장음표시 사용
231쪽
Iatum qu modo De e. tiare aptu.&quomodo minus pe
unusquisque experientia obseruare poterit. respondet f--vomitum quia pronisuen dec. J Quae facile vomitum mouent,sunt q dc supernatare circa os vetriculi solent,quae que insitauia sunt, atque gustui iniucuda: huiusmodi autem nullo modo vinum esse potest, clim tantum abest, ut aut supernatet molestiamve ori ventriculi inferat, ut laxatum illud potius corrigat, corruget, confirmet, atque molestum quodcunque in eo existens reprimat. Aqua verb tenuis cum sit , grauis tamen citb tenuitate sua imam ventriculi partem petit, deorsumque facit E sertur.cum veth neque sit insuauis, aut fastidium pariat.
e ν-2ἀν explicat,quod est oris vetriculi dolore 6c fastidio tentari: ut Hesychius καρδαμ-σων uia esse dicit. idem vero addit, quibusdam significare his rias μαχον casti λiuis, quod est,stomachum fame morderi,& sumi pro νασαν,l Oc est,nauteare. nequ V rh mirum, nam antiquos καρδιαν os ventriculi saepὶ intellexisse, multis exemplis ex Nicandro , Thucydide de Hipp. desumptis comprobauit Gal. 2. de placit Hip. Ac Plati cum dicit quinetiam neque nomen hoc , cordis illius, quod Thorace continetur dolores indicat,sed aequivocatio quaeὸam subest, neminem eorum, qui in antiquoru scriptis sit versatus latens. Eodem namque modo, & thoracis viscus,& os ventriculi cor arpellabant veteres: & huiusmodi appellatio ipsis admodum est usitata. quod alibi multis exemplis docuit. ut secundo de locis patientibus & 9. Aph. com. 6s locus aut a Gal. 2. de Placitis Hi p. dc Plat. ex Thucyd. desumptus est lib.1.in pestis descriptione,ubi quoq; scho liastes,os ventriculi veteribus καρδιω dici docuit. Sed audiamus Erotianum hac de re luculenter scribentem, καρδα. os ventriculi appellabant,quod etiam stomachiim communi Voce vocamus. καρδωρ ν igitur,&- ,δαλγῶν dicitur cum stomachus nausea& dol re angitur. hinc etiam stomachi morsus. Est autem alter cordis, quod propriὸ viscus est,erosio, hoc est crebra dc vehemens in eo orta palpitatio.
aurem dilutum vinum nee ario insutilis , ut cito est,ri, cum autem parum vini contineat,
fistidiosum es. JEx opposito,quod multa aqua dilutum est,duo illa habet quibus vomitum
cieri δixeramus nam clam valdὰ multa aqua admixta sit, no ita facilε e ventre egreditur,chm vero parum adeb vini sit admixtum, ut vis illius ab aqua euincatur insuatie relinquitur ideoque vomitum promouens. Vnde clim insuaue sit,nec militu essiuat, circa os ven-tticuli fluitans vomitum proritare facit E potcst, qubd ubi tale non sit mixtione aqua cum vino,debita mcnsura facta,gratum fit ventriculo,& suave, sicq; a ventriculo amplexatum impeditur quominus circa os ventriculi flumi et quδd si etiam ad eam partem pertingat, vomitum potius reprimendo,constet. Dubitari hoc loco potest,primum quoniam dixit valde dilutum aqua vinum non esse ad eb subtile ut cito emuere possit,c um alioqui, dc problemate tertio,dilutum magis penitiores partes permeare posse scribat ob partium subtilitatem, dc quartodecimo dilutum dicit,quoniam per aquς admixtionem tenuius factum cst,caput facilius pencuare, quam vinum.vnde pruno de simpl. med. facult. dicebat Gal. vinum aquae penetrationem adii uare,edque eam ducere , quo per se ipsa minime apta eL set penetrare. An dicendum est, si vinum crassius natura sua aquae temperat C misceatur sese inuicem coadiuuare. nam crassitiem vim liquiditas & tenuitas aquae dc uincit; cruditatem autem Sc frigiditatem aquae, qua ne ad intima quaeque permeare possit impeditur, vini caliditate temperari, sicque a litus dilutum vinum, permearc pol Crit,quam mera cum, dc quam aqua. non loquitur autem 3. dc I . probi cm. de penetratione ad iundum ventriculi, sed ad caput, ad penitiores quasque venulas hic autem, cum de valde diluto Vino loquatur, qua mixtione non cruditas aquae, aut frigiditas deuincitur, sed calor, Migneae partes vini quasi restinguuntur, non oportebit expectare,ut altius penetrare possi refractis adeo vini viribus : tum praeterea cisa hoc loco de penetratione ad imum ventriculi loquatur, ne fluctuatione circa os ventriculi nauseam promoueat, optimὰ stat
tum est . ad inferna non facile penetrare, & qudd adeo sit liquidus porus, de quod ingrati clara sit saporis, non statim amplectitur ipsum ventriculus, sed sensum conturbat, v
rios motus in eo excitans,ium Vini,cum tamen saporem illius non repraesentet,tum aquocum tamen eius simplicitatem non in eo potu agnoscat, neque vini mixti iusta mensura, quod vis aquae non sit ob vini lauem quantitatem occultata. iis igitur contrarietatibus agitatus sensiis, quasi in dubio vorsans, ad inferna non permittit transire, sed in supemis retinens, quasi reiecturus, os ventriculi laxans, vomitum promouet. Scd quomodo vinum repercussivum dicit Aristoteles hoc Ioco si repercutientia sunt frigida 8c sicca , ut in Ornphacio , succo aurantiorum, vino granatorum obseruatum est,qtiae omnia frigida
232쪽
de sieea esse eonstat Aponensis optimὸ satisfacit, repellentia duplicia esse constituens, quaedam vere repercutientia dicta, quae ratione qualitatum primarum frigiditatis,& siccitatis, potissimum id obtinent, ut sunt omphacium, vinum granatorum M similia. alia sunt ad repercutienti , quae ratione potius substantiae,& partium admixtarum id praestant. partes enim in se aliquas habent corroborantes, emollitas partes, atque robur asdentes laxatis nimium particulis: simulque abstergentes, dc depellentes humiditates intus imbibitas. Huiusmodi vinum esse repercutiens sentiendum est. quod cum amicum sit naturae,diutius in parte firmatus obur addit ventriculo, austerisque aliquibus partic lis roborans, essicit ut excrementa facilius expelli a validiori ventriculo possinti quod manifeste nos docuit problemate i I de vino subaustero.
νηφων, ουτως εχ o bProbL XIX. Cur inebriati magis sentimus salsas malas aquas, incipientes inebriari minus 3 An quia tristia magis manifesta sunt,non desiderantibus: desideranti a tem magis latent qui autem delectatione assicitur, similiter se habet, ac qui desiderat.qui autem incipit sic se habet. inebriatus autem plenus est.
Interpretatio huius problematis, &explicatio responsionis, omnino petenda erit ex commentario ad problem. 8. ubi ad verbum totam hiac seriem , ne solus repetere cogeremur , explicuimus.
Probi. XX. Cur valde ebriis circumferri omnia videnturiniam ineunte ebrietate en
merare longinqua non possunt quapropter signum ebrietatis idipsum constituunt aliqui. An quia inouetur a caliditate vini visus assidue quemadmodumisitur,cturi sub oculo premitur, duo videntur,ita in ebriis. nihil enim differt si
supponainus moueat ne visum exterius, an interiti: utro enim modo patitur
Vilus:quare non censent manere quod videtur,adhuc autem magis si longe distet: minus enim euincet longius visu distracto:& plus distantia in extremitatefacit, quam si prope sit motus.quinimmo si vehementer mouetur,& regulariter serium de deorium, minus dominatur in eo quod est longe. omnia autem T 3 longi iis Dissiligod by Corale
233쪽
longius protracta circulariter mouentur sicut sagittae,appense, & visus. Ergo propter imbecillitatem hoc patitur, non secus ac si longe ferretur. Disserunt autem nihil visum moueri,aut id quod mouetur. hoc enim facit ad conspectit.
Dum problema nonum explicaremus, omnia explicata sunt, quae ad hoc ipsum etiam attinere videbantur.
Cur clim multum bibitur, sicciores ventres redduntur. cum tum oporteret
humectari magis a copiosiori Z An quod humorem multum, & unitum , non euincit ventriculus; sed ad suum locum venit indomitus 3 Est autem humori,
non euicti locus vesica.exiguum autem vincit, & concoquit:quare moram trahens humectat.
Q Contemplandam proponit causam, cur iis, qui multam vini copiam ingurgitant, aluis 4: s hi sicciores redduntur.dubitandi ratio ea est,quod multo ingesto humore videtur verisimile I .. μ- rari tres humectari dcbere dissoluit An qu)d humorem mustum o itum non eisines ' Ventriculus alba exanguique substantia constat, Sc ea quidem quae plurimum
extendi possit quae quamuis sibi similis,& quasi sinplex videatur, diuersis tamen partibus
constat inter se differentibus ossiciis facultatibus, & locis. duabus enim quasi tunicis co-Ventrieuli agmentatus est ventriculus, quae proprietate substantiae inter se distinctae sunt. interior οψ pQ ix magis ad nerueam naturam accedit, exterior magis ad carneam Vergit. in interiori magis sentiendi facultas viget:in exteriori vero concoctrix,& cibi transimulatrix facultas Ventriculus praesertim sedem habet, quamuis neutra neutrius sit expers. Sunt autem compositae duae eae tunicae fibris quibusdam de quasi staminibus intertextae, distinctis situ dc ordine: nam stat. inter ira aliae rectae secundum longitudinem visceris protenduntur, aliae quasi transuersae , illum in .in ' I orbem circumeunt, aliquae vero obliquo sere itinere seruntur. Quarum officia distincta a. sunt. longae enim quasi attractionis instrumenta sunt. Orbiculares vero de transuersis primum instrumentum sunt expulsionis: dum enim ex superiori parte contrahuntur, & angustiorem ventriculum reddunt,exprimunt, & detrudunt, quod inserius continetur, ad fundum . ventriculum inseriorem. Obliquae autem contentrici facultati insentiunt rquamuis in iis ipsis officiis mutuo se iuuent. iis tamen fibris intertextae non sunt aequalitet duae eae tunicae nam in interiori multae quidem rectae, aliquae etiam obliquae sunt, vertim illae non multae. In extima verδ multae orbiculares M transuersae. ut igitur ingesta siue cibi siue potus commota evinci εί concoqui possint, necesse est, ut non fluitent, sed quasi corrugato ventriculo strictim amplexentur.Hinc Gal.noster 3.de facult. nas cap. . dicebat,cum pro sui natura se habet,ac constrictoria vi rite utitur quamlibet exiguum sit,qubdin se continet totum id undique complexus nullum vacuum relinquit locum cum imbecillus est, quacunque parte complecti assumpta non valet, hic laxum quoddam spacium efficiens,permittit ea,quq in se continet humida pro figurarum varietate,ex alio Ioco in alium transire,& fluctuationum sonitus edere Rationabile itaque est,qui hinc symptomate laborant,ne concoctionem quidem sufficientem sperare. v.fili; ullis Sed ad suum locum innis indomitus. J Si consertim & copiose nimis humorem ventriculus accipiat, cum in ventriculum deuenerit, statim ferὸ praeterfluet, non arcte comple- 'I' .., ctens ut pro coctione oporteret: sed si sensim de paulatim sumatur, iasi distendet multum, amplastis non obruet calorem naturalem, sed irrigabit,dc diutius manens, humefacere poterit. Vequidem sitientem Cepe tetram videmus promptius humorem imbibere, gremioque veluti suo accipere ac humescere demum ex placi)e demissa pluuia, quam ex ingruente affatim imbre. sic iusto maior potionis quantitas, Sc quae sutura alias iusta fuerat, inordinate,
234쪽
Problematum Aristotesis. . 223
atque immodieὶ,nempe haustu largo,copioseque nimi semes prouoluta ' innatationem hanc, Sc fluctuationem secerit,unde tempore conueni ii non retento vino in ventriculo, statim ad eum detruditur locum, quia natura ad hoc praestandum munus est institutus,ne1n-pe ad vesicam: sicque venter de intestina sicciora remanent, neque alui humidae redduntur ted adstrictae, potissimum cum eo ad vesicain dcfluente soleut biliosa excrementa,quae aluum lubricam solentesticere, simul eo deduci. Docuit id maniscitEHipp. 3. Apta. 83. cum dicit, mictio noctu plurima facta paruam significat deiectionem.vbi Gah habet.Quod quidem necessarium sit, ventris humole distributo, minorem fieri alui deiectionem unieuique est man sestium. sed eum hoc Ec illud apparet, quod eo una cum cibis exeunte , aluus quidem humidior fit, atque ideo plura deiiciet:Vrina vero Paucior excernetur. Docebit autem nos haec ipsa ratio de alui fluentis,& siccae rcmedia. In quibus enim supra modum humida aluus deprehenditur, iis potum minorem exhibebimus, ac praeter ea illi viam ad vesicam parabimus. In quibus vero siccior, de plus dabimus potus, & distributionem quantum fieri poterit, prohibebimus.
Cur magis crapulam sentiunt, qui dilutum bibunt, quam qui merum 3 An propter tenuitatem in plura loca dilutum ingredituriquemadmodum in indumenti fidissiculterque educi potest.aqua quidem subtilium est partium,sed facilis egressionis. An suod merum minus bibunt,qubd non possint, faciliusque euomunt. praeterea simul concoquit reliqua. Idem autem est problema.
Pro huius problem. ρxpositione videnda sunt, quae in explicatione tertij a nobis dicta sunt: idem enim est.ut etiam in fine huius problematis innuit Aristoteles, nisi potius sit glossema quoddam.
Cur ex meram moriatur,si quis ante demacratus multum bibadiania autem nondum extenuati multi potus amatores, coofertim & multum bibehtos, sicci redduntur ZVi detur mim vinum esse inter calida secundu naturam,& inlloc est vivere. mori autem in frigidatio est A vi ex cicuta, extincto paulat m cilido proprio, sed alio modo, haec etenim frigiditate condensat humidum 8c cadum. vinum autem sua caliditat extinguit naturalem calorem. Quemadmo
235쪽
dum igitur, a multo igne & sole modicus ignis extingetitur: ita & qui est in
corporibus calor,ab ea quae est in vino,si excedat.
.: Quaerit causam duorum problematum , quorum tamen unum ab altero dependet. nem- .u, o mesa pe cur e tenuati, oc quasi marcore consumpti, si multum vinum absorbeant, mcracum de put poten motiuntur'multi autem,qui bene habito sunt corpore praediti, neque ulla macie coniecti, ex eiusdem vini assiduo potu consumuntur, demacrantur, dc contabescunt. hoc vero quotidiana docet experientia, in parasitis,qui quamuis ob calorem ventriculi robustum,quod multa conficiant, ingesta ab initio, popingues Ec ventrosi reddantur, progressis tamen remporis, maiori ex parte consumpti, marcore contabescunt. Dubitandi ratio ea est, quae illis verbis proponitur. Videm rarim vinum esse intereativi secundum naturam, o in hoc est visere nisi auum refrigeriis J quoniam cun i vita calore conseruetur, vinum autem calidum csim sit secundum n tutam,nulla ratio videtur subesse cur mortem possit inducere,quae omnino in frigidatio est,ta caloris innati extinctio verum quamuis non pauca proposuerimus in explicatione problem . quae ad hanc rein pertinent: non erit tamen praetcr rationem aliqua sim malim ex Gal. colligere, tum lib.de marcore, tum 7. & Io. Meth. med. quibus &uniuersi corporis dem ciatio bene intelligatur, eiusque causae optime cognoscantur. Vniuersi corporis demacratio, M.f., hos siue tabes, duplex a Gai. statuitur, alia simplex, ubi simplex qualitas, quae siccitas est,praed 4 minetur altera contrarietate, quae est inter calidum, & frigidum, intra suos terminos perma-ν nente. Quod si caloris vel stigoris accedat immoderatio, tabcs haec non amplius simplex diaci poterit, sed composita simplex illa ut plurimum inediis superuenire solet, tam eorum qui sponte inediis sese macerant, quam eorum qui pro alimentorum penuria fame consciuntur. Illa vero cui fi igus accessit, solet senibus euenire, vel etiam illis , Mui malo quodam asse senectuti simili detinemur. ea veris , quae cum calore est , in febribus locum habet, quae hecticae sunt. In uniuerso autem corpore, siccitas haec nunquam fieri poterit, nisi animalis
principium affectum fueriti Quinimmb ne fieri quidem ullo modo potest,ut alius quidem in
toto animali sit affectus,alius autem principium occupariti quare cordis corpus i Darccscentibus exsiccari necesse est. Ergo si causas omnes inuenerimus, a quibus cor soleat exsiccari, sciemus etiam causas cur uniuersum marcescat. Natura, inquit, Gal. quae stii pes, animaliaq;
fabricatur, omnino sanε generandis ipsis principium quoddam cor peum auum it: nulla siquidem omnino res est, quae ex nihilo penitus generationis principium habere possit atque hinc exorsa,ad eum perpetuo scopum, qui sibi a pi incipio in fabricatione propositus fuerat, ordinate tendit. Hόcque nihil est aliud, quam perfectum reddere,quod Mneratur. illudqiae
est perfectum, cui nulla propriarum actionum desit Multaque sent exactionibus,quae duris indigent instrumentis,& haec est causa, cur multae fiat itin animali curae particulae. Eatuvcio dem aetatio generationis piincipium in animali perfecto, necessum est ut sit molle, vix apte compingi. i. -- effocinaris ; possit & ad omnia tractabile se suo coditori exhibeat. Ac proinde quantumcunq, semen. . durum, mollis tamen planta editur. moderato nimirum quoda humore priris m Ce ata, ut pro semine fiat natura. itaq; si opuscit, ut generatio animalis a substantia molli sua habeat exordia, quae vi abibluitur, ita duresciti necelle utiq; suerit,ut in ptima elementoru,um de illa constituuntur.temperie,tum humidu,tum siccupraepolleat. Caeterum humidum quidem ipsum est aqueum: siccum autem, naturaliter aut est terreum, aut igneum. fieri autem minime potςrat, ut statim a primis exordiis plus terici commisceretur, cum opus esset principium animalis sorς humidum .selum ergo adhuc quod igneum est relinquitur in prima an maiis generatione & compactione necessarid exhuberans. si igitur fieri posset , ut natura, cum animal ad confitendi tempus perduxerit, aliam rursus elementorum dispositionem, proportione viribusque aequalem, apponeret, sic tantummodo sua illi fabrica posset expers tum senii tum interitus perdurare, si tamen custodiae sipientis alicuius viti mox demandata fuisset. Nunc autem cum omnino fieri nequeat,ut prima elementa generationis animalium, aut stirpium transponantur, aut transmutentur, necessarium idcirco est. vi post vigorem si cetur corpus:quanquam non protinus hoc ipsum perpeti illi est necesse , cum neccssitas exsiccandi illi adueneriti verum decrescens aetas paucam habens siccitatem multos latet, ac si marcor nondum sit. Senectus vero non genere, sed quantitate sola ab ipsa disserens manifeste deprehenditur. Haec igitur est causa , quae uniuersam animantibus tractu temporis siccita.
mptinat perspicueque ostendit simium nec euitari, nec etiam sanari posse, quamuis possit
236쪽
retardari,humectante adhibita victus ratione, qua nimirum augere possumus illam humiditatem ,quae in corde iecinoreque est disiperia. Cum autem cor, sin quo valentissima est attra-ctrix facultas sit origo pulsuum te arteriarum, contingit ut, nunquam modcratis alimentis destituatur, nisi cum magna sanguinis penuria uniuersium occupauerit corpus. Unde cum corpus ex longo morbo extenuatum fuerit, putandum non est, cor quoque , pro aliorum proportione esse extenuatum. erum vera tabes similiter omnes partes occupat, proinde
etiam principia ipsa.Atquinaec tabes in aetatibus quidem est senium,in iis vero qui praeter na- 'turam sunt est febris tabifica,& alia praeterea affectio, quam senectam ex morbo commodhappellauetimust quae cane tabis species fit febribus ob intempestiuam, immoderat naque t frigerationem in eam transeuntibus.Est Ze alia tabis species,quae dicitur torrida, sicuti Ad te tia,quam syncopalem appellant: quarum illa quidem ortum habet a calore, sebribusque a dentissimis: maxime autem ubi habitus fuerit siccior:haec igitur gignitur,quando iis, qui co repti fuerint animi deliquio, ubi vehementiam periculi AEugerint,aliquid ex eo affectu remanet, ita ut adhuc desectum illum animi sapiant. Est autem duplex ipsa extenuatorum affectio. una quidem, ubi is humor solidorum corporum periit, qui eorum proprium est alime
tum, Zc propterea molliores carnes liquatae sunt. ltera vero, dum solidiora etiam corpora sunt exsiccata.quae utique de prima & similaria appellantur. -υt excisura extimyopauiatim ca proprio, mi alωπυδεὶ Mortem lecaloris natiui eratinctionem, ex vino meraco potenti in cinaciatis sequi, absumpto calore, de humiditate radicati quasi omnino siccitate absumpta, non siccus quam extinguat ealorem naturalem, de Viti mortem inducat cicuta, quae intensa sua frigiditate dc siccitate humores omnes condensat, ω quasi congelat,ineptosique reddit ad irrorandum, de non amplius subsidio esse possunt, d pascenti calori tanquam pabulum: quin oc ipsemet calor obruitur, atque omnino extingui-itur. ita, inquit,fit a meraco vino epoto a tabidis, sed diuerso modo: siccitate enim sua de calore absumit pabulum, de simul calorem dissipat, atque absumit: non secus quam exiguus ignis a multo igne,aut a sole.id igitur euenit, qubd absumpta multa quatitate implantati humidi,quin 3e carnosis ipsis partibus exsiccatis,cum eo modo tendant ad mortem nisi hume rante victus ratione restaurarentur, Ec balneis,si loco humectantium excalefacientia Sc siccantia assumantur,magis absumetur paululum id,quod reliquum est humidi,sicque mors sequetur,aut certe si etiam non extenuati fuerint,in quotidianiisque usum sumatur vinum meis racum,& potens paulatim sccitate introducta, excalcfacto nimium corpore, de paulatim a sumptis humiditatibus , macies uniuersi introducetur. quomodo autem ex calido, unde vita promanat, id conseruatur , ubi excesserit te frigidi affectus Be mors ipse,quae est refrigeratio completa,sequatur,abunde ex ipse Aristotele lib. de iuuentute de senectute, morte, fit vita incom. ad problem. s docuimus,quod commentarium huic etiam loco accommodari poterit
Cur ebrij sunt ad lacrymandum faciliores 3 an quod calidi de humidi
fiunt: intemperantes igitur sunt ita, ut adeb paruis moueantur, propter quod minus inebriantur, foecundis calicibus se proluentes. omnium etenim eadem est causa repercussio superficialis caloris.tunc enim fit ebrietas,cum est in locis qui sunt circa caput.
Liceat mihi antequam verba Aristotelis explicare aggrediar,nonnulla annotare,tum circaeontextum graecum Aristotelis, tum circa interpretes,veterem nempe, de Gazam sciendum taxus.
igitur in omnibus codicibus problema hoc in duo omnino distincta seiungi. ita ut primum
terminetur ad illa verba κιῶ h. alterum autem incipiat a verbis illis, 2:-nπον. sed non te minatur ad verbum τοποκ: sed sequitur η πρὸς τοις υπνοα νγ erat . Ege. ac si unum de idem esset problem a:antiquus autem interpres seriem hanc verborum, qua nos unum com- sui
237쪽
Prehendi problema censemus , in duo problemata diuisit, quorum primum terminari cen-
in Graeco codice reperiri diximus,ad verbum alterum incipiendo a subsequemtibus verbis &c. terminauit ut nos fecimus. incipiens postea nouum problema a quibusdam verbis , quae in eodicibus impressis non reperiuntur. cum vertit propter quid ebriis non sit somnus. ut in suis codicibus etiam Gazam habuisse Constat, ex principio,cum vertit, cur vinolentis somnus Oboriri nequeat verum Gaza,quam. uis hoc probi. unicum faciat, multum tamen habuisse deprauatnm codicem suum visus est, cum multa omiserit, quae in omnibus impressis reperiunturmam omisit priorem partem λ- tutionis.
An quod cesidio humiά - .inum nantes eiursum is ut adia paruis moueamur. J ego vero haec omnia coniungenda esse duxi & duo verba etiam aliquo modo linmutaui, & addidi d sumpta ex ea parte problem. II. quam iam explicui. cur autem id facerem , suo loco pr Ponam. Quaerit igitur. D ; euae Cur ebr=sis facius ademittendas lue mas. J ut autem commodius ea, quae ab Aristotele in facilὸ i cry dissoluenda hac quaestione proposita sunt, & facilius intelligi possint operaeprccium me fa- ' ctutum existimaui aliqua de lacrymis meditari, potissimum autem de materiali causa, cum
ea hoc loco supponatur. de generatione lacrymarum , earumque materiali causa, non una fuit aut antiquorum philosophorum,aut recentiorum sentetia.credidit enim Empedocles la-laetymatu Crymas fieri ex aptenuato & cliquato sanguine,ut docuit Gai .lib. de his . phil. verum cum momento quoda temporis a mulieribus quibusdam emungatur quasi ad libitum,vix credi potest issent & tam breui tepore sanguinem colliquescere posse Greg. Nic lib.de hominis opificio cap. IL MUR'ς j v Molet. in lib de hominis structura crediderut inde lacrymas originem ducet e,quod c6motis, atq; aliqua ratione perturbatis visceribus, multi vapores inde eleuati cerebru iplum petunt, qui in eius cauitatibus recepti,in aqua tandem ratione naturalis temperaturae frigidae cerebri transmutatur, inde autem ad oculos vi expellente protruduntur, moxque extra tanquam excrementa inutilia pelluntur. hinc inter lacrymandum, quaedam admixta voluptas persen-Rςςςh di titur, expulsis superfluis humiditatibus,partem illam grauantibus. Reprehendunt viri doctisse sint multis rationibus hanc opinionem. quarum prima ea fuit, videri impossibile, ita citon Molς' posse vapores eleuari, condensari in aquam,& ad oculos fluere, quemadmodum videtur in moeroribus: sunt enim multi, qui simul ac moerent statim lacrymantur, in quibus vix dici potest, quod viscera occupata mittam vapores, fiat aqua, & ad oculos fluat. unde rationali ter mirabatur Plin. prouentum lacrymarum, & ubi tanta copia humoris tandiu latitaret S cundo ex falso lacrymarum sapore, desumebant ad idem refellendum argumentum: si enim ex vaporibus a frigore in aquam condensatis, quomodo salsae esse poterunt, cum salsedinis ratio omnis, potius a calore & siccitato sit petenda. Tertio non esset in maestate hominis lacrymari ubicunque luberet,& tainenvidemus plurimos,qui,quotiescunque volunt,lacrymassiae ulla occasione promouerit. quin imo veteres in luctibus conducere solebant mulieres: quae fierent, citra moerorem,aut ullam aliam occasionem. Quarto, eam opinionem refelluntqubd in timore non lacrymamus, cum alioqui viscera, & cor praecipue occupetur. Quin-- . - to, quoniam non possemus assi nare causam cur in risu& audio fient lacrymae, cum tamen seu telia de OtCmpore viscerae minime ut aiunt alta occupantur. II ac igitur relutata, censuit Iactymas: I. ζ u liud qui in potulenti humoris portionem, quae in cercbro,venis oculorum,& prae.
elimatum. sertim ver is angulo i u oculi continetur,quae aut per compressionem, aut per dilatationem illarum venarum foras erumpit. haec autem aut voluntate horninis intensa, vel gaudio mulio,c se iφ -veium etiam haec opinio easdem propemodum dissicultates patitur, de fortasse maiores, quibus superiorem euertere conatus est. ubi-nam enim tanta humoris huius p tulenti copia continetur in venulis cerebri, de oculorum, quae adeo exiles sunt, ut quasi sensum effugianti quod si aliunde transmissa haec humiditas, ad oculos sertur, quomodo tam breui temporis spacto at compressio haec di dilatatio venarum, quae sunt in angulis, si volum late hominis effcitur intensa, aut magno gaudio, aut magno moerore, iam non haec generant serosium hunc humorem, sed necessarium est allerere commotis visceribus aliunde transmitati, α dc nouo generari. Unimmo quaerens cur solus homo vere lac metur, hancque compressionem solus cssiciat: respondct, quia solus vehementer gaudet, solus magnopere moeret, & tandem solus vehementer aliquid vult, peterem, passiones hae animi, an-ne in ce-xebro fiant: si saltem aliquas non fieri confitcbitur, utique nulla ei it ratio, cur ex ea passione lacrymae promoueantur. inmcerore, in gaudio quid ad cerebrumi cordis hae sunt passiones, apud philosophum nostrum, aut saltem viscerum secundum Galenum S: Platonem. quomodo
238쪽
modo producent lacrymas an potius quod commotis viseribus, suppeditatur materiasu pernis partibus, aut mediata, aut certi immediata. sed videamus ait haec sententia Arist. Hipp. GaI. Avicenat consentiat. scimus primum Aristotelem dc eius discipulum Theophrastum voluisse, lacrymas, urinam, Ec sudorem ab eadem materia promanare, fatis autem a nobis in superiori sectione demonstratum est sudorem non a potulentia modo materia produci, sed aliunde etiam . hinc Aristoteses s. sect.problem. lacrymas aliquando fieri calidas sole pituitam colliquante, & alibi frigidas a non concoquente calore fieri scribit. Plato autem in Timaeo credidit lacrymas serum esse quoddam ex coagulato phlegmate separatum. Αuic. autem libro 3 o. se n. s. manifeste ostcndit non ex hac solum potulenta materia solutio at- lacrymas produci. sed age experiamur quantum valeant argumenta. In primo enim noluit Nisienus, ta Molentius, tum & recentiores hos sequentes solum inde oriri lacrymas, sed sua Nisi nouam inde suppeditari materiam. primum enim ex eleuatis vaporibus ob viscerum commotionem comprimuntur Cerebri paries, alterantur ,& oculi immutantur aliqua alteratione, unde serum illud quod in venulis angulorum continetur, pellitur&promanat, comversis iis vero vaporibus continuo suppeditatur materia, sicque desinet mirari Plinius coispiosum la marum prouentum ,& locum ubi tanta quantitas humoris continetur. Mirabimur certe si non suppeditatur inde materia , quomodo tanta copia humiditatis possit effluere, quae Ac molem oculorum quantitate supcrat, & capacitates omnes cerebri si r pleras eas supposuerimus, etiam locum non sustccturum saepe euentus docet. secundo inquit calcedo non potest esse ex actione frigiditatis cerebri. quasi vapores calidi saporem huiusmodi conciliare non possint vel ex pituita tali, vel ex admixtione bilis docuit hoc
Hipp. h. prorrh. 8c Galenus 6. Epid. Com. I. T. 2I. ex caliditate morbosa & perurente cerebia α capitis hoc idem prouenire posse. at non omnes salsae fiunt, neque perurentes, aut calidae, nisi morbola. 3.vero tollitur, quod non omnes lacrymas ex cssectionibus, vel potius internis animi passionibus prouenire dixerint i quae enim pro voluntate lacrymantur mulieres 'cum cerebro reserto multis humiditatibus praeditae sint, oculdique natura fere lacrymantes habeant, ex sola compressione lacrymas emittere possunt, uberem tamen illum effluxum α diuturnum non habere poterunt. Dum timent autem homines non lacrymantur, quia
passio illa potius frigida est, sanguisque potius congelascit, spiritibus ad sontem recurrent
bus , unde vapores ad partes supernas non eleuantur. Postrema ratio adeo falso nititur fundamento , ut nihil magis. In risu, in gaudio viscera non commoueri ' At ego assi are ausim vix in aliis animi aut corporibus passionibus adeo viscera agitarLin risu quis non videat spiritum transuersum bt agitari, Ss ita concuti, ut supernae partes incalescant, rubescant, Zc oculi praesulgeant, de maxime saepenumcro lacrymentur. gaudio aut cm cor moueri, in spiritusque agitari vel inde constat, quod obseruatum sit ex nimio gaudio adcb spiritus esse uitiis, ii expanses vidissipati, de subito difflantes mortem repentinam concitauerint. Praestabit igitur aliqua de lacrymarum causis diligentius inuestigare, ut unde temulentorum es lacrymae adeo facile promanent, facilius cognoscamus. Lacryma est humor excrementitius sero similis in cerebro venisque oculorum. dc praecipue in venis angulorum oculi contentus forti Lae γm, si earum compressione aut dilatione soras erumpens. hinc colligi potest subiectum lacryma- Masi effici rum remotum esse cerebrum, proximum vero esse venas oculorum , dc foramina, per quae manant ab utraque palpebra ad internos oculorum angulos. lacrymarum autem causa ciens vel est interna vel externa. interna, aut princeps, aut instrumentalis. princeps, ut optimc annotauit Coclenius, aut est animae facultas naturalis alteratrix de secretrix, ich res attenuans bc propcllens, ast affectio animi, ut moestitia dc dolor, aut laetitia cum risu, nam in illa cum maximus sit cordis Cum cerebro consensus, cum iam intellectus cognouit rem dolendam , cor in hac agitatione positum, sursum vapores acriores transmittit, quibus irritatum cerebrum societatem quandam doloris seu aegritudinis ostendit, dc lacrymas velu- tirorem per maiores oculorum angulos effundit. In effusis autem ac immoderato gaudio,
hac eadem ratione cor expansis undique spiritibus, Ec spirituose sanguine potissimum, cerebrum subito replet, unde leui momento dilatatis etiam illis venulis, quasi per venas sontis
dc riuulos emuunt, lacrymasque producunt. In risu etiam immoderato adeo vehementer concutitur diaphragma, ut fere momento temporis incalestat cerebrum, de oculi. undC Mhumor iam contentus expellitur, id alius denuo subministratur. ex arbitrio etiam quandoque aliqui lacrymantur, iacultatem nacti, qua angulos comprimentes humorem exprimant. aliquando tamen corporeae aliquae causae lacrymas promouent, aut internae, ut cum cx fluxione humorum ad oculos morbosa affluxus is lacrymarum excitatur , aut nimia laxu
239쪽
tate vaseulorum, retentrix facultas naturalis non rccte fungi potest officio suo.exterilae ali quae etiam causae lacrymas mouere aptae sunt, ut acria, allium, caepe,& huiusimodi qua apta sum, acrioribus halitib. cerebrum pungere, M vcllicare , ita ut in sese conti actum cxprimat, De matu quod in ventriculis M ai fractibus continctui excrementum. Hinc apud Aristophanem, qui lacrymatur, allium per iocum olfacero dicitur. Materia lacrymarum seroius est humor, qui vel assidue in oculis generatur, ut pote in partibus, natura sua multa hunliditate res et tis .natura enim admodum prouida, foramina fecit,&colatoria quaedam in oculis, in quibus per. petuo humiditates conseruat,ut assidua eorum humectatione prohibeatur, ne tandem tuuica cornea rigeatiunde de glandulis huic officio inseruientibus, dicebat Columbus, In oculi orbita,quatuor adsunt glandulae, scorpora sphaerica, oblonga tamen, rara, S: poris refcrta duae scilicet singulae orbitae, dextrae sinistraeque duae inquam, supra, infra reliquae: quo loco positae sunt a natura, ut humiditatem superuacuam ad oculos tendentem susciperem, illos. que humectarent, atque irrigarent, ne eorum motu adeo frequenti, nimis exsiccarentur: itaque moueri deinceps desineren Hae illae sunt, quae moerore, aliaque causa coniti ictae, lacrymas excutiunt, atque effundunt. His positis, non erit nobis difficile intelligete Aristo telem, causas ploblematis inuestigantem, dicit igitiir io quod cadidi es humidis ut ecce nobis materialem causam traditam , excedentem nempe humiditatem ex vino,in chriorum cerebro productam, eleuatis multis vaporibanox aliam tradit efficientem. Ac dicit, D inι-- perantes igitursum, ut adeo paruuemm morantur J non modo inuoluntariae lacrymae temulentis ob superfluam cerebri humiditatem effluunt, sed etiam, quod obi uto quali calore naturali , timidi fiunt, & admodum suspiciosi, ut supcrius dixerat, quibuscunque leuibus de causis, animi passionibus potissimum, moerore tentantur. ex qua passione cominotis vise riuus, iam ad superna vapores emitti dicebamus, quibus materia lacrymarum continuo s uetur, ac conseruatur, propter uia mirim inebriantur dcc. J haec particula pars citria problem sed hoc loco ab Aristotele maxime ad propositum reposita, potissimum si ita intellugatur,ut a nobis expositum est diximus enim, eos, qui sese scecundis calicibus proluunt,minus cbrietate tentari, quam eos, qui aut pili stando, aut tenuiori sorbitione vini candem quantitatem hauriunt, quod in transitu longiori, maior vaporum Copia cerebrum impetat, eo quod quaedam fiat rcpercussio superficialis, qua facilius vapores si irsum seruntur , climebrietas sit irrigatio quaedam partium circa caput quae eadem Causa cst, cur iidem temulcimti in lacrymas facile proruant. respicit autem, non proximam efficientem traditam causam, sed materialem:qua dicebat vino caput calefieri, N madefieri.
Cur temulentis somnus non fit 3 An quod ad somnos humorem adesse calidum oportet : hic enim bene concoctilis est. si autem non,sed in erit exiguus humor, aut concoctu dissicilis, somnus non fit. Qua etiam de causa in laboribus,& post cibum & potum somnolentissimi fiunt ob calorem. Melancholicis enim & in magnis arὸorib. vigilia fit,illis quidem quia refrigeratus est humor, ,
his autem,quia aut nullus,aut minimus existit. Ergo manifestum est rationem . . utriusque affectus inde esse petendam.
stι .v- Temulentis cur somnus non eueniat quaerit hoc problemater quod nisi diligenter intelligatur, de falsitatem habere comperiemus, di in ipsemet Aristotele repugnantiam. scimus
240쪽
enim temulentorum quam plurimos adeo quandoquesbmno detinerI, ut eo mediante, Lepcmi mero crapulam euincant , quin , quod obseruatum est, etiam id Ipsum docuisse, libro de somno & vigilia, ubi vina soporifera esse scribit. nisa dixerimus in temulentis gradus esse, eosque qui vehementer sunt ebrii , vigiles maiori ex parte esse. vinum autem ubi moderate sumatur, humectando Ibinnum conciliat, quin etiam, si liberalius hauriatur, modo multum non excedat, etiam si ebrietatis iam Iimites ingrcssi fuerint, qui ipsum hauserint somnus conciliari in iis solet. at qui ed usque peruenerint, ut loquaces nimium, minaces,& suribundi facti sint, aut eum usque gradum ebrietatis attigerint, ut stertant, L multum heuomant, non modo somnum non habent familiarem , sed in vigilias quam maximas incur- ii, qtiis,m runti de quibus gradibus abunde Aristoteles in trigesima sectione plobi. primo. Huius igitur' cstuu- rei rationem in problem. praesenti conatur inueitigare. cum dicit, s An quod ad ymnos hun- i. somnis in
rem adesse calidum oportet. J nisi quis saltem summatim ea attigerit, qui ab Aristotele lib. smno oe vigilia, de modo generationis somni, vix quae hoc loco, quasi per transennam, ad dissoluendam hanc quaestionem proposuit, intelligi a nobis poterunt. Putauit igitur Arii 'teles somnum fieri a vapore, genito vi caloris in alimenti concoctione, elatoque post modum ad cerebrum, ibique conuerso in humorem ab ipsius cerebri frigiditate,eo modo quo pluuia ex vapore in acre frigido fieri cognositur e qui humor cum grauis fiat , defluit ad inferna
per venas, caloremque versus cor repellit,illudque refrigerat,vnde per vocatam antipetistasim,somnus, inquit Obotitur. Omne enim calidum natura sua sursum ferri aptum est. quamobrem exhalatio, quae a cibis fit, & potibus, cum calida sit & humida, ad cerebrum usque aliscendere solet, secumque illuc usque aliquas trahit superfluitates: quo salie pertingcns, Λ a cedens, cerebri frigiditatem Offendens, ab illa condensata, SP compacta rursum in sernh d uoluitur, Euboici ut ait) Euripi more,qui hinc inde, saepius in die concitatis aqliarum cursibus. εe recursibus rapitur: mox autem inde deuoluta, cor ipsium Piimum apud ipsum credi nor . .. tum sensiterium petit, calorem in ipsis existentem frigida qualitate hebctat, atque retundit, tia. quo veluti gelido aut tepescente reddito, dormitat primo, Crebroqite capitis nutu tangitescit animat: postmodum etiam in profundum delabitur semnum, itertitque eo usque quo id a cordis connato calore in sese reducto, sc idcirco Corroborato, id quod defluxerat concoquatur, & dii lipetur digestione. Quamobrem post assumptos cibos praecipuὸ fiunt somni. quoniam eo potissimum tempore,multa & corpulenta humiditas caput petens, quoad eo in loco suerit, istud replet M aggravat. hac igitur ratione hoc loco dicit Alistoteles adtoninos procreandos necelse esse humiditatem adesse calidam. Hic eni- bene concoctitis es. J quasi dicat, in huiusimodi enim humorem calidum humi dum coctione, celebrante natura, vapores huiusmodi cleuamur calidi de humidi somnum
Si autem non edixeris exiguus humor os ad concoquendum comumae , simus nonfii J sin verbparua inerit humiditas aut certe multa, quae tamen a naturali caloro concoqui, aut cuinci non possit, somnus non excitatur.
etiam de causiniaboribuι, se post cibum est parum,semnisntissimi fiunt ob calorem. J Gaza in
sua traductione, non visus est habu ille e. τοις sic enim legit,qua de causa, post cibum&potum, somnolentissimi fiunt ob calorem. labores igitur quo sidam,& lassitudines somnum inducere essicerisque dicit, quicunque videlicet colpora dissoluunt, de liquefaciunt, superfluentesque, ob caliditatem motu conflatam, commouent humiditates, quae sane in ventris viscerumque receptaculis reperiuntur. ab illis enim vapores eleuari, caputqtie petercnecesse est, secum dcportantes corpulenta quaedam,&cras a corpuscula. Quemadmodum ienim in mundo hoc inferiori, siccas illas exhalationes per se sursum serri docuit lib. I. Mς- bota rei otteorolog. sed sere se et humidis vaporibus iunctas, ita in animalium corporib. crassa semper exhalatio tenui coniungitur,ac sursum fertur lib, veris de sotnno & vigilia, clim dixtiletia ἡ nia laborem colliquando, somnum conciliare aliquado solere, subditidocens quidbam si id col. liqua mentu,sdq; vult indigestum quiddam esse, & crudum alimentum, si calidum certe fuerit frigidu namque condensatum,colliquationi haudquaquam aptum Sc commodu e sicccnsuit. Animaduertendum tamen est,huiusmodi colliquamentum,de quo in praesentia loquitur, Argenterit aliud & diuersum esse ab illo de quo in commentariis iis de generatione animalium longi res secit sermones, quam ibi appellauit, Quod si obseruasset Argenterius, lib. de som- teste hendano Ac vigilia, cessasset Aristotelem hae in re , ut in caeteris solet, carpere: multis argumentis c5monstrando non quemcunque laborem, neque in quocunque corpore colliquamentum iacere posse. solus enim dicebat , vehemens, di in humidioribus corporibus aptus est labor V . colliqua