장음표시 사용
121쪽
Hat 1 stis commode quis eo utatur O raro . non modo non offendet nouitate, sed exornabit etiam orassent m. Prono minatio est , quae cuti cognomi. ne quodam extraneo demonstrat id, quod suo nomine appellari non potest, ut si quis, cum loquatur de Gracchis, At non inricani nepotes,inquiet Rins modi fuerunt. Item: si quis de aduersario dicat VH ac nunc, inquit, iudices, quemadmodum me Tlagiolpus iste tradiarit. Hoc pacto non inoma tepotetimus est in laudando,. in laedendo aut
in corpore, aut in animo, aut in extraneis rebus
dicere , cuti cognomen quod pro certo nomine col-hγcamus. Denominatio est, quae a propinquis O finitimis rebus trahit orationem, qua possit intelliagi res, quae non suo uocabulo sit appellata. id aut ab inlicitiore conficitur, ut si quis de Tarpeiol
quem, eam Capitolinum no inet: Aut ab inuento , ut si quis pro Libero uinum, pro Cerere frugem appellet: Aut ab innrumento do inum , ut si quis Macedonas appellarit hoc modo: Non tam cito sarisae Graecia potitae sunt. Aut idem Gallos signi , sicas dicat: Plec tam facile ex Italia materis transalpisa depul a cf. Aut id, quod fit, ab eo, qui secit, ut i quis, cum bello uelit onendere aliquid quempiam fecisse, dicat: Mars inud te facere noces is coegit. Aut si quod facit , ab eo, quod fit, picum desedissimari dicemus, quia desidiosis facit sinstigui pigrum, quia pigros facit. Ab eo, quod contina, id, quod continetur, hoc modo de -
122쪽
nominabiture Armis Italia non potest uinci , n, Graecia disciplinth qam bicpro Graecis Italis ,
' quae continent, notata Dnt. Ab eo, quod coni ι-netur, id, quod continet, ut si quis aupum, uel argentum, a ut ebur nominet, cum diuitias uelit nominare. Harum omnium denominationum magis
in praecipundo diuiso, quam in quaeret:do dis hialis inuentio es: ideo quod plena consuetudo non - modo poetarum o oratorum, sed etiaχn quotidianis sermonis, huiusnodi denominationum. Circuitio est oratio rem implicem asy mpta circumscribens elocutione, hoc pacto: Scipionis prouidentia Carthaginis opes fregit. hic, nisi ornandi ratio quaedam esset habita, Scipio potuit O Cartha gosmpliciter appellari. Transgressio est, quae uerborum perturbat ordinem peruersione, aut tra si ctione. Perversione sc: Hoc uobis deos immortui Ies arbitror dedisse uirtute pro uestra. Trani editi ne hoc modo: Instabilis in istum plurimum forti aualuit. Item: Omnes inuidiose eripuit tibi bene uidendi casιs facultates. Huiusnodi transiectis,quae rem non reddit obscuram, multum proderit ad Gaitinuationes, de quibus ante dictum est: in quibus Dortet uerba sicuti ad poeticum quendam extimere namerum, ut perse te perpolitissime possint ese absolutae. Superlatio est oratio superans uer
talem, adiculas augendi minuendi ve causa . Haec fumi urseparatim, aut cum comparatione. Ss
ratim sic: inodsi concordiam retinebimus in ciui-
123쪽
tate, imperi magnitudinem solis ortu atque occasu meti ur. Cum comparatione, aut a similitudine, aut a praestantia superlatio sumitur. A militudinesic: Corpore niueum candorem, a 'ectu gneum ardorem equcbatur. A praestantia hoc modo: Cuius ore sermo melle dulcior pro luebat . 2Dode genetre hoc est: Tantus erat in armis splendor , ut selis fulgor obsiurior, uideretur. Intellectio, est, cum res tota parua de parte cognosiitur , aut de toto pars. De parte totum sic intelligitur: 2 on illae te nuptiales tibiae eius matrimonii commonebant Vam hic omnissanctimonia nuptiarum uno signo tibiarum intelligitur. De toto pars, ut s quis ei, qui uolitum aut ornatum sumptuosum ostenta, dicat, ostentas mihi diuitias, ein locupletes copias iactas. Ab uno plura intelliguntur,hoc modo: Poeno fuit His anus auxilio , fuit immanis ille transalpinus, in Italia quoque idem non ncmo togatus sensit. A pluribus unum sic intelligitur: trox calamitas pes Iora moerore prelobat: ita que anhelans ex imis pulmonibus prae cura spiritus ducebatur. Nam insuperioribus plures Hispani, O Galli,sttogati, , hic unum pectus us pulmo intelligitur: est erit illic diminutus nu' merassestiuitatis, hic adau Ius grauitatis grat D.
Husio est , quae uer o simili O propinquo pro
certo γ pr Urio abistitur, hoc modo: Vires hominis breues sunt, aut parua statura, aut longum in homine consilium, aut oratio magna, aut uti pau-
124쪽
AD HERENNI v Meo sermone. Nam hic facile en intellectu,sinitima
uerba rerum dissimilium, ratione abusionis esse tra dia. Translatio es , cum uerbum in quandam rem transfertur ex alia re, quod propter militudinem re te uidetur posse transferri. ea utimur rei ante oculos ponendae causa, sic: Hic Italiam tumultus expergefecit terrore subito . Breuitatis caussa ,sic: RScens aduentus exercitus subito esu tatem extinxit. Obscenitatis uitandae caussa ,sc : Cuius mater quotidianis nuptiiss delectatur.
Augendi causa, sic: Nullius maeror, O calamitas istius explere inimicitias, O nefariam saturare crudelitatem potuit. Minuendi caussa , sic: Magno se praedicat auxilio fuisse , quia paullulum in rebus disscillimis aspirauit. Ornandi caus. D,sic: Aliquando reip. rationes, quae malitia n
centum ea aruerunt, uirtute optimatum reuir
scunt. Translationcin dicunt pudentera esse oportere , ut cum ratione in consimilem rem transat,
ne sine delectu temere O cupide uideatur indis milcm trans uri ille. Pe utatio est oratio aliud uerbis , aliud sententia demon serans. Ea diuid tur in tres partes, similitudinem, argumentum , contrarium . Per similitudinem sumitur , cum translationes una aut plures frequenter ponuntura simplici ratione sidiae , sic : Nam cum caries fungantur oeciis luporum, cuinam praesdio pecuaria credemus ἰ Per argumentum tractatur, V a persona, aut a loco, aut a re aliqua simili-
125쪽
tudo augendi, aut minuendi caussa dicitur: ut siquis Drusum , Gracchum , Pomitorem obfletum dicat . Ex contrario ducitur sic , ut se quis hominem prodigum O luxuriosium illudens, parcum oe diligentem appellet. Et in hoc poti, emo , uod ex contrario sumitur ; cdi illo primo, quod a Iimilitudine ducitur, per translationem argumento poterimus uti. Per similitudincm , c id ait hic Rex atque Agamemnon noster,sive,ut crudelitas est, potius Atreus ' Ex contrario ,si quem
impium, qui patrem uerberauerit, Aenea- uo cemus: intemperantem O adulterum, Hippolytum nominemus. Haec unt fere, quae dicenda uia debantur de uerborum exornationibus. Nunc res ipsa monet, ut deinceps ad Prientiarum exorn tiones transeamuS. Dis TRIBUTIO est, cum in plures res aut
perfnas certas negotia quaedam distertiuntur, 3 mi uentrisn iudices nomen flaratus diligit, hunc oderit necesse est: petulantissime enim simper line oppugnauit senatum. i equestrem locum splendidi sinum cupit esse in ciuit te , is oportet istum maximas poenas dedisse uelit, ne iste sua turpitudine ordini honesissime maculae atque dedecori sit. VAt Darentes habetis , oriendite Ulius supplicio uobis homines impios non placere. Quibus liberi sunt, statuite exemplum, quantae poenae in ciuitate sint hominibus huiusmodi comparatae . Item : Senatus o tum est,. I a consilio
126쪽
1silio ciuitatem iuuare . Magistratus officium es, opera diligentia consequi senatus volunt tem. Populi vicium en, res optimas homines idoneos maxime sivis sententijs eligere, O probare. Arcustoris osscium est, inferre climina: D fenoris, diluere oe propulDre. Teniis eII, dic re quae scierit, aut audierit . Quaesitoris es, u-mιmquemque horum in vicio suo continere. au re L. Cas ,se testem, praeterquam quod sciat, aut
audierit, argumentari, et coniectura prosequi p. tieris ius accusatoris cum iure testimonii comm scebis, renis improbi cupiditalcm confirmabis, reo duplicem defensionem parabis. Est haec exose natio copiosa. comprehcndit enim breui multa, Osuum cuique tribuens, vicium separat, est res diuidit plures . Licentia est, cum apud eos, quos aut uereri, aut metuere debemus, tamen aliquid pro iure nostro dicimus, quod eos minime osse dat, aut quos hi diligunt, cum in aliquo creato u re reprebeiidi posse uideantur, hoc modo: Miramini uuirites, quod ab omnibus uesti ae rationes
deserantur, quod causam ueni am nemo suscipiat, quoisi nemo uestri defensorem profiteatur: id tria Duite veItrae culpae, atque desinite istud mirari. quid enim est, quare non omnes illam rem fugere ac uitne debeant ἰ secordamini quos habueritis
defensores Audia eorum uobis ante oculos proponite: deinde exitus omnium considerate: tum v
bis uenia in meruiem , ut ue re dicam , negligentia uestra,
127쪽
L I B a RQ A R T V s . 6snema ,siue ignauia potius, illos omnes ante oculos uestros trucidatos esse, inimicos eorum uestris
ragiis in amplissimum locum peruenisse. Item: mquid fuit iudices, quare in sententiis ferendis dubitaueritis, aut elam homenem nefarium ampliaueritis ἐ non apertissimae res eratnt crimini datae e non omnes hae testibus comprobatae ἰ non contra tenuiter, O nugatorie responsium ψ hic uos ueriti estis ,s primo coetu condemnassetis, ne crudeles existimaremini . Dum eam uitastis uituper tionem, quae longe a uobis erat affutura, eam in uenistis; ut timidi atque ignaui putaramni. M ximas o priuatas, o publicas calamitates accepistis: cum etiam maiores impendere uideratur ,sedetis et oscit iri. Luce noctem. nocte lucem exspectatis. Aliquid quotidie acerbi atque incommodi nunciatur, O eum, cuius opera uobis haec accidunt, remoramini diutius Gr alitis, ac reip. pem
clam retinetis quoad potestis in ciuitate. Eiusmodi licentia si nimium uidebitur acrimoniae habere, multis mitigationibus lenietur: nam continuo alia quid huiusmodi licebit inferre: Hic ego uirtutem ues quaero, sapientiam desidero, ueterem con
Detudinem requiro , ut, quod erit commotum liaeentia , id laude mitigetur, ut altera res ab iracundia et molestia remoueat, altera res ab errato deterr eat. Haec res ,sicut in amicitia, ita in dicendo, si loco fit, maxime facit , ut et illi, qui audient, a cu pa absint, et nos, qui icimus , amici eorum, et u
128쪽
ritatis esse uideamur. Es autem quota genus licentiae in dicendo,quod astutiore ratione compar tur : cum aut ita obiurga res eos, qui audiunt,quomodo is sest cupiunt obiurgari: aut id, quodsiimus facile omnes audituros , dicimus nos timere quomodo accipiant; sed ta en ueritate commoueri, ut nihilo secius dicamus. Horum a4borum generum ea impia Abi ciemus . Prioris, huiusinodiemium Quirites animis estis simplicibus et mansu iis, nimiure creditis unicuique: existimatis unum
quemque eniti,ut perficiat quae uobis pollicitus strerratis, O si Hira fui a spe iam diu detinemini stultitia usi a est, quia, quod erat inuestra potestate , ab alijs petere , quam ipsi sumere. maluinis. P serioris licentiae hoc erit ex plum: Mihi cum isto, iudices, fuit amicitia, sed illa tamen amicitia , tametsi uereor quo modo accepturi sitis, uos me privastis. quid ita φ quia, ut uobis essem proba
tus , eum, qui vos,oppugnabat, inimicum, quam amicum habere malui. Ergo haec exornatio, cui licentiae nomcn eri ,sicuti demohnrauimus, duplici ratione tradiabitur : Actimonia, quae si nimium fuerit astera, mitigabitur laude agmulatione , de qua superius diximust quae non indiget m tigationis . propterea quod imitatur licentiam, O sua sponte ad animum auditoris se accommodat. Diminutio est, ctim aliquid esse in nobis, aut in iis , quos defendimus , aut vatura , aut fortuna, aut m-ΔIIria dicemus egregium: quod , ne qua signim
129쪽
rL I E R R A R T v s. 6stur arrogans silentitio, diminuitur,'attenuatur oratione, hoc modo: P am hoc pro meo iure iu-dises dico, me labore, est industria curasse, ut di sciplinam militarem non in ps, emis tenerem. Hic si quis dixisset, ut optime tenerem , tametsi uere dixi: Set, tamen arrogans usus esset: nunc O ad inuidiam uitandam , G ad laudem comparandam satis dictum en . Item : Vtrum igitur auaritiae caussa, an egestatis accest ad maleficium ψ Auaria
tiue ἐ At largilsimus fuit in amicos; quod signum
liberalitatis est, quae contraria auaritiae est. Q natis ψ at huic quidem pater, nolo nimium dicere , non tenuissmum patrimonium reliquit. Hic quoque uitatum es, ne magnum aut maximum diceretur . Hoc igitur in nostris, aut eorum, quos defendemus , egregiis commodis proferendis obseruabimus . nam ei modi res O inuidiam contrahunt in uita, ct odium in oratione, si inconsiderate tra ctri. mare, quemadm dum ratione in uiuendo fugitur inuidia,sic in dicend9 consilio Ritatur odium. Desiriptio nominatur, quae rerism codsi quentium continet perspicuam θ' dilucidam cum grauitate expositionem, hoc modo: Quod si istum iudices uectris sententiis liberaueritis ;statim ,5-int e cauea leo mi sus, aut aliqua taeterrima bellua soluta ex cathenis, volitabit, O uagabitur in f ro , acuens dentes multos in cuiusque fortunas, in omnes amicos atque mimicos , notos atquς ignotos incursans , alomm famnaim depeculos , aliorum
130쪽
caput oppregnans , aliorum domum ac om miliara persi ingens, rempublicam funditus labo dians. sciare iudices ei cite eum de ciuitate, tib rate omnes formidine , vobisq. ipsis consulite . nam si i lum impunitum dimisieritis , in uo etipsos, mihi ci edite, feram est trucule tam bestiara iudμces immiseritis . Item: Namsi de hoc iudicesvavem sententiam tuleritis; uno iudicio simul multos iugulaueritis. grandis natu parens, cuius spes s nem tutis omnis in huius adolescentia posita es,quare uelit in uita manere non habebit: iij parui priuati patris auxilio, ludibrio,. despectui paternis inimicis erunt opposti: tota domus huius md gna conridet calamitate: at inimici statim sanguinolenta palma,cru clisima uictoria potiti insulta bunt, in horum misit ias superbi re simul G uerebis inuehen ser. Item : 2Vam neminem uenrum, Diris es, capta urbc quae miseriae cons qui fleant: arma qui contra tulerint, Ilatim crudest sme trucidantur: ceteri, qui possunt per aethlem est uires laborem sera e , rapiuntur in seruit tem: qMi non possunt, uita priuantur: uno denique,atque eodem tempore domus hostili lagrat ii
cendio , quos natura aut uoluntas necessitudine, aut beneuolouia coniunxerit, diktrahunt ureliberi partim egremiis parentum diripiuntur,partim in Ilaui utantur, partim ante pedes consi prantur . nemo fudices es , qui possit satis rem consequi uerbis, nec referre oratione magnitudia