장음표시 사용
211쪽
Alexandis . Vettii nistemulent
malis, paucis iis verbis comprehendi dicimus, licet multa postea probabiliter alia ad hanc rem,sed potissimiim ad secundam partem explicandam protulerit ut vero hoc melius intelia ligere post mus, sciendum est Theophrastum lib. Vertigines fieri putassie, vel
ubi spiritus alienus circa caput venerit,uel ab humiditate,vel a circulari capitis motu, ae causae cerebriim inuadentes,vel afficientes cssiciunt inquit,ut omnia circumuolui videantur: nihil enim in visu disteri ut tum intrinsecusaut extrinsecus manens st. Luculcntius totam rem hanc prosecutus est Gal. tum 3. Aphor. 17. tum potissimum I. de loc assecl. 8. Verum climrectum sit iudex ipsius obliqui, ut docuit Aristoteles, sciendum est, visum percipere, & suo
fungi munere, in conspiciendis externis obiectis, secundum naturam, non secus ac caeteros particulares sensus, ubi de obiecta in promptu lint, &nihil in organo contineatur a natur alienum : squidcm eorum,.quae extIinsecus occurrunt, vel ingressum prohibent, vel laltem iudicium pei turbant, ea quae intus continentur praeter naturam:quo fit ut vertiginosi cum M ganum proprium caput & cxterna circumagi iudicent, neque in externis obiectis nulla si ibsit culpa, necessatio intus aliquid esse oportet, cui noxa haec accepta referatur. quod cum imus circulariter seratur, efficit, ut externa tali motu cieri vigeantur. At nihil hoc aliud esse poste censuit Cal. quam animalem spiritum, cuius naturalis blandus, Sc rectus motus, ad olgana sensus, in eum qui perturbatus est circularis transimulatur: per quem dum externorum obiectorinil ccies, ad primum sensorium deferuntur, non debet intrum vidcri,s eadem ratione agitari videamur. Sicque delatae efficiunt ut obiecta, unde productae sunt, citcumuolui videantur. Clim vero motus hic spirituum inordinatus non cxternam ullam causam habet, internam habere necesse est, eam autem censuit Gal. flatum, suligin , aut
vaporem: quod huiusmodi inordinato metu ii strantur, ubique impςdimentum imae lacrint, ut fit dum ad sinus cerebri deuenerim, circumaguntur, similemque motum in sipiritibus producunt. Alex. quicunque tandem is sit, dum huius problematis rationem inuestigat, sim, lem fere assert. Vinum, inquit, haustum vaporosam spirituum exhalationcm ad cc rebium mittit,qui spiritus cum digeri, & consumi nequearit, pi iusquam temporis spatio consumantur, aut concoquantur, per Cer brum volutantur, S perturbati ita per conspecti uos i cruos
ad pupillam profluunt, faciuntque ut obuiae res tales videamur, quales ipsi sum. aflectum enim interiorem foris esse imaginamur, quo fit ut vortigine tantis cr teneamur. Haec tamen Alem sententia hanc habet dissicultatem: vix enim fieri posse vidctur,ut spiritus ad Cerchrum peruenientes, per opticum Deruum transeant: cuius tam angustus est aditus, si vcre aditus est, ut vix quicquam admittat, dc in oculum initomissus a rctriformi tunica, de aci ni allino praepeditur, ne in aqueum humorem pertranseat. Aristoteles autem tum hoc loco tum pt oblem. r. I. ubi rem hanc repetit, de uberiori oratione quantum ad hanc partcm de circulari motione persecutus est aliam rationem sane, quam nobilem, & ex princ piis scientiae opti-ccs omnino desumptam proposuit , quam quas per compendium cx utriiqLc locis cepi Om pium proponere institui. Supponit igitur primo nihil in praesentia rcscrrc si sequamur Platonis es eorum sententiam, qui voluerunt vi fionem fieri aut radioruni extra misistone,aut ipse cierum susceptione. quod voluit Aristoteles,dc sequaces:quod etiam in Licteorologicis assi mauit. secundo supponit visus actionem quanto vehcmentior est , & cum maiori des derio eo rectius de per magis rectam lineam scri. econtra autem ubi dcbilior est actio minus perrectam lineam fit, magisque circulariter mouetur: exemplo sint sagittae lcuesic huiusmodε quae ubi in principio vi expellentis mouentur, recta seruntur, eum vero longius progressae fuerint, atque descendant circumferri videntur. Clim igitur visio temulentorum non vel citer fiat, quod spiritus debiles ob admixtionem sunt, circularitcr moueti videntur, quia res visa conus bass est: dc cum visus rem conspectam non deserat, circv mferri videtur,quia non eodem intuitu rem conspiciti hoc autem euenit, quia oculus figura circulari nempe rotunda praeditus est. & id ostendit, quia conus Ad acutus trianguli angulus ad pupillam pertinginquo mediante virtus visiva specie visibili mediante videt rem visibilem , cum ficultas non adcti imbecilla facta est , ut visibile aliquo modo non videat, mentitur tamen de fallitur in operatione videndi ratione loci: quoniam non vidci obiectum in eodem loco, quia non eundem
actum visionistra mittit super obiectum visibile ob assiduum motum spirituum visibilium. quin immo basis trianguli producentis visionem nunc unam partem obiecti visibilis tangit,
nunc atreram pro ratione motus coni in oculo existcntis. eo enim moto etiam basim trianguli moueri contingit: cum vero circum ratur Ob figuram rotundam oculus, etiam obiectum circumferri vidctur. quod ut intelligatur, prς stabit nonnulla proponere, quibus ostendemus quomodo fiat visio haec per triansulos. cum nos oculos ad rem videndam conuerti
212쪽
Problematum Aristotelis. ' ror
mus, e res visae extremitatibus radij emanant, qui ad oculos usque porriguntur, & pupillam transeuntes cristallinum verberant. Imaginati igitur oportet radios ex oppositae superficiei fimbriis fluentes quasi tenuissima fila in oculos serri, bc in oculi centro velut in manipulum unum colligi: hoc modo visionis pyramidem contempsari licebit, cuius basis in re obiecta vertex in crystallino erit: si obiectae rei quadrata vel multilatera: sic quadrata, vel multil tera pyramis erit,si circularis conus:tandem ex basi pyramis nominabitur. Nam ut oculus persectillime videret, non nisi per pyramidem oportunum fuerat. Nam s naturaliter vidis set, fluxa de imbecillis esset actio: videlicet si per parallelas lineas ,& oculus latior esset, ut parallelas recipere posset. cum parallelae in pyramide ex una parte contrahantur. Nam ex illuminato corpore lumen cum coloribus ad oculos veniens in pupillae angustiis sese accommodat, in conum se colligit, Sc quod in longa progressione debilitatum & diffusum est, se contrahit,unde in arctum compressa conus, omnium vigor ibi aderiti Quod in specillis videmus : nam pyramidem diffusam magis contrahunt, Ec coarctant, ob idque cum illis acu tius videmus. Quod si res longinqua suerit, cum basis trianguli in re visa minor fiat ob extensonem trianguli magis acuentur: quo fit, ut si lineae trianguli paulatim extensae & elong, tae concurrant, rem visam amplius non videre poterimus, qubd triangulus Iam desierit propriam habere figuram. quare cum quis ebrius sumit, longinqua discernere non poterit,qu niam spiritus facti sunt tenebricosi, Ze non lucidi,nec puri, quare non potest ad eum conus trianguli acutus visionem facere, ubi adeo extenuatus fuerit. Haec pro verbis Aristotelis Scsent utiae expositione. Mea tamen sententia dici posset multo probabiliorem esse causam a medicis allatam, ab initio propositam nempe vapores vini ad caput latos in sinus cerebri
impingentes, nec ultra volentes mearc, in circulum agi, di proinde laedere sensum commu-ncm, cuius munus est actiones sensuum diiudicare. Cum autem ex Aristotele iam docuer,mus intus existens prohibere extraneum, Ec omne quod recipitur, per modum recipiciatis recipi,transmissis ab oculo ad internos senses receptis speciebus in loco, ubi tumultuantes sunt vapores, ubique in gyrum vertuntur, ea quorum eae sent imagines in circulum moueri Creduntur: quo modo si dixerimus euitabimus eorum dissicultates , qui impostibile esset, v -ῖ visum dixerunt fieri ex vaporibus circumductis, quδd ea ad oculos prouenire nequeat an- obecta' agustia opticorum impediente, tum Ze retisormi tunica, & aqueo humore ' neque enim ad oculos ferri hos vapores censemus, ibique in circumagi dicimus, quamuis quamplurimis hoc concedatur, sed in intimis cerebri penetralibus recipi , in iisque sinibus circumuolui. Quod veth nostram hanc sententiam magis confirmat, facitque ut potiorem hanc rationcm credamus, est, quod multos intelligam ebrietate detentos oculis clausis adeo in gyrum de caput suum se uniuersum eorpus proprium ferri credidi illa, ut etiam ceciderint ob motum illum internum: si igitur in proprio corpore hoc experitur oculis etiam clausis, de corpore etiam decumbente, censendum est ex inordinato hoc, ac circulari vaporum craIlbrum motu accidens hoc prouenire: quo videmus omnia circumagi, dum ebrictate tentamur, qua etiam ratione fit, ut externa longinqua potissimum aut videre,aut certe bene discernere non
valeamus, cum ad visionem praeter medium illuminatum debri, de debitam dillantiam ne-eessarium primo sit instrumentum bene dispositum:quod in ebriorum oculis non euenit: cum calore vini fundantur humores, spiritusque crassiores cssiciantur. unde etiam inserius ebrios lachrymantes constituit. sed de hoc suo loco.
Cur temulentis quandoque multa videntur unum conspicientibus 3 An quemadmo
213쪽
quemadmodum dictum est moto visu accidit nullo tempore eundem in eodem quiescere : quod autem eodem tempore varie cernitur, id tardius visum esse videtur. quod enim videtur, tactu persentiri videtur. tangi autem pluriubus simul idem impossibile. insensibili autem existente intermedio tempore, quo rem conspectus attingit , dc alteratum visibile, unum videtur esse tempus in quo tactus est visus, & alteratum visibile. quare cum plures aspectus rem eandem attingant, eodem tempore plura esse videntur, quod unum visui sebiacet: quoniam fieri non potest ut res eadem, modo eodem attingatur.
τεα. ..is, Congenea si periori haec est quaestio, qua quaeritur cur temulentis rem unicam aspicient in unica a-bus eueniat,viduae aliquando appareant. Attingit quaestionem hanc Aristoteles lib. de sen-'.: & sensibill,cap. 2. cum dicit, apparet autem hoc, cum mouetur oculus, quia accidit quasi duo fieri unum: hoc autem celeritas facit motus. qaemadmodum dictum est, moto visu Mcidis aructo tempore eundem in eodem quiescere est solutio aliquo modo obscura: cuius sensus is esse videtur. id euenire vinolentis , ut cum vistas commoueatur, nunquam quiescat in re conspecta, & quod eodem tempore varie cer- 'vitur, aliqua prius, aliqua posterius occurrunt. visus enim visibilia percipit temporc interposito. id vel θ cum se pillime contingat fieri visum, videbitur res repetita, ut duo sint explicat Auer. lib. de sensit&sensib. his verbis. Istud instrumentum non agit nisi cum fuerit in sua complexione naturali, nullo adueniente turbante ipsum. Et ideo iracundus in hora irae habens calorem ascendentem, recipiet inde corruptionem sui visus: & sorte videbitur unum duo propter motum contingentem spirituum apud iram: quoniam quando pars recipiens formam mouetur, fle venerit ad suum locum, ex alia parte desci ibetur infra in secunda parte adhuc non abscisa est a ii parte, 6: sc sorma infra apparebit duae. Pentheus apud Virg. furiis agkatus, quae simplicia erant, duplicata videbat.
Eumenidum veluti demens videt a na Pentheus,
Etsolem geminum,o duplices o Mere Thebas.
Voluit igitur Aristoteles qubd initia visus a vino commouentur, totum caput. &Cum initia Conspectus mouentur, idem se applicare non potest , sed quasi partem rei obiectae vis utraque consipiciendi attingit: merito igitur res una suspicionem recipit gemmationis. quod idc m&oculo subter oppresso solet euenire: conspectus enim mouetur initium, vici coir cum altero non amplius liceat: sed hic motus extrinsecus est, vini autem motus cst inirini sus, nec quicquam interest et idem enim sequitur qualitercunque conspectum couiue ueris. An vero id accidit , ut viri nostri temporis praestantissimi crediderunt, qti Mquemadmodum res , quae suo loco manebat, circumferri videtur, quia vapore&ab humore aqueo eleuati, ob calorem vini, intra oculum circumferuntur, ita de ob can dem causam , si vapores non circumuoluntur, sed recta mouentur, vel tumultuarie pubsantes, & commouentes pyramidum latera,res una, quae hoc modo videbatur, eodem quasi temporis momento alibi conspicitur,& quia visio & discretio vi Aristoteles dixit, fit in tem- .:, pote, quia in ea visione citissimus est motus, res una plures videtur. Exemplum habemus in si ju si igne,quem si quis citissimc circumuoluet,circuliis igneus apparebit. Auic. in fine Tract. 3.
adeatitur, lib. s. naturalium longa oratione rem hanc totam prosecutus est, nec unam huius rei ratio
2. a reddit, quas propterea enumerare decreui, quod sciam causam multiplicatis rerum v, Auic. tra- sarum non semper eam esse quam in ebriis recensuit optime Aristoteles hoc loco. scio enim parentem mcum, optimum virum . hac aetate grauioituaginta quatuor annorum , mente
Optime constantem , & caeteris sensibus optime constitutum, qui alias non nisi ope specili Tum lcgere poterat, nunc autem nullo modo iis adiuuatur, sed sine specillis, libris prope oculos plus solito appositis, legit,in hoc symptoma incidisse,ut lumine uno longe viso septem
aut octo semper illi videantur. Audiamus agitur Aulo loquentem. Vna est contorsio instramenti reddentis simulachrum, quod est in crystallina duorum neruorum oculorum, qui dicuntur optici: ipsi enim inter alios sunt concaui, ut spiritus possit libere in oculos confluere animalis: qui quidem antequam in oculos penetrent, cruciantur, Λ unum corpus eisiciun tur. sinistratur enim dexter, & dextratur sinister: deinde rediens quilibet, ad partem suam peruenit ad oculum . propter enim contorsionem factam instrumenti, duae imagines non redduntur uni loco, neque perueniunt ad ipsum secundum directum: sed .numquodque
tendit per se ad partem visibia virtutis:duae namque lineae duorum simulaciorum non per
214쪽
transeunt illo transitu, quo selet fieri cancellatio , 8c coniunctio in unum, cum nertranseuiiteontactum, Meoniunctionem duorum neruorum. Et propter hoc oportet quod ex unoquoque timulaeto, quod venit ex crystallina imprimatur limulacru in in pat tem spiritus visibili, per sei erunt igitur quasi duo simulacra ex duabus causis discretis extrinsecus: eo quid duaei incae non uniuntur, cgrcdientes ex eis ad centrum duarum crystallinarum, quae sunt ponerrantes duos ne tuos concavos: Propter quod accidit apparere res multas, de diuertas. secunda causa est motus v iubilis spiritus ad anteriora dextrorsum dc simistrorsium ita quod pars illa,quae apprehendit transgreditui terminum suum, tibi determinatum naturaliter, tendit .erius pallem duarum crystallinarum, motu fluctu aeme de vacillante, ad hoc, ut deseribatur in illa simulacrum, SI similitudo, antcquam cancellcntur duae pyranaides: de tunc propter hoe appareant duo simulacra. Et hoc est sicut simulacrum quod semel describitur ex siste lina qua stagnante S quieta.&quod describitur ex sole fluctuante descriptione iterata: quia an gulus, qui habetur inter linoam visus directi in aquam, de lineam solis directam , in aquam penes quam consistit hi ostrum videre ad modum, quo redditur de speculo aliquid, non i emath et unus: quia mouet eum Commotio ad multa, oc multiplicatur iIte angulus, de imprimuntur in eo simulachra plus quam unum imo sicut in speculo non remanet simulacrui dein, ipso corrupto, sed continiac nouum generatur. tertia causa est cx coircussione motus spirituum latentis ante, S retro, qui zst ante cruciationem Sc bifurcationem duorum neruorum
oculorum, anicquam perueniat ad crystallinas: ita quod hic spiritus duos habeat motus ad partes contrarias : unum quidem ad icta sum Communem, alictuin ad contactum duot iura istorum neruorum: ad hoc, ut forma sensibilis sibi rcddatur iteium , antequam destruatur id, quod iam reddidit sensui communi, reuertitur alia Pars eius, ad recipiendum quod reddit virtus eisibilis, quod fit propter v c: ocitatem motus. quasi cnim describitur in ipso spiritu reddente forma, & ipse dat eam sensiti communi: omne autem dc scriptum habet aliquod tempus existendi quousque de scatur. csim autem sucrit mota a suo termino rccipiens , pri ma pars sipiritus ex concussione sui motus , quae recipit, sicut de prima, antequani dele uinde prima x mouetur spiritus. propter concussionem ad partem antcriorem, quae crat in opposito visibilis, id apprehendit illud, Deinde mouetur, ic non uouetur ab co sorma subito, sed est in ea verius alteram partem, quae est receptibilis formae. Dcinde etiam apprehendit se am alia pars eo, quod habetur in apposto: pi opter quod apprehendit sorinatu, succedonte parte prima, cuius Causa est concusso. Et cum ita fuerit, crit in unaquaque earum forma visibilis. prima enim forma nondum est deleta a prima parte recipiente, quae reddit sensui communi. aut quae non reddit ei, quousque imprimatur sic cunda: de propicr huiusmodi causam. id quod est v clocis motus .ad duas partcs, videtur quasi duo. ante enim quam de
Ieatur forma eius a sensu communi, cum ipse sit ad partem via .im videt ipsum, visus cuni ipsum sit in altera parie. de concurrunt ii inui cius duae apprchcnsiones , qtiae fiunt in diu abiis partibus. Et propici hoc cum mouetur punctum sit per aliquod volubile , videtur linc a cir cuiatis : cum vero cxtenditur punctum, sianito in directum videtur, quasi linca rccta. tarea eausa est concussio motus qu iaccidit in soramine vucae timicae: quae viae a tunica de . t. ic imouetur, ita ut admotum cius dilatctur, de constringatur loramen, quod est in ea, quod est aliquando foras, aliquando intus , aliquando in directum, ali A. do in obli tuum. ex cuius expulsione foras contingit iplaminis dilatatio de applicatio , dc cxpultione intus contingit constrictio, de contractio foraminis. sed cum eonti sagitior amen constringi, videtur una res maior, cum ver b dilatatur , videtur minor. similiter de cum inclinatur vorsus unam pati cria, eontingit rem videri in alio loco: ita quod contingit unum poli reliquum videri maxime cum alia forma, antequam prima dostruatur. sunt ec aliqui, inquit, explica sucs causam priorem: qu bd duo nerui dicti optici veniunt ad duos oculos crucia: si qui cum fuerint aequales in longitudine, duae immutationes prouenientes, cx uuaquaque re ad duos oculos non faciunt illam apparere duo sed unum quia duae mutationes in unum coniungui itur, de tunc sub una id ea videtur res una: quando vero non ita lacrit, sed unus oculoriim fuerit profundus, alter verb eletratus . tunc una res videtur duae, sec. cur autem adco in visu aliquorum res luminosa di lumen ipsum multiplicctur, est humoris cir stallini crassites N varietas: qui quasi in guttulas diuisus multa nobis repraesciitat, ut videre est in iis, qui mi specillos in multas particulas unitas distinctos in quibus secundium viram quamque visibile repraesentatur, cx mico
215쪽
Probi. X I. Cur ebrij ad concubitum impotentes sunt An quod oporteat locum aliquem excalefieri magis quam reliquum corpus. hoc autem in iis fieri non potest ob multam caliditatem, quae est in toto corpore.Extinguitur autem a motu calidum productum a continente magis: quia multum est in eis humidum, dc illud incoctum. praeterea vero semen est ex nutrimento, nutrimentum autem concoquitur, quo repleti mouentur ad venerem. Q propter etiam praecipiunt quidam ad nutusmodi actum prandere multum, Cenare autem parum, ut ipsis insint pauciora cruda concoctis.
Nisi diligenter verba intelligamus quaestionis, aliquam fortasse videri poterunt ea habe--ii multu dii ficultatem et quomodo enim problemate quarto propositum eii ad disputandum, ς' veritatem habere poterit, ubi quaerit, quare semen teinulentoium , tabilis minadum, si is in c tibi. l. pii sunt ad concumbendum: intelligenda igitur propositio est non ita promptos esse ad ve- Qiςmi nerem, neqtie multum ad venereos actus excitari temulentos:quod cxperientiae quotidianae . . ., . si maximo a idet.Sed quomodo Apostolus ad Hebraeos dicebat, Nolit c inebriat i vino, in quo in vino est effluxuriamam venter mero aestuans, in libidinem celeriter pro umpit. An dicendum vere λά. es v temulentos, & vino obrutos, ineptos esse ad venerem, non veto eos, qui piimum illum graia Apolloim dum ebrietatis ingrediuntur,de quibus loquens Aristoteles 3 o. sectionc problem.I. loquacitatem pro eorum signo consistuit. ij enim ad venerem inepti non icdduntur. An potius dicS dum est A postolum euitandam docere ebrietatem, quod ad venerea homincs ahiciat: nonina tu brietatis, sed digesta crapula, remanet sanguis, cuius cxcrementum utile uiccbat esse semen Aristoteles. unde sine Cerere & Baccho venerem se ere diccbatur. An expediat locum aliquem exca eri,&c. Jameditrar uolutioncm qua talonis. d plici proposita quaestione, quarum altera ex partibus veneri luseruientibus desii napta i st, cito a autem ex materia, quae adactum venereum exercendum necessariacia. N p. imo api ima exorditur, cum dicit, D t nequod oporteat locum aciquem σωl en magis quisn religi ume pvs.lignavos advenerem ebrios propterea esse dicit, quoniam ad usum v cncris, ncccile est par- munam corporis magis excalefieri quam reliquum corpus : in ebriis alitem hoc fieri non Potest,quia,aut omnes partes corporis aeque calore aestuant, aut ratam omnes calore hoc as, uentitio nimis agente naturalem languidum reddunt. primam illam causam attingit prinris. . Ibi. erbis, alteram vero cim dicit, sextinguua -- a motu caloris,&c. J quae autem sit pars non teste, haec, quae pro usu Venereorum magis incalescere debet, certum est Aristotelem solum eam
4 colem esse: ut enim seminis commoda fieri posset proiectio, neruum fistulosum perele nee .si dilatari oportebat, ut & facilius, & sine ullo obstaculo, propelli per ilium semen possit, quod lenta quadam substantia constat, & vasa in se ipsa contrahi, ω quasi conuelli. ita enim fit ut maiori vi semen propellantiquin S: penem tendi & ampliari oportet, ut aὰigi in genitalia mulieris membra possit:qiiod alioquin,quando flaccidus re mollis est fieri omnino nequit.
tcnsio vero haec ex plenitudine vasorum illorum fit: plenitudo vero, tum ex semine fit, tum vero ex multo spiritu, qui partim in semine mixtus, cum eo constuli., tum vero ex aliis partibus. eo vero mouetur spiritus, partim ex imaginatione ,& desiderio coitus, imaginationi enim multum obediunt sanguis&spiritus partim vero acalore concitato, praesertim circa
216쪽
renes di lumbos, in agitatione & motu, qui fit in re venere a. testes autem tanquam vilem quandam particul .uia cnumerat, nullum aliud illis officium tribuens, quam vietient pondus quondam cui te minaria vasa esse tu annexa, ut ea aliquo modo senuarentur distenta, simul cum aliis.& venis N arteriis, ut penis compositio recte esset disposita: quemadmodum in cythai a serualui harmonia, fidib. diit ei uis, quae cIauiculis alligatae sunt. qua ratione testibus excistis est ceminatum corpus reddi credidit, non vero quod eis incllet vis vlla prolifica. Gal. autem tum lib. de lcmine,tum potissimum μ. de usu partium, tantum te ilibus tribuit, ut aliquando cordi proposuis te visus tuerit, dum corde viuei e , testibus bene vivere nobis ingenerati scribit. proliscam cuim potissimum iacultatem illis tribuit,&sexus variandi virtutem, cum praeceptore Hipp. unde illis relectis animal conscia utile videtur, quasique roboi e ex poeliatum, ac ii igidius iactum, renes etiam in venerea actione incalesccre oportet. vasa enim se-1ni uaria ab eis quodammodo originem habere videntur. nam alterum a vena St arteria quara vena cauata magna arteria dci tuantur, dc ad renem sinistrum pertingunt, Si a iunioribus emulgentes dicuntur: ait crum, S: plerumque dextrum, statim a vena illa caua, di arteria itidem magna deductum. lecto sere itinere ad dextrum testem desertur , sicuti sinistrum adsinistrum. haec igitur loca, ut recte venus exerceri possit, calidiora cilc oportet,quam reliquum corpus in ebriis autem id ii uicniri non potuit , Imuniuersum corpus aeque exardcscat, s pernaeque partes potius incalescant quam ita ferna . cum autem caloris limites naturae excedat, tantima ab eis, ut aptus sit homines ad veracrem promptos rcddere , ut potius calorem destruens naturalem, crudit.itcique multas, S excrementitias humiditates producens, igna- ios ad id opus exercendum faciat: quod intelligit , cum dicit, I ex inguitur ausem,&c. J non modo enim calore praeter naturam tamqtie contrario, naturalis calor imminuitur sed etiam conueniente non adhibito pabulo consumitur, qualis est humor crudus M aqueus, qui pcrebrietatem in corporibus cu mutatur. Praeterea vero semes est ex , nutramentum autem concoquitur, re eis mouentur advenerem. J est icc mda soluetio qii aestionis ex materia seminali ucsun pta: de quamuis abunde Irac de re actuin siit superius problem. . ubi cbriorum in foecunditatis caulas conlcmplati s mus, breuiter tum in piae lentia etiam idem attingam. semcn, quod maicuae ratione expulsionis conditiones habet, ut scecundum sit. homilicique ad venerem excitet, spiritum copiosum continere debet, & natiuum calorem non modicum. iis enim laeta quam cxcrementis ut, tur natura: propterea nequit semen cx crudior i , 5 ea ratione cxcrimentosa materia fieri, sed requii it eius naturae ratio, ut ex optima, de exquisite concocta sci cretur. 5 quamuis ab Aiι- ,. istotele tanquam hoc excrementum etiam recenseatur,non tam cia id cxcrcmcntum cli,quod ratione imperfectae concoctionis, vel cruditatis generatur , di quod tanquam ex ea matelia
ortum habeat, quae alioquin inutilis sit, quantum pertinet ad propria munia corporis, in quo hoc excrementum generatur: sed generari debet ex optimo sanguinc optimc cocto, S: ipsum est quasi excoctum,& ulterius coctu in exci cmcntum,quod Multimi Δἴ proximi alimenti particularum excie mentum dicitur. potius se peruacanea quas pars optuni lcvltimi alimenti, quo alendae crant particulae, nequc tamen tanquam inutile excernitur, nul- nullum enim habet vitium, sed inutile cli, oc quod A rii toteles i . de gen. animal, cap. 29. probauit, omnes partes corporis, cuius semen est facultate de potcstato omnino continet. si igitur matcria, unde semen deciditur, qui est sanguis a iecore ad vasa seminaria profluens, minus recte a natura concocta suerit, sed crassioribus, &cludis, vel certc aquosis excrementis reserta, minoi quc spirituum copia a corde pro manet, esticitur, ut minus acris facta materiaspermatica , minus etiam naturam ad excretionem stimulet. quinimo in ic mulentis nulla omnino ni coctio , sed crudi multi aggregantur humores , vim veneris potius exti guere apti. 2wropter praecisiωνι quidam ad huiusimodi actum prandere multum , carnare autem parum J cre- Ad venetε di dei it fortas te aliquis Aristotelem usum veneris commendasse a corna , quae tamen parcas taedante innum, quam sententiam secutus est Celsus, I lib. cap. I.ubi habet, concubi dendum. tus interdiu peior cst, noctu tutior. ita tamen si neque illum cibus, neque hunc cum vigilia labor statim aequitur. sicut de Paulus AEgineta lib. I cap. 3 3. ubi dicit, venciis itaque oppor cuimus, an tunior occaso est a cibo de ante somnum. quod imitatus est Actius lib. I Tetrab. I. cap. 8.co modii sinum dicens, coeundi tempus est a cibo nimium ingesto. Cuius tamen contraris in an a tam odi habet sciate tui a Gal. de Tu end. val. ubi explicas Hipp. verba 6. Epid. labor, cibus, som- Iaus, ventis,omnia mediocria iplb verborum o dine rerum ordinem dicit contincri. somnumque a cibo, & venerem a somno & ame laborem agi debere. controueis im hanc quam-
217쪽
plurimi in eo n. ad artem Medicinalem Gal. exagitarunt,multis ad utramque propocris rationibus, omnesque fere in Ges.sententiam ab eodem in lib. illo Art. me. coniirmatam d a Gis.. scenderunt. sed quoniam res haec omnium optime , Francisco V alesio viro in arte medicam , p xsi propaganda omnium nostri temporis principe est diligenter expensa, nos autem hoc tam uuam parergum proposuimus,solum dicemus: neque salubrius, neque commodius veneris gelum p sesta peragi posse.quam nocte, sed experrectis a somno, cum nec praegrauante ventrieulumis ιρώ .r cibo, nec corruptelam, nec cruditatem, veneris festa celebrantes, metuimus,&propterea parce caenare docet in hoc casu Athioteles nec resolutionem virium nimiam ex imbecillitate, aut membrorum corporis relaxationem, ieiuni nimis: propterea large prandere iubet. nam,plenis etiamnum venis, ex coctione secunda, & corporis uniuersi habitu:ex tertia, vir bus abunde satis suffecturis ad coeundum ex alimento censendum est.Controuersiam tamen hanc sententiam magis etficiunt mulieres. Cum enim per Iouem rogassem in mulierum no
bilium caetu, quae sorte conuenerant, ut fit ad initisendam perillustrem matronam a partu venerem nobilem quandam,quae inter alias huius negotij admodum perita videbatur, quod tres viros habuisset, quid de hac controuersia inter Hipp. M alios medicos de hora concubitus senti toptatem. ret, facete admodum respondit, illi virosque maxime errasse videri, quod ante & post som
num exercere venerem commodum videretur. Vnde festiue admodum Cruceius nosteresse exere . hans mulierum communem sententiam pulcherrimis iis versibus expressit.
venerem editusscsalubre magis venem decerpere Iudice me sirem, vestere duiae magis. ista arririus βου-se ais ore:
Mi curae fueris vessere, nine se . Sed hare proincidenti suificiam. Qui plura de hac re voluerit, Plutarch. adeat. 3. sympos cap.6. ubi rem hanc in utramque partem prosecutus est.
Probi. X II. Cur dulce, & meracum , & cyceor, in medio inter potandum haustum mi nus ebrietatem pariunt. & propter quid minus inebriantur, qui amplis & for-cundis calicibus se proluunt An omnium eadem est causa, repercusso super ficialis caloris. Tunc enim fit ebrietas, cum calor est in locis, quae sunt circa
caput. Ne cepius eadem repetere cogamur emiendum est, ut in commentario huius quaestionis non modo haec prosequar, quae ad hanc quaestionem faciunt, sed etiam aliqua quae te sequenti problemati inseruire possum, de problemati x9. ubi eandem propemodum quaestionem examinandam proponit.Quaestio est cur si vinum dulce be meracum,tum M potionem. quam cyceona appellant, in medio potationum hauriamus, non modo non ebrietatem pariunt,sed eam impediunt, quae sere congenea est cum sequenti tua quaerit, cur ebriis dulce vinum superbibentibus, non modo ebrietas non augeatursed potius imminuatur.& alia qua
vitia auia quaerit cur vino dulci suaviore existente non excitatur ebIietas. cum aute eandem credide-
e M MUR' rit causam horum problematu, atque alterius:cur minus inc briamur, qui amplis & foecundis ρbi . . . '' caIicibus se proluunt. curvinam dukeσmeracum ' nisi nos diligenter cognoscimus, quidpet . V . dulce vinum intelligat Aristotelcs, manifeste falsitatis argui posset, cuin nostro tempore ruisti, o dulcia, qtribus passim utimur, alba, etiam communiter cum grata sinat crebris bibantur cya-ME'. talia inpenumero parere videamus. Mercurialis vir doctissimus & antiquo sis ...ita rum auctorum dissicilium sententiarum explorator acuratissimus, libro primo var. Icet n. cap. 4. censuit Aristotelem non de quocunque vino dulci loci tum esse, sed de vino Graesum dolae . si is Protropo, siue prodromo dicto , ex Lesbo, ac Cnido Romani devehi lolito. tum pro
218쪽
variis medicamentorum compositionibus, tum pro diuitum ac nobilium mensis. hoc autem erat mustum sponte defluens antequam uuae calcarentur, quod protinus diffusium lagenis deseruere passi, postea in sole quadraginta diebus torrebant, aestatis secutae ipso canis ortu.cum vero genus hoc vini in Graecia vini dulcis nomine sera istum nuncuparetur , per vinum dulce non quodlibet vinum dulcedine praeditum , sed hoc unum genus, Graeciae pro prium, censuit Aristotclem,tum in problem tum 4o. Meteorologantellexisse quoniam dulce mediam quandam naturam inter mustum & vinum habere dixit: mustum autem minus c-brietatem parere etiam docuit: quam rem longa oratione etiam confirmauit Plutarc. in sypos & Macrob. . Saturnal. aut certh pro dulci sensuit Aristotelem passum intelligere: qu niam Polybius in s. auctor est,nec non Varro,& Gcilius, Romanas mulieres, vino interdictas mulieris. huiusmodi passum bibisse, quasi ab eo nullum ebrietatis periculum immincrct. fiebat enim hoc genus vini, passum vocatum, non solum exuuis passis S expressis, ut docent omnes: de ius. Μsso quo etiam vino passo intelligendum censuit 23. problem. 16. ubi scribit vinum dulce non misceri aquae salsae, sed ei salsam magis supernatare quam pontico propter sui terrestrem naturam. Haec eruditissime amicus noster. Verum cum nullum vinum dulce album censuerit Gal. lib.de cibis boni & mali succi, credendum est, quemadmodum superius dixi, antiquos multo diuersimode vina confecisse, ac nostro tempore fiat, quamuis enim expressis statim
vitis vina dulcia pararemur, iam nondum vina suille iudicarunt: vina enim crassabantur aut sole aut igne in viam traducenda,temporc debito,unde multa eorum, quae erant generosa, primis quatuor annis non erant ira usu pro potu : omnia igitur vina dulcia, quae vere vina e sent, crassiora erant,ac sapae instar nigra ut simplicia minus commode bibi possent,nec in tata quantitate hauriri,ut tarictatem inu here valerent, immo, ut hoc problemate docet,quaedam erat medicina ad impediendam ebriciatem, ubi mero superbiberetur dulce. Et meracum. J censuit doctis Baccius 3. lib. de naturali vinorum his .cap. t '. hoc loco su
esse mendum in Graeeo in Latino codice ,&loco dictionis D cr, Jlegendum est e fieret iu 2;.,
ut sensus cui vinum dulcc, superbibitum mero in media potatione ebrietate impediat, quod non videreti quomodo meracum vinum ebrietatem possit impedire: verum si seriem verborum Aristotelis eonsideremus , utique videbimus huiusmodi correctionem sensum Alistotelis euertere. quomodo enim bonum sensum habere possit propositio hoc modo, cur vinum dulce seper merum &cyceon in medio inter potandum haustum minus ebrietatem pari ut, ieiunidem sit dulce super mesum bibere,&in medio inter potandum. neque vero ratio illa
difficultatem facere debet, si consideremus quae problemate 3. ab Aristotele de a nobis illud exponentibus dicta sunt, cum quaerit,cur crapulam magis sentiunt,qui dulciustu luna bibunt, quam qui merum. diximus enim id potissimum ficti ratione tenuitatis crasso vino meraco additae,qua efficitur ut facilius ad supernas parres vinosas partes, & calidiores vapores emittere possit. cum igitur inserius, in Alutione, rationem huius effectus Aristoteles reserat inerassitiem dulcis vini N lentorem quendam, quo quodammodo reprimuntur vapores,qui ex vino iam assumpto sursum seruntur,censendum est per hanc particulam so meracumlholuisse Aristotelem non meracum vinum per se aptum csse ebrietatem reprimere, si in medio compotationum assumatur, sed simul dulce & merum. si enim dulce quidem esset, sed aqua dilutum,tantum abest si in medio potationu biberetur, ut ebrietate impediret , ut potius aptum esset illam augere, si vera sunt, quae problemate 3. dicuntur. Sed quid per κυκεὼν imebligatur est diligenter inuestigandum. Doctissimus Foesius in Hippocratica oeconomia miscellaneam cile potionum mixturam ex variis compositam, quae alimenti & potus rationem qἰ;, habeant. Interdum enim ex vino & melle, interdum etiam ex vino de caseo admixta polen- qvox plς
ta, pultis quaedam species, media inter liquidiorem S: solidiorem cibum, ac veluti quaedam
puls stabibilis conficictatur. Antiqui enim mel, polentam, caseum ,&oleum vino admiscebant, variamque mixtura concinnabant, ac potionem pentaploa ex quinque rebus dictam, cuius meminit Athenaeus tib Ii. Dipnosophist. Huiuscemodi potionem miscuisse Circen vlyssis sociis scribit Homerus αδε . κ. Idem quoque Iliad. λ. cyceonis consectionem ab Heramcda apparatam commemorat. Et lictist medium quoddam inter esculenta&p tu lenta, ibi tamen potui exhibetur ab Homero, & vim sedandae sitis habet. M Homeri moliastes cyceona mixturam esse dixit, ex vino, mille, polenta, aqua, de caseo. apud Hesychium autem, licet eadem statuatur mixtura sine caseo, ex variis tamen herbarum succis, medicamentis concinnatam potionem aliquando cognouit, ut apud Hippoc. i. de morbis mulierum. Galenus tamen s. in Epid. com. ubi Hippocrati ceon medicamentum in usum traducit ad leniendum dolorem,mixturam esse dicit,ex ali S i mento
219쪽
mento & vino concinnatam in qua varia quidem temperabantur, mel,polentat aliaque peris. multa, omnia tamen in cyceo ne cum v no concinnabantur. Videtur autem huius potionis duplex esse species apud antinuos, vilissimus quidam ex aqua sola de farina conteistus, alter delicatior ex farina cum quouis alio liquore, ut vino,melle agitata,& cocta, addito interdum etiam caseo. Utriusque meminille visus est Hippocrati x: de diaeta, 5 variam illius mixturam indicasse, cum inquit, cyceon solus aqua temperatus refrigerat,dc nutrit: cum vino autem calefacit, nutrit, id sistit. cum melle, calefacit quidem minus ,& nutrit, magis vero auuum subducit, si mel syncerum non fuerit, alioqui aluum non ciet, sed sis it. ubi etiam cyceonas cum lacte parari, & bene alere scribitur. Censendum igitur Aristotelem hoc loco potiorem cyceonis speciem intellexisse. Medio interporandum hau mimu ebrietas pariunt. J ubi per fit undos calices ebrietas iam eii et pro loribus, vino illo dulci cras o meraco ebibito , aut potione illa ex vino , po lenta, melic, caseo allumpta in medio potationum, tantum abest ut ebrietatem adaugeant, ut incipientem potius cohibeant, aut saltem minuam. iis S.; iri is, minui in briam η, θμι amplis se facundis calicitasseeprolaum. JGraece est se
minus qui M. ρωνι ora ενοι. vetus interpres sic interpretatur. & propter. 'ς. , minus inebriantur magis inebriati . GaZa. qui calice amplo foecundoque hauriunt. Baeti affatim eius lib. de naturali vin. hili. c. I9 censuit per haec verba Aristotelem voluisse minus inebriare,
i. qui amplo, M saecundo hauritur. suppresto subditὶ illo calore, vel melius, inquit,dissipato. sic
qui paulaia vini spuitu unis virtus in angusto vase unita consertim hauritur, ac fortius operatur, quari
ς dispersa, ae magis inebriat. Ego vero potius crediderim quaeri hoc problemate cur bibunt. nus inebrientur. qui amplis & Oecundis poculis se proluunt, quam qui, paulatim pitissando, .. .. Vitium eiusdem quatitatis biberint.quamuis enim κώ ν poculi sit genus Laconicum in exer- poculi ge- cstibiis maxime utile, ut docuit Athenaeus in II. Dipnosoph. & Plutarchus in Lycurgo ex '' ' Critia, quod Heniochus in Gorgonibus aliquibus depingit epithetis. erat autem poculi ricti Iis genus ampli & capacis, quo qui se compotando inuitabant καλ-6.1θα Ec κωθων - Δ-
ωων- bantur, cuius crebra est apud Athcn. mentio. tamen dicitur dicitur compotatio etiam ipsa.quod maximus in compotationibus usus esset horum poculorum sic Athenaeus ex Hegesandri, de Euphorione li. ii. hoc eodem modo usus est Plutarchus Pyrrho, & Antoni no hac voce.At in Timoleonte κώθωνα δακιδε ν. pio potarc ,seu compotarc. sic
pro compotatione sumitur, quomodo verissimile est usum hoc loco Aristotelem. taenim etiam sumebat Mnesitheus Atheniensis in epistolis , dictionem vnde censeo dicti sunt, qui foecundis,& amplis poculis affatim sese ingurgitantiquo modo si sum anuis, S intelligamus vocen, hanc, videbimus maxime conuenire res pomsionem, & optimc quaestionen, soli Cre. . An omAium eadem es causa, repercus is caloris βperficialac. Tune enim , dec. J cum ebrietas fiat vaporibus vini cerebrum impetetitibus ., & facultates oerines in eo operantes obruentibus,
vinum quod natura sua crastitiexu multam habet, atque I torem, quibus partibus aptum est Uapores iuperiora poenies reprimere, sicque ebrietatem reprimere. hoc enim est quod dixit repercussio calcitis superficialis. N quod in sequenti. cum dicit, an quod vinum dulce Io, ne viscidum, meatus enim obstruit, atque inter sopit. N paulo post. Dulce autem Duleia obstructu foraminum calorem arcet, acinthibet. Dulcibus autem hoc ineste omnibus vitium: ἔ. r. ' vivisciditate partium,& crassitie obstruant, manifeste Constat ex 2. de alim. fac. cap. 8.&χή tum M I. Meth. med. cap. im ubi hanc ob causam dicebat dulcibus omnibus, tum iecurtum lienem maxime intumiscere. libro item de succorum bonitate de vicio cap. 4. inέne,d rebat, illud de dulcibus ac crassi succi cibis sciendum ae memoria tencndum, horum scit cet succo iecoris de lienis vias impediri. Aristoteles η. Meteor dulce vinum non inebriare di Duleis .ina cebat, quia pinguiusculum est, nec halitum mittit ad caput , sed ea praestat quae oleumamin. nec ullum vinum a frigore cogitur , etiam si uratur , sed flammam concipit. hinc quad. νis & multum minus inebriat , tum quod crassioribus Conli et partibus.& inconco aionis,. i. ia..' quae minus aptae sunt sursum ferri , tum quod multa humiditate , terrestribusque multis
potes te i- partibus conmtutum , igneas parte refrangi necessees . at in vino veteri, ut substantia caloris validior est , ac sicciora, ita vapor igneus ad caput promptius fertur , faciliusque ebrietatem inducit. unde problemate sequenti dulce austeio comparans , piocul diibio ad hoc vehementius de facili sis ebrietates produci allerit , cum exasperans sit , calor Ique ad supra num motum viam iacilem siluat. chm cnim adstrictionem aliquam habeat, eum panibus alioqui calidis N igneis, corroborato ventriculo, de adstridio diutius in eo
220쪽
Uamir ns, facilius Calidas partes ,& vapores ad cerebrum transitauit, unde etiam ebrinatem faciIc solet producere, potissimum cum per per austerum acre aliquando leat liueil ei e , quod igneis Exhalationibus solet niaxillae caput M cerebium impctere. Hincti pisti Plutarctium 3. Symposiacon p. vitium, clim ab initio si dulce, suave temporis progre1-- su fieri, quando concoctione sapor cius in austerum mutatur, ipsumque vcterascit. Attribuit autem Ait: oteli must utra non incbriare, quod grauitate potius deorium ferat , quini star- sum. ium quoniam in mullo multum cst acrci, multum Ec aquei, quorum illud statim vi facto exitu abit, hoc vel o mcraciores par cs languidiores iacit. inucicrato autem vino , aquo-s.r partes abstinauratur, aut deuita cuntur, luc vita iam minus mensura sit, led facultate validius.
sed idem referens Alitiaencti Nicaei, sententiana, qua ex dulcium facultate etiam colligit, cur ta...
vinum dulce minus incbriet,immo ebrietMina ctiam impediat, legisse enim se in quibus diin uinula tibiis ait, dulcia vino admixta rc primcrecbrietatem, dc medicorum nonnullos praecipere ebriis, ψt dormituit panem nicili intinctuni edant. si quid ergo dulcis sapor iacit ad retuli .lendian meri vitii, par est mustum nondum mutata dulcedine non inebriate. Aristoteles
autem etiam aliam rationem reddit, cur dulcia de mustum non ita temulentiana pariam cum dicit, vinum dulce iii odorum est. non aut m austerum, aut acre, id est, non est in odorum odore autem maxime caput lentatui. de iure quident merito : cum ciaim dulce vinum crasia
s e s istantiae este a nobis iam iit statutum, atquc vit cidae de lentae, igneas paries, in quibus vellemens odor, potissi inlim ex Theophratio libro de odoribus consistit, repressas liabere, Mita politas ut facile cleuari non possisat, maxime fit verissimilc. iii ausicro autem cum concoctione expat te sint lcrrei res partes attenuatae, id eλcrementitialiumiditas assumpta , igneae etiam partes melius vires suas excrere poterunt. ubi obseruatadum eii dictioneniant quum interpretcm iurium odoriscrum vertisse, Sc subinde austerum non odoriserum.
quod cum vidctetur,& expci lentiae ec rationi aduersari,miris modis toriit A ponentem probii exponentem. Cuius ctiam probi. cur nempe vinum dulae non inebrici, aliam reddit rationem probi. 29. videtur mihi eam tblutioncm cxpicisisse optimc Hagias apud Pliuarchum loco citato. Dulcia diccbat, usquequa lucoiicndere,& satietatem inducere , itaque neminem facile tantum nai sti P turum, quantum ad ebrietatem sufficeret, siti nimirum se data, appetitioncm ob insuauitatem cellare. Sccximium autem probicina hoc eodem capite comprehensum quo diceb. mus quaeri, Cur minus inebriemur, qui foecundis calicibus vino sese ias tum proluunt, qu im qui paulatim, & paruis cyathis certantes eandem quant talem vini sumatu, quod problema cx cadem responsione diisolui di xcrat, eam dixerimelse causim, qti allatim ingrueris vinum, quasi in ipso haustu vapores reprimit, vidulae praeitate diccbamus: dum v cria parua quantitas hauritur, nequc apta est vaporcs rc primere, immo etiam dum pcdeorium icietur commoto vino lana saepius , magis vapores excitat, de ad caput commouet. quin etiam dum cepius pituitando vinum h/urimus, saepius etiam vapores ex transitu per gulam vini ad caput transmittuntur.
Cur dulci supernatabili existente siquis ebrius dulce superbibat,vinu depri
mitur minusq; infestat An quod dulce, lene dcviseidum,propterea meatus obstruit.Austerum autem exasperans, & hoc quidem viam facit calori, ut siursummoueatur. dulce autem ipsum cooperit, poros obstruens; quod autem parti
bus superioribus calefactis fiat ebrietas, iam dictum est. Adde etiam quod vi
num dulce inodoru est:austerum autem non. odor autem omnis grauat caput.., s 3 Pendet