장음표시 사용
101쪽
Ex quo tempore concordia de riuitate sublata en, libertas sublata eri, fides sublata eri,amicitia sublata e t. Item: C. Laelius homo nauus erat, ingeniosus erat, doctus erat, bonis uiris O studiosis amicus erat,ergo in ciuitate primus erat. Item: am cum ictos,ut absoluant te,rogas;ut perirent,rogas; si existimationem negligant, rogas; ut leges populi R. tuae libidini largiantur, rogas. Complexio es, quae utramque complectitur exornationem , hanc, quam ante expostumus. uto repetatur idem primum uerb- saepius , O crebro ad idem poriremum revertamur, hoc modo. Qui sunt, qui foedera saepe ruperunt φ Carthaginienses. Qui sunt, qui crudele bellum in Itasia gesserunt ψ Carthaginienses.uuismi, qui Italiam deformauerate
Carthaginienses. scii sunt, qui ibi mBulant ignosti Carthaginienses. Videte ergo, quid conueniat eos impetrare. Item: Quem senatus damnarit, quem populus R. damnarit, quem orianium existiamatio da narit, eum uossint ijs uestris ab Oluetis ἰ Traductio eII, quae facit ut, cum idem uerim crebrius ponatur, non modo non cndat auiarium , sed etiam concinniorem orationem reddat , hoc pactor qui nihil babct in uita iucundius vita , is cum uirtute vitam non potest colere. Item: Eum tu hominem appellas, qui si fulset homo, num quam tam crudeliter uitam hominis petisset. terat inimicus: ergo inimicum sic ulcisti uoluit, ut ipse ibi reperireturivimicus. Item: Diuitias; ste diu i tuis
102쪽
diuitum esse, tu uero uirtutem praefer diuituis .
nam uoles diuitias cim uirtute comparare, uix
salis idoneae tibi videbuntur diuitiae, quae uirtutis pedissequae sinet. Ex eodem genere exornari nis , cum idem uerbum modo ponitur in hac, modo in altera ire, hoc modo: Cur eam rem tam nudioseo ras, quae multas tibi dabit curas ἰ It mr Amari iucundum si curetur ne quid insit a Ti. Itom: Veniam ad uos,si mihi senatus det ueniam. In his quattuor generibus exornationum, quae adhuc propositae seunt, non inopia uerborum sit, ut uia idem uerbum redeatur saepius: sed ineri festiuitas quaedam, quae facilius auribus diiudicari,
quam uerbis demonstrari potest. Contentio est, cuUex contrariis uerbis oratio conficitur hoc pacto:Habet assentatio iucunda principia, eadem exitus amarit os assere. Item: Inimicis te placatilem, annicis in orabilem praebes. Item: In otio tumulιuaris , in tumultu solus es otiosius: in re frigidi et cades , inferuentissima friges . Tacito cum opus es, clamas: cum loqui conuenit, obmutescis . . des, abesse uis: abes, reuerti cupis. In pace bellum quacritas, in bella pacem desideras. In concione de uirtute loqueris, in proelio prae ignauia tu-be simitum perferre non potes. Hoc genere si distinguemus orationem, est ornati, cir graues poteriamus esse. Exclamatio est, quae conficit significationem doloris aut indignationis alicuius, po hominis , aut urbis , aut loci, aut rei cuiustiam compellationem .
103쪽
lationem , hoc modo: Te nimc alloquor Africanst, cuius mortui quoque nomen sylendori ac decori est ciuitati. Tui clarissimi nepotes suo sanguine abluerunt inimicorum crudelitatem. Item: O perfidio- . De Fregellae, quam facile sicelere ue tro contabuistis: ut, cuius nitor urbis Italiam nuper illustrauit, eius nunc uix fundamentorum reliquiae maneant . Item: Bonorum insidiatores latrocinio uitam innocentissimi cuiusique petistis: tantam ne ex iniquitate iudiciorum ueriris calumniis assumitis facultatem' Hac exclamatione se loco utemur, raro, cst cum rei magnitudo postulare uidebitur,
ad quam uolemus indignationem animum auditoris adducemus. Interrogatio non omnis grauis est, neque concinna, sed haec quae, cum enumerata sunt ea, qua obseunt caussae aduersariorum, consimmat superiorem orationem, hoc pacto: Cum igitur haec omnia faceres, diceres, an ni Dares , utrum animos sociorum ab rep. removebas alienabas, an non ' utrum ne aliquem exornari oportuit, qui Ula prohiberet, ac fieri non sineret, an non ' Ratiocinatio est, per quam ipsi a nobis rationem posicimus quare quidque dicamus, O cr bro ninnet a nobis petimus uniuscuiusque propo tionis explanationem. ea e i huiusmodi: Maiores nostrisi quam unius peccati mulierem damnabant, plici iudicio multorum maleficiorum conuidiam putabant. quo pacto φ quoniam, quam impudicam iudicarant, eam uenefici, quoque damnata ex isimabant.
104쪽
Aistimabant. alid ita ιquia necesse est eam, quae fuam corpus addixerit turpissimae cupiditati,timere permultos . Quos inos ψ uirum, parentes, ceteros , ad quos uidet sui dedecoris infamiam pcini nere. Quid postea ψ quos tantopere timeat, eos nec secit, ut, quoquo modo pollit, ueneficio petat . cur ἐ quia nulla potes bonena ratio retinere eam, quam magnitudo peccati facit timidam, intemperantia audacem,natura muliebris inconsideratam.
dicam quoque necessario. Quare in quia nisilasaci Ius ad id maleficium caussa quam turpis amor, O
intcmperans libido commouere potuit: cum cuius animus mulieris esset corruptus, eius corpus casum esse non putarint. Quid in uiris ζ idem ne hoc obseruabant in minime. quid ita πι quia hiros ad unumquodque maleficium singulae cupiditates impellunt: mulieres ad Oonnia maleficia cupiditas umet ducit. Item: Bene maiores noctri hoc compara nerunt, ut neminem regem, quem amis cepissent,nita priuarent. Quid ita φ quia quam nobis aculutatem fortuna dedisset, iniquum erat in eorum supplicio cossumere, quos eadem fortuna paullo ante in amplissimo flatu collocarat. Quid, quod exercitum contra duxit ἰ desino meminisspe.Quid ita'quia uiri fortis est, qui de uictoria contendant, eos bos des putare; qui uinti sunt, eos homines iudicare , ut possit bellum fortitudo minuere, paccis humanitas augere. At ille, si uicisset, num idemsecis
105쪽
siti non profecto tam sapiens fuisset. Qid igitur
ei parci φ talem stultitiam contemnere, non imitari consueui. Haec exornatio ad sermonem uehementer accommodata es, est animum auditoris retinet tum uenustate 'monis, tum rationum exspectatione. Sententia est oratio sumpta de nita, quae, aut quid sit , aut quid esse oporteat in uita, breuiter ostendit, hoc modo: Discite est primum uirtutem reuereri , quis persecunda fortuna sit usus. Item: Liber es is existimandus, qui nulli turpitudini struit. Item: Egens aeque est is, qui
non satis habet, O is, cui nihil satis potes esse.
tem: Optima uiuendi rario es eligenda: eara lacundam consuetudo reddet. huiusmodi sententiae m-plices non sunt improbandae: propterea quod habet breuis expositios rationis nullius indiget, Inam delectasionem. Sed illud quoque probandum obgenus sententiae, quod confirmatur ubie Iionerationis, hoc modo: Omnes bene uiuendi rationes
in uirtute sunt collocandae tropterea quo ola uirtus in sua potestate est, omnia praetereasybiecta sunt fortunae dominationi. Item: qui fortunis ali- euius inducti a icitiam eius secuti seunt hi, simulat fortuna dilapsa est, deuolant omnes. Cum enim recessit ea res , quae fuit consuetudinis caussa, n hiis perest quare ρο sint in amicitia retineri. Sunt item sententiae , quae duplices esseruntur, hoc modo ne ratione: Errant, qui in pro 'eris rebus omnιs imoacis fortunae se putant fugisse. Sapienter
106쪽
tultant, qui temporibus fecundis casus aduersos reformidant. Cum ratione, hoc pacto: uui adolescentium peccatis ignosci putant oportere , saltu tu propterea, quod aetas illa non si impedimento
bonis studijs: at hi sapienter faciunt, qui adolescentes maxime castigant,ut quibus uirtutibus omnem uitam tueri possint, eas in aetate maturi inta v lint comparare . Sententias interponi raro conuenit; ut rei a Bores, non uiuendi prae plores ellieuideamur. cum ita interponentur, multum ast rent orna enti. necesse est animo eam comprobet tacitus auditor, cum ad caussam Isideat accommodari rem certa ex vita moribus sumptam. Contrarium idem fere est, quod contentio. Contrarium est , quod ex rebus disci sis duabus, alteram breuiter is facile confirmat, hoc pactor Ham, qui uis rationibus inimicus fuerit semper,eum quomodo alienis rebus amicum fore spei es t Item t2 - , quem in amicitia perfidiosum cognoueris, eum quare putes inimicitias cum de babere posse Et qui priuatus intolerabili superbia fuerit, eum
commodum, coer sui cognoscentcm uidere in potestate quis speret ζ Et qui in formonibus o conuentua Icorum uerum dixerit numquam, eam sibi in concionibus credis a mendacio temperaturum ἰIlcm: quos ex collibus deiecimus, cum bis in campo metuimus dimicare in Qui cum plures erant,paucis nobis ea aequari non potcrant; bi po quam paucoressunt, mctuimus ne sint superiores c Hoc exornationis
107쪽
omationis genus breuibus o continuatis uerbis perfectum esse debet,'cum commodum est audi tu propter breuem et abolutam conclusitoxem, tum uero uehemcnter id , quod opus es oratori, comprobat contraria re,inex eo, quod dubium non es,
expedit illud, quod dubium es , ut aut dilui non possit, aut multo discillime possit. Membrum orationis appellatur res breuiter absoluta me totius sententiae demonstratione, quae denuo alio membro orationis excipitur, hoc modo: Et inimico pro deras id est unum, quod appellatur m brum: d inde hoc excipiatur oportet ab altero, est a icum laedebas. Ex duobus membris haec exornatio potes constare: sed commodis asta olutissima s,
quae ex tribus cor at, hoc patito: Et inimico pro deras , O amicis laedebas, O tibi ipsi non consilebas . Item: nec reipublicae consuluisti, laec amicis profuisti, nec inimicis resisti. Articulus dicitur, cum singula uerba intri uallis distinguentur
caco oratione, hoc modo: Acrimonia , uoce, uu tu a oosarios perterruisti. Item: Inimicos inuidia, iniurijs, potentia, perfidia sustulisi. Item huius generis illius superioris uehementiam hoc
interest, quod illud tardius O rarius uenis,hoc crebrius et celerius peruenit. itaque in illo genere ex remutione brachir contortione dextrae gladius ad corpus afferri , in hoc autem crebro celerihutiere corpus consauciari uidetur . Continuatiodi Ut continens seqY uatis uerborum cinabfblutione
108쪽
L I BE QI A R T V s. 37 Ha absilutione sintentiari . ea utemur commodi me tripertito, in Ditentia, tu contrario, in concluim sone. In sententia, hoc pacIo ei non multum potest η obesse fortuna, qui sibi si ius in uirtute, quam in
i , casu praesidium collocauit. In contrario,hoc modo:
ita P amsi quis spei non multum collocarit in casu, in quid est quod ei magnopere casus obesse pol sit Inca conclusione, hoc pasto: Quod si in eos plurimum
is fortuna potest, quissuas rationes omnes in casium contulerunt, non sunt omnia comMittenda fortu i , nae, ne magnam nimis in nos habeat dominati ira nem . In his tribus generibus ad continuationis
vim adeo frequentatio est necessaria, ut infirma facultas oratoris uideatur, nisi siententiam,'contrarium , conclusionem frequentibus esserat verbis'. Sed O alias quoque nonntamqVam nonis alienum est, tametsi necesse non ekl , eloqui res cliquas per huiusicemodi continuationes . Comos par appellatur, quod babet in st membra orati nis, de quibus ante diximus , quae conflant exm pari fere numero syllabarum. hoc non de emi eratione nosti a siet. nam id quidem putrile eu,sid tantum assert usius exercitatio facultatis, at ut animi quodam ρnsis par membrum superiori, a referre possimus , hoc modo : In proelio mortem pater oppetebat, domi filius nuptias compar bat: haec omnia graues casus adminisIrabant.
' Item Illi fortuna felicitatem dedit huic industria is uirtutem comparauit. In hoc gen re saepe fieri
109쪽
potcs, ut non plane par si numerus syllabarum , . O tamen esse uideatur , si una aut etiam altera syllaba es alterum breuius: aut si, cum in altero plures sunt, in altero longior aut longiores, nior aut ploniores Bllabae erunt; ut longitudo aut pleilitudo harum multitudincm a terius assequaturo exaequet. Similiter cadens, exornatio dicitur, , cum in eadem co)sructione uerborum duo aut plura sunt uerba, quae similiter iisdem casibus esse
runtur , hoc modo: Hominem laudas egi item virtutis , abundantem felicitatis . Item : Cuius
omnis in pecunia stes eri, eius a sapientias animus remotus. Diligentia comparat diuitias, ne gligentia corrumpit animum tamen, cum ita
uiuit, neminem prae se ducit hominem. Similiter desnens est, cum, tam ris caseus non insunt in uesebis, tamen sinites exitus sunt boc padio: Turpiter audes facere, nequiter sudes dicere. I tuis ii uidisse, delinquis sudiose, loqueris odiost. Item: udaber territas , humiliter placas. Haec duo Ienera, qAorum alterum in exitui, alterum in chsus similitudine uersatur, inter se uehementer conveniunt ea re, qui his bene utuntur , plerunque mul ea collocant in iisdem partibus orationis. Id hoc pacto facere oportet: Perditiis a ratio essa rom petere , pudorem fugere , iligere sor-niam, negligere famam. Hic ea verba, quae casus habent, ad casus similes; ein illa , quae non habent, ad miles exitus hemung. Αλ ominaris
110쪽
LIBER Q V A R T V s. 32 , cum ad idem verbum accidetur commretatione, uti additione unius litterae, aut litterarum, Fllabae, aut syllabarum; aut ad res disimiles j ilia
verba accommodantur . ea multis O uariis ratio-anibus conficitur. Attenuatione aut complexione
eiusdem litterae, sic: Hic, qui se magnidice iactat
atque o lentat, ueni t a te ante, quam mmam re nit . Ex contrario: Hic, quos homines alia uincit,
eos ferro natim uincijt. Productione eiusdem litterae , hoc modo : Hunc auium dulcedo ducit ad auium. Breuitate eiusdem litterae,hoc modo: Hic t et si uidetur eisse honoris cupidus, tamen non tantum curiana diligit, quantum Curiam. Addendis littoris, hoc pacto : bicsibi posse ic perare,ns amori mallet obtemperare. Demendis litteris, sic: Si lenones tamquam leones uital let, uitae sttradid siet. Transferendis litteris ,sic: Videte iudices, utrum homini navo, an uario credere malitis . Item: Polo esse laudator, ne uidear adulator, Commutandis, hoc modo: Deligere oportet, quem uelis diligere . Hae sunt annominationes, quae in litterarum commutatione breuitate, aut prosi Iione, aut translatione, aut aliquo huismodi genere uersantur. Sunt aut m aliae, quae non
boret tam propinquam in uerbis similitudinem , εχ tamen dissimiles non sunt: quibus de generibus unum es buli modi: Quid veniam, qui sim, quare ueniam, quem insimulem, cui prosim, quem postulem, breui cognoscetis Nam hic eIl inclut-H 1 bi dam