장음표시 사용
91쪽
D. Trisum omnium md ab artis scriptore assem tur excinplum . de eiM artificio debet eis . non ut si quis purpuram, aut aliud quippiam uoli υ- dii
cal, Same a me .sed buris exemplum alam rogatb9, tabiq. oriendam .sit, tumesi ipsit qui roditant, aliunde ex =nplum quaeritent alii iamercis; aut si aceruos se dicant tritici habere, O eorum exemplum pugno nou balcant, quod inendantes Tripto emus , tremi ininibus semen largiretur , ineta aliis hominitas id mutuarctur. aut si Trotheus., cum mortesibus unem diuidere uellet, ip- se a uicinis cum testaurabularis carbunculos corro
Anet: non ridiculum uideretur ἐ isti magi liri om-inium dicendi praeceptores non ut istur bi ridicula jacere , cum id ,. quodat s. pollicentur . ab alis quaerunt.si quise fontes maximos penitus abson- , ditos aperuise dicat, csulens quammaxime .loquatur, neque habeat quo sitim fidet; non ire deatur ζ Uti cum non modo dominos si fontium, sidst ipsos fontes esse dicant, omnium rigare debeant ingenia , non putant fore ridiculum , , cum , id polliceanturaliis, arsanti siccitate. Chares' aiwppostatuas facere non isto modo didicit, ut L11ippus caput ostenderet Myronium , brachia . Praxit esea, pectus Polycletium: std omnia coram
magii rum Iacientem uitiabat, ceterorum operauci agonte consit derare poterat. isti credunt eos, qui Haec uelint disere, alia ratione doceri posse .ci in odius.Practea cantassuitquidem is,quae , - sumuntur
92쪽
sumuntur ab asiis ex pla, ta ese accommodarasidiartem, quam propria. propterea quod in dicen do leuiterum quisque locus pletumque tangitur, ne os appareat; in praecipiendo expresse conscripta ponere oportet ex pla, ut in artis formam
conuenire possent;'post in dicendo, ne possit ars
eminere, ab omnibus videri,facultate orat ris occultatur. Ergo etiam ut magis ars cognoscatur, uis exemplis melius inuti. Potir mo haec quoque res nos duxit ad hanc rationem, quod no-
Mina reom G aeca, quae conuertimus, ea rem
ta sunt a consutaudine . quae enim res apud ngros non erant, carum rerum nomina non poterant esse Utata. Ergo haec asperiora primo uidea Itur ne
cesse est; Hq. fet rei, non nostra discultate. Reliquum scripturae conometur in exemplis . haec
est a se posuissemus; factum esset , ut, qγod commodius esset in hoc libro, id nostrum non esset; quod serius E inustarum, id proprie nobis attribu
retur. Ergo hanc quoque incommoditatem fugimus . His de crassis, csim artis inuentionem Gra corum probassemus, exemplorum rasionem sicuti non sumus. 2 nc tempus pcllulat, ut ad elocutionis praecepta transeamus. Bipertita erit igitur nobis eloculionis praeceptio . primum dicemus, quibus in generibus, smper omnis orat Mia et cutio debeat e s. deinde o rcndomus,qua, res semper habere debeat. S , , T Uitur tria geneno, quae nos figuras ap-G p it nus,
93쪽
pellamus, in quibus omnis oratio non uitiosa e
sumitur: unamgrauem, alteram mediocrem, term tiara extenuatam uoc us. Grauis es, quae con flat ex uerborum grauium magna ornata confii uctione. Mediocris en, quae constat ex humi liore, neque tamen ex infima, ct peruulgati l a uerborum dignitate. tenuata es, quae demissis usque adusiitatissimam puri sermonis consuetudinem. In graui figura consumetur oratio si qu reculusique rei poterunt creatissma uerba reperiri , siue propria , me translata , ad una quamquorem accommodabuntur: σsi graues siententiae, quae in amplificatione et commiseratione tracto sur, eligentur: oe si exornationes sententiarum M t uerborum, quae grauitatem habebunt,de quibus post dicemus, adhibebuntur. In hoc generem gurae erit hoc exemplum: Nam quis es ueIlrum iudices,quistis idoneam pollit in eum poenam excogitare , qui prodere hombus patriam cogitarit equod maleficium cum hoc scelere comparari j quod huic maleficio dignum suppluium potestinuentii ἐInjs, qui uiolasent ingenua , matremfamilias constuprasent, pul assent aliquem, aut pore emonecassent, maxima supplicia maiores nostri con' sumpserunt: huic truculent ii mo ac nefario fac nori singularem poenam non reliquerunt ζ Atque in aliis mulcsiciis ad singulos, aut ad paucos ex alierro peccato iniuria pervcnit: huius secteris quissent simnes i uno consilio univcrsis ciuibus a rocii imas
94쪽
LIBER V A R T v s. 3. calamitates machinantur. Ostros animos, o crudeles cogitationes, o derelictos ab hi anitate homines, qui agere ausi sunt, aut cogitari potuerunt, vo pacto h es, reuulsis maiorum sipum is, deiectis moenibus , ouantes irruerent in ciuitatem; vo modo, deum stoliatis templis, optimatibus trucidatis,ati s abreptis inseruitutem matribus amilias O ingenuis sub hostilem libidinem subiectis , urbs acerbissimo concidat incendio conflagrata: qui se non putant id,quod uoluerint, ad exitum perduxisse, nisi sanctissimae patriae miserandum scelerati uiderint cinerem. 2 queo uerbis consequi iudices indignitatem rei: sed negligentius id fero, quia
vos mei non indigetis. uener enim uos animus amantissimus re . facile edocet, ut eum, qui fortunas omnium uoluerit prodere, praecipitem pertumbetis ex ea ciuitate, qua iste sturcissimorum bo-- Ilium dominatu nefario uoluerit obruere. In mediocrisigurat uersabitur oratio ,si haec, ut ante δε- xi, aliquantulum demserimus, neque tamen ad infimum descenderimιιs, sic : quibuscum bellum aerimus, iudices uidetis: cum sociis , qui pro nobis pugnare, O imperium nostrum nobiscum muluirtute O industria construare soliti sunt. Hiem ,-opcs fuas, et copiam nec fretorum norunt, tum uero nihilo minus propter propinquitatem, er omnium remm frictas cin, quid in omnibus rebus populus R. possiet , irestari lim .ire paterant. Hi, cum deliberatist at nob ium bellum ge-
95쪽
rcre; qVaso quae res erat, qua steti bellum fusicia
pere conarentur ἰ cum multo maximam sociorum
partem in ossicio manere lintelligerent; cum bi non multitudin m militum, non idoneos imperatores , non pecuniam publicam praso esse uiderent , non denique ullam rem, quae res pertineat ad bellum admini irandum. Si cum finitimis de finibus bellum gererent ; si totum certamen in uno proelio postum putarent: t en omnibus rebus instru Iiores ac paratiores uenirent, ne dum illud imperium orbis terrae, cui imperio omnes gentes, reges, nationes partim vi, partim uoluntate consenserunt. cum aut armis , aut liberalitate a populo sup rati essent , ad se transferre tantulis uiribus con
rentur . Quaeret aliquis: Quid Fregest ini,non βάθonte conati sunt ζ Eo quidem minus si facile conarentur, quod illi, quemadmodum descissent, u dcbant. nam rerum imperiti, qui uni cuiusque rei de rebus ante sextis exempla petere non possunt, i per imprudentiam facile deducuntur in si audem . at ij, qui sciunt quid aliis acciderit, facile ex aliorum euentu suis rationibus possunt prouidere. Nulla igitur re induIIi, nullaste steti arma sustulerunt'
Quis hoc credat, tantam a cntiam quemquam tenuisse,ut imperium populist . tentare auderet nul
lis copiis siclus in Ergo aliquid fuisse necesse estquid aliud, nisi id quod dico , pote,l e yἐ In attenuato
figurae genere, quod ad infimum O quotidianum finionem domissum es hoc erit exemplum.
96쪽
nt forte hic in balneas uenit, coepit, postquam perfusius est, desticari. deinde, ubi usum est ut in auueum descenderet,ecce tibi iste de transiuerso,Heus, inquit, adolescens, pueri tui modo me pulsarunt, sat is facias oportet. Hic, qui id aetatis ab ignoto
praeter consuetudinem appellatus esset, erubuit. Iste clarius eadem es alia dicere coepit. Hic uix tandem inquit, ne me considerare. Tum uero iste coepit clamare uoce ina, quae facile cuiuis rub res eiscere posset: Ita pitulans es, atque acer, ut
non ad larium quidem, ut mihi uidetur,sed penes
scenam, G in eiu modi locis exercitus s. Conturbatus est adolescens. nec mirum, cui etiam nunc paedagogi lites ad auriculas uersarentur, imperito
eiusnodi conuiciorum . ubi enim iste uidisset scurram exhausto rubore, qui se putaret nihil habere, quod de exiRimatione perderet, ut omnia sine famae dotrimento facere posset ζ Igitur genei a figurarum ex ipsis exemplis intelligi potcrunt. Erit
enim et attenuata uerborum conitructio quaedam,
O item alia ingrauitate, alia posita in mediocriatate . Est autem cauendum, ne, dum haec genera consectemur, infinitima et propinqua uitia ueniamus. Nam graui figurae, quae laudanda est, propinqua in ea, quae fugienta est: quae recte uid bitur appellari, sufflata nominabitur. η- ut corporis bonam habitudinem tumor imitatur saepe: ita grauis oratio saepe imperitis videtur ea , quae turget, o inflata es, cum aut nouis, aut priscis G 3 uerbis,
97쪽
AD HERENNIUM verbis , aut duriter aliunde translatis, aut naularibus , qliam res ponulat, aliquid dicitur, hoc modo: ' in qui perduellilius uenditat patriam, non satis supplicui dederit,si praeceps in Reptunias de pusus erit lacunas . Paenitet igitur istum , qui montes belli fabricatus est, campos sustulit pacis . In hoc genus plerique cum declinassent ;O ab eo, quo profecti sunt, aberrauerunt;Φθecie grati talis falluntur, nec pors'icere possunt orationis tu morem. Qui in mediocre genus orationis profecti sunt , i peruenire eo non potuerunt, errantes pC ueniunt ad confine genus eius generis, quod appe lamus fluctuam dissolutum, eo quod sine neruis et articulis D tuat huc'illuc, nec potes confise mare , nec uiriliter fesse expedire. idoli huiusinodi: Socii nostri cum belligerare nobiscum uellent, pr fecto ratiocinati essent etiaυ atque etiam quid possent facere, si quidem sua sponte facerent, O non
haberent hic adiutores multos malos homines , est audaces . solent enim diu cogitare omnes, qui magna negotia uolunt agere. 2Non potes huiuμο- di sermo tenere attentum auditorem: diffluit enim totus, neque quidquam comprehendens perse Iis uerbis amplectitur. Qui non possunt in illa facetissima verborum attenuatione commode versari, u niunt ad aridum oe exangue genus orationis,quod non alienim est exile nominari, cuiusnodi est voce
2 am istic iste in balneas accessit: ad hunc postea dixit,hic tuus seruus me prae ruit.postea dixit hic illi, considerabo.
98쪽
DUderabo. post ille conuicium fecit, O magis Magisq. pracsentibus multis clamauit. Friuolus hic quidem iam, O illiberalis est sermo. non enim adeptus est id, quod habet attenuata figura, puris
uerbis O electis, compositam orarionem. Omne genus orabeonis, O graue , O mediocre, O attenuatum, dignitate asciunt exornationes, de quibus post loquemi r i quae si rarae dilonentur,distinctam cuti coloribus f crebrae collocabuntur,oblitam reddunt orationem . Sed figuram in dicendo commutari oportet, uigrauem mediocris, medi crem excipiat attenuata. deinde identidem commutentur, ut facile facietas uarietate uitetur. Qv o NIA M, quibus in generibus elocutio uessari debeat, dictum es,uideamus nunc quas res de beat habere elocutio commoda per e ta. .ae maxime admodum oratori accommodata est, tres res in se debet habere, eleeantiam,compositionem, dignitatem. Legantia est , quae facit ut unumquodque pure et aperte dici uideatur. Haec distria bustur in latinitatem, O explaxationem. Latin tras, quae fermonem purum conseruat ab omni uitio re-otum. Vitia in fermane,quo minus is latinus sit, duo possunt esse, loecisenus cir barbarismus. Soloecimus est, cum in uerbis pluribus conseqtiens uerbum superiori non accommodatur. Bobari us est, cum uerbum aliquod uitiose effertur. Haec qua ratione uitare posmus, in arte grammatica dilucide discemus . Explanatio est, quae reddit G apertam
99쪽
AD HERENNIUM apertam dilucidam orationem. Ea comparatur
duabus rebus, inlatis uerbis, O propriis. I sitatasunt ea , quae uersantur infirmone, , consuetudine quotidiana . Propria , quae eius. rei rurba sunt , aut esse possunt, qua de loquemur. Compositio e t uerboruus constructio, quae facio nes partes orationis aequaliter perpolitas. ea conseruabitur, si fugi mus crebras uocarium concursiones , quae uaflam atque hiantem orations in reddunt, ut hoc est. Baccae aeneae amoenissimae impendebant.
Et si uitabimus eiusdem litti rae nimiasis assiduitatem, cui uit io uersus hic erit exemplo: nam hic nihil prohibet in uiti's, alienis exemplis uti: O Tite tute Tati tibi tanta tyrone tulisti. Et hic eiusdem poetae: quidquam quisquam cuiquam,quod conueniat,n
Iet ζ Et si eiusdem uerbi assiduitatem nimiam fugiemus: ea est huiusnodi: Nam cuius rationis ratio' non extet, ei rationi ratio non es dem habere. Et si non utemur coni inenter militer cadentibus uem bis , hoc modo: Flentes, plorarites, lacrymantes , obtestantes. Etsi uerborum transiectionem uitabimus , nisi quae crit concinna; qua de re posterius loquemur: quo in uitio est Lucilius esiduus, ut hoc est in priore libro: Has res ad te scriptas Luci mia mus Aeli. Item , fugere oporici longam uerborum continuationem, quae , auditoris aures, oratoris spirithm lacdit. His uiijs in compositione uitaris, eliquum operis consumcndum est in digni tare.
100쪽
L I E E R QI A R T V.s . 3 3tate. Dignitas est, quae reddit ornaram orationem uarietate distinguens. haec et in uerborum, et sintentiarum exornationem diuiditur. Verborum e
ornatio est, quae ipsius fermonis insignita contianetur perpolitione . Sententiarum exornatio eIt,
quae non inuerbis ,sed in ipsis rebus quandam habet dignitatem.
REPETITIO est, cum continenter ab uno ,
atque eodem uerbo in rc bus similibus O diuersiis principia sumuntur, hoc modo: Vobis istud attribuendum in , uobis gratia habenda, uobis res ista erit honori. Item: Scipio Numantiam si Ilulit, Scipio Carthaginem deleuit, Scipio paccm pcperit, Scipio ciuitati Huauit. Item: Tu in forum prodire , tu lucem conspicere, tu in horum conspectum uenire conaris ἰ udes uerbum facere, audes quidquam ab istis petere, audes siupplicium deprecari'
Quid est , quod polgis defendere ζ quid est, quod at
deas postulare quid est, quod tibi putes concedi portere ἰ Non iusiurandum reliquisti ἰ non amicos prodidisti ' non parenti manus intulisti ' non denseque in omni dedecore uolutatus es in Haec exornatio cum multum uenustatis habet, tum grauitatis O acrimoniae plurimum . quare uidetur esse adhibendam O ad exornandam ad augendam or tionem . Conuersio est, per quam non , ut ante, primum repetimus uerbumsed ad postr mum contineter reuertimur, hoc modo: Poenos populus I . it Ilitia uicit, armis uicit , liberalitat e vicit . Itim: Ex