minus pii quam salutari S tDemor , mor tuos in purgatoria sede versantes,' vivosque lotali conscientiae vulnere affectosi quotidae, sub onoctem piorum precibus iuuandos cui aut Ciuitas quippe Malacensis Xauerit hortatu certum constituit hominem, qui altera manu laternam , altera tin tinnabulum geres primis tenebris obse Tet Vrbem, compitis ac triuiis incolarum animos
218쪽
animos nocturno arris strepitu, lugubrinne caminine ad id ipsum composito excitaret. Ea res ut pietatis admonebat bonos , ita improbis rerr εem incutiebat. Hic mos ab illo traditus non Malacς solum; sed etiam in ala js urbibus Indiae,inde sumpto exemplo, solemnis manet. Nec viris ciuitatis otium ac dignitatem neglexit. Per id tem - pus Acensium Saracenorum classis e Samatra Ini sula, quam e regione Malacς esse diximus, prosecta silentio noctis Lusitanas naues in portu diri-
. pere, & inflammare conata est. Sed Lusitanos neutiquam se fellit. Igitur hostes subito incola ini. rum concursu repulsi refugerunt. Saracenorum
audacia Praefectum urbis Simoni Mello erat nomen) perpulit, ut classem raptim viris armisq; in , structam propere in fugietem hostem emitteret. Emissa classis intra decimum reuerti iubetur die. Ceterum Dux Lusitanus fugitantem aperto ma- ri. Saraceniam insectans prouectus est longius,sic, ut per Vnum dimidiatumque mensem nullus omnino de classe nuntius afferretur. Auxit Malacensum solicitudinem dissipatus ab Saracenis accolis rumor, Lusitanos praelio victos atque occidione occisos esse. Falso rumori fidem vera opinio, iaciebat. Quippe hostes pugnacissimos, numero quenauium simul ac militum longe superiores
constabat esse. Ergo ciuitas omnis moerore afflictari:matronae virorum actiberum suorum interitum, am orbitatem, solitudinemque effuse deplorare. Ibi Xauerius; i n coetu virorum pro suggestu. quorundam superstitionem grauiter accusanta multis Christi fiduciam requirens. Enimuero hoc ferendum non est sinquit sunt in hac ciuita- te, atq; adeo in hac concione,qui sortibu , ac ve'
219쪽
nefici js exquisiere nostrae classis euentu. plerosque is autem diuinae prouideliae immemores plus qquo es suorum cura solicitat angitq;. Ceterum bono es 2 se omnes animo: ac mCerore deposito, date vos io secunditati ac letitiae. modo hostem nostri incruen ato quidem prelio vicerunt. non amplius tribus e vnostris, quatuorue desideratis.tantulo impendio niam insignis victoria stetit. Iamque victores ho . estium spoliis praedaq; onusti cum captiuis hostiunavigiis domum reuertuntur. Propediem, scertumque designauit diem) aderunt incolumes. Agitedum igitur . & pro parta victoria Deo vi- ctori autori gratulantes semel orationem Dominicam, Angelicamque salutationem cuncti pari- uter recitem US: iterumq; pro nostris qui in pugna licecidere. Haec ille perorans adeo lςto vultu edi- ti
xit,ut ipsa oris hilaritas animos auditorum exci- glaret moerore torpentes. Viris expectatione erea Ictis, eadem die matres familias separatim pro c6 ζcione solatus diem ipsum definiuit, quo die cer- rus ad eas esset de suorum incolumitate ac victo ria nuntius Venturus. Praenuntiationem omni ex Parte rei exitus comprobauit. Bidui. tridui vespa tio intermisso, nuntius adfuit partae victoriae: Nu xium victores ipsi cum ingenti preda subsecuri, magnoque cum numero captiuorum. Confestiui victrici Classi ad urbem applicanti omnis ciuitas ab recenti metu alacris, ingenti gaudio sese
obuiam effudit. Franciscus in primis magna victoriς , ac laetitiae pars Christi Crucifixi signum
prςferens procedit ad littus. Descendentem Dacem aliosq; primores Classis gratulabundus am- plectitur. inde in communi gratulatione cum te
220쪽
l dii; constitit,verum etiam res ipsa mirifice cum . t praedictione conuenit Xaueri j. Eoque plus admitatio ui; tes habuit, quod locus ubi pugnatumi Mat,aniplius CC.missi a passitum aberat Malaca. i Ex eo tempore Fraciscus Malacς haud magis san: ctitate, quam uaticinatione consipicuus fuit. Ceil terum ijsdem tempolibus sanctitatis eius fama λ Orientem peruagata ex'ultimis terris hominesi ad Xauerium visendum excivit.
Aeter ivon Francisci congressu ad Christum i
1 ENSIBUS circiter quatuor in Malaceria iis si ciuitate iuuanda consumptis, nauigandi, facultatem nactus in Indiam cogitabat, cum ad λ eum Malacam Iapon quidam Anger nomine,int de usq; ab Iaponia venit, vir domi suae honesto lo. co natus;& ingenio singulari prςditus. Causa ve= hiendi fuit,ut animi vulneribus, quς iuuentutisi inflixerat feruor, ab eo peteret medicina; Qui p- pe homicidio facto in Iaponia,conscientiς stimu 1 Iis, inimicorumque telis pariter exagitatui, d sonesρ IMi Ioh2iorum teIigiosi apud illos homines sunt γ p. mi Poenobium confugerat, simul conscientiae reme .cerdot/s. a dium & vitae perfugium quaerens . Sed Vtraque λ eum spes sesellit ; atque id ipsum ei saluti fuit.: Cum nihil opis ac praesidii in Bonzijs reperisset, F alienato ab illis animo, externa auxilia circuma spicere cepit. Peropportune eo commercii causa a naues aliquot appulerant Lusitanorum, e quibus, Almnsus Vagius illi antea notus,re cognita, pror veteri amicitia,vltro suam obtulit opera, si occuli ia fuga subtrahere se periculo vellet. Ille enim L a vero