장음표시 사용
41쪽
eausa, quae demonstrat id uerum esse quod intendiamus, breui se testione. Milonis confirmatio eri ea , quae pluribus argumentis corroborat breuiter expositam rationem. Exomatiotest, qua utimur rei honsandae, cst collocupletandae causa, confitetn ta argumentatione. Complexio est quae concludit, breuiter colligens partes argumentationis. Hisce igitur quinque partibus ut absilutissime utamur, hoc modo tra Ialimus argumentationem. Cauosam ostendemus fuisse quare interfecerit Aiacem: inimicum emim acerrimum de medio tollere uolebat: a quo sibi non iniuria Dinnum periculum metuebat. uidebat, illo incolumi se incolumem non futurum. sperabat,illius morte se salutem sibi comparare . consueuerat, se iure non poterat, quavis iniuria inimico exitium machinari. cui rei mors indigna Palamedis testimonium dat. ergo et metus periculi hortabatur eum interimere, a quo supplicium uerebatur: O consuetudo peccandi maleficiis cipiendi remouebat dubitationem. Omnes enim, qui minima peccata cum caus a siliscipiunt, tum v ro illa quae multo maxima sunt maleficia, aliquo certo emolumento indu ti sumpere conantur. Si multos induxit in peccatum pecuniae spes s complures scelere se contaminaverunt imperi cupiditate: si multi leue compendium fraude maxima corn- . mutauerunt: cui mirum uidebitur, isnam a male cis propter acerrimam formidinem non temperasse Uirum fori simum, integerrimum, inimicitia-
42쪽
rmn persequmtissimum, iniuria lacessitum, ira excitat , homo timidus, nocens, conscius sui peccati , insidiosus, inimicum incolumem esse noluit: cui tandem hoc mirum uidebiturinnam cum feras besias videamus alacres, Gr erectas uadere, ut aiateri bestiae noceant i non est incredibile putandum, inius quoque mimum serum, crudelem, atque i iumanu- cupide ad inimici perniciem prose Ium: laesertim cum in bestiis nulla neque bonam, neque malam rationem uideamus, in so plurimas et pes
mas rationes semper fuisse intcssigamus. Si ergo pollicitus sum, me daturum caussam, qua indusius Vluses accesserit ad maleficiam : inimicitia-Υ- acerrimem rationem, O periculi metum intercessisse demonstraui: non eri dubium, quin confiteatur caussam maloch fuisse. Ergo absilutissim est argumentatio ea, quae ex quinq e partibus cou 3sat: sed ea non simper necesse est uti. Thm enim complexione supersedendum eri, si res breuis est,
ut facile memoria comprehendatur: tum exornatio praetermittenda est, si parum locuplex ad amplificandum , O exornandum res uidetur esse. Sin O breuis erit argumentatio, o res tenuis, aut humilis,lum exornatione et complexiones ei sede dum est. In omni argumentatione de duabus pari bus postremis, haec, quam exposivi,ratio es bab da. Ergo amplisma est argumentatio quinquepartita: breui1sima est tripartita: mediocris,sublata aut exornatione , aut complexione . quadripartita.
43쪽
GENERA duo sunt uitiosarum atramentationum : unum, quod ab adreersario rcprehendi potest, idq. pertinet ad causam: alterum, quod tametsnugatorium est, tamen non indiget reprehensione. Quae sit quae reprehensione confutari cqnueniat, ae tacite contemni, atque uitari sine reprehensione, nisi exempla Abiecero, intelligere dilucide
non poteris . Haec cognitio uitiosarum argumentationum duplicem utilitatem asseret: nara O ui tare in argumentatione uitlim admonebit, Oulaliis non uitatum commode reprehendere docebit
Noniam igitur ostendimus, perfectam , O ple
nam regumentationem ex quinque partibus constare;in unaquaque parte arguUentationis quae uitiaeuitanda sunt, consideremus: ut O ipsi ab his u ti s recedere,'aduersariorum argumentationes hac praeceptione in omnibus partibus tentare, O ab aliqua parte labefiatare possinus. Expositio uiatiosa est, cum ab aliqua, aut a maiore parte ad onmes confertur id, quod non necessario est omnibus attributum: ut si quis hoc modo exponat: Omnes , qui in paupertate sunt, malunt maleficio parare diuitias, quam ossicio paupertatem tueri. Si quis
hoc modo expostuerit argumentationem, ut non ciι- ret quaerere qualis ratio, aut rationis confirmatiost, ipsam facile reprehendemus expositionem, cum ostende us id, quod in aliquo paupere improbo sit, in omnes pauperes olyb, o iniuria conferri . Item uitiosa expoptio est, cum id, quod raro sit, ferioni rino
44쪽
CD, neque praeteriens in amorem incidere nam cum non nemo deuenerit in amor uno M' Iu,m
cum ille neminem dixerit, omino nihil differt raro
id fieri, dummodo , aliquando fieri, aut posse feri,
intelligatur. Item vitiosa expisitio es, cum omnes res csendimus nos collegis, O aliquam rhinidornem praeterimus,hoc modo: auoniam igitur ho- Uinem occisium connat es e, ne se in aut a praerdonibus , aut is inimicis occisum esse, aut abs te,
quem ille heredem testa tρ . y parte faciebat praej es illo loco uis numquam sunt: inimicum nutavi habebat . relinquitur, s neque a praedonibus , neque ab inimicis occisus est, quod alteri non
erant , aeteros non habebat, ut abs te sit interem pius. Nam in huiuscemodi expositione reprehensionem uri, siquos praeter eos, quos ille dixerit potuisse Iusicipere. male clym ostendet mus: uelut in hoc exemplo cum dixerit necesse esse aut a praedonibus , aut ab inimicis, aut a nobis occisum esse, dicemus potuisse uel a se ilia, uel a coheredibus nostris. Cum hoc modo illorum colle Iionem dinum bauerimus, nobis latiorem locum defendendi relinquemus . Ergo hoc quoque uitandum est in expositione, ne quando, cum omini. collegisse videamur, aliquam idoneam partem reliquerimus. Item uitiqsa expositio en,quae constat ex a enumeratione: ut si, cum plura sint, pauciora dicamus, hoc modo: Duae res sunt iudices, quae homines ad maleficium impe
45쪽
mpellunt, luxuries, O auaritia. a id amor ζ i
quit quis iam . quid ambiti οὐ quid irreligio ' quid
metus mortis i quid imperii cupidistas e quid deni que alia permulta ρ Ilia, fissa enumeratio est ,
cum pauciora sunt O plura dicimus, hoc modo Tres res sunt, quae omnes homines silicitant', motus , cupiditas, aegritudo. Maris fuerat dixisse m tum, O cupiditatem: quoniam aegritudinem cum utraque re coniunctam essenecesse es. Item uitiosa expositio est, quae nimium longe reperitur, hoc modo. Omnium malorum stultitia est mater, quae parit in ensas cupiditates: immensae porro G piditates, infinitae, im oderataesunt: hae partimi auaritiam: auaritia porro hominem ad quoia
uis maleficium impellit) igitur auaritia indu Ii a nersarii noItri hoc in se facinus admiserunt. Hic id, quod extremum dictum est,stis fuit exponeret,
ne Ennium ceteros poetas imitemur, quibus hoc modo loqui conce sum est. Vtinam ne in nemore Testo securibus ' , Caes cecidisset abie a ad terram trabes:
eueinde nauis inchoandae exordium cepisset, quae nunc nominatur nomine Argo; qua uenti Argivi delem uiri, π . Petebant illam pellem inauratam arietis Colchis, imperio regis Peliae per dolum 2 am numquam hera erras mea domo est Arret pede Medea, animo aegra, amore seuo sucia.
Nam hic Diis erat dicere, ta id modo,quod essetD
46쪽
tis , curasset poeta) iVt in ne hera errans mea domo efferret pedem M edea, animo a ira, a ore saeuo saucia. Ergo hac quoque ab ultimo repetitionem expositionibus magnopere supersidendum s. non crum νωγ ebenone eget sicut aliae complures,sid sua sponte uitiosa s. VITI Os A ratio est,quae ad expositionem nonen accommodata uel propter infirmitatem, ua propter vanitat . Infirma ratio est, quae non necese sario ostendit ita esse,quemadmodum expo situm cst: uelut apud Plautum: . micum cariuare ob merita noxiam, Immane di facinus, uerum in aetate utile , Et conducibile: Haec expositio est. videmus, quae ratio as ratur. - Nam ego amicum hodie meum ConcasLigabo pro commerita noxia. Ex eo, bd ipse facturus cst,non ex eo, quod ri conuenit, utile quid sit, ratiocinatur. Vanara tio est,quae ex falsa causa constat,hoc modo: ors giendus non es: nam ex eo uerissima nascitur amicis M. Aut hoc modo: Philosophia es uitandat asefert enim o cordi atque desdiam. Pgam hae r tiones ni falsae essent, expositiones quoque earum veras coe consteremur. Item infirma ratio est quae non necessariam casa assert expositionis uelut
Fortunam insanam se caecam, . brutam
47쪽
perhibent philosophi, Saxoq. ii Hare,ob praedicant uolubili: . Ideoque, quo saxum impulerit fors , eo cadere for-
caecam ob eam rem esse iterarit, quia nihil cernat quosi se applicet:
Insanam autem aiunt, quia atrox , incerta, insta bilis q. st: Brutam, quia diraum atque indignum nequeat i temoscere.
Sunt autem alii philosophi, qui contra fortuna negant 'Miseriam esse ullam ,sed temeritate omnia rogi. id
Verisimile aiunt , quod usus reapse experiundo edocet. Velut Orestes modo fuit rex, modo mendicus f LIus cs: Naufragio res contigit. nempe ergo haud fortuna obtigit. Nam hic Pacuvius infirma ratione utitur, cum ait, uerius esse temeritate, quam fortuna res regi. utraque opistume pbilosophorum fieri potuit, ut is , qui rex fu et , mendicus fassitus esset. Item uerma ratio est, quae uidetur pro ratione asserri; sid idem dicit, quad. in possitione dictum est, hoc modo: Magno malo en onibus auaritia, iccirco quod bomines magnis et multis incommodis con i ant M propter i Uam pecuniae cupiditat m .
48쪽
V hic alijs uerbis idem per rationem dicitur, quod dictum es per expositionem. Ilcm infirmaratio ess, quae minus idoneam, quam res postulat, caris subiicit expositionchoc modor utilis est β-pientia, propterea quod, qui apientes stat, pietatem colere consueuerunt. Item utile es amicos u
ros habere . habes enim, quibuscum iocari possis . bulusinodi in rationibus non uniuersali nocue absoluta, sed extenuata ratione oportio con firmatur . Item infirma ratio est, quae ues alii expositioni poten accommodari, ut facit Pacuuius , qui e dcm assere rationem quare caccas eandom, quare bruta fortuna dicitur. IN confirmatione rationis multa uitanda innosra, ct obsimanda in aduersariorum ratione sunt nitia, proptereaq. diligentius consideranda suut, quod accurata confirmatio rationis totam uehementissme comprobat regimentationem.
Vtuntur igitur studiose in confirmanda ratione duplici conclusione, hoc modo: Iniuria abs te ascior indigna pater. Nam si is obum Chresbontem existimaueras . Cur me huic locabas nuptiis Uns probus , cur talem inuitam inuitum cogis linquere ἐs Me hoc modo concludentur, aut ex contrario conuertentur, aut ex simplici parte reprehende tur : ex contrario hoc modorri ulla te indigna nata ascio iniuria. Si probus est, bene locaui :sin autem Ui improbus, D Diuortio
49쪽
a tuortio te liberabo incommodis.
Ex simplici parte rept ehendentur ,si ex duplici conclutione alterutra pars diluitur, hoc modo: si improbum Cresphontem existimaueras, Cur me huic locabas nuptiis ἰ Duxi probum, Erraui, pon cognoui,ofugio cognitum. Ergo reprehensio huius conclustionis duplex vir acutior illa superior, facilior haec posterior ad e
cogitandum. Item uitiosa est confinmatio rationis , cum ea re,quae plura significat, abutimur pro cem
to unius rei signo, hoc modo: cesse est, quoniam pallet, aegrotasse: aut necesse s peperit te, quoniam sustinet puerum infantem. 2bm haec sua sponte certa segna non habent, si non cctera quoque
similia concurrant:quod si concurrerint,iso nihil hu lusenodi signa adaugent susticionem. Item uitio semes, cum uel in alium, uel in eum ipsum, qui dicit, id, quod in aduersarium dicitur, poten conuenire, hoc modo: Miserisiunt qui uxores ducunt: at tu duxisti alteram. Item uitiosum es id, quod uulgarem habet defensionem, hoc modo: Iracundia inductus
peccauit, aut adolescentia, aut amore. Huiusce
modi miim deprecationes se probabuntur, impune maxima peccata dilabentur. Item uitiosum est , cum id pro certo Isemitur , quod inter omnes non constat,quia etia nunc in controuersa est,hoc modo: Elo tu, di , quibus en potestas motus superum atque inferum, Pacem inter sese concilian conferunt concordiam. Nam
50쪽
Nam ita pro suo iure hoc exemplo usum Cresphaatem Ennius induxit, quasi iam satis, certis r ui nibus ita esse demonstras sit. Item uitiost est,qaodiam quasi sero atque asto negotio dici rudi tur, hoc modo: In mentem mibis uenisset quirites, non commisissem ut hunc in locum res ueniret: nam bas aut hoc secilpem: sed me tum haec ratio fugit. I aitiosum est, cum id, quod in aperto delibio po itum est, tamen a liqua leui tegitur defensione, boc rubda. Cum te expetebant omnes, florent 4simo Regno, reliqui: nunc desertum ab omnibus Summo periculo sola ut restituam paro. Item uitiosum est, quod in aliam partem, ac dictum sit, potest accipi. id ea bula odi, ut si quis
potens ac factiosius in contione dixerit: Satius est uti regibus,quam malis lembres. hoc tam t-s rei arguendae caussa potest sine mesitia dici, tamen , propter potentiam eius qui dicit, non dicitur
me atroci fus icione. Item uitiosum es fallis aut uulgaribus desinitionibus uti. Falsae sunt bula adi ,si quis dicat iniuriam 4se nullain, nisi quae expulsuione, aut conuicio con let. Uula tres sint, quae nihilo minus in aliam rem transberri possunt, ut se quis dicat, quadruplator, ut breuiter deseribam, capitalis est: est enim improbus postifer ciuis . nihilo magis quadruplatoris, quam furis, quam carii, ut proditoris attulit de uitionem . Item uitiosium sit, pro argu nouo mere
quod ιn disquisitio repositum es: ut si qreis, quem D a sui ti