장음표시 사용
241쪽
suspicionis ostendat. 2gam affectionis quidem ratio perspicuam solet prae se gerere coniecturam, ut amor, iracundia, molestia: propterea quod sertim uis intelligitur,o quae res harum aliquam rem consequantur, faciles cognitu sunt. Studium autem quonia en a ssidua est uehemens ad aliquam rem applicata magna cum uoluntate occupatio,D-cile ex eo ducetur argumentatio, quam res ipsa desiderasit in caussa. Item ex consilio sumetur agi quid suspicionis.nam consilium es aliquid faciendi, non faciendi ue excogitata ratio. It facta, casus, o orationes, quae stat omnia, ut in confirmationis praeceptis dictum est, in tria tempora distributa , facile erit uidere, ecquisi asserant ad coniecturam confirmandam fusticionis. Ac pers nis quidem res eae sunt attributae, ex quibIs omnibus unum in locum coactis, accusatoris erit improbatione hominis uti. Pulam caussa facti parum firmitudinis habet, nisi animus eius, qui infimula tur, in eam suspicionem adducetur, ut a tali cuia pa non uideatur abhorruisse. Vt enim animum alia cuius improbare nihil attinet, cum casa, qMare peccauerit, non intercesserit: sic caussam peccati intercedere leue eIi,si amimus nulli minusbonestae rationi a finis ostenditur. Quare uitam eius, quem arguit,ex ante odiis accusator improbare derebit,
G Gendere, si quo in pari ante peccato conuictus sit. Si id non potetit,si quam in similem antes picionem uenerit, ac maxime si fieri poterit, simili
242쪽
aliqlio in genere eis odi caussa aliqua commorum peccasse, aut in aeque magna re, aut in maiore,aut in minore: ut si quis pecunia dicat inductum fecisse, , demonstrare, aliqua in re eius qliquod fammauarum. Item in omni calsa natura , aut vilium, aut illudium, aut fortunam, aut aliquid eorum, quae personis attributa sunt, ad eam caussam, qua commotum peccasse dicet, adiungere amque ex distari quoque gcnere culparum, se ex pari jumcndifacultas non erit, improbare animu aduersarii oportebit : auaritia inductum arguas fecisse, et auarum eum,quem accusis, rem irare non possis, ali s aginem esse uiti s doceas , est ex ea re nouesse mirandum, qui in illa re turpis , aut cupidus, aut petulans fuerit, hac quoque in re eum deliquisse. Santum enim dehoneIlate O auctoritate ius,qui arguitur, detractum cs, tantum de facultate totius cst defensionis dimis tum. Si nulli alii-nis poterit vitio reus ante admisso demonstrari, i cus inducetur ille, per qucm horiadi iudices erunt, ut uiterem famam hominis nihil ad rem putent pertinere: nam eum ante celasse, nunc manifesto ten ri : quare non oportere hanc rcm ex superiori uita spe Iari , sed superiorem uitam ex hac re improbari aut pol sese m ante pcccam si non fulse, aut causibis. Aut ,s haec dici non poterunt, dicem dum e rit illud extri reum, non esse mirum , nimc primum deliqueast. nam ncc Ile seum, qui velit peccare aliquando primam delinq&ere. bis vita
243쪽
t η sycYNDVs. Ia 3 teacta ignorabitur, hoc loco praeterito ,'cur praetereatur demonstrato, argumentis accusatio nemILatim confir re oportebit. Defenor autem
primum, poto it, debAit uitam eius,qui in u- labitilr, quambonisii imam demonilrare. Id facist . b ostendet aliqua eius nota O communia osmia, quod genus in parentes, cognatos, amicos , ames, nec sarios: etiam quae magis rara et ex mia sunt ,si ab eo cum magno aliquo labore, aut periculo, aut utraquere . cum necesse non esset, ossicii causa, aut in re . aut in parentes, aut Maliquos eorum, mi modo expositi fiat ,facta esse dicet .
Delade δε nihil deliquis, nulla cupiditate impeditum ab osscis recessi M. uuod eo confirmatius Grit,s, cura potestas impune aliquid faciendi minus honerie fulge dicetur, uoluntas ei faciendi demo Rrabitur ab osse. Hoc aut ipsim genus erit eo firmius ,si eo imo in genrie, quo arguetur, integer antea Disse demonstrabitur: ut si, cum aurestiae crassa fecisse arguatur, minime Ommi in uita pecuniae cupidus fuisse doceatur. Hic illa magna cum grauitate inducetur indignatio, iuncta conquesti ni, per quam miserum facinus esse indignum
demonaebrabitur, cum animus omi in uita fumit anithi remotissimus, eam caussam putare, qreae h mines audaces in si audem rapere soleat, castilliamum quoque hominem ad peccandum potuisse m pcllarer aut in utim esse, cyr optimo cuique permi-ciosismum, non uitam h se a Iam tali in tempo H4 re
244쪽
re quamplurimi prodesse ,sed subita ex crimitiartione , quae confingi facile possit, non ex ante acta uita,quae neque ad tempus singi, neque nullo modo immutari po st, facere iudicium . Si autem in anteacta uita aliquae turpitudines erunt, aut falso u . niisse in eam existimationem dicetur, aut ex aliquo rum inuidia, aut obtrectatione, aut falsa opinione, aut imprudentiae , necessitudini, aut persuasioni, adolescentiae, aut alicui non malitiosae animi assectioni attribuentur, aut d simili in genere uitis rum, ut ariimus non omnino integer , sed a rudi curu pa remotus esse uideatur. Ac si nullo modo uitae turpitudo, aut infamia leniri poterit ora tione, negare oportebit de uita eius O moribus quaeri ,sed de eo crimine, quo de arguatur: quare, ante factis
omissis, illud, quod inflet, agi oportere. Ex facto autem ipso si 'iciones ducentur, si totius adminia stratio negotii ex omnibus partibus pertentabitur: i atque haesul icioneuartim ex negotio separatim,
partim communiter ex persioni atque ex iregotio proficiscentur. Ei negotio auci poterunt ό eas res,t ' γ 'quae negotiis attributae sunt, diligenter confidem I bimus. Ex ijs igitur in hane constitutionem conuenire uidenturgenera eorum omnia,partes generum
' pleraeque. Videre igitur primum oportebit, quae suit continentia cum ipso negotio, hoc est, quae ab re separari non possunt. Quo in loco satis Git drise, δε i. 'considerare, quid si ante rem D tum, ex
quo stes perficiendi nata, et faciendi Dcultas qua
245쪽
sita uideatur: quid in ipsa re gerenda, quid ponea consecutum'. Deinde ipsius est negotii gesto per. atractanda . nam hoc genus earum rerum, quae
gotis attributae sunt, fecundo in loco nobis es eripsitum. Hoc ergo in genere spectabitur locus,tem cpus , occasio, facultas: quorum uniuscuiusque uis diligenter in confirmationis praeceptis explicata eri . sciare, ne aut hic non admonuisse, aut ne e dem itorum dixisse uideamur, breuiter demonstra bimus, quid quaque in parte considerari oporteat. In loco igitur opportunitas, in tempore longinqui tas, in occasione commoditas ad faciendum idonea, in facultate copia, O potestas'earum rerum, pro
pter quas aliquid facilius fit, aut sine quibus omnino confici non potest, consideranda est. Deinde uiadendum ect quid adi hum sit negotio, hoc est , quid maius, quid minus, quid aeque magnum sit, ' quid mile: ex quibus rexi lectura quaedam duciatur ,si, quemadmodum res maiores, minorei, ae-qμe masae ,similesq. agi soleant, diligenter coi siderabitur. Quo in genere euentus quoque uidendus erit: hoc est, quid ex unaquaque re soleat elisenire, magnopere considerandum est, ut metus, laetitia , titubatio. Quarta autem pars erat ex iis , quas negotiis dicebamus esse attributas, consecutio. in ea quaeruntur ea, quae gestum negotium . confestim, aut ex interuallo consequuntur. in sim uidebimus ecquae consuetudosit, ecquae lex, eo
quae arctis , ecquod eius rei artificium sit, aut usus,
246쪽
sensio: ex quibus nonnumquam dicitur aliquid susticionis. Sunt autem aliquae si 'ciones, quae com
h tura, o ex uictu ,studio ,DIlis, casu, orati Bibas , consilio . O ex babitu animi, aut corporis pleraque pertinent ad easdem res, quae rem credia em, aut incredibilem facere possunt, O cum a Lli subicione iunguntur . Maxime enim quaeri portet in hac connitutione, Primum potuerit ne aliquid fieri. Deinde ecquo ab alio potuerit. Dein desacultas, de qua ante diximus. Deinde utrum id
facinus sit,quod paenitere fuerit neces R. Item quod spem celandi haberet. Deinde necessiti do , in qua, num necesse sterit id aut fieri aut ita feri, quaeri- tur. 1 rum pars ad consilium pertinet, 'od per
sonis attributum est, ut in ea causa quam expositi Uus. Ante rem erit, quod in itinerest tam familiariter applicauerit, quod fiermonis causa qua fuerit, quod simul diuerterit, dehinc cenarii. Iuo , nox, somnus. Pon rem, quod solus exierit, quod illum tam LMiliarem comitatum tam aequo animo reliquerit , quod cruentum gladium balu rit. Horum pars ad consilium pertinet . quaeritur . enim, utruυ videatur diligenter ratio fatiendi esse
talita excogitata, an ita te ere , ut non ver ' smilesit quemquam tam temere ad maleficium a
sse. In quo qua itur, num quo alio modo' modius
247쪽
modius potuerit fieri, uesa fortuna administrari saepes pecuniae adiumenta . se auditores desiit, facultas fuisse faciendi non uidetur. Hoc mor se diligenter attendamus, apta later se esse intes ligimus haec, quae negotiis , icta, quae pers nissunt attributa. Hic neque facile es, ncque ne cessarium dii linguere, ut in si perioribus partibus. quo paIIo quidque accusatorem, quo modo defensorem tractare oporteat. necessarium,propterea quod causa posita, quid in quamque convc niat, res ipsa docebit eos, qui non omnia hic se in uenturos putabunt, sed ad ea, quae praecepta sunt
comparationis modo quandam in commune uicilio
crem intelligentiam conferent. Non facile autem , quod et infinitum di tot de rebus utramque in partem singillatim de unaquaque explicare, alias aliter haec in utramque partem causae solent cou-
uenire . a re confiderare hae quae exposivimus, oportebit . Facilius autem ad inuentionem animus
incedet,sigelli negotii Osuam, O aduersiri, narrationem saepe, O diligenter pertra tabit, quid quaeque pars si picionis habebit, eliciens considerabit. re, quo consilio , quaste perficiendi quidque factumst: cur hoc modo potius, quam i
lo : cur ab hoc potius, quam ab illa: cur nullo adim 'tore, aut cur hoc: cur nemost conscius, aut cur sit, aut cur hic st: cur hoc ante factumst, cur hoc ante DIIum non sit: cur hoc in imo negoiso, cur hocps negotiam : aut quid factum de industria, aut
248쪽
quid rem ipsam consecutum sit: coxset ne orario , aut cum re, aut ipsa secum: hoc huius ne rei sit mrnum , an illius, an huius O illius, O utrius p tius : quid factum sit quod non oportuerit, aut non
factum quod oportuerit. Cum animus hac intentione omnes totius negotii partes considerabit,ium i ti ipsi in medium conseruati loci procedent, de quibus ante dictumen: ct cum ex singulis , tum ex coniunctis argumenta certa nascentur. udorum argumentorum pars probabili, pars necessario in genere uersabitur. iaccedunt autem ad conie Juram saepe quaestiones, testimonia, rumores, quae contra omnia uterque simili uia praeceptorum tomquere ad suae caustae com odum debebit. et ex quaestione suspicionem ex testimonio, o ex rumore aliquo pari ratione, ut ex causa, est ex
perfna ex facto duci oportebit. s Suare nobis Oii uidentur errare, qui hoc genus susspicionum culci, non putant indigere, O ij, qui aliter hoc
de genere, ac de omni conte Iura praecipiendum putant. Omnis enim jsdem ex locis coniecitura sumenda est . 2 am or eius, qui in quaestione aliquid dixerit , eius, qui in testimonis, O ipsius rum ris caussa ,stueritas ex jsdem attributionibus reperietur. Ommi autem in caussa pars argument rum s adiuncta ei caussae solum, quae dicitur, σῶ ipsa ita ducta, ut ab ea separatim in omnes eius d generis caussas transferri non satis commode post . Pars autem es peruuatior, et aut in omnes
249쪽
eius generis, aut in pleraAue caussas accommodata. Haec ergo argu menta, quae transferri in , multas caussas possunt, locos communes nominamus. 2Nam locus communis aut certae rei quanda continet a piscarionem; ut si quis hoc uelit
Gendere, eum , qui parentem necarit, maximo
supplicio esse dignum; quo loco, nisi perorata,
pinotata caussa , non es utendum: aut dubiae, quae ex contrario quoque habeat probabiles rationes argumentandi: ut susticionibus credi oportere, ontra ,suspicionibus credi non oportere. Ac pars locorum communium aut per indignationem, aut per conquesionem inducitur, de quibus ante di-dlum est: pars per aliquam probabilem utraque ex parte ratιoncm. Distinguitur autem oratio, atquε illunratur maxime raro inducendis locis comm mibus , o aliquo loco, iam certioribus illis argumentis confirmatis. O tum conceditur commune quiddam dicere, cum diligenter aliquid pro prius causae locus tractatus, O auditoris animus
aut renouatur ad ea, quae restant, aut omnibus iam didiis exuscitatur. Omnia enim ornamenta eloc
tionis , in quibus Osiuauitatis, ct grauitatis plurimum confinit, o omnia, quae in inuentione uem borem O sententiarum aliquid halent dignitatis ,
in communes locos conferuntur. Q are non, ut causarum , c oratorum quoque multorum com unes loci sunt. nisi as ijs, qui multa exercitatione magna bi uerborum, O sententiarum copiam
250쪽
G IN vENTIONE eoplam comparauerint, tractari non poteristo nate, O grauiter, qu admodum natura ipsorum desiiderat. Atque hoc sit nobis didIum communiter de omni genere locorum communium . P linc εχρο nemus, ta coniectura can constitutionem qui loci communes incidere leant. Susticionibus credi ο portere,'non oportere. .Htimoribus credi opor tere, edi non oportere. Teilibus credi oport e, non oportere. ac bonitas credi oportσe,et non
oportere. Vitam ante dictam spe lari oportere, non oportere. Eiusdna esse, qui in illa re peccarit, et hoc quoque admisse , non esse eisdem. Maxime entari cavsJam oportere, O non oportere .
Atque hi quidem, si qui eivmodi ex proprio'
gmncnto communes loci nasientur, in contrarias partes diducentur. Certus autem locus es accusatoris , per quem auget sacti atrocitatem; alter, per qucin negat malortim miscreri oportere. sensoris, per quem calumnia accusatorum cum in dignatione Onenditur, cyper quem cum ΠΡ Itione misericordia captatur. Hi ct ceterio esloci communes ex ijsdιm pracceptis sumuntur quibres ceterae argumentationes: sed illae tenui iis, O acutilis , O subtilius tractantur, hi alitem
grauius, o alias, cum uerbis, tum iam
si eriti s cacellentibus . in illis enim finis en , litia,quod dicitur, v Im csse uideatur: in his tametsi hoc quoque uideri oportet, tamen finis amplitudo. unc ad aliam cois tutioneta transiamus.