장음표시 사용
51쪽
furti arguat, dicat eum esse hominem improbum , marum, siraudulentum: ei rei teriimonium esse, quod sibi furtum fecerit. Item uitiosum est, controversiam controuersia dissoluere,hoc modo: Non conuenit censores illum nobis satisfacere, ex eo quod ait st non potuis adesse,ita ut iuratus fuerat: quods ad exercitum non uenisset, id ne tribuno militi diceret Hoc ideo uitiosum est, quia non expedita , aut iudicata res ,std impedita, O insimili controuersiaposita exempli loco profertur . Item uiti sum ut, cum id, de quo summa controuersia est, parum expeditur, quasi tra a Iumsit, relinquitur, hoc modo:
perte fatur dictio ,si intelligor Tali dari arma, qualis quigessit fuit, Iubet, potiri studeamus Pergamo: Quae ego profiteor esse mea. me aequu es Di
Fraternis armis, mihiq. adiacarier,
Vel quod propinquus, uel quod uirtute aemulas . Item uitio tum es, ipsum sibi in sua orarisne di
sentire,'contra ea, quae ante dixerit, dicere, hoc modo: uua causa accusem hunc, nequeo exputando e
Namsi ueretur, quid eum accusem, qui est probust Sin inuerecundum animi ingenium posistat, uuid eum accusem, qui id parui auditu ex imet' Pon incommoda ratione uidetur sibi Ostendisse noli a seret . uuid, quod postea ait
52쪽
Nunc ego te ab summo iam detexam exordio. Item uitiosum est, quod dicitur contra iudicis uoluntatem, aut eorum qui audiunt, si aut partes , quibus illistudent,aut homines, quos illi caros habent , laedantur; aut aliquo huiusmodi uitio laeditur auditoris uoluntas. Item is itissim est, non mnes res confirmare, qreas pollicitus sis in ea pomtione. Item uerendum est, ne de alia re dicatur, cum alia de re controuersa sit: seq. huiusmodi uitio considerandum est, ne aut ad rem addatur qui aut quippiam de re detrabatur, aut tota caussa mutata in auara caussam derivetur: uti apud Pacuuium Zethus cum Amphione; quorum controuersia cum de
musica inductast, disputatio in sapientiae rati
nem O uirtutis utilitatem consimitur. Item considerandi est, ne aliud accusatoris criminatio contineat, adiud defenoris ratio purget: quod saepe confulto multi ab reo faciunt, angiδljs caussae coam: utisi quis, cum accusitur ambitu magistratum petiisse , ab Imperatoribus saepenumero fe apud exocitum donatum esse dicat. Hoc si diligenter in
aduersariorism oratione obseruauerimus, saepe d prehendemus, O in huismodi deprehensione ostendemus eos, de ea re quid dicant, non habere. Item vitiosum est, artem, aut scientiam , aut studium quoppiam uituperare propter eorum uitia, qui in eo j ludio sunt: ueluti qui rhetoricam uituperant
propter alicuius oratoris vituperandam vita .
Item uitiosum en, ex eo, quod perperam DE DU
53쪽
ese connat , putare oriendi a nuo iamine factum est , hoc modo : Mortuum d o matum , tumore praeditum, corpore decoloratum Dille constat: e go ueneno necatus est. Deinde si sit usque adeo in eo occupatus, ut multi faciunt, ut enum datum,nitio non m diocri conflictetur . non enim , factumne sit quaei itur ,sed a quo factum sit. Item uitiosim est, in comparandis rebus alteram i cm fferre, de est ramentionem non facere, aut negligentius distuta re: ut si comparetur, utrum satius sit populum
frumentum accipere, an non accipere: quae commoda sint in alii ra re, curct enum are : quae in aeterare incommoda sint, uelut depressa prael ireat , aut ea, quae minima sunt, dicat. Item uitiosium eu, in rebus comparandis necessie putare alteram rem vituperari, cum alteram laudes: quod
genus; si quaeratur, utris maior honor habendus sit , Albensibus, an Venusinis, quod reip. γ p pulo profuerunt; O is, qui dicat alteris, est ros laedat. non enim nec spe est , alteros praeponas , alteros uituperare. fieri enim pol cri, ut, malteros magis laudaris, aliquam alteris laudis partem attribuas, ne cupide pugnas te contra verit lcm puteris. Item uitiosum e l, de nomine et uocabulo eius rei controucrsiam si uel e , qliam rem conssetudo pote I optime iudicare: uelut Sulpicius, qui interces erat ne ea ules, quibus caussam dicere non licuibit, ri ducerintur: idt m ponerius imm&-itata noluntat e , cim lavrim liacm scri et, aliam
54쪽
sise ferre dicebat propter nominum commutatio nem: nam non exsules taed ut eie Iosse reducere aiebat: perinde quasi id fuisset in controuersia, quo illi nomine appellarentur a populo aut perinde quasi non omnes, quibus aqua O igui interdictum est, exsules appellentur. uerum illi ortasse ignosiimus , se cum caussa fecit: nos tamen intelligamus uitiosum esse intendere controuersiam propter no
QVONI A Ma exornatio constat ex similibus et exemplis,stamplificationibus, O iudicatis , ceteris rebus, quae pertinent ad exaggerandam et Eupletandam argumentationem, quaesint ijs rebus uitia consideremus. Simile uitiosium en, quod ex aliqua parte dissimile en, nec had et parem rationem comparationis , aut ipsi oben qui assert. Exemplum uitiosium es , si aut falsium est, ut reprehendatur : aut improbum,ut non sit imitandum: aut maius, aut minus, quam res postulabit. Restu dicata uitiine profertur ,s aut dismili de re proferatur: aut de ea re, de qua controuersia non eri: aut si improba, aut eiusnodi, ut aut plures, aut magis idoneae res iudicatae ab aduersariis proferripvint. Item uitiosum es, id quod aduersari, fa-ἱ tum esse consileantur, de eo argumentari, est planum facere fastum esse: nam id tantum augeri opor. tet. Item uitiosum est, id augere, quod conuenit doceri, hoc modo: ut si quis quem arguat hominem occidi se, et ante quani satis idoneas argumentatio
55쪽
AD HERENNIVMnes aetulerit, augeat peccatum O dicat nihiImAgnus ellie, quam hominem occide e. non enim,utrum indignam sit an non ,sed factum ne sit, quaerit tr. Complexio uitiosa es, quae non, ut quidque primum di tum e L primum complectitur, et quae non breuitea concludit, O quae non ex enumera tione certum constans esiquid reliquit; ut intelligatur quid propositum in argumentasione sit, quid deinde ratione, quid confirmatione , quid tota argumentatione d monstratum sit . CONCLVsIONEs, quae apud Graecos εἰ λογοι nominantur , tripertitae sunt: nam constant ex enumeratione , amplificatione, O comm feratione. In quattuor locis uti possumus conclusi nibus: in principio, secundum narrationcm, fecu dum firmissmam argumentationem, in conclusi ne . Glimcratio est, per quam colligimus O commonemus , quibus de rebus uerba secoimus , br
niter, ut renovetur non redintegretur oratio
ordine , quicquid erit dictum, referemus: ut audiator ,si m oriae mandauerit, ad id, quod ipse m
minerit , reducatur. Item curaridum est, ne aut ab exordio, aut a narratione repetatur orationis en meratio . Ficta enim et dedita opera comparata
ratio uidebitur 6 e ciuificii significandi, aut ita
xii uenditandi , uti memoriae ostentandae causa. quapropter initium Giumerationis sum dum est a diuisione. dcinde ordine breuiter exponendae sunt res, quae traflatae eruiu in confirmati one, con sutatione.
56쪽
futatione . Amplificatio est res , quae per locum
communem instigationis auditorum caussa sumitur. Loci communes ex decem praeceptis commodis esuriuntur ad augendi criminis causa. Primus tacus si itur ab au Ioritate, cum commemoramus quantae citrae ea res fuerit dijs immortalibus , aut maioribus nostris, regibus, ciuitatibus, nationibus, hominibus sapientissmis ,senatui: item maxime, quo modo de his rebus in legibus sancitumst. Secundus locus en, cum conseramus, illae res, de quibus criminamur, ad quos pertineant, utrum ad omnes, quod atrocis mim est; an ad su- petriores, quod genus ii sumi, a quibus auctoritatis locus communis sumitur; an ad pares, hoc est in eisdem partibus animi, corporis, fortunarum positos; am ad inferiores qui omnibus his rebus ant celluntur . Tertius locus si, quo percunctamur quid sit euenturum,si omnibus idem concedatur r ea re neglecta, ostendemus quid periculorum
aut incommodorum consequatur. QIartus locuses, quo demonstratur ,si huic sit remispum, multos alacriores ad maleficia futuros , quos adhFc exsi ctatio iudicii remoratur. Qiussus locus es, per quem ostendimus ,si semel aliter sudicatum sit nullam rem fore, quae incommodo mcderi, aut erratum iudicum corrigere polyit. quo in loco non in-co modum erit uti ceterarum rerum comparatione , ut ostendamus alias res posse aut uetustate sed ri, aut coolio corrigi: huius rei aut leniendae,aut corrigendae
57쪽
AD HERENNIVM corrigendae nullam rem adiumentofuturam. Sex-- 'tus locus est, cum ostendemus ex consulto factum, edi dicemus uoluntario facinori nullam esse excusa tionem ,sed imprudentiae iustam deprecationem paratam. Septimus locus est, quo ostendemus t trum facinus, crudele, nefarium, tyrannicum esse: quod genus iniuriae mulierum, aut earum rerum aliquid, quarum rerum causa bella suscipiun tur, O cum hostibus de uita dimicatur. Octauus locus est, quo ostendimus non uulgare ,sed singula re esse maleficium , spurcum , nefarium, inusitatum, quo maturius O atrocius uindicandum sit . Nonus locus constat ex peccatorum comparatione, quasi cum dicemus maius esse maleficium stuprare ingenuam, quam sacrum laedere: quod propter genatem alterum , alteio propter intempera tem superbiam fiat. Decimus locus est, per quem omnia, quae tu negotio gererido adta sunt, qzaeq. rem consequi solent, exponemus acriter: O criminose, et diligenter, ut agi res geri negotium
videatur rerum consequentlim enumeratione. Mi sericordis c mouebitur auditoris animus ,si uariam fortunarum commutationem dicemus ; si Bendemus , in quibus commodis fuimus, quibus in incommodis simus comparatione. Si quae nobis futura sint nisi caul am obtinuet imus, emumeralimus et ostendemus. Sisupplicabimus,l nos sub eorum, quorum misiericordi captabimus, pol
statem subjciemus. Si, quid nostris parentibus, litaris,
58쪽
liberis, citeris nec Furiis casurum seu propter no stras calamitates, aperiemus, et mul ostenssimus, illorum nos silitudine cimipia; non nostris incommodis dolire. Si de clemcntia, humanitate, misericordia nostiis, qua in alios usi sumus, apericmus. Si vos semper, aut diu in malis Dille ostendιmus. Si nonram fatum aut fortunam conqueremur. Sic mura nostrum fortem, pati ntem incommod ram ostendimus sturum. Commisieration br nem esse oportet. nihil enim lacryma citius arescit. Fere locos obscurissimos totius artificii tradIaui- .mus in hoc libro: quapropter huic uolumini modus hic H. reliquas praeceptiones, quoad uid bitur , in tertium librum transfercinus. Haec si, ut conquisite conscripsimus, ita tu diligenter fueris consecutus: et nos industriae ructus ex t ua scient ia capiemus,et tute noctram diligoetiam laudabis,ilias perceptione laetabere ; tu sciretior eris praecept iram artificis, nos alacriores ad reliquum perfluendum. uerum haec futura satis morte enim non ignorassed nos deinceps ad cetera praecepta transea- , mus, ut, quod libentissimefacimus , tuae uoluntati rectissimae morem gera μή . i
59쪽
D OMNEM iudicialem caussamquem A admodum conueniret inuentionem rerum accommodari, satis abundanter, ut arbitror ,superioribus libris demonstratum est . nunc eatrum rationem rerum inueniendarum, quae
pertinebant ad causas deliberativis O demonNrativas, in hunc librum transtulimus, ut omnis inu niendi praeceptio tibi quamprimum persolueretur. Reliqreae quattuor partes erant artificui. de tribus partibus in hoc libro dicemus, dis olitione, pronunciatione, memoria. de elocutione, quia plura dicenda uidebantur, in quarto libro conscribere maluimus : quem, ut arbitror, tibi librum celeriter ab fluti mittemus: ne quid tibi rhetoricae artis deesse po sit. interea prima quaeque'nobisium, cum uoles interdum me nobis legendo cons quere, ne quid impediare, quin ad hanc utilitatem pariter nobisium progredi psis . nunc tu fac attentum te praebeas : nos proficisci ad instituta per
DELIBERATION Es partim uni huiusmodi, ut quaeratur utrum potius facimta n sit; pamtim huiusinodi , ut, quid potismum faciendum sit,
consideretur . Vtrum potius, hoc modo: Carthago tollenda,
60쪽
tollenda, an relinquenda uideatur. hid potigiamum, hocpa to: ut si Annibal considiet, cum ex Italia Carthaginem accersitur, an in Italia rem neat, an domum redeat, an in Aegyptum profectus occupet Alexandriam. Item deliberationes partim ipsae propter se consultandae sunt , uicti doliberet senatus, captiuos ab hostibus redimat, an non: Datim propter aliquam extraneam causam neruiunt in deliberationem O consultationem , uisi deliberet senatus, bello Italico fuluat ne legibus Scipionem, ut eum liceat ante tempus consulem fieri: partim propter se fiunt deliberandae, magis propter extraneam causam ueniunt in cosultationem ,
ut si deliberet senatus, bello Itallicosochs ciuitatem
da, an non. In quibus co gis rei natura faciet deliberationem , omnis ratio ad ipsa- rem accommodabitur . In quibus extranea causa conficiet deliberationem , in his ea ipsa erit causa adaugenda , aut deprimenda. Omnem orationem eorum, qui sementiam dicent, nem sibi conueniet utilitatis proponere, ut omnis eo totius orationis ratio conferatur . Vtilitas in duas partes in ciuili consultari ne diuiditur, tutam cir hones . Tuta es, quo conficit instantis aut consequentis periculi uitati nem qualibet ratione. Haec distribuitur in uim dolum: quorum aut alter separatim ut utrumque si emus coniundita . Vis secemitur per exercitus , classes, arma, tormenta, euocationes h Minu ,-alias huiusmodi res . Dolus consumi