장음표시 사용
331쪽
cauit,cum aliquos ob cursum in dolores capitis incidisse scribit. sic Cassius latrosophista
in suis problem.medicis causam quaerit,cur illi qui leuiter mouentur,si prius capitis grauitate laborent,post motum lese leuatos sentiunt: qui vero currunt, dc s nullam antea grauitatem perciperent, post sursum capite grauentur. hic Casiliis dubitandi unam proponit caulam,ex contraria atactione ex motu in capite excitata, chm aliquando per motum soluatur capitis dolor, aliquando vero producatur. Aristoteles veth ex contrario affictu inferiorum partium ad superiora, cum videamus ex multo exercitio per ambulationes assiduas de frequentes,& longas si naturale fuerit, & intra limites naturae ,& intra termi nos salubris exercitationis,crura de infernas partes-crassiores de solidiores reddi,sin autem terminos naturales excesserit, videmus etiam crura praeter naturam intumescere, fleexcrementitiis humoribus repleri: unde etiam saepenumero ulcera in iis excalefactis nimium M putrefactis excrementis collectis in iis partibus generantur:ratio etiam persuadet ad inferna in motu humores tum naturales, tum excrementitios deserri, cum graue omne deorsum tendat,potissimlim si moueatur. J soluit quaestionem propositam, concedens motum ouidem
per se deorsum deuehere tum alimentum tum CXCr menta, at non Omnem motum, cuiuscunqxie sit generis I nam super contentionem , o im duam respirationem caput calefacit Jdocuit GalE. Epid. com. 2.& 7.Meth. med currentium spiritum anhelum atque asthmat cum reddi,nec non interdum aliquod ipsis vas in pulmone aut pectore rumpi: quod non modo de iis intelligi debet,qui ad illum effectum prius dispositi erant,verum de aliis vehementer currentibus. hunc Acanthio ille Plautinus, cum ad Clarinum velocissimEci currisset dixit ex cursu riipisse ramicem,& iamdudum sanguinem siputare. sub ramicis nomine pectoris venas latiores instar varicis sisnificans. Alioqui scriptum est ab Aristotele infra, problem. I 6.eos, qvi On concitate admodum currunt, innumerose spirare, quod ipserum motus proportionatus efficitur: modumque resipirandi sensibilem praestans explicare numerum Valet.
E venas instis,quasiυσι,8cc. J Dicebat Aristoteles L. Problem. retentum spiritum venas implere protodeque non sinere humores exire,aut dissiare: unde postea retentis illis, neque laborantes sudoribus dimuere,delassariue,neque vim,quam in humoribus spiritubus,& membris solidis consistere medici omnes fatentur, ulla cx parte flaccescere aut durat- nui sic Be Plutarchus in praeceptis sanitatis scribebat consueuisse aliptas, dum athletas fri-eabant,ipsis iubere t spiritum interciperent, sicque Dictionibus contra niterentur: quasi ita corporis partes iunctas,& contrectatas distenderent. quin doctissimus Mercurialis lib. 3. Gymnast. docet, athletas ostentationis εc spectatorum voluptatis gratia, in spiritus re tentione se quandoque excrcuisse. Vnde Miloncm illum Crotoniatam athletam insigne capite,& praesertim fronte, ac etiam costis, ac pectore robustis vittis ligato, tandiu spicitum continuisse legimus , quousque prae impetu intumescentes venae ligamina illa discinderent. Cum igitur ob velocem cursum incalescant Caput, venaeque&arteriae in eo constitutae,& potinimum externae intumescant,fit ut quam maxime idoneum reddatur ad excipiendas omnes externi aeris iniuria potissimum caloris de frigoris: pori cnim per calo- reareperti redduntur ut facile aer calidus Se Digidus possit ad interna penetrare. caloris autem virtute vapores humorum,qui sunt in thorace, facit E ad se trahit. quibus passim Aereceptis & expulsis,varieque immutata qualitate,nunc ad calidum nunc ad frigidum,necesse est caput aegrotare.illis enim receptis,& cercbrum, oculi,& alia sensus instrumen-ra compatiuntur,quin S iisdem vaporibus per meatus apertos,cgressis, calor internus naturalis.& spiritus dissivunt,& euacuantur, humidumque substantificum Ze radieale imminuitur. V bi obiter notandum est, Gazam in fine huius problem. praetor veritalcm Graecae lectionis addidisse hac verba:Nam ea quoque attrahi, resorberique inde eredendum est.
setura par ter emisio rex Ieddit.
332쪽
Cur laborant quidam magis in aequalibus quam in non aequalibus locis usi ocius autem ambulant per aequalem viam,quam per inaequalem ZAn quia minus labo tiosum est non semper in eadem figura fieri motum. quod ingressu aequali potius fit. velocius enim ambulamus, quia minus poeter naturam moue mur. In aequali igitur parua fit eleuatio,&depressio,&frequens. in inaequali
autem econtra. est autem elevare praeter naturam. in omni enim eleuatione est
violentia:quod autςm fit per singulos gradus paruum, multum fit per multos.
Et si quae faciunt ad huius problematis explicationem facile omnia colligi possunt ex iis,quae ad primum problcma longa oratione prosecuti sumus,ex quibus etiam explicetui propossitio huius problematis it ut veritatem habere, quod omnino primo aspectu dissicillimum erit cicditu, possit: nihilominus quoniam Theophrastus lib. κο-ν ubi Ari stoteles τι ait habet,legit ἄγανάτοιο,ex qua Icctione, ut optime obseruauit Henricus Ste phanus facilior redditur propositio Aristotelis,& minus dissicultatibus implicita, volui hoc loco eam proponere,ut lectores eam lectionem sibi seligant,quae corum intellectibus magis satisfaciet:quamuis si eandem utrovis modo legamus, ealdcm propemodum dissicultates ei inesse animaduertam.
Probi. XI. Cur in planis hinoriosius est accumbere quam in concauis 3 An eadem ratio est,curiin conuexis quam in planis3 in unum etenim locum collecta grailitas in sedendo,accumben/bve , in compressione haborem facit, curuum vero recto: hoc autem concavo magis tale est. corpus enim nostrum magis circumferens est,quam rectum talibus autem per plura tangit concaua superficies,quam plana propter eadem autem Accedentia non cedentibus minus laboriosi sunt in accumbendo & sedendo.
Quamobrem fit ut maiori incommodo,& modestia corpora accumbant super corpora planarum superficierum, quam super concaua. Mani stum id nobis fit ex quotidiana e perientia de ex accumbendi consuetudine:vix enim reperias qui in lectis aut culcitris decumbens,ne in plana superficie omnino iaceat, capiti ceruicali clatius non adhibeat: Mqui in plana terra decumbunt,si quippiam elatius non habuerint,quo caput eleuetur brachio supposito id praestare conantur.id vero nihil aliud est, qu1m concauam quaerere pro accubitu commodiori superficiem. readem ratio est , cur in conueris, a miπριν-. J I. Laboriosius si accumbere. solutio haec sumitura simili:dicit enim id fieri ob eandem causam, ob quam magis labotiosum est iacere sit per corpora curuarum superficierum,qi iam planarum. In unum etenim lorum collicta gramias insidendo , σι cumbendois incompresione tiborem serii. JHae est causa quare in curua stiperficie dissicile sit 5 molestum sedcre aut accumbere,ut ex hac colligatur solutio principalis problematis.eO Vcro nititur haec ratio, quod quae caua sutit
333쪽
ua sunt ei reulari figurae maximἡ a edunt, Circularia autem corpora aut in puncto aut in acuto saltem angulo superpolita, tangunt Vt optime demonstratuin cfi lii, de phys audicii.hisiccum tota corporis molius ea parte nitatur, qua sumini taci cauae, conuexatque parti superposita est .necesse est inultum laborem inuciae , ω multam molestiam, cum graue corpus existens, non nisi iccundum unam partem in proprio loco positum sit, secundum autem alias aut in aere positum sit, atque iamcxigua illi partim, quae gibberositatem contingit,omni ex parte innitatur: unde Sc Carnes insidentes confraguntur, & caeterae partes quodammodo diuelluntur: potissimum cum corporis nostri superficies sit etiam curua quod ii in plano decumbant corpora,secundum maiorem partium partem dccumbet, de graiva cum luat fecundum OmnCS Parte secundum easdCm in proprio loco reposita criit. Cunium ven recto. JId cit facit, vi pondus corporis sic in cundem locum in sedendo accubandόve colligens per comprestionem laborem maiorem producat, quam si decubitus fiat in plano fHoc aut m icomauo magμ tale est. J i. quamuis plana supcrsicies minorem decumbentibus laborem facia quain concaua, maior in tamen eadem molestiam de laborem insertiisdem,quam quae concauacit:& cddit rationem, licen tormemm msi , Ece. J Vt enim commodus fiat decubitus, superficies superficiei ita adaptari debet , ut in omnibus si sieri posset correspondeat illinc contactus Sc fulcimentum corporis super eo pus fieri debet aequalitcr, secundiun omnes partes et tunc cnim corpus minus laborabitichin autem concaua superficies corpori nostro sin ilior sit, quod de flexile est, de circul rem habet citoinserentiam,quin dc rotunditatem quandam in longitudinc habeat, multra melius in decubitu aptum erit corpori nostro laboranti de quietcm quaerenti requiem dare,qu m quae omnino plana Sc aequalis est. Hinc lecti,quamuis Sc recti sint.& plaui,c uitatem tamen etiam habent, ut commodius sustineant decumbentcs. sedes autem om
Popterea n autem o cedentia, dcc. J Est collarium quoddam . ex suprascriptis enim colligitur minus laborare eos, qui in mollibus ac cedentibus tum lectis thim sedilibus de cumbunt quam qui in duris,dc non cedentibus:quoniam si convexa fuerint cedendo con caua reddentur: si plana, multo magis figurae corporis nostri poterunt accommodari, &concaua reddi. An fortasse alia etiam reddi potest huius problematis causa: quod climcorpus humanum non modo elementarem hanc materiam oculis nostras conspicuam terrestrem,ex praedominante elemento Comprehendat, sed Ac a Ilaereos illos spiritus, aereos,& igneae praedominantis substantiae,tum praeterea caelestem illam, ac prope diuinam substantia ab elementis semotam, intelligentiis per similem, clim pro quiete recipienda decumbere debet, non planam illam, dc plane' terrestrem superficiem,non situm clementi terrae.aut eorum in quibus omnino terra praedominatur, scd circularem potius aut ci culati vicinum,aut saltem ex parte,dc ea potissimum parte, in qua caelcstis illa mens dii ii-na propemodum sua opera exercet,requirit:ne parte ea procumbens, terrestris quodammodo fiat,vaporibusque crassis 3c terreis ex decliuitate obruta puritatem suam quoquω modo amittat. Hinc optime dicebat poeta, prensem iam ctot animita risera ramm, Os misistissime dedis ali mare videre
Cur breues deatribulatioties laboriosae sunt3 An quia inaequales sunt3faciunt
enim vi saepe sum statur. de contrario autem in contrarium frequenter muta
ri laboriosum. Neutri enim assuefacere sinit. quae quidem assiefaciendi ratio vacat defatigatione. utrique aurem simul ut assuescas,fieri non potest. D d Quaerit
334쪽
ambula, Quaerit causam cur breucs deambulationes soleant magis deambulantes homines der-tatigare quam longae. Petrus Aponensiis per breues deambulptio es noluit Arithotelem lite nisi is mi iligere ratione spatij deambulati,sed potius ratione modi deambulandi:vicum qui1 t' - piam paulati in dealubulu,paulatim subsutat in eodem dimetiendo spatio, ut euenit cum quis in deambulationibus aliquem alloquitur , 5 de re seria, aut iocosa, quae aut admirationem pariat aut voluptatem concitet. verum quae in rciponsione docet Aristoteles ma- maestEostendunt eum intelligere potius de sipatio breui enicos b. cum dicat id heri, quia laboriosum est de contrario in contrarium moueri saepivit ouamuis igitur id verum esse possit,in eo sciatu,quem illi dat Aponensis, praestat tam n intelligere de hoc alio, nempode deambulationibus in breitibus spatiis quae,ut cuique per Experientiam manifcstum es se potet limulto lblent esse laboriosiores. In er - mae ualis sunt. J Hic per inaequales, non sibi similes, aut non uniformes intelligit-subdit s. ipsium explicans, Fuium eram inseptent in subsistatur. J Cum inter reuinii 'imsd otum Maliuni contrarium necessarium sit intermediam csse quietem, qtiamuis maxime ad laborem & defatigationem euitandam faciat ut intermedia sit quies, cum tamen nequens corporii in in contraria mutatio intercedit, quamuis quies uitermedia sit, non festatem modo non labore in minuit,sed eam auget quam maxime. Subitae enim in contrarium,&
' frequentes mutationes defatigationem inducunt: α quamuis primo problemate ex hac te homi- mutatione potius subleuari dixerit a labore corpora, atque potissimiim intermedia naut ζζ tione figurae x positionis corporis, in longioribus deambulationibus id intelligendum est,non in adeo breuibus,in quibus corpora non tam eito requie indigent,immo frequens illa quies motu subsequente quasi mouendo laborem inducit.
Plobi. XIII. Cur qui equis vehuntur,quanto magis decurrerit equus, tanto magis laci mae exciti iuntur ex oculis 3 An quoniam eo frigidior est semper aer, qui occum. Pit,quo minori tempore corpus tetigerit quoa iis etiam euenit, qui nudo corpore currunt: frigus autem lacrymas promouet. An ob contrarium 3 res enim calida lacrymasciet: ut sol. motus autem calorem facit. An procter ictu,qui est ab ere: quc m. admodum enim venti,qui aduersius oculos flant,eos turbant, ita aer occursans, quanto Vtique velocius agit, tanto magis facit percussionem mollem.
' .., rationes simul,& opera nuncupantur,adnumerauit, ex eiusdem sententia magnam exer- eq.ci .eio citationem esse,apertὸ constat. Quocirca cum varia, ac inter se multum diuersa esse pos- u is in etiam in humanum corpus inducere poterit accidentia de effecti is diuersos, Metiam contrarios Multum enim differt an equus sic appello equum mulum.& aliud quodvis portandis hominibus accommodatum animi)lente an velocitcr, blandἡ, an succusis an)o moueatur, turn etiam an currat: hoc loco Aristoteles quaerit causam cur fiat, ut, quanto quis velociori cursu equo vehatur lacri mae ex oculis magis exutiantur. α quoniam refrigidior est semper aer, 3ce. J Soluit: tressique rei huius causis affert, ut nos aut omnes recipiamus,aut meliore seligamus. Prima est, quae iis verbis proponirur,cx frigoris operatione desupta:quanto enim quis velocius currit, tith frigidior aer illi Occurrit.
335쪽
quiad chm breui admodum tempore corpori nostro,&potissenum partibus ambienti expolitis,capiti, Λ oculis adhaerere possit ac non ita facile per reactio ire in caloris corporis noliti poterit refrangu hinc nouus semper frigidus acra dueniens, semper capiti, oculisfiigiditatem de nouo irruchet : hic fere semper vehementior paulo motus frigidior per-
iii etiam eumit, qus nudo corpore cur u. J In stadio currentes maiori ex parte nudos cucurrisse superius docuimus : eos igitur quando Velocius currunt, magis aeris ambientis stigiditatem persentiscere, quam qui lento in codcm gcncrc excre iiij sese excreent:id tamen solum ab initio: progressu enim cursus,cum omnia incaluerint, iam non itastigiditatem acris moti persentient..istem lac nias pro uet. J Frigidi proprium est constringere, δί qua sit comprimen- Laerymaedo exprimere: superueniente igitur nouo assidue frigore, constringitur c crebrum subtilis
que humiditas in cerebro praeexistens , expressa ab ambiente frigido debiliores partes ζi ou petit,quales sunt anguli oculorum,ac subinde lacryme suboriuntur. IKc est prima ratio ex frigiditatis actione ac sumpta. Sequitur alia ex caloris cssicientia stiperiori omnino con
An Acontrarium 1 res enim eatida iacimas eiet. J Non est absilrdum unum S: eundem e fi)ctum a causis oppositis produci, modb a cautis per accidens id fiat,non autem per se: contrariorum enim effectuum contrariae sunt causk: sic calor calefacit, non frigus. frigus inducit frigiditas non calor per se: at lacrymas produci per accidens cst a calore aut a frigiditate . sic igitur eae produci eo modo poterunt a frigiditate acris quod frigidi, ut diximus, sit constringere & exprimere humiditates:sicque ex cerebro S oculis lacrymas exprimit: quae autem calida sunt, lacrymas cient: docuit id manifeste problemate s. ubi ex veloci motu docuit humores attenuari, ac sursum ferri: hinc morbolas reddere cas partes . cum
igitur litimiditates,tum naturales tum CXcrementitiae, Per motum attenuentur , tum eae, ν φ quae in cerebro, tum qitae in reliquo corpore attenuatae sursum feruntur facile etiam lactv
mas promouere potcriint. Ex mplo manifesto nobis id ante oculos posuit de sole: qui ab oculis intuentium prolicere lacrymas selet. cimi enim reperculso ire ad oculos facta, adaucto lumine oculorum aciem ob vehemens nimis sensibile hebetem reddit, lacrumas elicere facile potest,potissimum cum calore excitato, hutniditates non modo in cerebro contentas, sed eas ctia ipsas,quae in oculis continentur attenuando, idem praeitare potest c otiis rem eat rem facit. J Motus enim,ut optimet docebat Aristotcles 1 lib. de caelo M Moin, quo mundo T. i. aptus cst ignire ligna, lapides, serrum. exponunt interpretes , ut id fieri possisit necessarium primo esse motum v clocem esse, ut rarefacere possit. rarefactio enim praeuia est ad calorem disipositio. sic igitur motus rarcfaciendo corpus motum calefacit. cim
enim est dispositio aliqua, quae ultimatὶ disponit materiam ad aliquam formam, illa non
educitur de potentia materiae, nisi ea mediante. raritas autem respectu caliditatis, inter qualitates secundas esse solet, hanc conditionem necessaria in elle docebat Aristoteles primo Meteor. hoc verum est de actione motus in animata in animatis vcro, quamuis verum esse possit,aliter tamen etiam motus calorem producit. pcr motum enim exp-ditur calor naturalis & spiritus a centro ad circunfercntiam: maxime cum est velox x incerta ctiam mensura: si enim naturae modum excesserit, spiritum N calorem re luci,& in nihilum aget,sicque potius refrigeraret. Vnde Auic. 3. Fen. I. Doct. a. cap. Ir. de iis, quae proueniunt ex motu εc quiete, dicebat, motus operationes diuersificantur in corpore
lium ano. ideo quod est fortis, aut debilis, aut paucus, aut multus: & propter illud quod ei ex quiere admiscetur : dc istud quidem apud sapientes est dii iisio per se. Et propter
illud, quod exercent homines, ex materiis, Sc motus quidem fortis, & multus, ct paucus, εο cum quiete mixtus, omnes conueniunt in hoc, ut calorem essiciant fortiorem. Sed fortis non multus differt a multo non sorti, & 1 multo quieti admixto, quoniam ipse vehementer Calefacit corpus, 3c si resoluit, parum rc soluit. Multus vero paulatim resoluit plus quam calefaciat. Et cum quisque Corum multus existit, infringi dat. propterea qubd vehementer calorem resoluit natural cm,& etiam exsiccat. sic igitur motus in inanimatis aptus corpora calefacere rarefaciendo, rarefactio autem pinita est ad calorem di ositio. licet enim raritas Sc densitas qualitates sint caliditatem & frigiditatem insequente .ut optime docuit Averr. 7. de physic. aud. cap. t s. tamen etiam caliditas per viam seqtie lae potest sequi ad raritatem : non enim in conuenit rem aliquam per se ad aliam sequi, M produci ab ea: candem tamen per accidens & per modum
336쪽
extera meis hia pleni ra reddiant, vin tem ve
sequelae illam subsequi:sic caliditas raritatem sequitur, tanquam praeuiam dispositionem, per modum sequelae, per se tamen a motu si velox fuerit, mediante attenuatione & ra- rcfactione calor producetur. in animatis autem tum rarefactione hac, tum agitatione te commotione spirituum M sanguinis calore 1 motu velociori solet produci, ut superius ita explicatione problem. 9.demonstrauimUS. propter Est tertia solutio non ex frigiditate,non ex caliditate desumpta, sed ex actione factu ab acre ambiente, nempe ex percussione: si enim quispiam velociter moueatur impetu quodam per aerem fertur aer auic in diverberatus quodammodo repercutiendo in oculos N totam faciem reagit. Exemplo id explicat ex ventis desumpto, qui si aliquanto violentius aduersus oculos de totam faciem perflauerint, non leuem oculis noxam inserre solent,cum Se promineant,fic Miri de ventis maximὸ exponantur,noxi que , quocunque facile asticiantumdixit autem mollem percussionem,ut nobis insinuaret. quamuis ictum non persentiamus,ex molli tamen acris substantia mollem hanc posse excitari percussionem.
Probi. X IV. Cur aliae quidem perfricatae partes carnosae redduntur: venter autem extenuari solet An neque Haec pars auctione paulatim fit, sed turgidior redditur caetero qui non similiter se habet,ut caro: qua de re est problema. uniuersaliter enim in exercitiis,& laboribus,maxime venter extenuatur. Causa autem, quoniam pinguia calefactae liquantur: & ea maxime, quae natura tensionem habent: cutis autem natura habet tensionem. sed enim quod venter impinguatur velocissime, semper aliquam habet pinguedinem , nisi morbo aliquo laboret. causa autem huius,quia prope nutrimentum est. Quoniam igitur omnino pinguedo non est naturalis,sed accidentalis,nec inter paries necessarias, quemadmodum caro, exteriorum etiam motus, & qui in fricatione fiunt calefacientes ipsam liquefaciundi alimentumque quod inde redundat, distribuunt aliis partibus. Qua ratione etiam M sedes ventrem opimat,reliquum corpus extenuat. Motus autem dc frictiones ventre quidem extenuant, reliquu corpus implent.
Iure merito, cum unius &eiusdem causae secundum eandem rationem unicus soleat esse effectus, M superius 3.& .problem.& hoc loco causam inuestigare nititur cur Zc exercitatio & frictiones ex arte faciae caetera membra pleniora & carnosiora reddere soleant, ventrem autem extenuent:satisfacit huic quaestioni his verbis f*ύδὲ ἀ- - ωροσαγωγῆς ς φορτευ, id est,an neque hare para accessunepauiatims, sed targissior redditur, & c. J Antiquus interpres omnia laaec verba alioqui obscura omisit praeter veritatem omnium libro-m Gaza ita verti an perfrictione protinus vehementiore exicnuatuticum is etia impleri solear,
337쪽
soleat illa sticandi ratione, quam paulatim adamplificando admovemus, sed non aeqiid proficit,atque caro.qua de re quaeritur, quibus Verbis neque verbis Aristotelis vlla ex pa te Latina interpretatione satisfacit,sed paraphrastico quodam dicendi gcnere per ambages progreditur, neque sensum Aristotelis a tingit, dc potius contrarium eius, quod ab Aristotele dicitur GraecE,Latine proseri, Ut cuique qui Vci mediocritcr sciat manifestum
esse poterit. Quid igitur illis obscurissimis verbis sibi voluit AristotelesyNilail aliud quam
non esse mirum si ex laboribus,& frictionibus carnes augeantur, venter & pinguedo 1mminuatur,cum diuersam,& prope contrariam Ctiam sertitae sint hae partes generationem. caro enim ea ratione generatur & auge cur, quod sanguinc probo per capillares venas ad carnosas partes diffuso paulatim quasi in roris modum dispersus Unde quaque, Sc quoquo - 1 nodo crassior redditus, paulatim ab alteratrice naturali innata parti facultate in siti subia ζ ' stantiam conuertitur,mollior prim5,mox seliditatCm assecutus, adeps autem nulla naturali facultate in talem formam figuratur, ac formatur, sed palatatim olcaginosa & aErea magis assi uente parte,partim amasa,atque addita, in molem augetur, atque cxcrescit, nutato modo naturali facultate ad hanc actionem concurrente,Vt mox Sc ostendemus,& Ari- ζα.4bstoteles in hoc problem. censuit cum dicit: cum igitur omnino pinguedo non sit natura lis,sed accidentalis, nec inter partes necessarias quemadmodum caro. sic igitur dicit neque haec pars auctione paulatim fit,id est, naturali actione, augendo per internam virtutem vi fit caro,sed turgidior redditur, id cst, solum mole augetur parto parti si peraddita
cxtrinsecus,cirter6que non augetur,ut Caro, id est, non interna concurrunte naturali fata
cultate animae alteratrice S in sui similitudine trahcte parte ad auctione vera de naturale Visimersaliter autem in exemtiis,&c J quod in principio problcmatum de frictionibus pro posuerat, nunc ad exercitia accommodauit. de quibus 3. 6c q. problem. quaestionem insti tuit,quorum explicationem ad hunc usque Iocum resemauimus. Exercitiis igitur, de la boribus,quin & multis frictionibus, quod opimus veneersOlcate Xtenuari, praeter quoti- hanam experientiam possumus communi medicorum sententia probare, qui ad deuitanda pcricula ex immoderata pinguedine imminentia solent dc violentiora exercitia.de frequentior s,quin oc valentiores frictiones iniungere. Ea riuem qui ampinguia calefacta liquescum, o O maxime, qua natura tensiorim habet, Fce. JCelebratissimum est apud omnes philosophos,Platonem praecipue, dc Arist. 3c Gab: quod
calore liquatur, frigore esse concrctum. merito Ac hoc loco, de stiperius totam causam extenuationis ventris incxercitiis, 3c Ricationibus in Colliquatain pinguedinem, qua maximὸ solet turgere venter,a calore ex exercitiis, de laboribus, tum de ex frictione producto factam retulit. Vt igitur hoc recte intelligi possit, altius petito principio nonnulla D p ηι ς' de adipe erunt consideranda, ut qua materie producatur, quomodo generetur, dc aggregetur,dc an sit pars corporis animata dc uiuens, hoc enim modo 3c qua temperio praedita sit colligemus,& cur circa ventrem inferiorem maxime aggregetur, curque ex laboribus,le exercitiis ditatui soleat. Materies adipis sanguis statuitur Arist. s. deliist. an. 36. s. n-dem enim carnis oc adipis ibi facit materiam, sanguinem, qui si in maiori copia transfim- datur,quam pro nutrienda carne opus sit, in adipem vertitur, cum natura prius de carnosit solicita, tanquam de magis necessaria: sicque dicitur fieri adeps ex benigno superfluo. cap.autem I ' eiusdem, docet qualis sanguis ad adipis generationem conueniat: purum, elaboratum, ac optime coctum. opinionem hanc secutus est Galen. 2. de temp. dum cxparte sanguinis Neosa, aerea 3c fluxili fieri pinguedinem diccbat. sic pinguedinis Sc spermatis materiam proximam candem constituit I. degen. an. cap. I 8. docetque proinde
minus Decundos esse, qui multam accruant pinguedinem, Ec egregie sunt saginati: quia sanguinis par elaboratissima εc aerea singiliai gignendo conuenientissima in adipem
conuertituri eius verba sunt Hominum nonnulli ubi per habitum corporis Carnulenti aut pinguiores euaserint, minus semen C mittunt, minusque rem Veneream expetunt. 8c mox.
Viri autem mulierόsque pingues minus se undae esse,quam non pingues, Videntur: qu niam in vegetioribus excrementum concoctum transit in pingue. nam pinguedo excrementum est bonitate substantiae salubre. sed quonam modo concrescat adeps, Zc in aliqua parte aggregetur, non ita inter se conueniunt viri doctissimi. Galen. 1. de temp. adipis formationem hoc modo factam iis verbis describit. Quicquid in sanguine pingue,
ieue de tenue est, id in corporibus calidioribus alimentum quoddam calidii fit: in frigi- Pinstoed hi, dioribus seruatur. cumque id venae extra sic transmiserint, ubi in particulas higidas inciderit quod genus membranae sunt in in iis concrescit. In partibus veris natura calidio- CIL'
338쪽
ribus.euiusinodi simi carnosae, , calore ipse absumitur , ac digeritvrmisi sicubi frigiditati
temperamenti etiam vita indulgentior accedens ipsis carnosis particulis adipis aliquid alliciatM . propterea censuit foeminas viris esse obesiores,quia frigidiores Ac hyeme pin- . z.. guiora omnia,nec non ea, quibus exiliora sunt vasa. hinc ventrem inferiorem, quia me probantis branosus,de longe dissitus a fonte caloris,copioso censuit obliniti adipe: quae vero sub pectore paries conditae sunt,minus adipis congesserunt. Multi tamen recentiores, qui glis-ζimie m& centibus nostris iis temporib.in sancta fide nostra haercsib. in medica quoque nostra facultate,magno corporum nostrorum damno inuehere conati sunt,demoliri sententiam hac multis tentarunt. primum quod materia adipis sit calida, tenuior nempe, dc oleaginosa magis s minis pars. 1. qubd essicientem adipis causam constituat calorem, cum per coctionem inguinis adipem fieri dicat Aristoteles.
Quhd in viventibus nulla pars actu calida reperiatur, quae frigore concrescere faciat Quia cor, viscus omnino calidissimum ac continuo motu agitatum, circa basim adipe
obliniatur. QDd cerebri membranis copioso sanguine irrigatis, & multis vcnis impliciis. xis nullus adeps adnascatur. QDd fluidis, melancholicis senibus parum colligatur pimr I i. i. guedinis. Quod denique renibus, qui alioqui caliditate sua etiam pituitam adustione int intratum lapillos indurant,circunfundatur adeps. Censent postmodum essicientem causam pin- ob. densitatem tunicarum, Confirmant autem Arist.authoritate 3 .de pare.anc. . . 3.de omento verba facientis. Propter membranae densitatem,quod sanguinei excrementi transmissim colatiimque est,id pinsue esse necesse est:tenuissimum enim hoc est. & eal re loci istius concoctum pro carnosa&sanguinea coagmentatione, in sevum & adipem - ἀι. euadere necesse est. Sequitur Ioubertus.docens nouum hunc modum aggregationis adi- modus o pis.Digna tanto in re physica imperatore oratio:qua docet euidentissime: sangu nis por- φ*h tionem tenuissimam, le aeream, leuemque & oleosiam, in paporem sublatam vi caloris modici per carnem transfundi atque colari. Hanc enim quia rarior est, facile permeat: neque a motu cessat donec pars offendatur, quae sui densitate vapori Angliineo penetrationem deneget. Talis est membranosa particula, qua nihil compactius densiusve in corporibus reperias,vel auctore Gal. . de usu partium, ubi epiploi compositionem describit Nullam siquidem esse in animali partam epiploci densiorem, simul δe leuiorem assirmat. Ad membranas igitur tandem coercitus de quiescens vapor hic oleaginosus ac pinguior, retinetur. Hunc calor multus comitatar, quia duo calores in unum conueniunt: quorum alter est materiae ex sanguine detractae insitus, alter verb influens, Cui proprium opus debetur. Membranis occurrens sum cientet calida materies comprimitur , quod nulla ex parte dissiare possit. nam huic obsistit, membranae firma densitas , quae calorem per anti. peristasim ingeminat:illinc vaporis continuo excitati copia urget, trudit, de impellita col. lectam compressamque materiam,calor illo validior concoquens denset amplius, sui imcrassando omnem coctionem fieri volunt firmat immotam,& compactam reddit.ea tunc albescit:ex partium natura quibus adhaeret, atque adnascitur , non quia est acrea, ut qui Iouber i clam putarunt. hune censet Iobertus adipis generationi modum esse. Ego vero censeo . .. I.' multis modis nobilem hunc haeresiarcham deceptum esse, primum quod proximam materiam adipis constituat,non sanguinis veram partem tenuiorem,aeream,& oleaginosam, sed ex ea eleuatos vapores. hoc enim & Arist. dc Galc ocis superius propositis omnino repugnat,qui non vapores hos,sed sanguinem tenuiorem passim materiam constituerunt, secundb, quod densitatem membranarum eruientem causam pinguedinis constituerit, cum alioqui certissimum sit densitatem qualitatem esse secunda nulla agendi facultate
praeditam per se. si igitur per se id praestare non potes mediante calore aut frigore id em-
ciet,densitas autem soboles caloris esse non potest: quae enim calida sunt, ignis aut aeris naturam continent praedominantem: at in quibus duo illa elementa praedominantur,rara esse, de leuia necesse est. frigiditate igitur potius id praestabunt, ut optime annotauit Galahais, ah noster. verum obseruandum cst duplicem dari adipis generationem: unam, quae respicit plex ge-- materiam alteram,quq rcspicit aggregationem,& condensationem neutra verὰ adipis ge- μ' neratio dici potest e non enim prior, quia nunquam adipem aut sevum dicemus nisi concreuerit prius. altera, aut cum non substantiam respiciat, sed solum qualitatem, nempe densitatem, Vere generatio dici non potest: sed aggregatio dc condensatio respectu primi incientem habet proculdubio calorem r respectu autem secundi fmgiditatem. quod vel ex eo colligi potest, quod non potest idemmct calor 3c densare illam substantiam , Ze eandem attenuare de liquefaccrc. quinimo si oleoginosa
339쪽
est materia adipis a calore incrassatir , & densari necesse esse docuit manifestis verbis A risto
teles 4. Meteor.& Gata.de simpl. in .fata Cap. 2 o. At Ioubertus non omnia quae liquantur a calido,a frigido esse concreta. exemplo auri,argenti, & plumbi, quae vehemens Calor dis loluit,quae crassitie potius & siccitate quam frigore coaluere. quasi id non sit omnino priticipiis
rerum naturalium,& Arist ipsi. 3. Meteor.repugnare. quu enim unquam in rerum mctallicarum cognitione vel mediocriter versatus , non dixerit metalla in visceribus terrae omnino
condensata a naturali terrae frigiditate non fuisse uniis. crassities adsit, haec terrae erassities substantiae ad conoeetionem faciliorem parandam maxime consert, ad haec a frigore sit: exemplo sit aqua, quaecum crassa non sit,tamen vi ingentis frigoris concrescit. Vidit fortasse solutionem hanc nihil conferre ad vim argumenti tollendam, Si propterea aliam tradit, iis verbis, si illud non placet responsum , aliud in promptu est,eiu simodi. Praedictum in iis verum esse recipimus,quae natura liquida sunt, aut aliquando fusa suere, nunc fluere cessant. Ast in nostris corporibus nunquam hoc secundum naturam passa est pinguedo: neque proxima eius materia liquor dici potest. Remotior quidem adipis materies est sanguis fluens& liquidior: immediata vero sanguinei vapores,crassi oleosi, & pingues. Hi tenues sunt Maeres, impropriesiquidi, si a liquore nomen deductum esse putes. nam actis & aqua naturam mediam obtinenti At quae iam a nobis ex Aristotele superius de materia adipis colleg mus, omnino eum conuincit, nam 3. de partibus animalium 3. dicebat propter membranae densitatem,quod sanguinei alimenti transmissum est,atque colatum, id pingue esse necesse
est Tenuissimum enim hoc est, dc calore loci istius concoctum, pro carnosa coagmentation insevum Ee adipem euadere necesse eae Si igitur quae pro nutritione partis carnosae portio sanguinis transfusa estsed quantitate superfluit, in adipem vertitur, non sanguineos vapores in adipem verticensuit Artitoteles , sed sanguinem ipsum probe coctum N elaboratum. sed manifestius docent quae Lde parti animal cap. 3. exarauit,de adipe & sevo:eum dicit,utruque sanguis concoctus eit per bonitatem nutriendi:consistitque ex eo.quod in pu lpa quid .a animalis non assumatur,sed concoctionis,alimentique bonitate praeditum est. quid clarius ὶ esc- crementum enim, vel potius superfluitatem ultimi alimenti esse censuit materiam adipis, quae in carne gignenda non est necessaria. Rationes autem quibus conatur ostendere a fi i solutio argore non concrescere adipem, facile tollunturi priores enim duae a materia, & cfiiciente pri- 'mo desumptae confirmant, quae a nobis de iisdem demonstiata sunt. 3. autem quae mesor mvim habere videtur,quod cum concretio ab actuali frigore fiat,in nostro nulla reperitur pus quae vere frigida sit dum vitae compos est. verum ipsemet ex Gal. 1. de dignosc. pul. dc t. de temper.cognouit positiva pro comparatiuis usurpari, quod etiam vulgaris loquendi consuetudo recepit.sic essicientem causam adipis, id est, concretionis, dicimus esse frigidum condensans, non quidem absolute & astitistiue quia hoc in viventibus non reperitur; lud minus calidum quod plus pro minus calido est.Sic a frigidis non absolute partibus, sed a minus calidis,quales sunt membranae, cogitur adeps. Appositissimoexemplo doctissimus Andreas Laurentius rem hanc illustrauit. Plumbum adhuc calens,lc ignitum, statim ab igne amotum densatur: idque aut a calido aut a frigidomon a calido igneo,hoc enim liquis: nec a frigido actu,quia uret si manum admoueamus quin addere poterimus,etiam si in hypocausto reponatur maxime calente acre tamen cogetur. iterum ergo a minus calido,quod illi erit pro frigido. requiritur enim certus gradus Aioris, qui εc adipem Et plumbum densari prohibeat.
Hunc gradum carnosae partes solae adeptae sunt, unde fit, ut circa eas nunquam adnascatur adep&membranae vero Gum parem caloris gradum non obtinuerint,oleositan sanguinis portionem statim cogunt sic partium omnium inferiorum vapores ad cerebrum miniis calidum elati concrescunE3c tamen cerebrum frigidum dicimus. Quod autem cordi,visceri calidissil- Ino,adeps aliquis adnascatur,duplex causa asterenda est, altera materialis: quod viscus hoc tenuissimo, dulcissimo, ac pingui admodum sanguine resertum cum sit, fieri non potuit, ut aliqua illius portiuncula extra fusa non concreuerit in adipem,quamuis caloris vehementia impedire pollat,ne multa accresca potissimum eum non in sinibus cordis, neque in carnosia eius substantia aggregetur sed in vasorum membranis tantum, quae partes minus sunt calidae, quae altera est huius accretionis causa. Qn si etiam dixerimus in viventibus fortas leoleaginosam aliquam portionem sanguinis circa eas aggregari, at non concrescere ob sum mam visceris illius caliditatem, accretam autem post mortem conspici, quod refrigesccnte, ob caloris extinctionem calore, materia ad concrescendum aptissima, frigore succedente,
condensetur. Cerebro autem non adnastitur adeps,quoniam ad illam pariem non transsunditur sanguis eius conditionis,qui in adipem verti possiticu enim pars quaelibet sanguine ma
340쪽
xime simili nutriatur,non erat necessarium, ut parti frigidiusculae nutriendae transmitteretur sanguis diuersae naturae,ienuis, alidior,oleaginosus, & pinguis: qui potius Operationes cer bri, si adipem generaret,posset impedire:adde quod sanguis ad cerebri nutritionem, & spiri- --ΣL animalium generationem copiosus requiritur,quem in adipem verti non decuit. Seniti. bus autem Ac frigidis,non multa pinguedo aggeneratur, quod materia omnino desit. Renum pinFuedo non Carnem,sed membranas tantiim circundat. quinimmo scribit Arist utrumquerenem pinguescere,sed dextrum minus,quod calidior sit. Ex iis autem colligi potest, cuius sit
tempora metati adeps. nam si eum consideremus,ut ex materia constat calidiori,calidum sta tuemus,calidum etiam, si ut medicamentum: calefacere enim & humectare adipem omnem
demonstrauit Gal. lib.de simpl. med. fac quod vel ex effectibus eius, emolliendi, & pus mouendi quilibet colligere potest calidus etiam dicitur, ut alimentum. Sed si eum consideremus ut pars quaepiam nostri corporis siue proprie talis dici possit, siue caltem improprie, ut sanguis,lac,ungues,&c. semper medici temperamentum colligent, facta comparatione ad eam partem,quam ad temperiem magis accedere obseruarunt, quae est cutis, ad hanc comparatum. adipem frigidum constituit Avicenna prima primi. quod si statuatur pars non vivens, quae re vera ex interna naturali actione non augeatur, sea additione partis post partem utiaque etiam frigidam constitueremus, quasi insito calore destitutam: quin etiam influente a corde destitutus arteriis &spiritu. huic opinioni niani festis admodum verbis assentiri visusA pars est Aristoteles hoc loco cum dicit: pinguedom est na rata ,sed acti, ni is demtas et interpartes necessaria ,m caro,&c. J Quod . de hist animal.cap. ιε. visius est confir-ὶ masse, ratione autem idem firmatur, quod nulla certa figura adeps circumsaibatur, ut quae . verε sunt partes. in quod etiam perinatalias in alimentum verti potest Gal. teste: pars autem nulla alteram nutrire solet. At impugnabit sortasse quispiam hanc opinionem Gal. auctoritate:qui com. in lib. de natura hum ubi inter partes similares adipem recenset. Verum
dicen. s larga quadam significandi ratione partem dici , quod in totius compositione edinprehendantur, quomodo medullam, sanguinem , lac , pilos , ungues partes dici
mus. Verum cum communi vita non fruatur, nullamque propriam operationem internam
de naturalem habeat, partis nomine no erit dignanda. At contra sonasse instabit aliquis eu dem s.de decretis Hip. de Plat. ipem,dicere,similem ubique functionem edere, ut arterias, venas,neruos, i satisfaciendum est, saepe Gai. functionem iumere pro usu. sic concedemus adipi impropriam hanc actionem,quae proprie est usus. Hinc partibus nostri corporis circumfusa calorem suauissime fouet,ut optimὰ docuit Aristoteles 2. de pari anim. cap. 6.& G 'λὸ se, , sis. len. lib. q. de Usu partium.Sic pili usum habent, actionem tamen nullam edunt. Sed augeri dia eunt,& crescere adipem ad certum quendam tominumVerum iam a nobis dictum est non veram hanc esse & naturalem auctionem ex interni calo is operatione,sed esse accretionem quandam ex appositione materiae,ut pilos in nobis dicimus augeri:de qua re superius Quin- diu igitur suppetit materia,moles haec augetur: via autem deficit, aut morbo aut senio decrescit-imminuitur. Cum igitur ex his constet,adipem,qua maxime venter inserior turgere solet tenuiori & quasi oleaginosa,quae ob frigidioris aut minus calidae partis occursum concre scit, produci, non erit dissicile intelligere cur ex fricatione & laboribus pars haec absumatur,& venter extenuetur. nam Cum fricatione & cxercitiis incalcscant partes, quod frigore iam
concreuerat,attenuatur, dc liquesciti cum autem ex parte caeteris membris dispertiatur, non est inconueniens,ut eo extenuato,camosae partes augeantur,oc intumescant.& hoc est, quod
dicit: t teriorum autem --,er qui Wr I unαν,&αJResiquae autem partes, ubi exercit tio terminos suos non excesserit, aut fit,io non sit immoderata, rassiores, solidiores, & m gis vegetae redduntur permeante magis pereas partes caloro, spiritubusique una vegetioribus,corporis omnem ambitum concalefacientibus: solidis subinde redditis ac firmatis eat nos sis partibus,excrementis expulsis,ac tandem florido calore quodam cuti toti inducto. Hine clim per nimiam quietem torpescat calor naturalis partium solidarum, potissimum crurum,
excrementaque non expurgentur, aeterae p. rtes exicnuantur,instrumento π rationum n
turalium debilitato venter autem augetur, non consumpta tenuiori ulla parte sanguinis, a que in ventre ob causas iam dictas concreta.