장음표시 사용
221쪽
nisi . t.. . Pendet occasio huius problematis ex solutione superioris quaestionis, in qua tanquam νε α,tare medio dicebat dulcia superficiem obstruere, in superioribusque supernatando quodammodo vapores, qui sursum forentur impedire, quo minus sursum seratur. si enim hoc verum dulee vinu est, quamuis reprimere vapores pollet. eos qui ex bibito prius vino cicuandi erant, potest ἡ:.. . -M ipsum supernatando vapores sursum mittere, M sic ebrietatem iam inceptam soli sena tui. re,aut nouam producere. sed quomodo id non eueniat , in superiori commentario longa oratione est a me demonstratum.
Probi. XIV. Cura vino diluto, mediocriter tamen, postridie magis capite dolemus, quam ex meraco ὶ an quod merum, cum crassioris sit substantiar, foramina capitis angusta subire ipsum non potest. potentia autem ipsius odor est,& caliditas. Dilutum autem, quoniam per aquae admixtionem tenuius factum est, ipsum permeat. habens autem corpus,& potentiae multum eius quae est intemperati, concoctu dissicile est. humida cnim omnium concoctu sunt dissicillima, & corpora facultatum in ipsis.
Quae ad expositionein huius problematis iaciunt, cx iis quae in expositione ad tertium huius sectionis dicta sunt, petenda erunt.
Probi. XV.Cur magis possunt bibere in obrietate inexercitati, quam sese exercentes,dcfacilius permutanturZAn qui excrementa humoresque in se habent urinam coopiose profundut, quod facit ut possint bibere,id postea leuiter se habere: quod non permaneat multum vinosi humoris: inexercitati igitur humoribus & excrementis sunt referti, exercitati autem sicci, ut vini humor sese corporibus ex insinuare possit. statim igitur reuellit urinam motus hic. diutiusque remanens humor is in corpore grauitatem facit., ....ta . Credidit Aponensis hoc problemate quaeri Caucam , cur qui plurimum sese exercem lapsua. non ita facile ebrietate temeritur, ac inexercitati. motus est ad hoc credendum transsation o antiqui interpretis, qui ita quaestionem ponit. Propter quid magis possunt bibere, in ebrietate exerςentei se, quis non exercentcs. hiaque posito, cum in solutione oppositum ι manifeste
222쪽
manifesth proponi colligatur, miris modisse torquet, Vt verba illa ad suam sententiam 'trahat. vcrumcum oppo situm nobis commostret experientia, cos qui vitam scd cntariam agunt, miniis ebrietate tentari, quam qui assiduis laboribus defatigantur,. data cadem quantitate vini assumpti. praeterquam Cnim quod primo loco polita mexercitati significat,quae etiam in responsione ab Aristotcle ponuntur facile nobis id indicant. scio Hesychium αγυμνας' intellexisse ,&cxposuisse pio multum se exercens, sed sine auctoritate. inexcrcitatos autem scimus apud X cnophontem in 1.& 8. Paediae, S: Gali ad Glauc pro inexercitatis sumpsisse. cum veris hoc loco contra opponat Aristoteles γεγυμνασμώ-,ccitum nobis iit inexercitatos significasse. Male etiam doctissBaccius lib. 3 de naturali vinorum hist. cap. I9. intellcxit hoc: cum ita quaerit, ristotelis problemata huius sectionis percurrens,cur exercitati promptius, dc sontrahant obrietatem , & facilius iidem ea soluantur, inexercitati vero lente magis assiciantur, & tardius soluantur. quaerit enim potius cur in exercitati, incompotationibus, x minus facit cbrie- miratibus deuincuntur, hoc cnimes quod diccbat,magis possunt bibere in obiiciatibiis M 2ζζὸς 1.
facilias in iisdem ebrietas soluitur. contra vero sc sic exercentes, qui S facilius tentantur
ebrietate,& difficilius in cis soluitus. l. ' .. ἡ
qui humores excrementίque in se habent, ininim topiose J Quibus urina copiose profluit non ita facile ebrietate vincuntur,ab eaque,ubi in illam inciderint, facilius liberantur. legimus einini in vita Probi apud Lampridium, Bonasum quen- mingui nondam, qui ausus est tyrannidem Romanorum aggredi, bibere solitum, quantum nemo sti. ii 2 alius, eaque ratione in dicterium abisse, natum illum non ut viveret, sed ut biberet: ad- tantur dedunt nunquam non prudcntiorem id vcro illi eueniebat, quod quantum bibisset,lantum- si si sest dem per vesicam excernerct. Idem de Ciceronis filio,qui uno haustu, Plinio teste, sexta- antiquisquitios duodecim vini biberet de bibace quodam qui ad mensam Tiberii amphoram i h
quae est fere octuaginta librarum, se propinante biberi t. id vero eueniebat, quod natura in iis non procedebat per viam coli coctionis, dc digestionis ad venas SI alias partes mi triendas, sed tanta mole SI pondere grauata transmittebat statim vini pondus ad latas ventris vias & urinae. quod astidite obseruamus in ipsis aquis thermarum hauriendis, quae pondere, M grauitate, se ipsas ad inuicem politant, ut demonstrauimus h b. de acte, aquis, locis. ubi reddebamus rationem,cur cum Hipp. docuerit omnes aquas thermales ebibitas duras esse, de aluum duram reddere,nec facile per urinas propclli, nos tamen videamus aquas thermarum assumptas in multa copia ieiuno stomacho per urinam facile propelli. Vidi ego,cum cssem linienculus bibacem quendam, CX valle Telina, in conuiuio, ad ad -- Efenta .na mirationem admissum Brentam unam vim albi subtilissimi ebibisse, simulque parata sub menta magna lagena, ad excipiendum idcm,per tot ij vias excreuisse spatio trium aut qu, ita uL iat uot horarum est vero Brenta ducta apud nos capacitatis nonaginta siex Bocchali una,quorum quilibet apud nos uncias viginti octo conti ne t. cum vero vesiperi nihil coenasset, sc- si i, is, quenti die in eadem domo optimo pransius est, temperate vinum hauriens. ubi igitur humiditas vini non diuti iis in ventre firmatur sed per venas distusa, ad vesicam pellit ut, ne '' que facilὶ ebrietatem pariet, Mea contracta facile euincetur. cum igitur in exercitati humiditatibus multis,& cxcrementis laumidis affluant, natura assidue ea per urinam expeta
Iere extra corpus tentat,sic , vias urinae apertas tenet: Vnde vino epoto,aut statim per ve- -
nas ad vesicam transmittit,cum excrementitiis illis ichoribus,sicque clim non diutius fi mentur in ventriculo vapores,ad caput non cinittit, neque ebrietatem pariet. quod si ex . , multo infesto vino vaporibus multis sursum latis ebrietas cxcitatur,facilis etiam obe a1- Λ demeausas dissoluitur. ExercitatiMutemsisti t vini humorsisse corporabin insinuare possis, sec. J Cum per exercitationem excrenaenti iij humores absumantur, quin &humiditates pro irroratione partium subministratae M paratae & ipsae mei iam appositae constimantur,corpusque si una redditum, naturali quadam auiditate consumptu na,restaurarc clipiat, quicquid in ventri institia ingeritur, quamprimum pol cit, ad irrigandas solidas corporis particulas iam siecat ahatti ahit particulisque quasi apponit, quo& irrorentur, c Testati rentur. quod chm ei licitiir, de diutius in corpore vinosae litimiditates retinentur, & in partibus superioribus, ut scint a viscera,ventriculus.& iecur,tum Ec venae mes Haicae,quin per venas distributae, SI hiis c m- de commotae ad suum id munus praestandum,& vapores stir sum mittunt, & caput ipsium exercitatione exsiccatum ipsi met humores vinosi petunt. hinc facile obrietates excita natur,diutius perdurata rae, quanto difficilius e corpore per urinam pelluntur, tum quoniam
223쪽
n habebant humiditates,quet illis viam struerem, nec venas apertas per quas effverenti vinum autem maiori ex parte retineri necesse erat, ad restaurandum deperditum, & restaurandam humiditatem absumptam ab exercitio. Unde etiam medici ob hanc ipsam causam consulunt,ne post vehemens exercitium merum hauriatur,nenimium incalescat corpus per illius appositionem.
ProbL XVI. Cur vinum & deliros facit, & furentes. contraria enim dispositio est: hie etenim magis in motu est, ille autem minus. An ut Chaeremon ait secundum utentium modos immutatur. Contraria enim facit, non quae eadem, sed quae non similiter se habent. sicut ignis qui alia exsiccat,alia humectat. sed non eadem. etenim soluit glaciem , & salem indurat. sic vinum humidum quidem est, humidiores autem distendit, & mobiliores facit, velociores autem exoluit, quare aliqui ex melancholicis natura in crapulis exoluti sunt omnino. Quemadmodum enim balneum corpora perstricta duraque bene mobi-
Ita reddit, humida autem dissoluit i ita vinum, quasi interna diluens, haec
praestat. Posset hoc Ioco problema primum trigesimae sectionis pro explicatione adduci ubi varios effectus humoris melancholici explicat, comparatione habica cum vino, ex quo pro Varia quantitate ingesti vini, videmus tam multos ac varios effectus, quin de contrarios produci. sed quoniam suo loco hac de re abundE , nobis disputabitur, ea selum attingemus quae ad hunc locum pertinenti potissimum cum quae effectuum diuersitates eo loco proponuntur, potius ex quantitate hausti vini semantur, qu m ex varia eorum.qui illud hauriunt,naturatvt fit hoc loco, ubi quaerit cur alios vinum immodice haustum deliros Mui α A. insipidos, alios furentes εc maniacos essicit. dubitandi ratio ea est, quae statim addita est verbis, hic enimnia deliro . - Vnica sit causa nempe ebrietas nicum etiam essectum producere deberet, hic verb om- si 'nino contraria produci obseruamus, cum alius ad motum sit segnis, alius verb nimiscuti promptus. ut Charemon ait ,secundum mentiam modos immutatur vinum. Conuaria enim serit ninqua earim,sedqua non similiserae habent. J Actio omnis quamuis varietur aut mutatione agentis: aut seruato eodem agente mutata quantitate, tempore, loco , ordine, iis tamen etiam in eadem proportione seruatis nisi passum eandem seruauerit naturam pro-m l Villi culdubib essectus,qui producentur,diuersi esse solent, & saepenumero contrarij. Hinc si ' φε Πο quis natura frigidus foueatur mediocri vini potu , is idoneus magis reddetur ad proprias suis . obelindas actiones. qubd si immodicE hauriatur a vehementer frigido remissus ad omnia fiet,anxius, formidolosus,delirus,sed iners. si verb in temperamentum aliquantb calidius incidat, immodicὸ autem vinum absorbeaturiloquaces redduntur,ludibundi,petulantes: bd si aut quantitas vini maior sit absorpta, aut certE calidiorem naturam nactum suerit, videmus in iram facillimὶ proruer minaces fieri, mod6que alios contenruunt,modb
224쪽
veth ab aliis contemni se putant,moxquzin surorem se vertunt, M ad contumelias. mox autem augescente etiam calore praeter naturam, Zc naturali quasi suffocato in contrarium habitum incidunt,& quasi stertentos moribundis sunt quam simillimi.Varios hos affectus secundum subiectorum varietatem verbis manifestissimisi expliuauit Aristoteles fecit. 3o. probi. i. nam inquit, ubi vinum hominem inuenit frigidum, Zc a sobrietate, taciturnum, paulo liberaliori potu refouet, excitatque ad verba. clim liberaliori potu etiam eloquentatem , vel potius loquacem, id confidentem reddit: posthac procestu potandi ampliore audacem propensiumque reddit ad agendum. Deinde plenius amplificato potu in contumelias,& petulantiam vertit.mox ad insaniam propemodum accendit postremo nimio ex potu resoluit,ec aut stultum, aut attonitum facit. hoc est quod Chaeremon dicebat vinum pro moribus hominum sese insinuare,& implicare. Contraria igitur producit ebrietas, non quae eadem sunt, sed quae dissimilia. De hoe Chaeremone tragaedo mentio est apud Athenaeum tib 1.Deipnosophist.ubi eum scribit tradidisse,vino bibentibusconcili ri risumsapientiam, docilitatem, bona consilia. in hunc sensum Diphilus comicus apud
Quae sie doctiss. Desecampius Vertit, irrudentιbus ae cordatis omnibuου amicissime . . . Baeches emi me si πιν es , Abiecti mara, sede vi sentia i de se , tu seia esstis: .
Superciliosis G - is rideam: . Ignavis, mauisant: ut sortes sint, timidu. . IQuinte Eubulus Bacchum fingit haec loquentem: .i: . . t
225쪽
Si e Panyasis heroicorum versitum scriptor Gratiis, Horis, Baccho primam tribuit poti oncm,sicundam Veneri M denuo Baccho, Iniuriae tertiam de Atae. Sic enim in eadem lamee dc temulentiam & amentiam ponebat Agamemnon apud Homerum,
Iuduis erroi δε - -- Ebrius, aut iasis curiam numinu ira. Anacharsis philosophus Scytha dicere solitus erat, primum quidem poculum quod i funditur sanitatis bibi, alterum voluptatis, tertium iniuriae,ultimum vcrti insaniae. sic Py- thagoras Samius invite tres botros insciscribebat.primus voluptatis,scchindus ebrietatis.
Sicut tuu qui alia exsiccas. alia humectus, Mnon radem, etenim seluit Uciem, o silem indu rat. J Dicebat Aristoteles 4. Meteorolog. idem eidem per idem rei contrariae causa esse non potest,at secundum diuersias causas Lbiectas idem posse contraria producere ibidem
docuit, esim de concretione locutus est. docet autem concrescere res eas,quae ad aquam spectant,aut ad terram simul M aquam. concretionis autem efficientes duas causas sta- netesiis tuit ibidem frigus & calorem siccum Est enim concretio rei liquidae aut mollis induratio quaedam,quae calore de humore ab ea re abeunte essicitur,caloris quidem exitu si a stig re proficiscatur, humoris si ab igne aut alio calidα Vnde dicebat quaecunque calore Acstigore concreta sunt,etiam soluuntur 1 contrariis. Calore enim scco concret aqua soluuntur, quae humor est stigidus. Quae autem concreta sunt, ignis, qui calidus est resoluit. quo fit,ut quae ad aquam attinent,ut ignis non concrescant.ab igne enim soluuntur.Climenim concrescant caloris exitu, ingressu solui manifestum est. Frigoris ergo essicientia Concrescunt. quare quae suci huius generis concretione non crassescunt. Crassities enim fit,clim humore recedente,id quod siccum est,densatur.aqua autem una ex humid is nouerassestit. Concrescunt verb haec Bigoris coagulantis,& calorem solum pullentis praesentia, humore remanente, ut qui ob multitiadinem a calore expreta, qui elt exiguus, educis,i ae seriis non potes At quae calore solo coagulantur,humore discedente coeunt, quem coagulans is P ... elicita Talia sent quae ad terram pertinent, ut sal,& nitrum. Reliquum genus quod calore Se fiigore concrescit, ut altero eorum alternatim coagulatur, aut siniui utroque:si alternatim iisdem ebus prorsus concrescit, quibus reliqua genera. Nam scalore res Mant, humoris expiratione coeunt,si stigore,caloris expressione. At si caloris de frigoris vi simul res coagulantur, caloris uniuersi exhalatione concrescunt iamd geruas concretionis ferri proprium est,& aliorum metallorum.tum x mellis elixi,& electri.Hoc modo collimitii, concretio. nunc de eliquatione. Quae solius caloris exhalatione concrcuerunt, eo tutius
adueniente ditatuuntur,ut glacie grando, lutum. quae autem humoris absentia, ea duorum sunt generum. Nam e quibus totus humor exhalatus est, vi* ignis adeo sunt densata,& meatus adeo angusti sunt redditi, ut humori ingredi parato nullus pateat adseres. in quibusdam autem aded aperti pori remanent , ut humiditati ingredienti locum praebeant. me solui possunt humore accedente, quod nitro & sali euenit: priora autem non seluuntur ut fictilia. Tertium genus rerum,quod calore antea liquatum re gerati pe concrescit imiliter diuisum est: quaedam enim aquea sunt. ut plumbum, stannum,aes, aurum,sic dictaquhd praedoni inantem habeant aquam. Alia terrea magis quam aquosa, ut ferrum 4e cornu. priora calore non dissicilis soluuntur. reliqua non soluuntur, sed molleseunt, quoniam aut calore aut humore accedente soluerentur, sed neutro horum id fit. Non quidem calore, quoniam ea soluit, quae stigore solo sunt concreta: siquidem contrariorum contrariae sunt causae.Non etiam humore ut qui illa collique qua calore concreuerunt, cuiusmodi inta. infit tamen docet ibIdem Aristoteles fenum caloris ex berantia. Cui is causa est, quoniam ut optimε conetuis noster 4o. Mcteor. animaduertit, bd refiigetatione humor eius arctissimo vinculo ligatus est: quare,contrario accedente,qubd natiuum superet stigus vinculum soluitur,de ferrum liquescit.Quod contrarium si remissE siperauecie, mollitur duntaxat,non liquatur, sic igitur duo haec contraria eficit 3snis,colliquat glaciem, quae stigore contrario concreuit, expulso seu expresso S: exba
226쪽
tante eatrum eondensat autem sal absumpta humiditate,qua accedente itertim collique--ων scit.Contraria igitur haec praestat ignis,respectu diuersiae materiae subiectat. sic desiccat lutum, di ceram colliquat. Item sol faciem denigrae, ceram albam reddit, liquefacit gla- λ' ἶ-hὸLewm,SI condensat aquam in salem. sit. ει em Stesinam humidin Pidem HIImmidiores ,&αὶ Applicat quae proposuerat ad propositum. & dicit ita vinum,cum sit humidum,id est,tanquam nutrimentum, sic enim appositum humectare dicitur, qvbd exsiccatas partes &Consumpto restituat, humidiimque, W..is quod a calore depascitur, reponit. Hoc igitur, si in temperamentum humidum incidat, rione sibi atque natura sua segnem excitat, Se si plus debito ingeratur, ebrietatemque inducat, i quaces facit, atque etiam maniacos: qubd si in biliosum incidat, δc in actionibus omni . Mil. bus excitatum illum cxoluit, atque in eadem quantitate assumptum, torpidum 8e quasi attonitum teddinhincque, qui melancholia referti sunt, potissimum si ex adustione producatur,facilὸ , crapula,& ab ebrietate exolvuntur. madmodum enim balneum corpora perstricta aiaque bene nubilia reddis, iamia. autem dises. i. J Balneum temperati caloris Sc blandi hoc praestat,ut culaneos meatus aperiat, lon- tilis si q4oge latinue humore illo calido insinuato,'uallorem quemcunque inuenit,demit, simul nu Moinde contractam noxam aufert: ut etiam sitim quam /ici aestus laborve, 6c siccans aliqua eausa secerit nulla alia re adeb facilε tolli quotidiana experiamur experientia,quim balneo aquae dulcis:cui si moderatus calor accesserit cuius Seneficio altius adigi, non quali tates modo sed oc substantia aquarum possit , s frigidior enim si fuerit, aqua constipati ait, sine, humectationem etiam in penitioribus partibus impedietὶ 6c molem corporis hume iiii ctabunt, de quasi in humorem uniuersum elevabitur. quod si aliquanto etiam largior fiis tirit,duras etiam tensasque partes emolliet Quod si diutius etiam humoctatio haec cum ca Iore perseueret, primum excrementa quae circa cutim sunt,discutiet,mόxque etiam quod ad eas partes ad nutriendum transimissum fuerit,etiam dissipabit. unde etiam humoris, Aspiritus qui ad eas partes crat calore humectante attractus, in spiritus dissiatur, de partes quae illo distentae turgebant, subsidunt, Ac corrugantur. Quinimmo usque adeo dissiati etiam exhalatae eae humiditates possint, ac siccescere, ut sitis introducatur: contrarius istriori,quo sitis sedabatur, ex balneo effectus, secundario atque ex accidenti, nimio scilicet, atque inopportuno, illius usu conciliatus. Quid imtur mirum si corpora dura, atque perstricta balneum relaxat humida vero de mollia dis luit. Iuvinum, prasi interea diluos, eademVastat. J Dura enim, dc bene compacta corpora emollit, fle benό mobilia reddit: humida autem potius laxat, δέ imbecilliora reddit, de ad mouendum inepta.
227쪽
Cur brassica soluit crapulam An quod succum habet dulcem, scibducti-
uum 3 unde aluo per clysteres eum infundunt medicii ea enim est frigida. Signum autem ad vehementes enim alui deiectiones vum tur ipsa medici, multum elixantesdignum extrahentes, & in frigida tura. Accidit igitur detentis a crapula,succum ipsius, in aluum retrahere humores qui sunt in ipsis, vinosos,& crudos. Ipsem autem supra in ventriculo remanentem , corpus refrigerare. ipso autem refrigerato, humores stibilles in vesicam seruntur. Quarc utrinque humoribus e corpore expulsis, SI corpore in frigidato, merito a crapula liberantur. Vinum enim calidum & humidum est. Euenit ad haec, humoribus retractis,& expulsis per inferna, flatum etiam secum deduci. qui si per vinum liceat , in caput se efferens , grauitatem creat, & crapulam. In serius autem , eo moto, & infrigidato corpore ob praedusta soluitur crapuliae dolor. Est enitri crapula seruor quidam, & desiliens inflammatio. Deficit autem ab ebrietate, quoniam h. aec stupefacit crapula enim in ea detentis dolorem excitat.Quem admodum enim a febribus detenti ludunt magis quam doleant, ubi autem ad se rediere morbo leuati dolent Hoc etiam in ebrietate 5 crapula accidit.
Pulcherrimam quaestionem proponit discutiendam aempe quamam sit causia,qua bracsica crapulam ibi uat 'obscruandum autem est per crapulam notis brietatem in elligere. hane enim in fine huius problcmatis in eo distinguit, quod haec mentem quatit, &alienat:in crapula autem, mente constante,caput dolci, & ventertuibatur quod in fine problematis aptissimo qxemplo febricitantium nobis os clidit At non modo post sumptam crapulam soluere obseruatuin est,sed ante assumptam crudam aut eius succum, ebrietatem impedire, Iuculentus est testis Cato lib. de re rust ubi inquit, ubi noles in conuiui6 inultum bibere,coenaque liberiori uti, ante coenam coincsto crudam brassicam ex acetor α item ubi coenaveris,alia quinque folia reddent te quasi nihil edetis. Plinius autem lis m. cap. .naturalis hi testatur brassicam.antcc brii tatem sumptam, illam impedire, post autem esitaram crapulam di luere & Diosc.Itb L cap. i ii . sempto cibo csitatam brassicam ebrietatem tollere scribit,& vim vini itafringere. Quin rem hanc luculenter admodum manifestam fecit Athenaeus Deipnosoph.libro primo in fine, bis verbis. Vinolentos fuisse AEP ptios hoc ostendit,quod apud eos talusim in coenis statutum cst , ante omnem cibum brassicam comesic,& ad potationes ita se sic comparare. Multi sane ut ab ebrietate vindicentur, praesumunt brassicae semen. Quin & in ipla vite brassica si nascitur, inde vi num exilius:quamobr m Sybaritae, ut inquit Timaeus, anteaquam potarent brassicarum eiu se muniebant. Alexis, Heri bibsti phra Iasu: nuncgraue capuι Sentis, medendum eis hmegraui mau, ieiunis
Antiquos Raphanum brassicam vocasse monstrat Apollodorus carystris:
Raphanum scio vocare vos: at hos res
Vor bras iram. quid isterea hoc seminis
Patis P Anaxandrides: . - Sι Iavabitu , Raphan que -bam edetis, hac mox domu exare vos capitis grauedo . Irontibus Nabem infidentem trinibus dis rgite. Nicochares: Nusium remedium esst ebriis paratim
228쪽
E,-- nugas: Rap-ν ut non magui, id valeat. Brassicae hanc facultatem litteris mandauit Theophrastus, & hoc praeterea, vitem etiam, dum vivit, odorem brassicae auersari. Quin in Geoponicorum libro septimo, caput extat de iis , quae crapulam seluunt, ubi non est praetermista brassio. Clim vero brassicae tria sint genera, satiuum, sylvestre,ic maritimum quod hic de brassica asserit, de maritima nullus intellexerit,quae nullo modo in cibos venit, neque est succo dulci , sed soluendi ventris gratia, ut alia medicamenta, adserosos humores educendos, astu mitur. Sylvestris etiam,ob amarorem non commode comestur, neque dulci succo praedita est satiuam igitur intelligit. haec autem, quamuis multiplex variaque recenseatur, a Plinio& Catone,ad duo tamen genera potissima reducitur: quarum altera crispis admodum soliis, expansis in sormam lactucae , extra rubentibus, aut potius intenso viridi colore praeditis , in tus albicantibus, teneris, & subdulci sapore, quae hac aetate omnium praestantissima habetur: altera conglomeratis undique in orbem soliis, capitata dicta, Plinio lacu turris quod hoc loco ab Arithotele de brassica dicitur, quamuis de utraque verum sit, potissimum tamen in primo genere verificari obseruatum est. hanc igitur coctam, & comestam, dolorem capitis, ex ebrietate productum, dissoluere scribit, illius causam inuestiga dulcem θω activum, flee. J Tota vis solutionis eo posita est, quod
cum crapula ex firmatis in ventre humoribus crudis, vapores ad caput & cerebrum transmittentibus producaturatum ex vaporibus calidis eo deductis, si quod medicamentum in- pedit, 3c sol ueniatur, quod Ac humores,& flatus discutiat simulque humores deorsum ad intestina crasses deducat,vinosos vero ad urinam insinuet, simulque superiora refrigeret vaporibus, optimum se medicamentum inuenisse, facile quilibet intelliget. id vero brassicae inesse aggreditur explicare , cum dicit f od β.ccum his at dulcem o subductisum. unde aluo per et eres arisi ea inμndum medici,frigida enim in , Sec. J Nisi diligenter brassicae virtutes, & diuersas immo contrarias facultates explicuerimus,uix fieri poterit, ut cognoscamus, quomodo frigida sit, dueetidi Mde dulcis, deiectoria, Se adstringens, subducens per aluum' & moueris urinas. Galen. lib. 1. de aliment facult. Laec habet: ergo brassicae succus, purgandi vim quandam obtinet, contra solidum eius corpus, siccitatis ratione, cohibere magis, quam incitare excretionem potest. Proinde cum expellere alui excrementa propositum est, aheno, in quo elixa cum aqua fuerit propius admoto, ipsem eximere confestim, vasculoque in quo paratur Oleum, cum garo iniicere oportebit: si salem pro garo sumas, nihil refert. At humentem aluum siccare volentes, cum mediocriter bulliste videbitur, priore aqua equia repente,aliam calentem iniicimus: ac ita rursus in ea discoquimus, usque dum tenera, flaccidaque euaserit. quod non facimus, cum ventris subducendi gratia allumitur. hactenus Galenus, quibus verbis sic attemperare ad usum sibi suum quisque hanc polle ostendit, seu ciere aluum iusculorum elixatura, siue vero eandem supprimere substantiae soliditate velit. His usibus, opinor adductus . tantum brassicae suae tribuit olim M. Cato. siccitate igitur & frigiditate sua aluum si stit, recocta tamen, aut alioqui multum ditique elixa, elicito ita prope omni ex ea succo,
quo emolliri,relidisque substantia densiore, M magis terrestri, qua sisti aluus solet. & hoc est quod dicit Aristotele S. .
Sgnum autem est. ad vehementes enim alui deiectisnes muri ea medici multum elixantes lignum
extrahentes, o trifrigidantes. J Hac igitur parte frigida est,& sicca,& aluum sitit, ex partcque etiam crapulae obsistens. Quod si leuiter coquatur aluum dulci succo deiiciet vel integra sumpta. remanet enim leuiori elixatione, emollituri adhuc aluum succi satis. & hoc est quod dicit, i quod succum habet dulcem, o si ductivum: unde aluo per c 'aeres eum i fum stassie, e . dam medici. J Quod vero frigidioris naturae brassicam faciat, habet ex Arabicae Amiliae auctoribus aliquot nobiles fautores, inter quos principcm locum obtinet Averroes: quamuis ex eadem familia aliqui calidam dixerint. Graeci ut exsiccantem omnes eam constituunt, ita de activis qualitatibus nullam fecerunt mentionem. ex Latinis recentioribus multi eo
argumento calidam constituunt, quod amaritudinis nonnihil habeat, qu/d aestate in cibum sit insalubris, quod alui subductiva ob nitrositatem , quod denique ebrietati aduers
tur, quemadmodum etiam amygdalae amarae ,& glandes persicae. Verum cum superficia' Aristieastilis solum sit facultas haec aluum mouendi, tum 5e hic amaror de nitrositas, non propte- ς' i rea statim caliditatem praedominari dicemus. multa enim amara sunt frigida , ut cic
reum. haec qualitas, ut in igneis partibus consistens, primo statim suas vires exerit, primo
229쪽
gustus sensum mouet , primoque etiam per cocturam, in aqua transmissa, facultatem hane etiam primo oslanditi cxun vero , quod inliquum terrestre magis sit & refrigerans, tum& exsiccans, iratorsique molis constituatur, succumque frigidum producat, potius frigidum temperamentum , & siccum in ea praedominari, cum Aristotele hoc loco censendum iudicarem. aestate vero insalubres sum quod nondum ad maturitatem peruenerint, ama. rorque ille postus est in igneis partibus , quae paulatim deperduntur maturatione. ebrietatem autem sedare scribit,aut crapulam. Aristoteles non tantum amarore, quam aut subducente ad aluum facultat aut etiam frigidis partibus , similes vapores emittentibus,sed prae- Ciapulam stat Aristotelem, argumentum hoc diluentem, audire, clara dicit , s Occiatu autem derentis a p., sisti Docuimu crapulam, siue dolorem capitis, ex ebrietate, ex diutius firmatis in ventriculo, tum vino, tum cibis fieri,ex quibus eleuatis vaporibus & caput grauatur, Mpartes ad cerebrum attinentes distenduntur,& calor introducitur: unde & dolor solet produci. si igitur quippiam post vinum ingestum assumatur, quod facultatem habeat humores illos crudos per aluum subducendi, serosos autem per viam urinae deducendi, bona ex parte satisfactum putabimus ei intentioni medicae, quae in eo consistit, ut impediamus pro- grcitum morbi, tum & alteri, qua docemur in contrarium esse deducendum humorem parte, quae laborat. quod si praeter haec, illud etiam obtineat, ut qualitatibus contrariis, intemperiem morbosam possit superare, atque deuincere, optime satissa tum omnibus medicis intentionibus dicemus. caulem autem id praestare posse docet: habere enim asserit subdulcem succum, quo subducere posse aluum confidit: quin eccum dulcedine illa,
admixtus est nitrosus sapor, in quo facultas est aluum movcndi. cum autem aqueas etiam multas habeat partes, iis, non secus ac melopeponibus, anguriis, cucurbitis, rapis, inesse videmus: facile serosos humores , vino admixtos, per venas deducendo, a Capite reuellet, & per urinas deducet, quae vero crassiores partes, & frigidae in ventriculo remanent,neque per aluum subducere aptae, neque per urinam delatae. Cum iam statuantur frigidae, se uniuersum in contrariam intemperiem deducent de vapores cercbro subministrantes frigidam inducentes intemperiem, Caliditatem ex ebrietate in cciebro introductam immiuuent, εc superabuisti Capite igitur refrigerato, Et in contrarium, reuulsis humoribus, per suum, de per urinam crapula submouetur, quae a calida de humida intemperie producitur.
talidum iamidum J sic Gai primis de valet. tuend.puerilem aetatem vini vialium igum, interdicit quδd abunde calefacere, atque humefacere corpora, solitum vinum sit, quoq*- ψ' quidem minime egeat aetas ea, per se in id prona: ne scilicet supra modum excrescat calor. Ibidem adulta iam aetate conccdit, tanquam quo in primis solidae patres, vel laboribus insccitatem, vel proprio aetatis temperamento actae, ne humescant, tum alitae renciantur, unaque biliosi humoris siliperfluitas, per urinas sudor Esque protrusa expellatur, de quod restat, contemperamento mitigetur r quae non nisi humefacientis qualitatis beneficio perficiuntur cuncta.senibus postremo, quod aetas ea iam quasi sanitatis limites, siccitate, egressa contrariis reuocanda ad temperamentum sit, bibendum vinum consulit, non alia ratione, quam ut solidae illorum partes, quatenus liceat, humectari possint. Scio memoria auin rum nostrorum, rem hanc, de vini temperamento, an humidum an siccum statuendumst, adeo fuisse controuersiam, ob varias auctorum sententias, argumenta, in v tranque partem, multa proposita, ut cum contentionis nullus tandem finis daretur, necesse fuerit
arbitros deligere, quorum iudicio staretur, a quibusque non esset prouocandum: sed quo niam nos hic non disputationes instituimus, sed Aristotelem explicamus, illud solum nobis hac in re, cum viris doctissimis asseremus: vinum, quod antiquis illis temporibus in usum traducebantur, dilutum omne fuisse e dc eo potissimum ebrietatem excitari, quod moracum in tanta copia non possit bibi, ut ebrietatem pariat, hoc etiam dilutum saltem calidum esse dc humectare. de hoc enim eum in hac sectione agere iam satis docui
Euenis adhac τι humoribiu retractu, m. J prosequitur docere etiam rationem, qua brassica crapulam solvat. quae in , quod flatus ex imminuto calore ob ebrietatem assidue elauantur, puni impetu quodam, quoquoversus moueantur, potissenum autem a ventriculo cleuati, ad caput de cerebrum seruntur, simul autem cum eis, vinosi vapores sursum lati,dolorem
ill Lm capitis producebant coadiuuantibus flatibus distensione de motu, qui si per intestina pellantur, deorsum retracti, nec ipsi motu, dc distentione, amplius cercbro molestiam inferant, nec vapores secum amplius sursum ducent.