장음표시 사용
171쪽
conspieua sensibus nostris, quia exilis admodum est. ubi vero multa fuerit, & parietib. ternis collecta adtarreat natura ut quod superfluum est cXpellat, insurgit, atque collectum
propellit. de hoc est quod dicebat. dinum videtur siemper corporu no/mihil dis ere: sita quia nilui est,&c. J Sed quoniam video
Miai eoru medicos aduersus hanc Arist. de somni loco sentcntiam, sentire non reuocationem vitalis
:... . . ' caloris ad cor, sed animalis ad cerebrum causam elle somni quo posito talia omnino esset Aris ΕΛ- quae: tionis huius dissolutio, censui meas partes esse hoc loco breuiter argumenta propo-iόἡ I nere quibus hanc Arist. sciuentiam conuellere nixi sunt, atque , si fieri a me poturit dissolutio. soluere. primum dicuntqhic in syncope tanto maior quam iii somno fit calops ad correis uocatio,& velocior, quanto pallore, refrigerationeque superat syncopizans dormientem, nec tamen dormit, nec cogitatione destituitur faepc,nec auditu. Quasi vero nos somnum ex Pera pateticoriim placitis,solum reuocatione caloris ad principem partem, cor fieri u luerimus non autem euapoi atione quadam,pi imb cerebrum petente, mox ad cor & pectus defcende iue, caloremque vitale quodammodo obruente: audiant Alexandru, qui sic habet. Cum somnus fiat co quod occupCtur a delata a capite ad ipsum pectus evaporatione calidum nobis connatum huiusmodi. n. ibidem contractio causa est segniciei ipsis sensibus: quae detentione caloris circa pectus fit, quousq, delata evaporatio, cum sit densa ab occupata ab ipsa caliditate, qtiae tota ibi simul est correpta, concoctast,& attenuata, disgregata fuerit &. hec est naturalis causa somni,& eius qui in hyeme. SI cius qui in aestate fit:
sed rem hanc nos superius longiori oratione ex Averroe cxplicuimus. non igitur hac ratione. qui syncope corripitur, quavis reuocetur ad cor vites is calor , dormire solet, tanto magis quoniam ob siabitum & velocem illum motum Lepcnuniero spiritus vitales dissi pentur, quod in somno non contingit. Argumentantur secundo,qui nimium dormit, Mea rationc & capite grauatur de morbo detinetur, aut qui non dormit, Ae ea ratione mombis laborat ex remediis cerebro adhibitis, non Cordi,leuatur: in cerebro igitur no in corde reuocatio est illa caloris sed audiant Auerrocm huic argumcntationi satisfacientem iis verbis praeterea cum cerebri usus si, ut cordis Caliditatem fle humiditatem moderetur ne cesse est cor ab illo maiorem huius functionis cumulu consequi,atque alimentu cordi transemissu refrigerari humectariq; proinde rigationib.qtiri vim frigida humidaq, obtinent perfundimus capita vigiliis assbctora creberrimeretent ni cerebri cosensu cor quoq; affici c5jicimus. aismobrem qui a solo cerebro somnum effici putauerunt, grauissime lapsi sunt.
Cur in caldariis magis sudant cum cst frigusZAn cliuod calor foris non egreditur ob frigoris circunstatu iam repellitur. n. ab hoc verum intus se peruolues, ac insidens, humores qui sulit in nobis dissoluit, sudorumque ex ipsis facit.
Ai, ,heus, Male antiquus interpres hanc qilaestionem in Latinum vertit si diligenter G raeea verbat pius considerentur,clim sic transfert propter quid in calefactoriis sudant magis, quam quando fuerit frigus. Pcssime autom se gessit Aponensis, cum credidit Arist. hoc loco quaerere cur corpora magis sudant in locis calidis,ut in continente calido, siue sita et exterior calidus, sicut stupa vel aliud, quam quando sucrit frigidum contincns, chm non hoc quaerat Arist. sed potius oppositum. neque solutioncm,quae alioqui clara est, dc manifestis verbis prolata intellexit, cum d. soluit de diuidit in duas,secundum quod duo tangit in quaestione,& pri- md tradit causam quare non sudat corpora frigido existente continete, secundo quare sit dant calido existento, cum Zc quaestio simplox sit,& omnino a proposita ab ipso distincta, 3e responsio unica sed haec refutatione non indigent,cum Arist. contextus Ec aliud quaere-iά i,... 'Ostenda ,& diuersiam Omnino solutionem proponat,ut prox imc ostendere sum paratus ei. ista, i, Quaerit igitur cur caldariis siue Laconicis positi ad sed orem prouocandum, magis sudant sud n bye tempore frigido, puta live me, aut alio tempore constitutione frigida. quid vero sint πυ-υα ριοι superius longa oratione dum undecimam problema exponebamus, docuimus. soluit
172쪽
soluit igitur quaestionem &d. An qu dciaresistris non egressitur ob catam circum Latiam repellitur ,&c ab ambientis frigiditate internu calorem colligi per cam, quam appellantanti perii hasim,voluerunt peripatetici.fieri enim volunt, ut a frigiditate acris,calori cotraria, rcpcllatur ipse calor,meatu lie,per quos idcin spirare foras deberct, constringantur. qua de causa etiam ventres hyeme calidiores esse diccbat Gal. i .Aph. l .sic hyeme tepe re aquas scribit Aristoteles L .Meteorolog.in profundis sontibus aestate frigere ob eadem Causa tepent enim hyeme,subtrahete se intra cauernas terrae aestatis calore aestate contra fruent alteratae a frigore hyemali,quod aestate inennte refugit intra terram. Hanc ambientis circumobsistentiam Alex.lib. l.probi. 6. pulcherrim. nobis explicauit, cum quaerit cur aqua puteorum per hyemem calida,per aestatem frigida sit:Respondct enim, quoniam contrarium omne suum vitare contrarium solitum est.Cu igitur fiigidum,quod ca- Ani heri. lido contrarium est,atq; exitiosum fugiat,per aestatem cum coetu recalet, ad ima telluris refugiat necesse est.quo euenit ne aqua frigida efficiatur. Contra per hyeme:quoniam cxtrinsecus vergit calor, ad ima fugies aquam tepefacit:cotraria enim in eodc loco de tempore simul manere natura voluerat.quod idem in nostris corporib.ex ambientis tum caliditate,tum frigiditate perfici docuit Gal. loco proposito: hanc circunstantiam Cum Seneca lib. 2.quaest. nai.c.8.transtulimus probans actis unitatem,contra eos, qui ide, vacuum in eo ponebant,quod auibus in eo tam facilis motus, quhd maximis minimisque Per illum transcursus sit. Aquatum quoque similis facilitas est: nec de unitate illarum dubium est,quae sic corpora accipiunt, vi semper in contrarium acceptis refluant. hanc no- ties eui petstri circui istatari am,Graeci autem isa',mmi appcllant,quae in aere quoque sicut in aqua fit: irciinstat enim omne corpus a quo impellitur Hipp.tamen lib.de nat pueri,potius in cutis ambientis densitat cm rcserre videtur: non enim in fugam contrarij restri causam ca-
Iiditatis fontium hyeme,& vcntrium eodem tempore, sed in cutis superficiei densitatem spiritu in calidum exire,& frigiditatem cx ventis pro manantem ingredi prohibentem. sed de hac re abunde satis in com nostris ad lib.de acr.aq.lo .Hipp.lib. .com. 6. quacunq; autem data opinione, citum cst hyeme in Corporib. calorem naturalcm,-spiritus in inti mis partib .contineri atque colligi,quo loco insita iis luimorem crassiorem, in penitiorib. partibus residere solitum,attenuat atque dissoluit:validiori autem ob eande caloris naturalis & spirituum collectionem facta,naturali facultate expultrice,id quod stiperfluum est corpusque grauat,ad externa propcllit,unde per culcm cxiens sudorem producit
χόνον καθs δόντων. κGπόπιικ) κω ο καθsuων. Probi. XXXIV. Cur sudor utilior est, itii corpore nudo currcnti prodierit , et iisi minor sit, qua qui vestib. indutoZAit quod laborare quam non laborare melius est in uniuersus n. sudor aut e qui est cum labore,eo, qui est sine laboro melior est. Et qui maiori cu labore melior,qui qui cu minori ma iis aute est chi labore, qui c nudo curacte prodierit: nisi enim multa coletione laborauerit, sudare no poterit qui nudus est. Indutus. n. quavis admodu moderate se exercuerit,cclcriter sudabit, propter caliditate,quae a vestimentis excitatur. Et coloratiores redduntur, qui nudi cursiam aestate exercent,quam qui cum veste. Quare quemadmodum P 3 omnes, Diqiligod Lν Corale
173쪽
omnes, qui loca incolunt bene perspirata meliori colore praediti sunt quam qui suffocata: sic & ipse seipso coloratior est, clim in bene perspirato loco est, quam quando suffocatus fuerit. quod certe his accidit magis, qui vestiti percurrunt. Pari Catione etiam qui nimis dormiunt minus colorati sunt, quam qui modice somno se recreant. suffocatur enim quodammodo dormiens.
Cum sudoris excretio sit actio naturae expellentis quod sit perfluum est,quodque minus aptum est in substantiam corporis conuerti, merito quaerit hoc loco Arist. Cur qui e corpore nudo currente prodierint sudores, etiamsi in minori quantitate profluxerint, utiliores nobis sint, quam qui sub veste in currentibus se prompserint, haec est quaestio,& dubitandi causa. Labo laborare, mn Lborare melius es inumuersum J πονῶν dixit laborare meliu ς'' in ΑΠ uniuersaliter quam non laborato, ubi ποεῶν dixit, non in co significato, quo nimio illius via succedere quotidie videmus noxas multas, magnasque. sic enim qui labores coacti subeunt, coacti dico, aut cgestate, aut sic ruit utcm scrutentes, aut alio quo uis, quam ut se tantum exerceant, proposito, fossores, messores, remiges, baiuli 5 huiusmodi melius se haberent, cum saepenumero oppositum Obstruemus: quamquam enim usum saepisti me exercitationum iustarum reportcnt,quia tamen neque proponitum id unquam habent ac saepius sine eo frustrantur, quem nec intendunt quidem ab hoc labore, cuius hoc in loco mentionem facit Arist. cum uniuersalitcr meliorem statuit laborare,quam non laborare, excludendum dicimus. laborem igitur intellexit, qui exercitationis rite pcra hae perpetuus cst comes . hunc quieti praeserendum duxit ante eum Plat. in Theae t. dum habitum corporii ab octo & quiete destrui, ab exercitationi b. vcro N motib. conseruari scribit: quod Ei fellitio forsiaia ab Hipp. didicerat6. Epid.α σκησις , nempe quod innis viiii ' hoc sanitatis conseruatio collocatur, ut ciborum facietas vitetur,& exercitationes corporis in frequenti v Q habeantur. Hinc lib. de diaet. I. idem dicebat hominem, qui comedit, minime sanum vivere posse, nisi laboret Λ iure quidem merito. nam cum in hoc pcrpetuo corporis nostri defluxu depcrditae substantiae necessaria sit instauratio,quae omnino depe deretur nisi alterius succedentis adminiculo foueretur,excrementa,& fit perflua recremeta assidue etiam in corpore nostro produci necessc est: cum nulla omnino reperiri possit res, quae sic in alitae partis transire substantiam totam queat,ut nihil piorsus restet quod naturali calore euictum in alimoniam non ccdat,hoc ipsu in quod non cedit excrementum est, quod expclli aliqua ratione e corpore debet,aut absumi, ne multa magnaque damna comporibus inserata nihil est autem quod aut felicius,aut commodius, huiuscemodi, ubi altius impacti fuerint, expellere possit, aut euacuare ipso labore & exercitatione. quiete enim profundius impacta crasscsicunt,atqhic ad educendu dula ciliora reddutiar. sic igitur labor re melius esse dicit Arist. quam non laborare. At video Erasistrati sequaces,ti Asclepiad. Prusi en contra Arist. hanc sent. ita argum et aristabor naturae nostre inimicus apparet, quod
iucunditatem dc dulcedinem, quibus nunquam sanus homo priuari debet, E medio tollar. quare sic sanitati potius obesse videbitur,quam prodesse. At falsum cst sanitatem sola iucunditate,& dulcedine conseruari solere: potest enim cum molestia csse, modo ca ncque 'modo exc dat neq; multo tempore perduret qualis cst molestia,quae in hoc labore iuncta est, Quae breuissima est,cum tunc terminetur exercitatio, neq; immoderata,quae potius erit maioris Sc longioris delectationis praeparatrix, nepe quod corpus a supci fluitatib. liberet: omnis autem naturalis inanitio Arist. test .s. probi. aelcctationem asturre solet Dixit autem quod Nniuerse generatim, v l,ut in genero dicam, significat, ut nobis ostenderet,id utique in uniuersum vcrum csse,non tamen ita absolute: ut aliquando non prestet quiesce-η;i;ris non re quam laborare. Docebat enim Hipp. lib. de morb.vulg.biliosas valde naturas S: valde multu e - calidas debere qui e secre : at ne cos quidem omni exercitatione priuari debcre docuit, i. ' de san tuc n. Gal. scd vehementi illa, dc quae vere laborem SI calorem secum aflcri. sudor in Sudor autem quiescum lato e , eo quieusinetibore mestores, di qui cum marori Lbore meliar, ζό ό ab Orc S excrcitatione dicebamus cxcrcmenta in corpori b. aggre lior. gata attenuaII,atqῆ pCr motum alteri. ut sudori b. aut intensibilib. cuacuationi, per meatus corporis, qui codem calore reserantur magis educi,& a natura expelli post 1iu sud5r igitur qui cum labore fit, excrementa in profundioribus partibus existcntia ad ambitum attrahit, atque propellit: quin& quae crastiora sunt attenuare poterit facilitas, quam si cum paruo labore promoueatitur: nobis Cnim potius ostendent corpus multis excrementis esse
174쪽
resertum proptereaque leui quacunque motione ad eXtimam cutem transfundi. quod vero Eι φιι cum maiori Lbore melior, quam quicum minori. J ita intelligendum est,ut labores ij ad edvehementes non 1 unt,ut terni in os verae exercitationis excedant: sic igitur labores ros exclu-dcmus,qui aut labres, aut corpori S sccitates immoderatas, aut lassitudinum genus aliquod inuehere possi sudores igitur umeliores erunt, qui cum maiori labore cxpelluntur , quam
quicum minorit modo metas vcrae exercitationis non transeant.
qu aurem si cum laboraclui e nudo currente prodierit. J Applicat, quod dixerat, incliorem
esse sudorem, qui cum maiori labore prouocatur, ad sudorem qui u nudis corporibus sese exercentibus cursu prodierit,dicens ea ratione utiliorem c sic eum,qui e nudo profluit. quoniam cum maiori labore prolicitur. probat hoc quoniam i nist multa comentione laborauerat,s- dare non poterit, qui nudus es. J chun enim nudus ambienti cxponatur, qui potius repellendi vim habet quam proliciendi sudores, nisi vehementer se agitauerit, sudorem clicere aion po terit, secus quam vestibus indutis accidat,qui cum ab ambientis frigiditate vestibus se delendant, iisdemque vestimentis apertum coi pus incalescat, quouis movi ctiam leuiori acccdente sudor pro manare potcrit. Et coloratiores redduntur Di nuri cursium aestate exercent, quam qui cum veste. J Dcsumpsit, ut sui moris e It,hanc sententiam Aristotcles ab Hippocrate lib. i. de diaeta:qui sic habet .cςterum Cursus longi,& curui se ii sim facti calefacientcs carnem, concoquere, ac distundere post uni,
α vim cibhrum in carne concoquunti verum corpora tardiora ,ac crauiora r ddunt,qua cursus circulares.& paulo post Qui vero in veste fiunt,eandem vim habunt,magis auteni excalefaciunt, & corpora humidiora iaciunt, S decoloratoria, quia sncerus spiritus allabens ipsa non depurgat: sed iii eodem spiritu cxercentur.quod id ipsium cst,qiuod ab Arist. hoc loco sub in itur,sed longiori oratione cxpressum, cum dicit, quinadmodum omnes quI loca incolunt, beneperstrata meliori eriorepraediti sunt ,sic Niam ipse, &c. J Probat enim quod dixerat exemplo. ut enim omnos, qui loca libcra SI aspirantiora incolunt, melius colorantur iis qui impedita Si silentia tenent, sic etiam seipso quiliive coloratior est cum veluti spiritali amanti placide patct, quam cum perstrictus, obductusque a calore nimio angitur. quod coit E iis ac-Cidit magis, qui vestiti percurrunt. non est autem praesentis loci demonstrarc veritatem illius propositionis,coloratiores esse qui loca bene perspirata incolunt,cum longa oratione id ex .plicuerimus in com nostris in lib. de aer. aq.loc Para ratione etiam,qui nimis dormiunt miniss colorii sunt quam qui moice somno si recreant. I Focatur enim quodammodo dormiens. J Alio itidem excinpio idem probat. ubi obicruandum cst 'ormimes in omnibus Codicibus Graecis haberi, pari ratione etiam,qui nimis dormiunt, quod cit, bene colorati sunt. quod praeterquam quod repugnet Hipp. h. de diaeta. & lib. de lorati. flatibus, ubi somno nimio refrigerati sanguinem scribit,sibi ipsi adueclaretur,qui id non pio-haret, quod maxime desiderabat. quapropter optimc annotauit Sylburgius in melioribus
sortasse legisse Garam risi,quod eli,decolores, aut minus coloratos. quam lectionem liabuisse manifestum est antiquum interpretem,qui sic legit, minus colorati sunt. usque adeo enim optimae de saluberrimae rei,& sine qua consistere humana natura nequeat, damnosus est usus,ubi superuacaneus de immoderatus fuerit, ut effectus omnino pariat contrarios. Etenim sicuti modicus & tempestiuus somnus vitae necessaria, conuenienti agendi quiem s. m. v scendique vicissitudine subministrat,ita immod cratus, Contraria omnia quasi ex aduerso op- modetatus
positus, adfert: utilitas enim ex primo quaesita,atque adeo acquisita dest ruitur tota: quae spiri- r,. :s
tuum est generis omnis instauratio ad agendum,ad obeundaque commodc vitae munera, ex ariri, &alimenti concoctione ob natiui caloris ad interiora reuocationem, facta. ea nimirum com ni immoderato usu dissipata atque oppressa perit uniuersa. certum Enim est primam &potissimam innati caloris commotionem habendam eam esse, qua se te foras ad agendum concitat, hiscquc primo intcndero naturam: secundam autem qua intro agitur, alimenti tantum Caula,ut concoquat. quod cum peregirit, rectum est, ut sora S ad nauma rui sus propria, tanquam inprouinciam suam redeat. Immodcratior autem somnus innatum hunc calorem diutius seriantem intro detentum desidem,torpentem,ignauum, pigritiaque sua mox periturum,ut ignis omnis,quem nulla aura ventilat, omnino rcddcl. V nde torpore etiam debilitatus materia multa obruetur,quam conficere nequeat. quo fit ut cum ad propria externa munia peragenda , rarius ad extimas partes moueatur, tum etiam quod crassior factus & frigidior minus mobilis fit, decolores facit externas iaci ci partes , in quibus tanquam in specula quadam solet elucere. sic igitur Aristoteles dicit lIUocatur enim quodammodo do micnsJid cst,
175쪽
qui nimis dormiunt,quippe qui, veluti adstricti, & propemodum strangulati miniis reliquis sese modico somno recreantibus colore florent. λ α
Probi. XXXI. Cur in lucta animo aestuantes pedibus sedant non facie Z in aliis vitae muneribus sudantibus nobis, potissimum facie, minime autem pedibus Z An quia agonia timor quidam est in principio operis: timor autem est in frigidatio superiorum . quapropter & pallescunt facie aestuantes animo in lucta: pedibus autom mouentur& laborant. faciunt vero hoc aestuantes animo in lucta, Mquodammodb exercentur propter quod merito sudant ei qui sic laborant,manus etiam perfricant: dc remittuntur, dc distenduntur, & permittuntur, & nunquam quiescunt: moti enim sunt ad opus, quod calor eorum collectus sit in locum, qui est circa pectus conuauior. unde undequaque ipso& sanguine accurrente,eficitur ut vario motu,crebroque agitentur. Maxime autem sudant, quia ij quidem assidue laborant i caeterae autem corporis partes quietem aliquam astequuntur pro situum & motuum mutationibus.
Expositio huius quaestionis petenda erit ex commentario ad quaestionem vigesimam
Probi. XXXII. Cur in caldariis neque uniuerso igne praesente magis sudant,neque minore semper facto , sed sit peraucto. stiperaddito enim semper in laconicis magis sudant, quam si principio statim tantundem ignis adsuerit. An quod multus a principio carnem & cutem summam sic cam occupans urit, atque testaceam reddit:. Disiti eo by Coral
176쪽
reddit: talis autem reddita sudores obtrudit: moderatus autem magis carnem relaxans,eam rarefacit,sensimque internum humorem excitat,ut excerni, educique possit. sic autem se habente scarne J plus ignis superinductum prosundioresque carnis partes permeans ob raritatem, humores iam inde tenuiores redditos in halitus conuertit, subtilesque ipsorum partes secernens,educit cum spiritu.
Dum problema Ir. huius sectionis, quod idem est cum praesente, quoniam hane etiam Aristotelis sententiam explicuimus, quae alioqui manifestioribus verbis hoc loco est explicata,ne saepius eadem repraere cogamur, lectorem ad illum locum reuocamus. λγ.
ωλοῦς' - οἰκειο-ου π οProbi. XXXIII. Vtrum potitis aestate promouendus cst sudor, an livem e 3 An hyeme quidem imus se contrahens calor concoquit, 3 extenuat in spiritum humiditates, quae sunt in nobis. ideo omnibus aut pluribus absumptis non indioeni sui expulsione. aestate autem per rarefas tam carnem, egrediente calore minus concoquuntur, qui in nobis sunt humores: quare exhauriri postulant. retenta enim temporis progressu putrescunt,& morbos faciunt. Putrefit cnim omne externo calore, a proprio vero fit coctio. Inaest ate igitur externus praeualet calor. quo fit ut putrescant magis omnia in ea. Hyeme autem naturalis, hinc putredinem producere minime potest hyems.
Quod quaestio haec vat ias haberet sententias, atque in utramque partem posset dissiputari. usus est,quemadmodu alias docuimus,dictione πο υρον,non M. Disputari enim in utramque partem polle,vel ex problemate 2 I. colligi potest , ubi propositionem hanc d scutienda in medium proponens, quamuis eandem sequatur setuentiam,quam hoc loco amplexus est, nempe promouendos magis esse sudores aestate, in contrariana tamen partem disputat cum diciti s cuni magis humidis mus, di dociliores ad sedandum me diligentia, qu.rre Heme oponebis magis quo magna adest matriis o excrementa is coctionem non perducuntur, iterum restiferato, etiam extra naturam,h me. J iis enim verbis,mea quidem sententia, argument.itur ad probandum potius hyeme proliciendos esse sudores, quod eo tempore magis humiditate abunde mus, & dissiciliores ad sedandum simus .sine diligentia: tunc enim Hrapite ad infernas partes excrementa multa pituitosia deserti solenti dissiciliores vero ad sudandum sine arte sumus, quoniam uniuersum corpus solidius redditum cutis externa magis constipata constri-liis, ob ambientis frigiditatem, ipsius meatibus. quod si excrementa dissicilius concoqui scribit quod iis aduersari videtur,quae in hoc problemate proponit,cum hic asserat hycme omnia facilius concoqui, id de concoctione,in locis naturalibus facta, intelligendum est, non de c.
crementis aliundo allatis, puta a capite. cum enim ambientsi iniuriis semper exponatur caput, naturaque sua frigidum sit&humidum ccrcbrum,excrementa eo tempore multo plura in eo generantur,quae ctram difficillime concoctiones admittunt. reprehendendus autem et
Aponensis,qui ex illis verbis ita praepostere sensum eliciciis oppositum colligit: quamuis errorem agnoscens fateatur se non fatis assequi, quid illis verbis sibi velit Aristotcles. Frietur que etiam aliter posse exponi. Dubitandi igitur ratio ea est, quae eo loco ab Aristotcle est propolita,
177쪽
proposita,& a nobis explicata. feme quidem intus si contralens cador concoquit, is ex exuum stiruum iamiditates , qua sunt m nota. ιδεο omnibus aut pluribus absumptu non indigenιβι ex.-bita pugione. J sudorem minus necessarium esse promoucre docci hoc loco Arithoteles, in hue me si, piomo- ea ratione, quod ad intimas parte reuocato calore naturali, M ad propriam scdem, locaque: R . - quibus celebrari solent coctiones. ingesta alimenta quam pCrfectis sine conc , .mez quit, unde palicissima ctiam excrementa generantur: quinimo si quae adsunt superfluae humiditates vi caloris extenuatae,in halitus digeruntur,insensibiliterque e corpore pelluntur, qu oHψε ε mi- fit, ut expulsiotae per sudorcs minime opus habeant. At postremo huius sectionis probi
i i. δ'' mate clam candem fere quaestionem proponat, alias aliquot reccnlet rationes, quibus no-'' bis perlii adeat hyeme miniis esse sudandum. Prima est, quod hycme optimE constitutus est
. corporis h.ibitus in raritate &densitate. quod vcro optimc dispotitum est , nullo modo debet diliolui. dissoluitur autem quam maximi: cum hi sol labore, aut alia ratione procuratum dicit enim, qui enim si dorcm mouet, labefactat, confunditque corporis habitum. at subditaliam rationem, quod cum cxternus corporis habitus, dum sirdorem prolicimus, laxetur,rx ribrquchat caloris, qui internus est,& naturalis, & in umina rodactus, maxime viget , cducitur atque minor redditur. Vnde alterum etiam sequetur incommodum, ut expiratus immi-nitusque, minus commode in variis trigidi ambientis resistere potet it. Quin quod non parui momenti est, externa tum frigiditas tum humiditas naturae nosti ae inimicae facilius sese insinuabunt per apertos cutis & carnis meatus. Iis igitur motus eo loco concludit minus hyemecise praeparanda Coi pora ad sudandum. Glate amem per rarefactam carnem egrediente calore minus toπcoquuntur , qui in nobis unI -- mores quare exhrurm Posulant. J Hic docctat state magis vile proiiciendos sudorcs , quod eo tempore calor naturalis languidus existens ac do bilis minus commode cibos crudosque humores concoqucrc potest: via de cxcrem nta plura generantur, de ob id exercitatione calor naturalis magis est adiuuandus, ut melius suas edere possit actiones naturales, potissi inum
autem concoctionem: magiique sudor motu proliciendus quo excrementa illa exinaniantur, H eme me nCque diutius intus retenta, putredin m contrahant. AEstate auicnistrariorem cile colim,& calorem naturalem per poros apertos magis evanescere, unde coctiones minus etiam coctione, qua tCmpore et blal tur. docuit magnus Hippprima Aphoris is .cu Dd cit, ventres hyeme de
vere calidissimi striat, Ac somni longissimi, quare per ea tempora alim lata copioliora sunt cxhibenda. Etenim tunc calor innatus copiosior est. ubi doctissimus eius interpres Gal. dicit, ventrἔ igitur hyeme & vere calidissimi sunt, non simpliciter, sed calore naturali, cuius sub stantiam antea oste iidi. C.iusam vero ob quam hic idem calor hyeme augeatur cliam Aristoteles explicuit. rcfugit enim per circumitantem exti insecus frigiditatem, licuti rursus ad sibi a finem protenditur. Atque ita contingit dissolui quidem ac diis pari cius substantiam temporcae. tiuo: contineri autem ac cohiberi & in profundum secedere hyemali. ob id igitur &coctiones di sanguificationes & nutritiones hisce temporibus fiunt meliores; & mox. Nam calor corum ad interiora se colligit hyeme, non carnibus ad haec, prima sede relicta,rciugientibus, sed spiritu una cum sanguine. M paulo post. Hic igitur cum sit omnium ope
rum naturalium causa, quia copiosior cit hyberno lcmpore, idcirco cibi appetentiam intcndit, coctiones auget, ec plus sataguinis accumulat,b crastius corpus ciscit, do,ut se perfluitates excernantur prouidentiam habent. At calor circumfusus non modo superfluitates,lcdaequalitCr omnia euacuat, materiam inutilem, & ea etiam , quae in corpore secundum naturam continentur, una distbluens per eam, quae a medicis occulta diffatio nominatur, quam ca-' lor innatus operatur. Ostensum autem est a nobis, in commentariis de viribus naturalibus, naturam non solum appetere conscere agglutiriareque singulis partibus proprium alimcntum, sed huius quoque super fiuitates difflare. ac quanto sortius extiterit calidum innatum, tanto magis dimatio effugit sensum. Ob hanc causiam Diocles inquit, ludorcs este praeter naturam, quoniam in omnibus quae ad corpus attinent, recte administratis, Ec alimcnto a natura subacto, nunquam sensibilis humor per cutem excerneretur. Quaecunque enim in bal-ncis, aut vehementibus excrcitiis, vel propter calorem aestiuum exsudant homines, cx causis violentis originem habcnt. Bene igitur omnia tempore hybrino administrantur , quando hyems mediocritatem seruauerit. cuius rei indicio sunt naturae opera sortiora Naincibili ventriculo bene Concoquuntur, quoniam calor innatus plurimus est: S una sup ei fluitates somnis longioribus expurgantur. quae quidem cxquisite exicnuata sunt per cutem,quae vcro in vapores convcrsa sunt, per expirationem quae vero in vapores conuel la sunt, per expira tionem, quae vero susscientem habent cralsitudinem, per urinas. Contra autem omnino aesta
178쪽
te eueniet in qua elan calor innatus debilior redditus sit,& debiliores fiunt coctiones de plura aggregantur excrementa,& natura indiget adiuuante,ut ea expellere queat .Et hoc est,quod sibi volebat Aristoteles, cum dicebat ruenta enim te om progressu putreficum, o morbos faciant. J reddit huius rei rationem Cum dicit, sputrefit enim omne ex rem calore a proprio seros coctio. J Docuit hoc mani seste alibi Aristoteles cl. Meteorolog. cum putredinem definiens, interitum siue corruptione dicit esse propriae te innatae caliditatis in uno quoque humido ab aliena caliditate: concoctionem vero eodem libro definit perfectionem esse in unoquoque humido , proprio 3c innato calido ex appositis passi uis. quibus
patet Aristotelem putredini non generationem apposuisse,sed concoctionem,sicut con- Pimel, coctioni non corruptionem,sed putredinem generatio enim de corruptio actus quosdam significant momentaneos,qui concoctionem & putredinem tanquam praeuias dispositio- D'dies αε nes,subsequuntur.vi enim proprii & innati calidi perficitur humidum. ponis ueriscisur autem illi apte admixto*co. JMiscibilia ad Unitatem perducuntur , qua est pro- stinis priopria forma mixti,& mixtum generatur. Concoctio igitur est tanquam via,S transi nutatio, quae tandem generatione mixti derminatur. Clim autem putrefactio sit illi apposita, ti 'Iuis. ἡ censendum erit eam esse transmutationem, qua dissoluum tir, & separantur ea, quae per concoctionem in mixtione ad unionem perducta si int. 8c sicut coli coctio fit ex victoria α' ζd s.caloris insit inta putrefactio fit ex eius imbccillitate,cum ille amplius continere nequit ea quae mixta erant. unde necesse est,ut superueniente calore cxtranco sie parentur & ditat . Mantur. naturalis enim calor duo habet ad uosaria, Vnum quatenus calor, & id est frigus. alterum ut est naturalis,& est alienus,externus M praeter naturam rei. Declarauit autem Gal. . de diffish cap. s. quis esset is alienus 5 cxternus calor, clim dixit, externum verti, vel alienum calorem voco,qui neque ingenitus est,nequo proprius cuiustitie rei.
In aestate autem externus praeualet calor quoμ vi putrefiant magis omnia in ea. Hyeme autem natu
rudis. hincpauedinem produceremio e potest 'ems. J Argumentum est putredinem natura Iem Calore externo fieri,qui intus est, perdente: quandoquidem mi talis sit clim minor ille est, Be minus potest, utpote ad naturalem Calorem impotens. unde 4. Mcteorolog. dicebat frigidis temporibus res minus putrere, quam calidis. Ex iis igitur ut tandem quς- stionis huius conclusionem Colligamus, Aristoteles, aestate magis quam hycme, sudores
esse excitandos, concludit. Etenim aestate perraram solutamque carnem c corporibus Hyeme po. nostris calorem euadere, humoremque ideo concoqui minus posse, utpote calore concoquente debilitato. Exhauriendos itaque esse, ne, si permanserint, temporis eius putre-& suduies scant qualitate, morb6sque efficiant: nam quaeque externo calore putre sicunt, ut suo quodque calore concoquitur. Hyeme vero, quod valido calore naturali existente, e . ali- quorunia. menta melius conficiuntur , & excrementa minus generentur, ex quibus impendere dicebamus periculum, tum putredinis, tum morborum multorum. Reprehendunt aliqui Aristotelis sententiam censentes hyeme corpora magis esse exercenda, siudorόi huc mastis
prolici elidos aestate autem potius quicti indulgendum, sudorcs que miniis esse proliciendos : in suam hanc sententiam confirmandam adducunt Hipp. aut horitatem 3. de diaeta, ubi hyeme & frigidis temporibus laboribus maxime indulgendum seripsit. quam sentcntiam secutus videtur Soranus Ephaesius, Paulus AEgineta; ille lib. Isagog. medicae cap s.
hic autem libro primo cap. 3 I suae mcdicinae, qui aestate dc autumno minus, hyeme Sc vere plus esse exercendum voluerunt: quibus auctoritatibus rationem adiungunt aestate& autumno corpora ab ambiente aere satis esse exsiccata, squallentiaque reddita, propterea non amplius per motum arefieri debere neque alioqui calorem, alioqui languidum de imbecillem magis retundendum, minuendiimve. Q gasi vero non constet minori labore laestate sudorem promoueri, mediocri vero exercitio non modo calorem languidum non reddi magis δρ imbecillum, sed robustiorem Ec vividiorem fieri. quamuis autem siti dorc latio. humiditates excrementitiae evacuentur, &E corpore pellantur, non propterea tamen sicciora redduntur corpora: nisi siccitatem dc humiditatem corporum naturalem penes excrementitios humores velimus attendere e clim alioqui constet expulsiis e corpor superfluis excrementis, εc meliores fieri coctiones, δc naturalem humiditatem augeri, verinuesqualiorem, qui ex absumpta naturali humiditate oritur, tolli. Hipp. autem cxeo lib. deprompta auctoritas quamuis non multum facesscre fortasse nobis posci negotii, quod inter genuinos de vere Hippocraticos libros, liber ille a viris eruditis non censeatur: si tamen ea quae 5c de exercitiis aestiuo lcmpore, de de iisdem hyeme subcundis, ad pensum reuocare voluerimus, non magis promouendos esse sudores, aut exerc nda corpora voluisse
179쪽
voluisse dieemus, hyeme quam aestate : sed quoniam verba per se ipsa manifesta sunt, ad
eum librum lectores remitto. Paulo audem Aginetae & Sorano semper anteponendam esse censui magni Aristotelis senuentiam, potissimum cum tot, tamque firmis rationibas si minus
Probi. XXXIV. Quam ob causam sudoribus ab interno vel extrinsecus adueniente calore factis, horror in aliquibus sudoribus fit 3 An quoniam a calore quidem interno cum prodeunt, ex amplo loco in angustum, ad comprehensionem plane
calidi contractis ambitum obturant:deinde carne etiamnum madefacta 5 calore exeunte. Calor autem exterior adueniens corpus primum rarefacit, tum internus naturalis calor profluens horrorem facit.
s./; es eis, Quaerit cur dum aliquibus sedores prodeunt, horror superuenit. dubitandi ea est ratio, ii qui h* quoniam horror frigiditatis soboles esse videtur, sudor autem sime internam siue exte . iat. eam nam causam efficientem consideremus, calorem habet pro causa. qaunum ac requirim intereo cum ρυιμυσι,&c. J duas partes habet haec responsio, intellectu tamen difficilim pro duplici esticiente sudoris causa,calore interno M externo &ptimum causam horroris docet ubi sudor ab interno calore pioficiscatur, Ut enim ii dor ab interna causa proueniens, expelli debeat calor ad intimos recessus debet remeare, ut attenuata materia in penitioribus partibus residente possit illam propcllcre: ex retractione illa externae partes calore destituuntur. ex amplo enim loco in angustum scis contrahit calor,tuncque sequitur horror, qui simul cum sudore persentitur profluente iam materia attenuata ad carnosas partes, atque eas madcfaciente quam maxime. usus est enim voce , quam multa humiditate persulam significare demonstrauimus incom. de aer. aq. loc. hoc igitur modo sudoribus ab interno calore propulsis non est absurdum quandoque horrores persentiri ubi ridendus est Aponensis,qui vocum et Me tu ad febrium accessiones, aut circuitus refert: cum nihil hic agat de sebre, sed de ambitu corporis, & secessu. Deinde earneti minxn defacta secore exeame.J Iis verbis aut quod superilis proposiuit, absoluit, nempe calore ad intima primb retracto, frigus excitari, mox vero sudorem saperuenire, madefacta carne, & calore naturali ad externa tendente. aut certe aliam causam affert huius quaestionis, nempe ex madefacta carne, Sc serosis humidi totibus ad ambitum corporis transfusis,& sudorem prouenire, & horrorem, tam ob frigidatem ma
teriae, tum potissimum ob caloris naturalis, ob raritatem pororum,cuaporationem. Calor autem exterur aduenum, eorpusprim raresiacis, tum internus msuralis rabr profluens
μό-.A. secit. J Docet rationem quomodo profluente sudore etiam horror persentiri Husi sudo possit, etiam si ab externo calore sudor hic proliciatur, puta vi ignis in vaporariis. id i enim fieri dicit ubi vi ambientis calidi pori corporis rarescunt, unde naturalis calor facilὶ.b Gieini, dissolu i potest,&in halitus transire simul cum sudore ivnde partes calore naturali desti-
, - ' Certe externi caloris Occursu , cum naturalis tanquam contrarium fugiens ad intimas partes corporis recedat, destituuntur carnosae partes & cutaneae pro
inde simul cum effluxu sudoris persentitur horror. quod iis accidit qui ex improuiso aqua calida nudi persundutur: tunc enim calore naturali retroced cnte etiam si calidii aliquid Occurrat,rigorem tamen solet excitare. Multa hic de horroris causis ab Aristotcle propo-
180쪽
sitis, essent adpensum reuocanda, atque Galeni hac de re sententia esset examinanda, sed quoniam ex professo de hac re octaua sectione problem. egit Aristoteles, merito ad eum l
Cur sudores calidi frigidis meliores habentur Z An quoniam omnis sudor
excrementi cuiusdam secretio est, parum autem excrementi amplius incalescere consentaneum est rationi: plus vero non aeque,sed minus. quare frigidus sudor multi excrementi indicium cst. qua ratione etiam longiores morbos facis.
Sudores frigidos deteriores haberi quam calidos communis est apud omnes homines sudoreis i sententia ab Hipp. medicinae parente defluxa. is enim η. Aph. 37. dicebat, sudores si igidicum acuta quidem febre mortem,cum mitiori autem morbi longitudinem significant.& 42. dii,& eui. sudor multus calidus vel frigidus semper fluens frigidus magis, alidus minus, significat morbum. quod N in prognost. de Coacis praenotionibus, tum Sc lib. I. de morbis repetiit. huius igitur rei causam inuestigandam sibi assumit Aristoteles, cum sudores eandem SI cificien- rem & materialem causam habeant. An qu momnissudor exora remi cuiusdamsecretio est,parum tem excre-Hi,3ec. J Docuit sudor si igi- Galenus in com. 3 . . sect. Aph. diuersam aliquando esse causam frigiditatis sudorum in si, ibis ii, acutis febribus,ab ea quae in diuturnis. quamuis enim stigidi sudores maiori ex parte ex mul-ta materia fiant,frigida actionem caloris siue naturalis, siue praeter naturam subterfugiente, ' in acutis tamen aliquando re lutionem natiui caloris ostendit, ad quam etiam simul cum vita terminatur sobrilis calon potest quinetiam in acutis febribus praesertim ubi interna ca- Iem, externa autem frigenti ut 48. . Aph. scct. sudor emanare frigidus.neqtie enim mirum iis Partibus stigidis externis & curaneis existentibus sudorem emitti frigidum:qubd si quispiam obiiciat, ut sudor remittatur adesse actionem aliquam caloris debere, utique id verum cile assirmabimus,sed tamen tantam selum esse vim caloris, ut tenuiores partes dissoluat, at tamen easdem dicemus non posse calefacere: ut niui & glaciei accidit, quae vcmo temporc a sole dissoluitur, aqua tamen liquefacta frigida persentitur. At Aristoteles quod frequentius' in vita contingit, quodque saepius obseruatur,considerauit,at illius causam sitaculatur in hoc Hipp. secutus, a quo etiam haec videtur mutuatus lib. I.de morbis.cum inquit, Quare quandoque calidus fit sudor, quandoque frigidus , haec est causa: Calidus cnim de perc. alefacto malo Jexusto & attenuato & debili, & non valde multo secernitur: necesse est calidiorem ipsum ex corpore excerni.Frigidus autem de ampliori malo secerniturdi de eo quod reliquum est, M adhuc validum, & nondum putrefactum, nequC attenuatum, neque exustum, Ac frigidior de crassior, degrave olens magis prodit.Manifestum autem hoc ex hac re fit. Qui fiuidum sudoretii exsudant, e longis morbis plerumque aegrotant, inualc-scente malo eo,quod in corpore relinquitur: qui vero calidum sudorem excludunt, citius a morbo liberantur.Constat igitur Hipp. hoc loco velle sudorem frigidum semper dominium significare paruum caloris super materiam morbi,siue id contingat ob materiae frigiditat in quod raro accidit, cum huiusmodi febres non soleant esse sudorificae ut amphimerinae, aut ob multitudinem materiae peccantis , quae non potest vinci nec a calore febrili , nec a naturali : & ideo si morbus acutus sit , materia calida erit, & cum adeo vineatur natura , ut sudores prodeant stigidi, hoc erit maxime lethale. quod si non se
calida, sed crassior de frigida, tune longitudinem morbi nobis ostendit. sic diccbat Hippocrates s. Epid. In cranone antiqui dolores frigidi, recentes vero calidi. Hippocrates