장음표시 사용
141쪽
non fuit veth δ, cum dicit qui potenti proximus laborantes vero magis incalescimus
sic autem habentes spiritus magis continemus. Tum raram hac perfricata parte magissimul oramin , qua,n cum atrape stiramur. J Iis verbis videtur mihi Aristotcles comprobare quod mingoluenda quae Mone proposuerat, qubdin ea parte spiritus multi concinentur,aut si supposita verba sunt Milptulis,quod labora rex magis incalescimus,quoniam perfricata hac parte cum clia manu simul laboramus dupli ci ratione, cantes,& fricati, unde.ma:s his partibus la imus, quisi si altera manu quampiarsi aliam partem perfricauerimus, sic enim solum Dachia N: manus laborantuentes, SI aliam partem l icatione calcfacient , ut perfricato brachio ab alterovi calor actione M labore excitatur,& passione perfricati: laboramus autem etiam a seipso persticato & commoto unico brachio, quoniam in ca exercitatione spiritus continetur, de partes sub alis cordi propinquae seu antur: cx qua fricatione cum calor incrcscat , tum eius. turrificationis pol os recludentis ope humor facile a cespore extra cuocatur, ubi etiam annotare licet communem impressorum librorum editioncm habere , η ρύν aliquos tamcn codices, S veterem interpretem passivam vocem haberem .quam etiam nos sequuti sumus, quod de manuum actione primis loquutus sit, simul. que laboraru manus dixerat, mota de passione dcbebat subdere quod dicit quam cum alia pernicamur parte. vltima vcro verba. enim retentione d stuati excitamur, e munio.Jidem confirinant ae nobis ostendunt Aristotelem intellexisse de eo exercitii genere, qui pugillatus dicitur:-exercitatores pugiles, pyctae Graecis,manuum brachiortamque in primis robore nobilcs, qui pugnis rem agebant ; unde pugnae nomen SP pugnantium desumptum est. An potius dicendum est Alistotelem de alio exerciti j genere, quod manibus tum fiebat dicunt locutum esse : unde ακροχ si μη, summa manu capto,& extrema parte manuum prehcnso : S ' proprie dicebantur pancratiastae, cum alter alterum manibus captaret,& prehensarei,de qua pugna locutus cst primo Ethicorum ad Naso m. in principio: erat aut cm, ut optimc cxplicuit Diniss Mercurialis in Aer,ehori- tib 3. Artis gymirasticae cap. 3. Acrochorismus, colluctatio quaedam summis tantum φa--- qμ η nibus facta , in qua nulla reliqui corporis pars ab ipsis digitis tangebatur, donec aduers rixas dcficereti perdurans. quo genere pugnae legimus apud Pausianiam 6. Eliac. Sostratum
cognomςnto Pancrati incm in huiusmodi certamine tantam laudem esse consecutum, ut quas per excellentiam nomen sit assecutus: cum aductiariorum tam ibi litet
flammas manus app*hςnderetot non priM dimitteret, quam illos elitis digitis dolore vi ribus dolicere taxtirςt. quae etiam Suad M affert, sed suppresso nomine, hoc ex ii scia genere usos esse qui militari exercitio maximE incumbebant, ut x brachia sortjorax agilliora toebori- redderent. quod det itis resert Posidonius acrochorismo maxime qui militari glomeriistis.' et imi igilabant vios ςsseM inter se concertasse. Galen. tiam 2Ae valetatuen acrochori mum A variis corporis affectionibus curAndis commendauit, S: Hipp 2. dς dueta acro orismum iiii. ζ' ' extenuare dc carnes sertim trabere scribit,quod problepiate hoc explicui commodό p . test. clim enim sit dores in supernis partibus, maximὁ ea ratione promoueat, quod agitatis summis manibus,tum 5e brachiis, spiritus in thorace & spiritualibus partibus contenti dissolutis excrementitus panibus uiuidiores redduntur, & ab alii, partibus ad illas misiseonfluunt : selidaeque ipsae partes ea ratione robustiorcs redduntur.
cur se or e capite manani aut non saetet , aut mimis eo citii ex reliquo cosspore 3 An quia bene transpirabilis est capitis locus Z inmqnstratur aut φώ
rus esse ortu capillorum . foetida autem ista simi quae in ipsis fiunt, quaecun
. Quaestio ab Aristotele hoe loco proposita verissima est. nullux enim est qui quotidia
142쪽
Problematum Aristoteliis. 13I:
extatientia id non obseruauerit,siudores axillarum, inguinum, quin ipsius t radiis, pa tium e tum extremmum, gis grave olere,quam cum qui e capite Ac facie promanaturapula hextima te digna , lue a philosopho ad pensium reuocetur. quaerit igitur risi dinὸ Capite emanans, aut non malὶ olea aut certe minus eo, qui ex reliquis cocpq s p inbus οἱ .essiua . ubi obseruaodum est veritatem id habere,ubi caput aut ulceribus aut aleopecia dc alii id genus his morbis tesertum non fuerit: tunc enim fieri pstruit,ut sudor inde profluens ἰ ζά' magis stereat: data tamen paritate, M aut axillis aut ire inibus aut aliis partibus ventris lux siue superioris, siue inferioris ulceribus insectis , dc etiam capitς, sit x is m*gis grauiter olebit,qui ex aliis partibuli Prominat, quam qui a capite, . b, quia θεῶ transsi Hia est capitu Acin. t Multa hic essem in medium afforenda, de causis foetoris: sed quoniam de hac re copiose a nobis erit agendum in expositione sectionis tertiae decimae,quae est de foetore,& rebus mal olentibus breuissime totam hanc rem hoc Ioco transigemus, ic ea solum attingemus quae ad propositum nostrum problema intelligendum faciunt. Tota ris solutionis ilico posita mihi videtur, qudd quae talent pstrie dinis nonnihil conceperint. colligitur hoccx Theophrasto libro de odoribus, ubi et imex inconcoctione fieri scelidos odores scribit, quod quamuis intellisi possit de malis iis lini.
odoribus qui soboles non sunt putredinis, scd ex mala ac imminuta acitone caloeris natu-
talis concoquentis,& mixta ne in perfectum paran is, quod in bene olentibus necessarium actinne ea
est,teferti tamen potest etiam ad veros foetores,qui ex putredine producuntur, de quibus hoc lo eo Aristotelem intelligere postrema huius sol titio Ais verba manifesta ostendunt: se Ed hε quae enim inconcina sunt, facit E putredinem contrahunt Clim putredo sere omnis prω ip RR v hibitam transpirationem sequatur, a vapores actione caloris eis .iati, impediti , quom bnus evanescant , atque diutius retenti a calore & praeter naturam accensit,in aquam transmutati situm quasi co trahi int,atquelutredinem reliquis arumoribus, quibus d ni- 'scentur, communicant, P, sector m postmodum contrahunt, qui per poros cutis expulsi, e parte qua serosi es sunt, tales emittunt,qualitate.odoris, quales in interius parti- 'bus obtinent .eae igitur partes supremae,minus putredinem cor trahent,& subinde sudores p. minus saetente emittent. pcopterea dicit id euenire, quia lacus capitis bene transtiirabilis est. quamuis enim videatur per caput id, Itelligcre,quod Celse, ex Hipp. libro, μασωματων eluantissime describitur domicilium x propugnaculum cerebri, cuius caluaria duplici osse contexta,diploc vitertexta, carunculis venulisque obsita desuper circumlata eli pericranio, cum capillata velato, subicr vero adiacet durae mens agis, eis die illismansrararem rarines onus capi strum Jaynplio , tamen,& magis communi imgnificato capitis nomen potest sum .pro toto eo quod prima colli vcrtebra x vertice circumscribitur, quamuis enim sacres, geriae, oc collum, pilix non sipi reserta , quoniam pa-men tarae admodum sunt texturae, nullamque cauitalcm habent, qua diutius detenti humores putredinem Ac saetorem contrahant. sub eodem problemate comprehendi ioommode possimi, maxime cum experientia ostendat faciei sudorem is modo non sit uisieris fuco illitae ) minime omnium male olere. Dicit igitur proinde sudores capitis non m il)olcre, quod caput porosum sit, & meatibus peruium: hoc autem probat ortu capillorum. Cum enim materia ex qua generantur pili sit excrementum tertiae coctionis, ut permea fuliginosus hic vapor possit., rariorem cutem ha re debet,, ncque tamen omnino
ut pilus fieri possit, sed moderate siccam ac rara. ut enim ii, palustri & uliginoso lycu nil ulgeneratur, ne item in squallidiore solo, ita in humidiore Ec sicciore cuti pilos erumpe enon datur. Ratitas autem cutis,quam necessariam esse hoc loco docuit Aristoteles, blipp. libr. de natura pueri elegantissimό expressit, cum dicit, plurimi Ss maximi enascuntur pili qua corporis parte curicula rarissi ina est: unde ubi posterius rarescit cutis ita ut iam poste tius nascuntur pili, ut in pube, dc in mento. Raritas autem liaec de transpirabilitas rata ij, quamuis ex ortu castillorum colligi posse: colligimus tamen potitis inde cutis vcstietatis illisuri.
crastium crassioras riintem: os enim sapi is, quamvis crassum a natura ideo factum sit, ut cerebro maiorem securitatem parari rarum tamen constituit tum ne gramxMe.offe0deret, tum potissimum. yt transmittenc rebri ex eis mentis esset accommo linius Istuc multis ossibus compaguxata est caluari λ, Per synarthcolim articulata multissituris distimcta. ob multos quidem 'sus de quibus ita Mentia non est nostri instituti geret ob illud potissimum ut libera sit vaporum dc fuliginum transpiraua,arnήc sit, ut M)bu cavia esti. cepbalea maximὰ torqueantur: qui etiam nimis hiantes liabent suturas extetnis istu maxime subiiciantur,atque a te, ventis, dc externis aliis causis maxime lae
143쪽
dantur. freti autem tmsunt, o qua in ipsiustunt, ιρι--que non beri transtrabiti Uras. J Iam hoc longa oratione quantum ad hunc locum explicandum attinet superius explicuimus. Axillae ear Theophrastus libro de sudoribus,hac ratione loca quae sunt sub axillis scelere , quia locus - - . concauus & minimE perspirabilis. quo fit, ut sirdores in iis locis promanantes quia
non perspirantur, & putrescant & foetorem contrahant. Accedunt praeterea aliae etiam causae quae prohibent ne sudores h capite manantes non ita male oleant, ut qui e reliquis pinibus primum quod ambienti aeri,cum exponarur magis:minusque pannis obsitum sit, breuiori tempore moram trahit. Praeterea cum figura rotunda,praeditum sit minus sinuosum inus etiam excrementa continere aptum erit.potissimum cum soleant semper cras.siora excrementa inferiotes partes petere. sed de hac re 13. problem.
Cur se exercentes, si ubi interquieuerint, iterum luctati fuerint, magis sedant,quam si continue An quia quiescentibus colligitur, quem deinde sud
rem educit lucta: continua autem desiccat,ut sel. i . I istas, s Quaestio haec philosopho digna est, sed ita manifeste causam illius tradit, ut vix quipa:. . .. piam sit quod aut addi,aut explicari indigeat.quaerit enim causam,cur qui lucta sese exet. rint . quam cent, si interposita aliqua quiete iterum luctentur, magis sudant, quam si continuὸ exe seuerentiae t An quia quisemita corgitur. J Aggreditur causam reserre, quod per exercitationem. quae fit lucta, humores Se artenuantur, de serosi iam sanguini admixti paulatim ad ambi tum corporis,qui magis calore afficitur,transfluunt magisque colliguntur in ea paree,quo. niam ab initio de cutis meatus nondum erant reserati. α humores nondum ad eam partem fluxi interposita quiete, tempore intermedio confluunt,atque congregantur: qui postea succedente noua exercitatione maiori impetu, Be in multa eopia esstuunt. haec est causa cur in exercitatione per luctam repetita, post breuem moram adeo affluant sedores Sequitur Leonti rat,msoLJ hic alterae quaestionis parti satisfacit, cur post huius quietem magis sequatur sudor, quam si continue quis in lucta sese exercendo persevcr, uerit,& eam esse causam dicit, quod continua haec exercitatio cum vehementer excalefaciat corpus,subsequenter etiam non aliter exsecat corpus,q iam faciat sol quomodo a tem id a sole fiat, manifestis admodum verbis nos docuit Hipp.lib. de aer aquis locis a quo fortasse ut multa alia in his libris mutuatus est Aristotcles. Habet autem haec verba Hipp. T.3. cap. 19.seαsecundum nostram diuisionem,Sol de ex ipsis hominibus tenuissimum ac leuissimum humorem ducit Maximum verbhuius rei signum est, ubi homo in sole ambu Iauerit,aut sederit vestibus indutus, quicquid corporis sol aspexerit, non exsudat. Rapit enim sta quicquid elicitum est,quod vero sub veste contegitur,aut sub alia re exsudat. Elicitur enim a sole,& exprimitur. Seruatur autem a tegumentis, ne disperdatura sole. cumve rh in umbram venerit, totum corpus similiter sudore aspergitur, non enim sol amplius affulget: ecce ex verbis Hipp.apposte colligitur posita ab Aristotele similitudo quemadmoiam enim si quis continub nudus sub sole ambulauerit,uel sese cxercuerit, non sudat, quoniam humor ille a sole absumitur & exiccatur. ubi verbquieuerit, vel in umbram venerit sudore totum corpus consipergitur, patefactis cutis meatibus, & humoribus assidu ad excalesinas partes accurrentibus, ita continua exercitatione nimium incalefacto corpore exsiccatur humor is qui ad ambitum corporis affluit post interpositam aurem all- quam moram,sudor magis magisque extra confluit, patefactis meatibus 8c externas partes serosis humoribus petentibus magis autem etiam si noua lucta subsequatur, quae stu rem humorum iam aggregatorem magis excitet, Be nouum fluxum promoueat.
144쪽
Gυα αεμυκαῖν πόροι, sibi οις si πια μιουωτα .Probi. VHI , Cur magis sudant, quando non multo interposito tempore sudationibus tutuntur Z An quia sudores non sol sim excitantur ob humiditatem , sed ob ponros etiam aperto S magis, &ob corporis raritatem. iis igitur qui diu sudandi intermiserint usum,occluti sunt meatus, sepius autem Vtentibus sunt aperti.
Aggreditur Aristoteles pulcherrimam quaestionem, cur sit quod qui saepius vaporatio- uti;
rum,balneorumve usu sudationes promouent, uberius sudorem emittunt, quam qui magis rarbsudorem prouocant. quaelitu enim dignissimam esse vel ipsemct in dissolutione . bes ariti'
problematis ostendit cli in dicit: itane, quam
Anquus2dores non solum excitantur ob humidisitem ,&c. J QEasi innueret qii aestiolae dignum csse quaerere cur clim in iis qui rarius balneis 3c sudationibus utuntur, magis aggregetur materia sudoris sero si nempe de icorosi humores, minorem tamen, dum balneis I: sudatoriis utuntur,sudoris quantitatem emittunt quam qui saepilis sudores in balneis pro- iocant: in iis enim maior sudoris copia codem loco & tempore prolicitur, quam in iis in quibus raro sudor cuOc Mur. An qu Moras non seiam excitamur ob humidiratem, sed ob f oras etia- apertas magis, se ob cori oru rartiatem. J Docuimus ab initio ad sudores producendos non materiam modo dc e ficientem calorem necessarium esse: sed tanquam causam sine qua non adiungendam esse pororuin corporis apertionem, ut materia illa aquosa commodc possit crumpere : quibus igitur condensata est cutis miniis commode sudor emanare potest : quare qui multo interposito tempore vaporariis utuntur ad sudandum minus sudant: qudd qua inuis coli cti adsit materia,constipata tamen cute, M cutis meatibus occlusis, vix potest cxitum inuenire: quamuis etiam in materiam ex parte possit causa huius rei reduci. saepius enim balneis utentibus attenuatur magis materia, atque ad extremam superficiem facilius attrahitur,qua' etiam sudoris quantitatem adauget. & hoc cit quod innuit, cum dicit, focorporu raritatem. J Non solum cnim in externa cute debent meatus recludi, sed etiam ca- ro ipsa rarior 5c magis peruia fieri,ut humiditas ad cutem facilius deducatur, quod fit humoribus attenuatis. Ad hanc rem facit maxime quod Ar illotcles inferius docuit pro- blemate 42. quaerens cur hybcrito tempore minus oriuntur sudores, quamuis corpora humidiora tunc sint dc rc spondet an minus ludamus, quoniam humores per hyemem con creti coactique sunt vehementer, quare miniis di lui tum queunt. i Galenus autem nodister de symptomatum c usis, quamuis in multas causas copiam sudorum reserat, non postremum tamen locum dedit raritati cutis. quae praebet facilem aditum corporis humiditati ut excernatur. Est tamen huic loco quoa non paruam facit difficultatem locus alius Caleni 4. Aphoris co m. Aphor. 43. ubi Hippocratis sententiam explicans, quae Galatii loci
sic habet,Sudor multus 1 somno sine manifesta causa factus, corpus copiosiore uti cibo significat. si veth et qui cibum non capit, id eueniat,quod euacuatione indiget corpus oste- mesii sudo. iit dictionem l exponens, inauit quod nisi illa addita fuisset, sudor posset fieri vel propter virium imbecillitatem vel ob corporis raritatem. quibus ver visus est Galenus lignificare multitudinem sudoris minime fieri posse ob cutis & corporis raritatem. V idit primus quod sciam das scultatem hanc doctissimus Hieronymus Mercurialis libro tertio M. e. hi, iij de excrementis, cap. de sudore, atque ita conatus cst illam tollere, quod sudor est du- ςψ suratio,plex, Vcl diurnus, vel nocturnus. sudor nocturnus nunquam potest effici a raritate cutis, de a virtutis imbecillitate, de quo loquitur Galentis .Aphorismor. 4 i. ratio est , quia quo tempore homines dormiunt, corpora sunt valde constipata, de conclusa: unde, si tunc copiose ludant, non potcst adscribi raritati cutis: similiter quo temporc homi ncs dor mlunt,vires naturales sunt validiores, ira quod si multum sudant, non potest tribui sudor debilitati virtutis. Diutatus sudor fieri potest a raritate cutis do virtutis imbecillitate, Mde hoc
145쪽
de hoe locutus est Galenus 3.de symptomatum eatisis cap t. verum multa sunt, quae quo. minus hanc amplectamur sententiam , cssiciunt, prirnum quod fallum sit, per sbmnum corpora valde constipari,ac concludi. Si enim hoc verum esset,nuiiqita sudor per somniim profluere posset, cum iam docuerimus nullo modo sudores propelli per cutem pol .cute ipsa & corporis habitu condensato , per somnum autem solent quam maxime sudores excitari unde toties a Galeno dictum cit, euacuattolles omnes per somnum sisti excepto sudore. praeterea quod Galenus de totius habitus Δί carnis raritate dixit, ipse ad solamiolatia cutem reuocauit.dicit etaim Gal.e ὲ σωμα δε ασμιο --Dixerim igitur potius sine raritate quidcm pororum cutis & habitus corporis copiosum sudorem erumpere noti posse, etiam si mult/ adsit materia, S proinde inter causas multiplicati S asta tim irruentis sudoris collocasse aliquando Gal. raritatem corporis, & pororum cutis: at non affluente materia etiamsi meatus Corporis,& cutis sint aperti, fieri non potest, vi sudor abunde essiuat.& hoc est quod quarta Aphor.dicebat Galeniis dixerat enim Hipp. siu- dotem multum ex somno factum absque mani sella causa, corpus pluti uti cibo significare:explicans hanc partem Gal.dixit multum)addidisse,quoniam ii simpliciter dixisset sudor ex somno . neque multus) addidisset, falsum assumpsisset. fieri enim poterat ut neque
multo cibo assumpto,neque Corpore aliis humoribus reserto a cibo corpus sudore made sceret, ex somno ob solam corporis raritatem: quod quotidie etiam in pueris obseruatamus etiam, si mediocri cibo alantur: pcr somnum enim facit E sudore madescunt: sic poptime satisfaciet Galeni sententiae, qui dicit,si enim multus non esset, posset propicrvirium imbecillitatem,& corporis raritatem i. lam accidere.
Indutis autem haec minus eueniunt:. a: i ras Quaestionem ponit,simulque dubitandi occasionem, cur corpora ve stibus induta, solistite misti, maxime in calcfacienti expolata magis sit dent, quam nuda. dubitandi autem occasio ea fudit qv m erat, quod cum ossicientem causam sudoris conititueriimus calorem fundentem, & at- μ' tenuantem, cur cum nuda corpora magis calorem solis persEntiant, In caque calor vires suas magis exerere possit, minus tamen sudent, quam vestibus induta, si1 sbli exponantur, in quibus tamen vis caloris minus potenter agere poterit,& hanc dubitandi causam innuit cum dicit eursue magula acientem dos. J subdit duas responsones, quarum
sol nudoris prIor ex praecedenti problemate ex parte dependet. docuerat enim impcdici emuxum pororum constipatione : soli autem exposita corpora vestibus denudata vi
xit.&sudo caloris exsiccantur Ac consequenter condensantur, atque constipantur. qu si vimi-
r csi commode humor possit proflucre. excmplo nobis 1int carnes vi magni ignic subito assatae: e quibus constipatis statim extemis foraminibus humor internus emue re non potest: unde dicebat Aristoteles A. Meteorolog. assata elixistitimidiora esse potissimum humido naturali & proprio, & in internis partibus. aduentitio enim Sc externo humore clixamaagis hument. sed de hac re in prima sicctione proxima a nobis dictum est. versim quoniam non omnino sussicere haec causa videbatur, tum quoniam multo veriorem, & ex principiis naturalis philosophiae desumptam viderat Hipp. libr. de aer. aq. loc. proposuisse, alteram hano subiungit , quae ctiamsi priori adiungatur. multo erit potentior ad dissoluendum problema, cum dicies an quia exsiccat. J Hipp.lib. de acet. aq.loc .probans,pluuiam,aquam, enuissimam esse & lcuissimam,d. quod autem tenuissimum est,sol sursum rapit ob leuitatem. rapit autem huiusmodi, non ab aqας solum stagnantibus,sed etiam a mari, SI cx omnibus, in quibus aliquid humoris. inest autem in omnib. rebus. Et ex ipsis hominibus tenuissimum 6c leuissimum humorem ducit Maximum autem huius rei signti est,ubi homo in sole ambulauerit,aut sederit vestibus indutus
146쪽
quicquid corporis sisl asipexerit, non exsudat .Rapit enim soI quicquid sudoiis elicitum est..od vero sub veste contegitur,aiit sub alia re,exsudat.Elicitur enim a sole, & cxprilari- tui .icruatur autem a togumentis,ne disperdatur 1 sole. Cum V ro in Vmbia in v nerit,m- 1bim,so estum corpus similiter sudole aspergitur. quae commentari j loco esse poterunt. id enim fit, quia calefaciendo humores attenuat ab internis partib. ad externas quasi attrahens in .l,si muquodammodo ad te rapit, quas mox exsiccando confirmit: contectae vero partes, clam calorem solarem persentiant, SI proinde rarefactae sudorem emittant, chm eae partes so- Iaribus radiis non exponantur,sed a tegumentis protegantur, madidae remancnt: unde siquis diutius sub sole permanserit, paulo autem pbst in umbram deuenerit, totum corpus sudore madescit quod nobis indicat,humorem internum, qui ad externas paries, vi solis Inouebatur,sed paulo ctiam pdst ab eodem rapiebatur 6 exsiccabatur, cum non amplisis sol astulsi Tit,in motu existentein apparere,ic etiam denudatas partes humectare.Haec vera est problematis propositi dissolutio, quam ctiam problemate 37. huius sectionis, cum hanc eandem quaestionem propositisset,sibi assumpsit relicta priori. quaerit enim cur ad stalem acrius calefacientem corpora,quae nullo tegumento teguntur,nihil pene sudant: quae autem fatis veste contecta sunt copiosissime sudant. Bluit oc dicit huius rei eandem esse causam,quae tradita erat in sirperion,in quo quaesierat, cur minus ad ignem multum sit damus, sim tamen prae calore sudor omnis moueri soleat. respondet igitur id fieri, aut quod vehementius incalescente Corpore, humor qui trahitur ad externas paries in spiritum de vapores inlcnsibiles mutatur: aut certe quhd humor dum prouenerit, adeo cith calore nimio exsiccatur,ut omnino sensum nostrum es igiat.
Cur sit dant maxime facies 3 An quae rara humidaque maxime sunt, sudori se peruia exhibent. videtur autem caput fons humidi esse, unde de capilli ob multum humidum. locus autem rarus dc macer est. transitum igitur facit secundum naturam. Qubd hoc ipsum problema iterum positum sit inserius ,& longiori oratione explicatum,ne eadem saepius ropctere cogamur, in eum locum reseruamus ea quae pro explicatione huius quaestionis erant proponenda.
147쪽
pluti superillato Zqui enim in Laconicis sunt, sudant magis, quam si consertim
tantumdem ignis admiserint. An quod ut mensurae conueniens unumquodq;
operatur. quin igitur si tantum facit, quod est plus, non faciet plus, aut magis
contrarium: quia eo quo commensuratum est,escit opus. propter hoc igitur,
non ob maiorem ignem magis sudant. propterea quod autem ad ritum quodque propria est commensuratio, S: faciens non amplisis facir oppo to eo,quod magis est, neque quidem idem praeparatur ad unumquodque, & apte se habero piae parat:& utique hoc operatur, sed aliud. Parum igitur magis quam multum
viam praestruxit,& praeparauit corpus ad sudandum. Alia autem indigent commensuratione, & ampliori ad efficiendum. Hoc autem non amplius esecit,
quod secit, sed post ipsum posterius,aliud commensuratione effectum.
Quaestionem proponit ditatuendam,cur si quod cum caloris vilaumores attenuantis crassiores,& lerosos ad cxtimas partes prolicientis, itimque extimam cutim rarefacientis sudores proiiocari certum sit,& propterea videretur rationi cosonum magis sudores prolici ubi maior ignis quantitas corpori vicina fuerit, tamcn hoc euenire minime vidimus, sicuti neque quando in minori quantitate ignis fuerit: sed tuc maxime sudor prouocatur, cima moderato calido,ut igne,praesente paulatim ignis alius iuperadditur, corpusique sit c-eestiue non affatim vim illam ignis praesentiat.probat expcricntia ex balneorum Ca parte,suab, ρὰ In caloris sudamuS.Vocat autem eam partem quasi locus ubi πυ- alatim testudo,unde vapor calidus de siccus egreditur ad sudandum. Celsus& alii L conicum, Cicero assa,Seneca sudatoria, Vitruvius caldarium, Plin. cellam caldariam ap- licitur, M pcllant cle quibus egregie admodun Mercurialis noster lib.primo artis Gymnast. cap. o. L, .mE.., & Vi 2. lib. .cap. O.Vbi egregi C admovit m Philander de hac parte egit,de qua sermonem& e,uariu habens Collina. lib. de re rust in prooem. dicebat mox deinde ut apti veniamus ad ganeas quotidianam Cruditatem Laconicis excoquimus,& exsitisto sudorc sitim quςrimus. In vapor calidus, seu calor siccus inclusus sudorem prouocabat, haud aliter, ac se per Baias myrictis,ubi tempore Celsic icrra prosusus calidus vapor aedificio inclusus maximos sudores ciebat. dieit igitur Aristoteles f qui enim in Linon sunt,sudauit magis quams confestim fuerudit Mntum. lila verbis significare mihi videtur, eos qui insudatoriis iis sudorem proliciunt, uberius sudare, cum paulatim calorem illum persenserint, quam ii confestim igni in eadem quantitate obiiciantur: hoc vero eueniebat, quod non immediate Laconicum ingrediantur, sed commoratis aliquandiu prius in epidario:distingui enim apud Vitru- Trep) ii ii R uium a Laconico tepidarium, siue vaporarium secus quam aliquibus visum est,uel ex co/itate uil,. Colligi potest,quod praeceperit,Laconicum sudationesve tepidario coniungi:praeterquam quod tepidarium potius calido humido esset resertum, quod vcl cx natara vaporis & teporis colligitur. Cum in laconico pcr siccum vaporem prouocaretur, ut videre licci apud Celsium lib. 1.quod Martialis balnea Etrusci describens iis verbis confirmauit lib. 6. Ritus si placeant tibi Laconum, contentus potes arido vapore apud Dionem enim legimus lib. s . dictum esse Laconicum, hoc est, με ατ ειον δεακωνικον , quod Lacedaemonii in huiusmodi sudatoriis exerceruntur.quod vero hoc loco ad confirmationem principalis probi malis proposui tui feritis cx professe cxposuit probi. 3Σ. cum quaerit cur in caldariis nequc affatim apposito igne,ncque assidue imminuto magis sudant, sed pluri addito. superillato enim in caldariis magis sudant, quam si confestim e principio ignis tantumdem affuerit. An quod multus ab initio ignis adhibitus carnem cutimq; siccam inuades adurit,& testaceam reddit:talis aut e facta sudores impedit. Paruus autem magis carne laxans rarefacit, sensim se internum humorem excitat,ut secerni educique possit. sic autem se habente seper-aactus ignis,& penitiores carnis partes permeans ob raritalcm praemollitos iam humores m vaporc conuertit: parte l* eorum pertenues secernens educit cu spiritu. Videtur igitur illis verbis Arist. coprobare quod dixerat, e plo eo tu,qui in Laconicis sudores proliciunt: magis enim ludant si non immediate in hypocausto tantum ignis supponatur, quantu fatis sudori pro- est pro sudore elici edo, sed paulatim superaddendo ad eu terminum de eam quantitatem
peruenerimus,quae pro sudore proliciendo neccssaria cst: vel saltem nisi a mediocriter c eo uenit pio lente loco,puta a tepidario ad caldariam fiat paulatim transitus. primo tam o potius modo
.. is intelligendum e sic Arist.tum vcrba Alist. in hoc probi. tum infamantiaste demonstrant
148쪽
An quod ut mensura conueniens unumquodque operatur. J est Blutio proV. unica hac propositione in uniuersum comprehensa, quam postmodum longiori orati e explicat. Docue rat r. physicae auscultationis, non ex quolibet, sed ex determinato & primo de ortu & interitu , dicebat quod unumquodque non cit aptum natum agere in quodcunque, N: patia quocunque, sed ex determinato, & eo quod illi proportione respondet. Sic igitur sudor non a quocunque calore prolicitur, sed ab eo, qui proportio no illi respondet: quapropter calidum excedens mensuram illam sudorem non prouocabit, clam non sit illi proportione rc spondens t quin imo sudores absumet, externas partes exsiccando , humiditati transitum impediet. Se hoc est quod dicit: igitur itanium facis,quod est pl-,non faciet plus aut magis contrarium, quia eo quo commensuratum est, emis opusci. ignis dec. Junde problem t. dicebat multum ab initio adhibitum ignem, cutim carnemque siccam adurere, dc testaceam reddere: & sebinde sudores in pedire, ab initio igitur talis & tantus ignis adhibendus est, qui aptus sit corpora paulatim ita disponere. ut superueniente calore maiori, M tali, qui aptus fit sudores prouocare ratione sui non repugnet, sed proportione respondeat. 5 propterea dicit. Propterea quod autem adinumquodque propria es commensuratio, o faciens non amplius facit a' posito eo quod magis est , neque quid praeparatur idem ad unumquodque &c. J subdit rationem
quare magis sudant, si praecesserit in hypocausto paruus ignis, qui paulatim adaugeatur,
cum dicit. Parum autem magu quὶm multum viam praestruxit, o corpuspraeparauit ad Mandum. J manifestius se explicat insta problem. 3 L. cum dicit. paruus autem carnem laxans rarefacit,sensimque internum humorem excitat, ut secerni, educique possit. sic autem se habente per- auctiis ignis, & penitiores carnis partes pcrmeans, ob raritatem praemollitos iam humo
res in vapores conuertit, partessique eorum pertenues secernens educit cum spiritu:paruus
igitur ignis aptus quidem est corpora ad sudandum disponere, at non aptus est sudorem prolicere: sed maiori igne opus est, ut opus ipsum perficiatur: quod significauit illis verbis. f. tia se ampliori ad effciendum. J ignis autem qui praeerat p.raucto & superaddito alio non amplius e scis quod ecit J id est, non amplius meatus aperit tantum Culaneos, humorcsque at uenuat, sed idem operatur cum superaddito. tunc enim eo mensurae deuenit ut hi dores vere prolicere possit, quod posterioribus illis verbis nobis inmut, hoc autem non amplius emcit,d cc. J quoniam autem non omnium e dem est corporis temperatura,neque idem habitus,propterea Videmus aliquibus calorem qui paruus erit multis magnum ita esse, ut sudores proritent, alios e contra qui aded densa sunt cute, & dura carne, tum & crassior ib. humori b. ut qui aliis proliciendi sudoris vim fortasse haberet, vix sussceret pro rarefaciendis potas emollienda carne, M tenuandis humorib. propterea balneatores, qui ob usum hoc maxime nouerunt pro varietate corporum ignem nunc adaugent, nunc imminuunt : unde dicebat Auic. h. parte balneatorcs ignem mensarare, pro temperatura eorum qui ingredi voluerint.
Cur detergentibus magis fluit sudor, quam supermane e simentibus Z Vtrum
ob refrigerationem ab extrinseco. An quod tanquam operculum meatib. fiat, ita ut prohibeat interioris effluxum
Quaerit Aristoteles causam cur iis maior sudoris copia essiuat,qui dum sudant,sudorem aut strigili,aut linteis lineis abstergunt, quam ij qui milia abstersione facta sudore cuti adhaerere permittui:& huius rei duplicem reddit causam,prima quidem probabilc, quod solet commonstrare cum utitur dictione ποτυ1. M ideb dicit f miam ob refrigerationem ab emtrraseco J interni humores serosi, quousque intimiores partes occupant, dc sanguini admi et t. mascentur, & spiritib. qui cum calidiorcs sint quocunq; externo aere calido sudores mouere apto, ubi extra propellatur, & cuti adhaereant, frigiditate ambientis, aut certE minori Ca
149쪽
liditate refrigerantur:sicque quasi repellunt subsequentem humorem,ne ad exteriora propellatur. an quod operculum meatibusfiat, ira vlprohibera interlam e xum. J pori cuta nei duplici ratione obstruuntur & constipantur, aut iis hiantibus constrictis,aut obstructis aliquo genere humoris, aut multi, aut crassi, aut viscidi. constrictio autem & constipatio, quamuis ab humore aliquo vim adstringentem possidente fieri possit,frigiditate,aut siccitate ingenti etiam fieri potest:obstrumo nulla fieri potest nisi aliqua subsit materia, quae meatus obturet. cum igitur in prima responsione primam sibi assumpsisset, quod humores ubi per sudorem profluxerint cuti adhaerentes ambientis frigiditate refrigerati & poros constringunt, Sc humores ad externa fluentes repellunt: hic alteram causam sibi assumte
ex obstructione vera desumptam: cum enim humores effluxerint,cuisque adhaereant, neque detergantur,meatus per quos iam effluxerant,obstruunt,aut multitudine sua,aut crassitio aut letitore,aut omnibus iunctis : & ideh sedorcs dicit tunc fieri poris corporis tanquam operculum hic superius dicebat minus homines sudare in balneis aqtiae calidς,qubdquod aqtiae vices subeat operculorum Hinc videmus eos qui vi decoctorum aut ligni gua- iaci,aut faretae pariliae,aut in hypocaustis, aut in lecto desudant,maiorem sudorum copiam emittere , si successiuE detergantur, quam si sudorem per se solum emuere sinant. Hinc etiam medici in crisibus acutarum febrium,cum per sudorem iudicantur, hac ratione saltem opus naturae adiuuare deberent,diligenti tamen obseruatione adhibita, ne, dum ii teis sudorem detergunt,ambientis acris stigiditatem admittant.
Ra Rutam Ae nonnulla alia pigmenta sudores & vrinas scitentes reddere testis est hoc Io-u-α eo Aristoteles,& Theophr.l. de odoribus,at non rutam modo, sed omnia acria edulia c5-
dotes s xx manducata idem essicere testatus est Gai tib de attenuante victus ratione c. r. vi sunt caepe,porra,Sc huiusmodi: quo fit etiam ut unguenta,quae corpori applicata sudores sortidos Foetus a duo reddant, ex huiusmodi sunt composita, aut certe ex rebus foetentibus, qualia sunt saga- ' penum, castoreum, & quae dicitur assa foetida. obseruandum autem est quae prauo odore praedita sunt in duplici esse disserentia : quaedam enim id ob putredinem nanciscuntur, quod docebat Gal. 7.cap. 8 .lib.Meth. medendi, ubi corpora calida Sc humida putrefacti ni maximc obnoxia esse scribit,quod ex eo probat quoniam huiusmodi corpora, tum fanitate fiuuntur,excrementa foetida,& corrupta reddunt,ut stercora,vrinas, ec sudores.vnde
a Theophrasto scriptum est ea ratione sudores sub axillis maxime esse foetentes, qudd ob
Festor saρὰ Concauitalcm retentis in eo loco diutius humoribus putredinum contrahant. Plat. in Timaeo foetorem molestam esse sensationem ex putredine ortam, dc naturalem sensus symmetriam inimico quod: in contrari6que ingressu euertentem esse pronuntians de hoc sce- toris genere locutus est. de quo passim Gai. cum graveolentiam putredinis indicium esse scribit. quomodo autem fiat colligitur ex deso Meteorolog. tradita,chm putrcfactionem proprij naturalisque caloris,in unoquoque humido existentis ab externa calliditate corruptionem esse dicit e corrumpitur enim naturalis calor a calore aduentitio, chm cum mixtione educit,& exterius euocat: exhalante enim humido una calidum exhalat,& hu-Fmorem mi dum a sicco separatur,quo fit ut innatum calidum rei,quae putrescit,in debita mixtione clementa continere non possit, unde mixtum di tui neccsse est: multo tame ii celerius putreso, calidum, quam humidum disperditur , quo fit debile reddatur ad hunaiduin collatum quare humidum ipsum gubernare no valens putredinem producit, B: subinde foetor producitur, calore languido elementa in mixtionc continere nequeunte, de humido quoque immodico ab eodem languido calore non gubernato,nec recto, nam cium in omni putrefactione
150쪽
factione separetur humidum a sicco, distedat, & soras evaporet, fit sit molesho sensu odoratum asticiat. Ingrata alia sunt sensui odoratus εc male olentia, quae reuera putredinis iboles Don sunt neque ex corruptione producuntur, sed ex contraria mixtione bene olentium. quae multa sine enim bene olent commensurationem quandam optimam humidi cum sicco habent unde ineci tione, qua absoluitur 3c perficitur mixtio, gratus odor progignitur:vt in fructibus fere omnibus videre est, qui dum maturestunt , odoratiores reddunturi fit enim in eis odor suauises gratus ob optimam humidi cum sicco mixtionem. unde ex opposito malos odores fieri diacebat Arist. 8t Theoph. lib. de odoribus ex inconcoctione qucla est ex mala mixtione. haee non a putrefactione malum odorem ac uirunt,sed ex sua ipserum natura & mixtionis modo. Fretoi -- v nde etiam haec plurimis adiumento esse possunt. nam Galeni testimonio utero strangulatas virosus illo odor saepe excitat, ut quarto de Compos med. secundum loc. cap. io. de bitumine, castoreo, pice liquida, cedria, pilis ustiς, ruta, illo, caepis comprobauit. Vnde Paul. lib.3. cap.13. epilepticis dum in amessione sunt, ad sensum mouendum, reuocandumque, naribus adhibere praecipit peucedδnum, cyrenaicum liquore, bitumen, 8c picem cedriam. Quinimδmedicamentis sere omnibus Odor quidam ingratus inest,quem medicamento im medici appellant, ob id, qudd ab exculentorum Odore maxime sit diuersus.de quo prima sectione 43.
dicebat malus odor medicamenta comitatur, eo quod genus medicamentorum cibo contra- Foetida G-
rium est: at vero scutor ille ex putredine nemini frugiferus est: eui enim ex cadaueribus de--:tentis,aut ex baratris,specubus, sentinis, latrinis, & huiusmodi 'graveolentiam pestilentem- tisi ped.ut. ve auram inspirare conducet stetidis iis,quae in usiim tum per os ingestis tum extrinsecus illitis locutus est hoc loco Aristoteles, cum quoit cur istidis ingestis aut aut illitis sudores Veuiuni. graveoletes producuntur,& propterea ruta proponit.quq quamuis in cibis danetur ad multa tamen morborum genera propellenda per Os ingesta coceditur:vt videre est apud Diosc. Vnde etiam mγωνον dicta est ἔζ γνύς τε --μ , quia semen genitale suo praesicco spiritu calidoque vapore, M tetro coagulet, quaSique arefacit unde sterilescunt, praesertim viri. n quia in quorum odores Musin,&c. J docet propositae quaestionis rationem, dicens id euenire, quoa ruta & huiusinodi cum prauo odore sint referta ubi ingerantur serosis illishumiditatibus admiseentur, quae clim sudorum sint materiae expulsae, prauum odorem referunt obseruandum autem est ea Omnia, quae Odore veheme'ti & viro . praedita sunt, calida esse desicca. hoc enim vehementia odoris praese sert, qtiemadmodum docuit Theophrastus libr. de odoribus. Cum igitur igneam habeant naturam, & partes multas pertenucs, essicitur, velis ingestis iacillimae quaqua perme ut,sicque,& humores colliquant,& crassiores attenuant, tenues vero & serosos ex calafaciunt, M ad externas aut ex se propellunt, aut naturam ad id opus peragendum incitant: Cum autem tum re ipsa, tum exhalatione S: odore iis promise antur sudores promanantes tales essiciunt, quales ipse praediti sunt natura quinimo si etiam extrinsectis apponantur, iisque pigmentis quae grauem habent odorem inungantur corpora, eundem propemodum enectum producunt.tum quod iam profluentessidores eodem odore inficiant, tum quod igneis illis, butissimique partibus per meatus cutis,& carnosos poros sese insinuantibus sei osi illi humores,qui sudorum materia esse solent,eadem qualitate prauanse t extra propulsi, etorem secum afferunt.
Cur sudamus magis tergo quam anteriori parte 8 An quod in anteriori qui-