장음표시 사용
101쪽
simplici prioribus frigidis utitur, & potissimum aqua frigida. At si quis dixerit Mic. tertia
quarti c nonis docuit te, in curatione apostematum eorundem duplici simul utendum cs se hac curancii ratione, primo repercutientibus & infrigidantibus ab initio utentes, mox etiam calidis pus minacntibus. quomodo igitur hic Ariit. tanquam contrariarum curandi rationum meminit Dicendum est, in una quidem& eadem curatione posse & debere medicum utramque hanc curandi rationem in usum traduccre, at curari tamen saepenumero has inflammationes alterutro horum modorum. videmus enim erysipelata simplici infrigidatione saepenumerb curari, aliquando ucro solis suppuratoriis. quin etiam quae vere apostemata sunt, lis repercutientibus ab initio applicatis aliquandocutantur aliquam do vero progressa latu fluxione, M in tumorem iam parte eleuata, ita ut nulla amplius remaneat spes repellendi, solis suppuratoriis utimur.
Probi. XLV. Cur permutare cataplasmata oportet 3 An ut magis sentiantur consueta enim quemadmodum in iis quae comeduntur, non amplius medicamenta fiunt, sed in nutrimentum vertuntur. sic S: in iis huiusmodi.
Quaestio est cur permutanda sint cataplasmata. quae ut intelligi commode possit explicare oportebit quid cataplasma sit, quemque usum apud medicos solcat habui e , tum etiaquid permutare .sbi velit Aristot. Cataplasma est medicamentum moltc ω consistentiaisistaria '' mediocre,quod repellendo,concoquendo,digerendo,resoluendo,laxando vacuatido,d tergendo, calefaciendo,siccando dolorique sedando adhibetur. quae crassiora sicciorique Gorthaeus,emplastra& cerata: quae laquidiora Vnguenta appclutuFlex lantur Sunt autem Variae cataplasimatum vires,& diuersi usus,propterea quod valde disserente materia componi possunt,& variis partib.admoueri: quae peculiarcm quandam h bent indicationem. caeterum ab antiquis magna ex parte ex melle parabantur , cm mc cta essent vel mixta medicamenta proposito conuenientia saepissime vero de ex pane,c leo& farina, de quo apud Gai multa 1.de Glau. fortasse autem dc his suppurantibus intelligendum erit problema, cum immediate superius in alia quaestione inflatoniationes calidis concoquentibus ab aliquibus curari scripserit. per Verbum aulcm peria utari tria cum
possit intelligere, videndum in quem sensum usus sit hoc loco Aristoteles. Cum cnim in inflammationibus variae nascantur medicae indicationcs, & diuersi scopi, ad quos medici respicientes varia etiam remedia solent adhibere, permutari dici possunt cataplasmata, ubi variis nascentibus indicationibus etiam ea immutare soleant, ut cum repellentibus ab initio cataplasmatis usus quis fiterit, fluxa iam atque parti infixa materia, & in tumorem eleuante illis omissis alia in usum ducet,quae resoluendi vim habeant: quibus etiam si voti nostri compotes fieri non poterimus, alia succedent, quae emplastricam vim habeant atque suppuratoriam. permutare praeterea diccmus medicum saepius cataplasmata, qui, ne refrigesicant,aut incalescant vique validius ossicium suum praestetit, eadem calida vel frigida saepius applicat, pcrmutari tum demum dici potant cataplasmata quae manente eadem medica intentione puta pus mouendi varia cataplasmatum genera praescribit,quibus scopum illum attingat. ut si lacte, pane & butyro primum cataplasma paret, mox aliud extriticea farina & butyro aut ex hordeacea ciun pinguedinibus aut huiusmodi substituat. sic ad refrigerandum nunc aqua sola frigida , nunc succo lactucae aut lani cum iisdem herbis,aut lenticula palustri,vel umbilico veneris, aut similibus utimur. Abuirdum omnino esset, permutationem illam priorem intelligere, eum nulla adsit dubitandi ratio: quis
enim nesciat variis urgentibus indicationibus medicis varia etiam esse applicanda Icmedia. secunda etiam per solutionem excluditur manifeste: haec enim eiusdem medicamenti externa applicatio rcpetita naturam non immutaret, sed potius confirmaret. censendum igitur, Aristotelem in postrema illa significatione sumpsisse.
102쪽
An ut magustentiantur. eo uera enim quem modum in iis qua me mur, nare litis me L. camenta sunt,sidis nurrimemum vertuntur. J soluit, dicens hoc fieri, ut virtus eorum melius
imprimi possit, magisque eorum Operatio ab aegris persentiatur. fit enim ut cum longiori tempore in eodem cataplasmate perseueremus, consuetudine familiaritatem quandam cum eo assecuta natura nullam edat operationem: sed illi parti superstet tanquam so- mentum cooperi ns. non enim solet ab assaetiς fieri passio, aut C rte non tanta. exemplo aptissimo rem hanc illustrat ab ingestis assumpto , quod etiam medicamentum purgans, ubi idem saepius ingeratur, purgandi vim amittit, ac in alimentum nostri corporis abit, MEa; iis quod familiare nimis naturae fictum tandem non amplius illam ad expulisionem iri irat, taei Ioux. sed tanquam familiare in assumentis substantiam vertitur. unde Hipp. 2. sech. Aph. o. di- . cebat, quae ex longo tempore consueta sunr, etsi deteriora sunt, inflictis minus molestare iotetii. solent Galenus autem libello de consectudin. eam reddit rationem, quoniam illa quae ex longo tempore consueta sunt, in naturam sere transiere. nam usus, est ali ra natura unde subdit in sine Aph. Hippoc.oportet igitur ad insueta permutari.Commimem autem aphoiarismum volebat esse eo loco Gal. ad exercitia, cibos, potus, balnea, illotioncs. l innum. vigilias, calefactionem, refrigerationem, curas, alia id genus mulca. verum ditscultatem facit Aph. si. a. sest qui sic habet. Facienti omnia secundum rationem, sit non succedant secundum rationem, non est transeundum ad aliud, manente cO quod vissim fuit a principio. cum enim eandem passionem supponamus, puta inflammationem in pus ver- rendam cataplasmate supputatorio, non erit remedium immutandum stante co quod vi sum est a principio. An dicendum est non mutari a nobis remedia, neque hoc Atast. p Cataplasm. suadere: quoniam manente primo scopo,puta pus mouendi,varias formas suppurantium adhibere poterimus, ne uni nimium asilescat natura, potissimum si mutatio nata miniis non est .axnten ad intcnsius. ut etiam si in frigiditare nobis mens sit , frigidisque utamur, neque intentum assequamur in eo tempore quod a nobis statutum si, in intensius frigidum im- i. ., mutare poterimus. aut in eadem intentione insilientes mutare formam cataplasmatum
poterimus: at hoc non est ad alia transire. Ad alia utique quis transiret, si quis id praest rei, quod de Antonio Musa Augusti medico dicitur, qui cum illi medendo operam nauaret, nec mare tamen illum posset, frigida in calida commutatiit: S: hoc est quod Hipp. non esse immutandum docebat, quoniam aut ab initio scopum non attigerat, aut si attigit, eo semper medicus debet intendere. Nollem tamen ex hoc problemate medicos
nostri temporis sibi patrocinium comparare, qui quoties ad vIsendum aegrum accedunt, qui Vminiis noua alia atque alia intuo um medicamenta, non arte quidem sed techna utentes,ut aliquid temper recisse videantur, & diligentiam ac curam quam maximam adhibuisse, ne- multa nimiaque possint accusari apud vulgus, & eos qui aegrotis assistunt, quod aeger aut mortuus fuerit aut in periculo constitutus ob medicorum incuriam remediorumque penuriam. prae- vulgui suis
staret enim ab initio diligenter omnia pcrpendere, mόxque remedia secundum rationem, ubi mancat quod ab initio visum est, diimque manet primus ille scopus. neque voluit Alist. singulis visitationibus formulas medicamentorum nouas esse praescribendastscdcxactis duobus tribusve diebus si non succedant pro ratione manente primo scopo eadem indicatione occurrere variata materia,ne familiaritate cum natura facta nihil operentur.
neque enim obseruari potest an succedant secundum rationem nisi temporis progressu, maxime cum dicat stante eo quod ab initio visum est Hipp. quod progressiim temporis ostendit, de Arist. in hac quaestione diceba consueta tum demum agere non posse.Consuetudo autem dici non potest, nisi per longum temporis tractum hibitus sit contra his. sed ij dum apud vulgus famam aucupantur diligentiae & ubertatis remediorum, apud
petitos ignorantve ac inconstantiae crimen subeunt.
Cur cibum imminuere, laborem augere salubre est 3 An quod aegrotandi H 4 caiisa
103쪽
eausia est multitudo excrementorum thaec autem fit quoties nutrimenti adsit
excedentia, aut laborum imminutio.
Omnino milio maxima eadem Ac praecipua uniuersae salubris artis in eo reposita pars uideripotcsti ad repictionem nimiam excrementor uinque aggregatorum consumptionem Expulsio itemve pertinet. effecerunt enim palatis delici x & tatalis haec nostra ingluvies,ut non multum in opposita parte quae ad nimiam inanitionem pertinet, medicis sit laborandum. totam enim prope illam tangit distribuendae per corporis partes omnes alimoniae oeconomiam atque interiorem operati caloris naturalis officinam comprehendit, ne quid scilicet vi quam excrementorum in corpore ubi opus non siit haereat, ut apertae atque cxpeditae viae omnes, minimeque impuri meatus sint, per quot attrahi, dum concoctionum in diuersis locis opera feruent repurgando alimento , tum expelli excrementa dcbeant. quae si negligantur, aut non satis diligenter tractentur, uniuersus quamprimum periturus sit nutritionis fructus, aut repletio praeter naturam succestura,
stippressis quae prodire debuerant, excrementis. respicit hanc partem Arist. in hac quaestione, dum quaerita
Sinitas eon- Cursalubreptribum imminuere oratorem augere. ν ibdit aegrotandi causa es extrem=ωrum. Jubi salubris partis medicinae officium in eo magis positum esse
in qua arita- indicat,Ut aut excrementa non multa Mncrentur, aut producta commoda aliqua via expellantur, quam in nimia inanitione resarcienda. potissimam enim aegrotandi cautam essebus. excrcmentorum superfluam aggregationem. Hanc autem duas habcre causas docet, excessum alimenti, S imminuta exercitia. Partes igitur sunt eius cui tuendae humanae valetudinis mandata cura fuerit, partem hanc inspiciendi potissimam ac praecipuam,quae pri-ς : ... rationem Omnem resipicit, qua quantum fieri potest, miniis excrementa gencrc
.inati eou. tur, tum Ut gencrata iam atque aggregata aut absumantur,aut secernantur, ne cumulata
sanitati ossiciant inchoandaeque atque augcndae humorum cuctorum malitiae causa sitit.
quamuis autem missione sanguinis superfluus sanguis tolli possit, imminuta tamen cibi quantitas duo praestare potest, primum impcdire ne generCntur, tum quae aggregata sunt,ex parte consumere . clim enim varia sit ad diu cria ciborum quantitas pro varietatetcoeperamenti partium & uniuersi corporis, non cst quod quispiam credat praescribe lasedam csse quasi dimensam quandam quantitatem,ut libratim aut unciatim lucti a muru ed' unusquisque sibi regula & praescriptum sit, ita ut nunquam quantitate iramia scips im oneret, imo aliquid subtrahat de consueto, ut natura egestate quadam presia, ctiam, quae siu- perflua sunt, consumat. verum haec non sufficit impcnumero . cum enim in hoc perpetuo rerum nostrarum fluxu deperditae substantiae instauratio necessaria sit, pcriturae procul dubio omnino, nisi succedentis semper alterius adminiculo foueatur, nulla res talis rcperiri potest, quae sic in alitae partis substantiam transire tota queat, ut nihil pro illis relinquatur, quod naturali calore non euictum in alimoniam cedat. hoc ipsum quod non cedit excrementum aliquo pacto est, excerni verti de corpore debet, ne aut putrefactum, putredinosorum morborum causa sit, in quibus quanto in discrimine versentur aegroti, manifestum omnibus est: aut diuersias corporis pat tus occupatis, longiorique aliquando mora intemperaturae suae viribus auctum, eandem partibus intemperaturana addat. hu- superuacaneE collectos humores altiusque adactos quomodo selicitas & com--I m,c. modius quam exercitatione dissipatos Confirmamus, non est facilam uenire. cum enim
i quotidie fere aggregentur, quotidie quoque euacuari p6stulant, quod praestari comm de & salubriter non potest, nisi exercitatione, & si ea adaucta aliqua occasione fuerinti etiam ipsa vi hoc loco dicit Arist. validiori & longiori tempore facta. quotidie nam quurecte ea legibus suis ac motibus peracta, aut si excrementa adaucta fuerint, ctiam maiori facta, demere facile potorie citra noxam de corporis uniuersi viis, sinibus, solidiore mole, quicquid si perii acati eum fuerit,excitato qui omnia pervadit calore. promouet enim qu cunque in re motu opus suum natura semper, cuius ipsa principium est: languent quiete omnia, quippe a natura magis magisque discedunt, quo a motu magis. Neque vero sit qui existimet, quaestionem hanc supponere contrarium ei quod propositum ab Hipp. r. sect. Aph. 16. ubi dicit,ubi fames,laborandum non est, clim hic diminuta alimonia, augendum laborem pro salubritate corporis censeat Aristi haec etenim eadem contrarietas videretur in ipso met Hipp. qui secundo de victus ratione contraria inter se essc scribit cibaria&labores, utraque tamen sanitate conserte dicebat. neque enim codem modo fimem inediam
104쪽
inediuitue semit hoc loco Arist. ac Hipp. Iocoproposito.n que erum quocuniit e tempore inauito animo,corporein funescente maxime ventriculo cxercendum esse corpus do-ccbat Hipp.cum labores stiperflua demant, si quis autem laborauerit manitus & omnino famescens nihil habebit superfluum quod consumat, sed vires enervabit. ciam naturaicinfamem intelligat illo loco Hipp. quae ut Gal. docet li. de sympl. caulis. est suctionis sensus, Quando alia membra a ventriculo mugunt, Zc ipse inanitus appetit cibumque desiderat. unde in Com. dicebat Gal.eos fimescere, qui ob ciborum inopiam ad Extremam esuri tionem deueniunt. itaque defectus ciborum & alimenti est fames. Arith. vero huic fami adiungendum non praecipit laborem pro salubritate corporis, sed solum cibos esse imminuendos potius,at tamen pro ratione conccdendos,pro ratione etiam adaugendam exer Citationem,ubi excrementa sint adaucta,vel certὰ recta victus ratione instituta tali,ut non omnino repleamus corpus,adiungendum semper exercitium . quod quamuis moderatum esse oporteat, praei at tamen pro exacta sanitate conseruanda, quemadmodum cibi aliquanto minorem quantitatem iniungere, ita exercitium adaugere,seruaris semper praeceptis a salubri medicinae parte traditis. .
Probi. XLVII. Cur medicamenta purgatia,& amara,& foetida magna ex parte purgant3An 'quia amara Omnia & male olentia concoqui nequeunt ' quare etiam medicamenta amara fiant ,& mal olentia. incoctile enim esse oportet S: motivum cum amaritudinc, ut medicamentum sit. 6 si detur plus iusto , perimit . quae vero etiam in parua quantitate dantur, corruptiua sunt, non medicamenta
dicuntur esse sed deleteria. Sed ne illa quidem medicametria dicimus, quae non sua qualitate pulsant. sent enim pleraque in genere cibi, sed quantitate
data, ceu lac, oleum, mustum. omnia vero haec quod minus bene concoquantur, purgant. &aliquibus non bene concoctilia sunt, hos purgant. Sunt enimalia aliis bene coctilia, & difficulter concoctilia. propter quod non omnibus haec medicinalia, sed quibusdam propria. Denique medicamentum non solum a coctione immune,sed etiam mouens esse debet. quemadmodum &exerocitatio vehemens siue extrinsecus siue intrinsecus. commotione enim exce nit aliena.
Quaestio hoe Ioco proposita non ita facile intelligi potest. videtur enim quaerere, cur medicamenta de quae sunt amara, & quae item mali sunt odoris, humores per aluum excernantiquomodo si intelligamus, hoc difficultatem faciet, qudd quamplurima sint§entia Mamata, quae nullam habent vim purgandi. Arist. autem ut plurimum id praestare dicebat: si
etiam amara de math olentia dicamus esse attributa medicamentorum, quae primo loco prin parte mal Eposita sunt, ut dicat cur medicamenta quae amara & foetentia sunt ut plurimum purgant, thabet etiam difficultatem, quoniam multa quae non male olent, ut aguicum,ctabarbarum, gant.&
105쪽
manna, tic alia quae non sunt amara reperiuntur . quae tamen purganti Censeo tamen Aristotelis sensum cile, cur medicamenta quae M amara sunt ut plurimum & male olentia, eua euanti quamuis enim aliqua lint medicamenta omnino non male olentia, aliqua etiam noriamara: tamen dicemus neque Arist. id absolute protulisse, sed dixisse , cur medicamenta,& amara ut plurimum & foetentia purgant, hoc enim ordine seriem orationis in Graecis positit ita ut dichio,ut plurimum, ad haec attributa reseratur, quae ut plurimum medicamentorum sunt peculiaria. colligitur etiam ex responsione, cum dicit, quare etiam medicamenta amara sunt & male olentia, ut concoqui a natura nequeant, quod medicamentorum e sentiam constituit Ideo respondet. quia amara omnia is mali Gistia concom nequeunte quare etiam me amem an rasumo male innita. J docuerat iam in superioribus, medicamenta hanc virtutem obtinere purgandi , quod concoqui cum non possint a natura, molestiam autem inserant qualitatibus suis naturae, eam irritabant ad expulsionem, simulque cum medicamentis propellendis expelli etiam humores proprios, id est, quos solet natura sua & peculiari proprietate ad se ire here humorei cum autem & amara & male olentia huiuscemodi sint, ut coctionem in ea non exerceat natura, tum ob ingratum saporem quem refugit natura, tum ob saetorem, qui per uniuersum means validius expulsionem inuitat. quamuis autem amarum saporem potissimum dictione, amara, intelligati potest tamen etiam ingratis aliis saporibus accomm dari. at de vero an arore praecipue intelligendum est, qubd medicamenta vere hoc nomen sortita ut plurimum huiusmodi sapore insignita observemus. quod autem dixit, amara comcoqui non posse, intelligit amara absolute N impermixta. docuit autem hoc ma ii sesta ratione Gai. de simpl. med. facul. cap. 2 o. iis verbis at quae exacte amara sunt voco autem ita,
quae nullo sensu notabili alia participant qualitate: omnibus prope animantibus nedum hominibus esui inepta sunt. subciit rationem, & dicit : spe cum animal omne plus minui que sit humidum i amara autem siccat haud aliter quam cinis N puluis. respondet mox tacitae obiectioni & dicit, absinthium enim non solum amarum est, sed etiam adstringit. ecce Galenum. amara incoctiliavsse,nutrireque non posse:quoniam eo nutrimur quo etiam co stimus, constamus autem substantia humidiori, huiusinodi igitur etiam nutriri debemus qualia dulcia esse solent. quae vero absolute amara sunt, cum siccissima sint, omni etiam humido sunt destituta. 3c propterea teredinibus, vermibus & huiusmodi animal lis ex putri
materia genitis, neque ulla putrilagine tentamur amara. quod si amaritudini foetor etiam adiungamur, magis ineptum erit nutritioni. Cum enim natura Mnc olentium amica sit omnino,ut optime docebat Theophrastus lib.de odoribus,si male fuerint olida simul cum amarore,neque ventriculus ea amplectetur,& natura omnino illa reiiciet. IMMIGenim esse oporis cir mrimum a ruuiarim med amentum μ. t motivum cum
amaritudine dicit, non quδd censeat medicamenta sola amaritudine mouere, sed attrahunt humores peculiari virtute siue forma siue similitudine, siue familiaritate proprios, at natura saepe amaritudine irritata medicamenti iam collectos aulin ventriculo aut in intestinis, saepe etiam pessimo odore commota deturbat ac deiicit. Etsi deturpius isso rimit. J medicamenta si plus iusto assumantur, non amplius medic menta pulgantia elle, sed deleteria & mortisera, unde etiam pharmacum Graecis non m 4 purgans medicamentum significat, sed etiam venenum. Et quemadmodum cibi qui natura sua tales sunt, quod a calore nostro euincant ut, de in nostri corporis substantiam vertuntur, si plus quam natura serat, assumamur, medicamenta quodammodo redduntur, natura amole deuicta & non euincente,ita medicamenta quae ad hoc assumantur,ut non cui ta a naturaia sed ipsis victoriam adeptis secum ducant humores proprios extra corpus, ita tamen ve
Calorem naturalem non superet,si plus quam natura serat, atamantur, lini amplius med Camentorum vim retinet sed veneni naturam induunt. vero etiam inparus op nurate a coram mm,non me ineata dicuntur esse sed deleteria.. Jvenena describit & distinguitii medicamentis purgantibus,qu haec non nisi in multa quantitate data, M plus quam natura soleat illa ferre, soleant interimere. venena autem etiam in pauca quantitate vim habent interimendi, quod non quantitate sed qualitate id praestent. appellauit autem Arist. venena , quod nos medicamenta mortalia dicemus. Hipp.6. Epid. sect. 6 I. vocat κακουργν , in iuramento veris appellat phrastus, Diosc.& Gai appellarunt venena aliquando alnuando Θα--πμον. aliquando λλη ra es σε. quibus Graecorum vocibus totidem fere Latinorum respondent, apellant enim interdum malefica venena, interdum lethalia, saepe corruptoria, saepius.
106쪽
ellam deletetia unde Gai. Epid. se l. 6. cap. s. dicebat, proprietates namque ex tota subis stantia progenitae aut corporibus nostiis Congruentes, aut alienae quatuor materitS contincri tur: aut enim purgatoriae medicinae sunt, aut alimenta , aut ad haec tertio ca quae hic Hipp. quae malefica nominauit, aut quarto ipsorum remedia cum vero tertium materia genu S A iii ac τά ti, ileteria pharmaca, & teraruna venena distribuatur, duplex est ista curantium romedium. Ap quae ditan . pellantur autem Graeco vocabulo Alexi pharmaca, id est medicamentorum remedia, quae mortiferis medicamentis aduertantur. Thcriaca vero, quae ferarum morsibus medentur stib-dit quod maxime ad hunc Ari s . locu in ili ustrandum facit. Vci uin fortasse quis exillimaue.
rit oc purgantium medicamentorum materiam intcr mortifera csse censendam: nam haee ultra modum assumpta nos interficiunt. Id si concesserimus, consequens, etiam erit ut alexipliai maca de thetiaca in mortis cris enumeremus: quandoquidem& hac nos pcrdcre possunt, nisi si quis ex ipsis omnino valde parum assumpse iit. V erum ca de causa mihi plura medicamenta non vocare mortifera medici videntur, quod ipsorum temporibus quibusdam utilitas neces laria sit, ea vero deleteria appellar , quae nullo unquam tempore, Iazque aegr tis hominibus neque valentibus opem scrunt: neque Caim aconitum, neque argentum Vi-uum, nequc argenti spuma, neque marinus lepus intra corpus accepta ullum nobis alia runt emolumentum. Dil scilitatem tamen facit non leuem hac in parte. ubi dii linguens a medicamentis deleteria venena Aristotcles dicit. illa non nisi in multa quantitate ali umpta mortem afferre, venena autem sola qualitate , ita ut etiam in leui quantitate a: lumpta into De delete rimant. quod idem de deleteriis aliquando docuit Galenus. nam x. derat victus in acut.c I L.
de deleteriis scrmonem habens, interdum utilitatem asterre ea sci ibi veluti est livoscyamus ioci mandrogara & opium . haec enim dclocria aliquando etiam appellauit 3 de simpl. med. fae. '' i 8. in qua re manifeii crepugnar sibi videtur, qui s. Epid. scas. s. nunquam deletei latui imi e polle dixerat, & nos obteritamus debita se tuata illorum quantitate, dum iis in medicina utimur, quandoque prodesse , si vero quamitate excedant, inteli mere . quod cilicit ut hac Cone illatio in re non di. tinguantur a medicamentis purgantibus, quod hoc loco censuit Arist. An diceti . c., is 'dum est Aristotelem de iis deleteriis loqui , quae vcrctalia sunt, quae a tota quod aiunt substantia vel temperamento vel proprietate agunt, qualia lepus marinus , hydargyrum , ac nitum L huiusmodi, quae cum naturae nostrae omnino sint immediat c contraria, nunquam ab ea cuilici aut edomari aliquo modo possum: haec enim neque iuuant aut lanos aut aegrotantes, ut diccbat Gal. 6. Epid. at si deleteria sumamus improprio , id cli, ut solum in corpus in tali quantitate assumpta mortcm nata apta sunt inducere, haec S iuuate aliquando possisum, & quantitate tanta indigent ut mortem inserant. distinctionem hanc tradidit Gai cinis noster lib. s. de limpl. med. facul. 11. At remanci hic scrupulus quod docuerit Plin. lib. 27.ς. venen, t. aconitum maxime prodelle homini aduersus multa venena : ec de argento vivo manifesta illa emustoria scelestae illius mulieris , quae tum vellet enecare maritum, dedit ei primo
toxicum, quod cum non tam cito morion ita serrct, ut cani acccleraret, dcdit argentum viuum: sed cum putaret illo mollem se elle accelerat rin vitae potius marito causa fuit: qua ta-doquidcm argentum vivum veluti toxici reinedium tuit ; eleganter admodum totam hanc hilloriam tradidit Aulbia ius pulcherrimo epigrammate. An dicendian est venena nunquam Pcr se prodcsse posse, neque sanis neque aegris, sed si quandoquc iuuant, id ex accidenti contingere, quoties v nenum illi contrarium de inimicum in corpore tinctum in istud veluti insur. gens aut expellit aut deuincit viribus interim qiiasi cneruatis ex te actione contrari, de ipsus hremanes. sic cnim optime dicebat Plinius duo venena inimica in corpore inter sese pugnant. Sed ne in quidem medicamenra dicimus non sua quaserate purgant.sunt enim eritque ingere cibi,sitae antiIate Eata, ea lae, oleum, mustam . Omn a vero haec quod minus bene concoqu intur eum
gant , &c. J quoniam dixerat, medicamenta de amara & foetida purgare , qtib d incoctilia sint , evinciqtie a natura non pos in t obiicere aliquis illi potisset aliqua esse quae nec amara sunt, nec ingratum odorem redolentia, quaeque naturae grata esse ibi ent, atque saepenumero ab eadem euinci,& in assumentis subilantiam vertere, quae alioqui purgant tacitae obiectioni satisfacit dicens, haec medicamenta proprie dici non posse, quia qtialitate non purgant, sed nimia quantitate, 6e simi haec potuis natura sua alimenta, sed moicamenti vices tunc gerunt, cum adco large sumuntur ut euincia natura nota possinit: tunc enim aut corrumpuntur, aut cruda remanent. quo fit ut natura alterutro horum irritata
ac pressi ad expulsionem insurgat. 5 tunc saepenumero cum illis alios humores in intestinis & vicinis partibus aggregatos subducit. N: hoc est quod lib. de med. purgant Hipp. dicebat, clim iumenta aliquando medicamenta reddi diccbat. Sciendum tamen est ast quando
107쪽
quando haec subducere non adeb large assumpta, qubd nitrosas aliquas partes aut abste gentes habent ut lac, ut lubricantes quales in oleo : sed cum nutrire aptae sint partes,maiori ex parte solitere non iblent, nisi uberius quam par sit absorbeantur: tunc enim purgant ob eam quam diximus causam. neque tamen id omnibus Aciunt, sed iis lis qui tantam quantitatem conficere nequeunt,sed quoniam alii aliis difficilius concoquunt alii facilius, efficitur etiam ut non omnia omnibus lint medicinalia : quoniam ex iis aliqui adeo robusto calore naturali sunt praediti, ut quamcunque molem ciborum ingestorum superare 3c immutare possint: alii econtra adeo debili de languido sunt ventriculo,ut ctiam mediocri quantitate iumpta concoquere nequeanr. Demque medicamentum non modo a coctuine immune, sitatium mouors esse debet. J cum tot tantasque difficultates in natura medicamenti purgantis explicanda orirentur , quibus difficilior reddebatur ratio tradenda solutionis & cxplicationis propolitae quaestionis,in ve bis tanquam coronidem suae sententiae addens subiungit medicamentum ut verὰ medic mentum sit, non hoc solo perfici, quod coctionem subterfugiat, sed praeterea quod moueat. docuerat cnim superius aliqua esse quae a calore noli ro naturali assumpta evinci non poterant, ut aes, aurum,argentum, qua,tamen non purgabunt quod mouendi vim non habeant. mouendi vis haec quamuis de primis illis de secundis qualitatibus intelligi possit quibus saepe docuit medicamenta irritare naturam postquam comminuta hinc inde diffusa fuerint, potest tamen potius intelligi de facultate illa qua a natura praedita sunt, ut hunc illiimve humorem potius cliciant & trahant. de qua manifestis admodum verbis pater medicinae Aristotelis in his rebus praeceptor, locutus est , tum lib. de natura humana cum de purgantibus bilem non pituitam, & de educentibus potius atrum hum rem, quam aut pituitam aut bilem, loquebatur, tum de in libello de medicamentis purgantibus a me Graece de Latine cum commentariis proxime edendo. ubi etiam aduersus recentiores hos medicos disputauimus, qui experientiam negantes, Et diuini praeceptoris praecepta contemnentes, contendere conati sunt probare medicamenta non peculiares numores attrahete,sed indistincte quaelibet quoilibet humores evacuare. Ol.
Probi. XLVIII. Cur bene odorata & semina & plantae urinam mouent An quod calida &concoctu facilla : huiusmodi autem sunt mouentia Vrinam. cito enim attenuat innata eis caliditas,& odor non corporeus. nam & odore praedita ut allia, caliditate sunt urinam mouentia,vel potius colli quatiua: calida vero sunt bene odorata haec semina.
q.h, ara Quaerit hoc loco Arisb eur semina 3e plantae gratum reserentes odorem diuretica sint,
.. ' ' E. ' urinam mouere.verum quoniam tum s h. i ta quae circa odores Se odor rata Vertitur tota, idem problema propositum est&vberius explicatum, in eum locum expositionem eiusdem remittem .
108쪽
Probi. XLIX. Cur in impuris quidem prauisque ulceribus,siccis, acribus,adstrin entibusque uti oportet medicamentis, puris vero & sanescentibus Eumidis etiam lota
li13 An quod ab impuris aliquid quidem auferre oportet, qt,od non nisi hu-
rnor est alienus, quem remouere opus est : mordicantia autem, acria &adstringentia sunt huiusmodi,& siccum magis humido.quae vero pura sunt,ut cicatrix solum obducatur, indigent.
Quamuis recentiores iλκ' & καύμα ita diistingitant, ut siue ulcus eam unionis siue continui solutionem intelligant, quae non simplex sit ut vulnus, sed quae aliis dii positionibus eius curationem impedientibus , ex quibus sanies, S purulenta qiraedam colluuies ac putrilago excitatur, quae internam potissimurn caticam habct. vero quod Mnomen Latine vulnus dicitur, illis impositum est, quae exteriori causa inferuntur: constat tamen apud Graecos omnes solutiones eas omnes continui significare, tum quas Hip. telum & externa vis intulit, tum quae ab interiori causa oriuntur, quod M clare ostendunt quaelibociae ελκαῖ, ab Hipp. scripta sunt, de quae libro de fracturis&articulis. scd 5 hoc Vlceribus idem colligitur manifeste ex hoc Arist problemate, ubi ulccra pura N: sanescentia appellat. quaestio igitii rest Cur impuris prauisque ulceribus, siccis, acribus, Λ adstringciuibus & adsti in uti opus sit medicamentis, puris verb&sanescentibus humidis solis. dicuntur aulcm im. pura cum sanies seu virus 6c sordes in ulceribus sublint. priori enim tanquam tenuiori hu- puris aut enimidiora redduntut ulcera, sordibus autem tanquam crassorabus ulcus riavparon , id est,
sordidum enicit: quemadmodum enim docuit Gal. 3. Meth. med. omnem qualitatis ali- cur. menti mutationem alterum Crassum, alterum tenuius excrementum sequitur,ita Fc in Vl- tati a. eeribus praesertim cauis duplex excrementum prouenire solet, nempe ictauius, quod La- , retinε fantes, Graece appellatur,& crassius quod sordes dicitur,illo humidum vicus redditur& imputum, altero verb sordidum dc prauum: dixit autem quod nos transtit- limus praua. quamuis enim significet etiam apud Hipp. vilem, leuem, facilem, non vi duum aut exquisitum, simplicem, ut cum libro de frach. eo λοτέρη ἡ σακαῶ ne. leuis extensio de facilis dixit: docuit tamen ibidem Gat φαόλον antiquis non solum vitiosum aut prauum denotate,sed etiam quod est simplex. Sic φαοῦλαοδ,m Arist. malae aquae siluit.
quin imbob hanc rationem vilis est Si nullius pretij: quod quicquid in suo gene- si iast.
te malum est de vitiosum, etiam est vile tunde citra φαῆMιχτο iret dicuntur mali Poetae& viles. Puri, vero se sanescent rhumi etiamsi u. J videtur antiquus interpres de Aponensis in Graeco suo codice habitisset. σα - quia vertunt humidis Se acutis: Gaga autem vertit, putis autem dc sanescentibus humida tantummodo imp muntur. quae omnia nec fideliter sententiam Arist. reserunt, nec constare possunt, disticultatcsque tecum inferunt inexplicabiles. neque enim primum admitti potest lectio antiqui interpretis, quod ab iure pretis acritas acutisve omnino seiuncta est humiditas, sed vi potius siccitatis acrimonia occali--t ditatis inducitur sapor ille. falsa verb omnino redditur Arist. sentcntia, si ita interprete- Gazae tamur Aristot. ut Gaza quis enim vel mediocriter in arte medica versitus unquam dixerit,
puris iam sanescentibus ulceribus, quibus infri cicatricem inducendam solum csse docet, sola adhibenda esse humessimila,chm siccantibus potius cicatrix inducatur 3 praestae igitur interpretari humidis etiam solis. quomodo autem haec sentcntia Arist. intelligeniada sit, in fine huius problematis docebimus. soluit dc inquit. a
ab impuru aliquid quidem ausim oportur quod nou nisi humor es alienus, quem remo. uere omes.JUlcius omne qua ulcus es unam communem habet curandi indicationcm: si quidem ut Gai ait 4.Meth med. viceris, qua ulcus cst, sanatio,m diocris est siccatio. haee mautem indicatio communis est etiam vulneribus curandis, qua saltem vulnera sunt,id est, 'plagae vuInerando acceptae. Sed hoc discrimen habent, quod haec minori, illa, γω lm- Vlceris xmidiora sint) maiori desiccatione indigent. Vcrumenimuero ulceris quod cum alio affectu coniunctum est,curatio,vtvlccris solius non est, sed prius impedimenti remotio. unde diuersa. Hipp.lib. de ulceribus,vbi ex proseta materiam hanc pertractat, dicebat non put sata vi
cera non sanescere. tunc enim sanantur ulcera,cum oraeqlia diuisae crant,cohaercicunt: id
quod duobus modis contingit, altero cum sola diuiso est, nec quicquam carnis detr-
109쪽
ctum est, in quo casu orae , medico in unum Coguntur,& si opus est, vinculo, fibula vel sutura continentur. sicque sua sponte coalescunt. alterb cum iam carnis aliquid deperditum est, ita ut orae nequeant amplius se contingere M agglutinari, sed per carnem iunguntur, quae media inter ipsas producitur quem sanationis modum Gal. appellauit καIMν. virouis modo curare ulcus voluerimus, tolli medicamentum necesse est, adiunctas
partes bene valere, alioquin nec orae coalescere possent , nec caro noua generari: purgam igitur sordem conuenit quam ulcus contraxit, & proximas partcs in pristinum statum reis statuere. quoniam autem non modo quod iam influxum est, SI ulceri adhaerens auferendum est, ut curatio perficiatur, quod siccantibus M corrodentibus citra tamen insignem caliditatem & mordicationem perficitur, sed influxus inhibendus est, & roboranda pars adstringendaque,ne influxum humorum recipiat, propterea non siccis sollini dixit utendum & acribus, sed etiam adstringentibus. quin imo etiamsi valide acria fuerint, saepe conueniunt: sordes enim&humiditatis copia,quae id genus ulceribus adhaeret, veluti propugnacula quaedam viceratis partibus facta rosionem valentibus ctiam pharmacis adimunt& soluunt. hutuli nodi est chalcitis aerugo, calcantum, misy , ibry,stibium, antimonium, diphryges de huiusmodi metallica,quorum si nimis vchementem timuerimus acrimonia, comburi poterunt. exiccantem enim maiorem acquirunt facultatem , igneis calidis cxparte enanitis. quemadmodum & plumbum ustum, squam ma ferri aut aeris: tum & alumen, ostracodermorum testae combustae, cum vitro combusto, galla ophacite & malicorio. ex iisque& similibus multa paramur composita cerata, pulueres &pastilli, de quibus Vleeribus abunde Ga l. 4. de compos med. s. genera. in iis tamen semper illud obseruandum cst , ea ἡὀh. quae sicca forma sunt, & pulueri: ata applicantur, magis cx usu esse, magisque commoden sit pulue- sordibus purgare. quod & hoc loco nobis Arist insinuauit, cum dixit.
. .. . . Esccum magis humido J Loquitur enim hic manifeste de humiditate & siccitate squam
humida ut dicunt)actuali. cum in potentialibus qualitatibus & virtutc agentibus iam docuerit jum
unguem --siecantibus esse utendum.
Ma vero pura sunt,ut cicatrixselum obducatur Migeri. J Quaestio dissicillima hic oritur, Mex correspondenti parte secundae quaestionis, quomodo in puris viceribus humidis solis utendum esse dicat, & huius rei hoc loco rationem reddens dicat, id esse quia in iis non D: Eui ,. absumptione & detersone humoris sordiumve, sed ut sola obducatur cicatrix,ex quam o quibus etiam c5stat per pura ulcera intelligere ea, quae neque caua sunt scd carne repleta, seisara. . A sola cicatrice indigent. difficultatem enim faciunt quae docuit Gal. 3. mcti . naed. nam
Aristot pro ubi vultius purgatum impletumque carne fuerit, hoc solo indiget ut cicatrice obducatur: id vcro est cuticulam regeneraro levit ire. verum cum haec regenerari non possit qualis cicatrix si iam crat, simile Oxposcit produci, quod eius ossicio fungi possit, & carnis sit veluti munis externum. Id vero hoc modo perficitur. portio quaedam subiectae carnis nuper ι, meth. genitae sic alteranea est, ut veluti cutis euadat. ergo quoniam cutis, ut docet eo loco G LV 4' carne ipsa tum siccior est tum densior, si carnem adstringemus δc exiccabimus,cuti persi- milem reddemus: sed quoniam quae carnem generant, de quae agglilrinant,etiam exi canti sunt praedita facultate docebat epulo tica, id est,cicati icem inducentia debere prae- dita esse maiori exiccatione,vt adeo caro resiccetur,ut calli similitudinem induat, δά cutis nil lis euadat: haec si ita sentiquomodo humidis solis etiam utendum dixit in puris vlc solatio. ribus dum cicatrice solum indigent ' An dicendum est de actu si humiditate cum loqui, quemadmodum M proximὶ demonstrauimus mimpinis utendum csse siccis non potentia modo sed etiam actu, ita in puris & quibus cicatrix proxime inducenda est uicet siccis ob eam quam diximus rationem uti oporteat: iis tamen sub sorma liquida: appositio ma
gis commodum erit uti, ne indecorae Sc dctorincs generentur: corri atur en ii Icaro, Cal- Cie, iri lcstit,& exiccantibus discolor redditur, quo fit, ut exsiccata subiecta carne,Ac iam iam in obdurescente, vulnus siue ulcus lumiectatur oleo aliquo exiccantc , ut in quom idi, Δbdu radix bryoniae excocta fuerit, vel oleo balsamitae, vel unguento ex argenti spuma ex olco
..ἀ.1 , a ros t. lota vel smilibus. Sic igitur humida ctiam medicamenta actu in puris ulceribus
admouentur, secus quam in sordidis, in quibus magis uti expedit exiccantibus potentia dc actu siccis &hoc est fortasse quod Arist. diccbat, ιν ιις quod nos vertebam ML . humidis etiam solis, dictionem in pro etiam explicantes, o saepenumerb apud auctores Graecos poni docebat Budaeus et quo modo si togamus Λ intelligamus non intelli qmus Arist. voluisse,in puris vlcctibus & quibus cicatrix cst inducenda, solis utendum esse humectantibus, sed licet siccantibus utendum sit, ut vera cicatrix fiat, humectantia tamen
110쪽
etiam potentia in fine adiunguntur, ut minus deformis reddatur cicatrix. alit humidis,id est,acti,& liquidis etiam solis aliquando ob eandem rationem, secus quam docuerat de impuris de sordidis ulceribus.
ProbL L. Cur morbis a pituita conseri coitus 3 an quia semen excrementi est secretio,& natura simile pituitae,ita ut multum pituit si auferens prosit.
Quont m quarta sectione ubi multa prosequitur problemata ad rem veneream atti- coitus nentia, de verius & luculentius hoc idem problema proposiuit 8c dissoluit, in eum locum p22..... huius expositionem, in qua multa dc notatu digna examinanda erunt, reiiciendam esse seri. xcuti
Vtrum vero nutrimentum offerre incipienti morbo melius est, an posterius 3 An incipienti, ne iam debilitato aestus instet 3 Vel igitur extenuandum protinus est, vel ita offerendum. reficere par est primum sorbitionibus, leniores enim laeuiores de colliquabiliores sunt, Zc excipere alimentum ex eo facile potest infirmum corpus. non enim in ventriculo confici cibos ab initio diffundique, ac feruere oportet, clim labore corpora afficiuntur.
Grauis ac perantiqua est in recta victus ratione instituenda controuersia:suerunt enim ciborum inqui crata semper victu in quibuscunque morbis alendos aegrotantes opinati sunt, ut olim P' ' Romae Petronas, cuius meminit Gal. in procem. lib. de rat. vict. in acu. sunt qui scmpor aegrotis e tenui,sunt qui in primis aegritudinis diebus magis crata, deinde magis tenui. Fuerunt &qui contra senserunti Ex quatuor iis sententiis duas posteriores examinandas & ad libram te in. A pendendas hoc loco sibi sumit Arist. de propterea non consueto quaerendi modo introducit quaestionem nised altemante alia πιτερον γ, utrum vero, quemadmodum in quae- tutio prob. stione trigesima septima de ptisana hordeacea. priores enim duas tanquam omnino a r -cta medendi via aberrantes praeteriit, duas alias sibi assumens examinandas. Fuerunt ii quantita- enim qui primis tribus saltem dicbus aut inedia aut tenuissimo victu laborantes cxicca bant, progressu autem temporis cibos tum in forma tum in quantitate adaugebant, quos e Wio motis Gab in lib. Meth. med. pluribus in locis exagitabat. hanc cibandi rationem seruare inrelligo Hispanos medicos oc Neapolitanos. Febricitantes enim potissimum acuta febru Hispanoruemollira aluo aut clysmate,aut lenientibus ingestis tenuissimo victu ad sextam fere dcducuntur,& parantibus ad euacuationein potionibus, mox medi ament purgante exi ibi- bandi sesui eo pulli gallinacei iure & earnibus semper usque ad sanitatem,si modo sitbsequatur,alunt, parorismorum &exarcerbationum motus cauentes: sicque semper vel in statu vel ver- Henies .isus statum ad solutionem usque erasso victu alunt. Ferunt enim nostra hac tempestate hominum corpora ob delicias, venerem & inordinatum victum supςrfluis abundare. Fa- temporis