장음표시 사용
161쪽
est, constitutio genera is uocatur. At cum caussa ex eo pendet, quod non aut is agere uidetur, quem oportet; aut non cum eo, qui cum oportet; aret non apud quos, quo tempore, qua lege, quo crimine, qua poena opin tet; translativa dicitur constitutior quia amo translationis, O commutationis indigere uidetur. Atque harum aliqzam in omne caussaegenus incidere necesse est nam in quam non inciderit, in ea nihil esse poterit controuersiae. quare eam nec caussam quidem conuenit putari. Ac fasti quidem controuersia in omnia tempora po
test distribui . nam ct quid factium sit, potest quae
ri, hoc modo: Occiderat ne Aiacem Vbses. Et quid fiat, hoc modo: Bono ne animo sint erga populum Fregellani. Et quid futurum sit,hoc modo: Si Carthaginem reliquerimus incolumem , numquidsit incommodi ad rempublicam peruenturum. Nominis controuersia e It, cum de fa Io conuenit, O quaeritur id, quod o tum es, quo nomine aρ pelletur. Quo in genere necesse es ideo nominis esese con troue Uam,non quod de re ipsa non conueniat,
non quod de odio non conjici,sed quod id, quod factum sit, aliud alii uideatur esse iccirco alius alio nomine id appellet. Quare in huiust digenseribus definienda res erit uea bis, O breuiter describenda, ut, si quis sacrum ex priuato surripuerit, utrum fur, an sacrilegus sit iudicavidus. Nam id cum quaeritur, necesse erit definire utrumque,quid.
t fur, quid sacrilegus, O sua descriptione OIle L dere
162쪽
dere alio nomine illam rem, de qua agitur, appella' oportere, atque aduersari dicunt. Genetis esscontrouersia, cum oe, quid οἱ tum sit, conuenit. O quo id DIIum nomine appellari oporteat, com-Hat, O tamen, quantum, , cuiusmodi, omnino Fala sit, quaeritur, hoc modo: Iurium an iniustum, utile an inutile, et omnia, in quibus,qualest id, quod factum est, quaeritur , ne ulla nominis controueam. Huic generi Hermagoras partes quattuor supposivit, deliboratiuam , demoGrar iram, iuridicialem, negotialem. quod eius , ut nos
putamus,non mediocre peccatum reprehendendum
uidaur , uerum breui; ne aut, si taciti praeterier mus , sine caussa non secuti eum putemur; aut ,si diutius in hoc conniterimus , moram atque impedimentum reliquis praeceptis intulisse videamur. Si deliberatis, O demonstratio genera sunt cog rum,non possunt recte partes adiculas generis catissae putari. eadem enim res alijgenus esse, alii pars
potessi, e sdem genas esse O pars non potem Dei
beratio Glem et Lemon ratio, geneia sunt cras rum . nam aut nullum caussae genus en, aut itid
cialesiam, aut iudiciale, dem Brattvrem, et deliberati m. nullum dicere causae esse genus, cum caussas esse multas dicat, O tu eas haecepta det, amentia est. rem autem tu iaciale solum esse qui potest ' cum deliberatio oe dem Hratio neque
ipsae miles inter se set ab iudiciali genere plurimum di eant, oesum quaeque nem haseat, it Po
163쪽
-φω referri debeat. vlinquitur ergo, ut omnia tria genera su caussarum. Deliberatio igitur e demonstratio non possunt recte partes allicuius generis causae putari. Male igitur eas generalis consitutionis partes 4be dixit. usod si generis causesae partes non mont reste putari, multo minus recte partis caussae partes putabuntur. Parsa tem caussae constitutio in omnis. 2 on enim causesa ad constitutionem, sed constitutio ad caussam accommodatur Ged demonstratio O deliberatio g ineris caussae partes non possunt recte putari, quod ipsa sunt genera. Multo igitur minus recte partis eius, quod hic dicit, partes putabuntur. Deinde constitutio et ipsa, et pars cor litutionis eius qua 'liscit, intentionis depulsio est, quae intentionis depudio non ere, ea nec conItitutio, nec pars coGitutionis est. At si, quae intentionis depulso non est, ea nec constitutio, nec pars constitutionis est: monstratio deliberationeque constitutio, nee
pars constitutionis est. Si igitur connitutio et ipsa, O pars eius quaelibet intentionis depulpo est: de-- Iiberatio, o demon iratio neque constitutio , me pars constitutionis es. Placet autem ipsi consitutionem intentionis esse depulsionem. placeat igitur oportet, deliberationem-demiarati
nem non esse constitutioncm, nec partem constiis tutionis . Atque hoc eodem urgebitur, siue constis tutionem primam causae accusatoris confirmati
nem dixerit, me deIensoris primam deprecati
164쪽
tur. Deinde coniecturalis caussa non potest simia ex eadem prete , eodem in genere o coniecturalis esse, O definitiua . I ursus nec definitiua caussa potest shnul ex eadem parte eodem in genere O d finitiva esse, cin translatiua. Et omnino nulla confitutio , nec pars constitutionis poteri simul suam habere,. alterius in se uim continere: ideo quod unaquaeque ex se, O ex sua natura simpliciter con deratur. Altera assumpta, numerus constitutionem duplicatur, non uis constitutionis augetur. At deliberativa caussa semul ex eadem parte, eodem in genere o coniecturalem, O genera- lem ,-definitiuam, O translativam solet bab re constitutionem , est unoem aliquam plures nonnumquam: ergo ipsa nec constitutio est,nec pars connitutionis. Idem in demonstratione Llet usu euenire. Genera igitur, ut ante diximus , haec caussarum putanda sunt, non partes alicuius cou- situtionis. Haec ergo constitutio, quam gener
l. - . . lem nominamus, partes nobis uidetur duas habe ' i re , iuridicialem negotialem. Iuridicialis . . . in qua aequi Orecti natura, aut pracmii, aut po quaeritur. Vegotialis ut, in qua, qtsidiaris ex ciuili more , aequitate fit , consideratur: cui diligentiae praeesse apud nos iurisconfiihio existimantur. Ac iuridicialis quidem ipsa in duas tribuitur partes', absolutim, assumptiuam.
Voluta di , quae ipsa in se continet iuris , O i
165쪽
limae quaenionem. Assumptiua est, quae ipsa ex β nihil firmi dat ad recusationem, foris autem es quid defensionis assanit. Eius partes sunt qua
tum , concesso, remotio criminis , relatio crimi- nis , comparatio. Concesso est, cum reus non id,
quia fastum cs, defendit; sed, ut ignoscatur, ρ
sulat. haec in duas partes diuiditur, purgatio-- nem, O deprecationem. Purgatio en, cum δε- 'i e .ctis conceditur , culpa remouetur. Haec partes ohabet tres, imprudentiam, casim, necestatem . imprecatio est, cum est peccasse, O consulto pec- ia O .casse reus se confitetur,'tamen, ut ignosiato, polulat: quod genus perraro potest accidere. motio criminis es, cum id crimen, quod infertur , 'absi, O ab sua culpa ut O poteriate in alium reus remouere conatur. Id dupliciter feri poteris, 'λ, hs aut causa, aut fiatiori in alium transferetur . . Caussa transfertur, cum aliena dicitur ui , potestate factum . Factum autem , cum alius aut debuisse , aut potuisse facere dicitur . Relatist . h. .. . ..
criminis es, quod ideo iure factum dicitur, quod aliquis ante iniuria lacessierit. Comparatio est b. eram aliud aliquid factum rectum, aut viile contenditur r quod ut fieret, illud, quod arguitur, diacitur esse commissum . In quarta constitutione,
quam translativam nomina us, eius constituti nis est controuersia, cum aut quem, aut quicum, aut quo modo, aut apud quos, aut quo iure , aut quo tempore iacre oporteat, quaeritur,aut o nino
166쪽
DE INVENTIO Naaliquid de commutatione, aut infirmatione acti H. o nis agitur. Huius constitutionis Herma oras ii - uentor ese extimatur, non quo non usi sint ea ue-tσυ oratores saepe multi, jed quia non animaduerterint artis scriptores e superiores , nec retulerint innumerum constitutionum. Post autem is hoc inuenta multi reprehenderunt, quos non
tam imprudentia falli putamus, res enim pem' spicua em quam inuidia atque obtrectatione quadam impediri . Et eonstitutiones quidem, Oearum partes exposuimus: exempla autem cuiusque generis tum commodius exposituri uidemur, cum, in unumquodque eorum argumentorum copiam dabimus. Nam argu entandi ratio dilucidior erit , cum or ad genus , ad exemplum causiae stat poterit accommodari. Constitutione causae repe ta ,statim placet considerare, utrum caussa sit plex an coniunctar, si coniuncta erit,utram texpluribus quaestionibus iuncta, an ex aliqua comparatione. Simplex est, quae absilutam infe continet uriam quaestionem, hoc modo: Corinthiis belindicamus, an nM Conlimcta ex pluribus quae, fionibus,in qua plura quaeruntur,hoc pacto:Vtru' Carthago diruatur,a Carthaginiensibus reddaturi, ct colonia deducatur. Ex comparatione, in qua υ. per contentionem, utrum potius, aut quid potismum sit,quaeritur,ad hunc modum : Viri 'exer citus inMacedoniam contra Philippu mittatur, quifrijssi auxili an teneatur in Italia, ut quammam xima e
167쪽
ximae contra Hannibalem copiae t. Deinde conmorandum est, in oratione, an inscripto sit con trouersia. Nam sicripti cqntrouersia est ea, quae exscriptionis genere nascitur . Eius auton genera, quae unis arata a costitutionibus, quinquesunt. φ xu tum uerba ipsa uidentur cum sententiascri 'aptoris dissidere, tum inter se duae leges aut plures discrepare, tum id, q: od scriptum est, duas aut, plures res Agnificare: tum ex eo, quod scriptum est , aliud quoque,quod non scriptum est, inueniri: tum uis uerbi quasi in dissinitiva constitutione . , in quo posita sit, quaeri. Quare primum genus
descripto Osententia ,secundum ex contrariis lGgius, tertium ambiguum, quartum ratiocinatianum,quinctum diffinitivam nominamus. R io est alitem, cum omnis quaestio non in scriptione, sed in aliqua argumentatione consistit. Ac tum consi derato genere caussae, O cognita constitutione , cum, pmplexne, an coniundia sit, intellexeris, O,scriptio rationis habeat controuersiam, underis, deinceps erit uidendum, quae quaestio,quae ratio, quae iudicatio, quod firmamentum caesaest: quae omnia a constitutionem ciscantur oportet. s estis est ea,quae ex eo 'itione caussarum gignitur controueisia, hoc modo: Non iure fecisti, iure feci. Caussarum autem haec est con*ctio, in
qua constitutio constat. Ex ea igitur nascitur controuersia, qu quaestionem dicimus, hoc modo e re nefecerit. .io est ea tuae continet causi in; M
168쪽
quaesisublata sit, nihil in causa controuersiae r lmquetur; hoc modo: ut docendi causa in facili O. pervulgato exemplo consistamus: Orestes s accusetur matricidii, nisi hoc dicat, Iure Ieci, illa enim
patrem meum occiderat, non halet defensionem: va sublata, omnis quoque controuersia sublatasit. ergo eius caussae ratio est, quod illa Ag cmoia se . Occiderit. Iudicatio est, quae ex infirmatione Oconsumatione rationis nascitur controuersia. nam si ea nobis exposita ratio, quam paullo ante exposuimus. Illa enim, inquit, patrem occiderat. non, inquit aduersarius, abs te filio matrem nec
ri oportuit . potuit enim sine tuo scelere illius f Ctum puniri. Ex hac deduἱctione rationis, illa s-ma nascitur controuersia, qttam iudicatimem ampellamus . Ea est huiusmodi: Mctum ne fuerit AOrese matreυ occidi, cum illa Oresis patrem o cidisset. Firmamentum est, firmissima argumen' latio defensioris, O aptissima ad iudicationem, ut se uelit Orestes dicere, eiusmodi animum mviris
suae Disse in patrem suum, infe ipsium, in sorores ,
in regnuυ, in famam generis O familiae , ut asea poenas liberisui potissmi petere debuerint.
Et in ceteris quidem constitutionibus ad hunc m dum iudicationes reperiuntur: in coniecturali a tem constitutione, quia ratio non est, fadium nim non conceditur 9 non potest ex dedadtione υ - tionis nasci iudicatio. Quare necesse est eandem effequastionem O iudicati nem, ut factum est ,
169쪽
non en,factum ne t. alot autem in caussa constitutiones aut eorum partes erunt, totidem necesse eritiquaesiones, rationes, iudicationes , ima menta reperiri. His omnibus in causa repertis, tunc denique sngulae partes totius caussae considerandaesunt. nam nou,ut quidque dicendum n mum, ita primum animaduertenduni uidetur. ideo quod illa , quae prima dicuntur, si uehement cr Mertis congruere 9 cobaeiise cum causa, ex eis ducas oportet, quae post dicenda sunt. Quare cum judicatio, o ea quae ad iudicationem oportet inueniri argimicitia, diligenter erunt artificio reperta, cura cogitatione pertractata, tum denique
ordinandae sunt ceterae partes orationis. Hae par resfex omnino nobis videntur, exordium, narratio , partitio, confranatio, reprehensio, conclusio. ηc , quoniam exordium princeps omnium es riba, nos quoque primum in ratione exordiendi praec ta dabimus. Ex ORDIVM est oratio mimum auditoris . n. Vidonee comparans ad reliquam dictionem: quod Gmnia ,si cum beneuolum, attentum, docilem fecerit. Quare qui bene exordiri causam uolet, eum xccese erigenus suae caussae diligenter ante cognoscere . G cra causarum unt quinque , honestum , a Babile, humile, anceps, obscurum.Honesum genus est, cui flatim sine oratione nUra auditoris iuuet animus . . edmirabile, a quo alienatus es se .
170쪽
negligitur ab auditore , olim magnopere alte dendi rudetur . Anceps, in quo aut iudicatio dubias, aut causa o honestatis , O turpitudinis particeps, ut beneuolentiam pariat ostensi nem. Obscurum , in quo aut tardi auditores sineti, aut discilioribus ad cognoscendum negotiis causesa implicitas. Quare, cum diuersa sint generaca serum, exordiri quoque distari ratione in unoquoque genere necesse est. Igitur exordium in duas partes diuiditur, in ρrincipium, insinuationem. Principii imes oratio perspicue O protinus perficiens auditorem beneuolum, aut docilem, aut artentum. Insinuatio es oratio quadam dissimula. tione O circuitione ob re subiens auditoris an mum . In admirabili genere caussae, si non o ni infesti auditores erunt, principio beneuolentiam comparare licebit: sin erunt vehementer abalienati, confugere necis e erit ad insinuationem . nam ab iraris se persticue pax O beneuolentia petitur, non modo ea non invenitur, sed augetur, atque inflammatur odium. In humili autem genere causesae, contemptionis tollendae causa, necesse erit a tentum σcere auditorem. Anceps genus caussae s dubiam iudicationem habebit, ab ipsa iudicati ne exordiendum eri: sin autem partem turpitud nis , partem bonestatis habebit, beneuolentiam captare oportebit, ut ingenas honestum caussa traflata uideatur. cum autem erit honestum caussae Ocnus, ire praeteriti principium pueri et i com-