장음표시 사용
61쪽
, homines imitati, cumium axes & plaustrorum inungunt prius succo humido ae viseoso,quo nihil illi patiantur, & moueantur celerius. quemadmodum autem si humidum hoc nimis viseidum fuerit,motum impediet,ita si liquidum nimis & lubricum, eundem debilem reddet. eum autem austro, ut diximus, tundantur omnia ac quodammodo laxentur, efiicitur, ut iis spirantibus segnes ad motum M. debiles omnino reddamur. non igitur, quod putauit Aponensis, segnities haec ac torpedo ad motum fit ex nimia viscosae materiae crassitie & visciditate, quibus inepti ad motum reddamur articuli , ciana id siccitatis potius excessu fiat. quapropter male etiam dicimus intellexisse rationem Artitotelis ex lirepitu desumptam. non enim quδd nimis sint annexi articuli, credidit crepitus edi Aristoteles, ut censuit Aponensis, sed quod laxati nimium aut flatus in se concipiunt, sicque crepitus eda nt, aut quod capita non ita recte & fortiter annexa per motum se inuicem contingendo line visciditatu strepitum producant.
Chir aegrotist quidem magis aestate, moriuntur autem magis, qui laborant hyeme An quia propter densitatem intra co i ora coercito calore: & laborantes magis ti non concoquamus superfluitates, quae sunt in nobis collectae, vehemens oportet esse principium morbi, quo tali existente corruptiuum esse rationi consonum est. In aestate autem raro ac refrigerato corpore uniuerse ac resoluto ad labores , principia morborum necesse est plura quidem generari propter labores & cru)italcm ingestoruin recentes enim tunc fructus adsunt sed non ita vehementia: quamobrem curatu faciliores sunt.
Summo artifieio,& naturali sua breu tate usus est Aristoteles in hoc problemate , duabus propositis quaestionibus, de duabus illarum partibus subintellectis. quaestio enim prima est, cur aegrotent quidem aestate magis homines, moriamur autem miniis.colligitur secunda haec pars quaestionis tum ex praepositione tuto , ante posita, cum enim di-m bos in- co, frotant quidem magis,videtur subintelligenda alia praepositio aduersati vi, veram, M. ι ἡ quod magis ex secunda quaestione cognoscitur, cum in ca non nisi secundam partem a wrmura, ponar, subintellecta prima, ex prima parte primae quaestionis. cum enim dicit, moriunturs,. E. '' autem magis qui laborant hyeme. quasi sibi assumeret hoc modo, in hyeme autem pausiores quidem aegrotant, plures vero moriuntur. ne autem falsitatis arguatur Aristoteles, cum plures hyeme mori scribit quam aestate,ctim experientia cognoscamus multo plures aestate mori, sensus Aristotclis est , qudd dato pari numero morborum aestiue de hyeme, plures intereunt hycme, quam aestate: unde infra problemate 28. ubi idem problema:ζ '. iterum proponitur & ditatuitur, habet, Cur in hyeme miniis iunt aegritudines quam in
mas, magis aestate, mortiferae vcra magis in hycme. quo loco clim eandem omnino quaestionem dis-is . . .: soluat, & aliqua cri. 1m addit, quae Mon parum lucis ad hanc rem tauriint, operae pretium di cur. csse duxi simili hoc loco ambo explicare.qui enim ex variis problematum libris Aristote- Iis hinc inde collegit problena ala, chm duobus fortasse in locis eandem materiam discutiendam propostam vidisset, dii tersis tamen verbis, dc dissolutione aliqua ex pane varia Ze uberiori utrumque etiam voluit ponere, ut in multis aliis fecit. qumiam ob densi minita corpora comito calore, &αJ Vetus interpres dc Aponensis visi sunL
62쪽
uim in suis codicibus habuisse, τήν Φυκυ min, A ανιώντων misim a I id est, obdensitarem intra corpora contracto humido, non is habent omnes codices. unde pessimc exponit Aponensis lianc partem cum dicit, quia in hyeme huiuis do contracto dc intra corpora Congregato propter frigiditatem hycmis exprimentem lata mi dum ad intra multae superfluitates aggregantur in nobis, ex quibus si non bono digerantur regimine prius,erimus laborantes magis, id est,aegrotantes vehemender, 6c metato aegrotabimus vchementer, quoniam necesse tunc vehemens fieri principium & causam aegritudinis. Versi in caiisa ab Aristotele hoc loco proposita, diuersa est, imo contraria. sensus enim cst Aristotclis, cum calore interno ad interna coercito Ob ambientis frigidiutat cm , nosque simus ad labores robustiorcs Si validiores, quibys excrementa superfluxnostri corporis magis solent absia mi dissipari, si non hoc obstante quis in morbum eo tempore incidat, signiam cst vehementissiluam fuisse causam, unde morbi huius cmanavit principium,quod ciscit, ut etiam morbus reddatur perniciosius. hic est genuinus meo quidem vidicio sensus huius loci. inquit igitur. ira propteν de uatem mira corpora coercito catire. J Aggreditur Aristotelcs iis verbis postremam partcm quae itionis prius explicare, quod cx ea etiam prima ditatuitur. dixit
Propter densitatem. J primo SI secundo Metcorolog. in fugam contrarii, antiparist tam Graeci appellant, caloris natiui retractionem ad in torna reducit. calor cnim innatus cxtrinsecum frigus persenticns intus, inquit Aristotcles, rem cat, & vires colligit, ut extrinseco frigori obsistat. sed aestitio temporc naturalis calor extra remeat. hanc rationem sibi assumit etiam Galenus 1 s. Αphor. primae fcct. ut explicet quomodo ventres hycme sint calidiorcs, de subinde coctioncs mcliores. Hanc causam Alex. in problematis lib. I. print, lemate si . assumit ad lationem reddendam, cur aquae puteales hyeme sint calidae. Rc- spondet enim quoniam Contrarium omne suum vitare contrarium solitum esh cum igitur frigidum quod calido contrarium est atque cxitiosium, fugiat per aestatem cum celum recalet, nece ite est ad ima telluris refugiat,quo cuc nit, ut aqua frigida efficiatur. Contrapc rhycmem, quoniam cxtrinsecus urget frigus, calor ad ima fugiens aquam calefacit contraria enim per idem loci & temporis simul manere natura noluerat. quam sentcntiam secutus est Rufias Ephesius L. lib.de potionibus apud Oribas s.collect. cap. 3. At hoc loco non hanc sententiam amplexatus cst, sed tanquam medicus cuius nunc partes agit, N: tanquam Hippocratis discipulus sectator, cuius nunc multarum sententiarum est explicator defensor, aliam & probabiliorem M magis naturalem affert causam, densitatem factam a frigore ambiente , qua calor naturalis in internis partibus coarctat hir, Mspiritus quo minus cxire possint, impediuntur. sumpsit hanc ex Hippo. li. de natura foetus.
q i aerii cnim cur sontcs Sc marinae aquae hyeme calidiores sunt & auctiores, totamque huius rei rationem in terrae superficiem extimam nimium condensatam, & in poros terrae nimium transpirabiles refert. Ciam enim Inquit, Cauitates terrae tum ob aciem Contcntum, tum ob vapores ab aquis etcuatos εί attritos caliditate aliqua participent, cum cxi tum sursum petentes non inueniant, retrocedunt S in aquam mutantur, unde maiora quae copia eo tempore generatur,calidioresque tunc aquae sunt,quoniam calor unitus Minterpus aquae permixtas est. minimeque evaporatus. Econtra autem, inquit, aestate internae terrae partes multo sunt frigidiores: S rei huius rationem traden ς, dicit,terra aest te raracst &lcuis nimirum Sole vehementius irruente, M ab ipsa humiditates ad se trahonte, unde vapores cicuati ex aqua continue cum calidi sint, puramque inueniant ter ram S transpirabilcm. facile exhalant α cuanescunt. Qua ratione sit, ut ec minor aquae copia per id tempus scaturiat de frigida, cum calor quicunque, M spiritus internus calefacere aptus evaporauerit , per Occ ullos icrrio meatus reseratos: tales enim erunt, inquit,
ubi aquae a profundissimis partibus scatiiriant. co quod cum in profundo sit generationis
earum locus, aestate non possunt radii solares ccu Rite peruenire. liaec quamuis dc aquαtcnitium dc puteorum hyemali caliditate docuerit Hippoc. ad corpus nostrum tamcn Militerina visccra optime accommodari posse docemur a Galeno i. Aphor. is . ubi quod de ventribus hyeme calidioribus docuit Hippo. ad idem confirmandum ad aquas sontium traduxit, quamuis omnino ad causam anti periit asim cum Arist. i. Meteorol. recurrat. Aristoteles igitur hoc loco cur ventres hyeme sint calidiores, non in antiperistatua resert cau-sun, sed cum Hippocrate in cutis extimae supersiciem condensatam, qua calor in t musco acetur, ne citaporet, ad eXternasque partes percurrat.
sis mali tu effectuu p sita causa Peripateri
63쪽
fis toto Melo in exponenda hac particula aberrat , lic exponens, erunt magis laborantCS, id est,uehementius aegrotantes ob superfluitates est bene non consumantur, quae CX humido in internis retento ob densitatem. Aristoteles enim tantum abest, ut per laborantes, aegrotantes hoc loco intelligat, v ppositum potius sibi velit,hyeme scilicet coercito calore innato ob cutis densitatem in internis partibus, ob hoc robustis magis nobi & ad laborem sustinendum magis idoneis, nisi superstilitates & excrementa duplici hac ratione, calore nempe valido naturali. 8e labore consumantur, necesse esse morbos ex supcr- fluitatibus illis genitos validius habuisse principium, quod originem mali x causam necessu fuerit admodum validam fuisse. pendet autem vis tota rationis huius &sequentis ex Aphor. 34. scet. 2. ubi habet, In morbis minus periclitantur, quorum naturae aut aetati aut habitui, aut tempori magis congruit morbus, quam quibus secundum nihil illorum congruit. unde subdit. . exipente con tiuum ese rationi constentaneum est. J Cum non ob levem causam duabus illis miniis apti sint homines in morbos incidere, si eucniat ut in morbum incidant, necesse erit vehementem illum csse ac perniciosum, quod validissimam habuerit causam, quae a robusto calore evinci non potuerit In aestare autem raro ac refrigeraro corpore uniuersio,ia c. J Secus euenit in aestate, in qua cum facile corpus a morbi ficis causis vincatur, facilE etiam in morbos incidit, qui tamen cum non Vehementem habeant causim, facile a medicis euinci & superari poterunt. traro J ut densa cute corporis existente calorem innatum robustum reddi docuimus, ita rarefactis poris eiusdem, & di talutio maior spiritatim & caloris innati sequitur. 8e debiliora corpora redduntur, & uniuersum corpus magis refrigeratur, unde quasi resoluta, ad labores ineptiora redduntur, unde & principia morborum plura quidem adsunt,sed no ita vehementia, docet mox, quare plura adsint principia morborum, & dicit. Propter labores quod laborantibus nobis, neque viribus adiuuantibus, mala multa sequuntur, & magis etiam vires exolvuntur. tum Sc ob feruditarem ingestorum tum quoniam ob calorem naturalem debiliorem , necesse est debiliores esse coctiones, nec ita rite celebrari in ventriculo, hepate, & uniuerso corpore, unde excrementa' multa generari opO
. t. tamen Ctiam aliam causam addit, qudd tunc f recentes fructus adsinti potissi--iborum. mum ij qui horarii dicuntur, sed etiam alij ubi recentes sucrint. statim enim collecti mul- id deteriores sunt, qudd excrementitia & aquea quaedam etiam illis insit humiditas, corruptu facillima, quae, si aliquandiu in umbra detineantur, ex parte insensibilitor cvaporat.
ex parte etiam quodammod5 concoquitur & maturescit,unde nec tanta producet excrementa, nec ea quidem adeo corruptibilia. quae cum ita sint, cum neque a valida interna
causa morbi aestiui originem ducant, eorum multi ab extrema hac a fruistibus pendente, aegri multo facilius curari & ad pristinam sanitatem reduci poterunt. unde in probi. 28. Vbi eandem difficultatem proponit discutiendam, respondet id euenire, quoniam in aestate morbi vel parua de causa existunt, quod in hyeme non ita euenit , quod tunc sumus ad concoquendum S ad bene valendum aptiores. quare meritb , quae a maiori occasione pendent, maiora de deteriora esse oportet. Declarat autem amplius aptissimo exemplo Aristotclcspthletarum, de quibus 1. Aphor. 3. & corum qui optimo corporis habitu praediti optima etiam fruuntur valetudine. ij enim nullo moibo premuntur, aut pressi celer Ver ex Vita discedunt : quippe qui nisi ex magna causa aegrotare non possint, & destriti. ω :. autem est, Aristotelem per athletas hic non statum illum athletarum in-α epi Elii. relligere, qui ad summum bonitatis, ut Hippocrates loquitur, peruenerimi: quod pericu losus omnino sit habitus illei nam cum in eodem permanere non possint, quod humani Aih etaium corporis status fluidus sit, tum verbnon quiesseant, nec possint proficere in melius, reli- , iis Vt ita deterius ruant quibus de causis honum habitum hunc statim soluere opor-Deulosus tet, tanquam nimis periculosium. hunc maxime damnat Galenus in exhortatione ad artes
inquiens: Quα propter ego sane dixerim, istam ex eicitationem non facere ad bonam va-lςtudinem, sed morbos potilis accersere. nam id, ni fallor, sensit Hippocrates, Cum ait. aD sectio athletica non est secundum naturam, sed habitudo salubris melior: quibus non solum palam negauit illorum habitum esse naturalem, verum ne habitudinem quidem appellauit illoriam affectionem, spolians illos etiam nominis honore, quo cuncti Vctcres a pellare soIent homines, qui verE essent bonae valetudinis . cum habitus sit affectio quaedam stabilis ac perpetua, contra athletarum ad summum progressa bona corporis babitudo, cum
64쪽
elim obnoxia periculo est, tum facit E in diuersum mutabilis neque enim eipit accessior, - hnem,eo quia ad summum peruenit: tum ex eo quod in codem statu consistere non po- test, nihil rostat, nisi ut in deterius mat. imo tanquam orator co loci addit athletas dici. quasi α'θλίους id est, miserost vel ab assili ere,id est, miseria. vade, Platone lib. de Re ipubl. euexia athletarum semper fuit damnata, non quidem scimpcr, sed cum ad suin mum bonitatis peruenerit. non igitur summὶ athletarum bonum habitum Aristoteles pro exemplo assumpsit, sed absolute bonum habitum, qualis citcωmmunitcr athletarum, quod stabdens etiam melius explicauit, clim dicit. ει omnino iis, qui serara da valet tiare uti sint. J habitus igitur athlctarum, ω eorum qiii optima fruunt ut valetudine, dissicillimh in morbos incidit, quod aptus sit semnibus mor-hificis causis valenter obsistere,at si in morbum tandem incidat, cum non nisi ex potenti causa id citenerit, quae non nisi magnum motbuin producere potuit, ut plurimum mori
oportet. id verbut)icebamus, non de eo athletarum habitu intelligenduin ritiqui ad summum bonitatis peruenit, cum & ficillime in morbos ii cidat, cu noli magno negotio curati ii potant. explicuimus autem haec de exemplo ab athletis ab Arithopcle desumpto quamuis non in hoc problemate sit propositum, tum quoniam videbamus iliarime ad hanc rem pertinere, tum ne infri problem. 28. cogeremur in eo explicando eadem saepὶ repetere, cum & quaestio sit eadem, & quasi solutio, d bus autem iis coniunctis At quaestionis explicatio clarior euaserit, & vitium repetitionis ei rugientus.
Cur post conuersiones virosque usque ad centum dies moriantur naaxime
an quod eousque caloris quoque N frigori S cxccssus perdurat. excellus aute in infirmis facit morbos de peI niciem.
Quaestio haec si absolutὸ sumatur, falsa erit, Ac superioribus aditerans. clim enim cen tum dies ab aestiua conuellione magnam partem aellatis contineant, ut mox docebimus, eum superitis docuisset aestate magis aegrotare, miniis mori, contra hyeme minas labora re, magis mori, vix intelligi potest, quomodo post conuersioncs utrasque, interqiras datur aestiua,post quam plus quam duo menses aeliatis continentur, maxime intercatit homines. Censeo igitur de iis loqui Aristotelem, qui cum diuturnis morbis laborent, ad . menses multos εc annos vitam infelicem traducunt: ut qui plithisii.hydrope,asti tuaic,licet patico taxu.6c Euiu simodi aliis morbis diuturnis laborant. ii eium post utramque conliersionem spatio centum dierum ut plurimum motiuntur: quem terminum si pr terierit l, per intermedios saeph menses transeunt donec alteram attingant, qui spatio centanorum dierum iterum etiam periclitantur, M seph moriuntur. Simile quippiam docuit Hipp. lib. dc aer.aq. loc sect. .T. t r. clim dicit, perieulosissimae sunt solis conuersiones utraeque,ma- xime vero aestiuae.vbi obseruandum, de Hippocratem Sc Aristot.-appellasse conlier siones, quas nos Solstitia appellamus, qubd sol conuertat se, bc incipiat ascendere vel descendere. dicuntur autem conuersiones, quoniam quando sol peruenit ad ea puncta,iron 'potest ulteritis nobis propinquior fieri, ut in aestiuo, neque amplius a nobis recedere, ut in hyemali. Fit autona aestiuum soli ilium ingrediente sole in Cancro, hyemale autem , sole primum punctum Capricorni occupante. Ante correctionem iussu Gregorij xiij. P. Max. factam variabant solstitia, non minus quam aequinoctia, adeo, ut clim lcmpore correctio- :s Iulianae aestiuum incideret in . ante Cal. Iulij, Ac tempore C. Plinii recurrisset in8 citam iε-Cal. Iulii, nostro tantam tempore ob eas, quas lib. dc aer. aq loc. explicuimus , causa iadeo a primo illo termino recesserat, ut in 3. ld. Iunii incidisset, de bruma, siue ibistitium byemale tempore Iulianae Oorrcitionis in. g. Cal. Ianuatij constitutum fuerat, quod tem,pore nostro in s Id. Decembris retrocesserati Vnde factae correctione tempore noli Q, primum irrit. Cal Iulij, alterum in I i. Cal. Ianuarij rediixerunt. Vcrdm ob sciuandum,
65쪽
soli iosiae etiam est, Aristotelem utrumque Alstitium periculosum quide facere, sed Hippoetatem
adtare magis tamen aelituum. quod tamen non adii satur iis quae superi is a nobis dictaeis petitu sunt, ubi hyeme pi ires ex Aristotclis sentcntia mori dicebamus minus autem aestate: Hippocrates vero magis periculosum solstitium aettiuum tacit.Verum nul .a est c5ltciuertioueisa sat Aristot. enim de periculo lapsus in morbos loquitur, Hippocrates vero de morbi pe-οφὴ iii quod Arist. dixit, aestate plures moi his tentari, pauciorvs interire, Hippo . periculosiam magis dixit illitium uestiuum, quod eo tempore plures morbis infestari
An u. e si ext sus Gori; cum aestiuum solstitium 3c hybernum magnais secum inuehant mutationes,illud in calore, hoc in frigore multa seeum inuch re pericula oportet: quousque vero excessus il perdurant paratis corporibus eadem perdurare verisimile cst qtio fit, ut qui iam tententur diuturno aliquo morbo , cum omnium paratissimi sint excipi cladis quibuscunque externis affectionibus, facile per illud spatium perniciem sentiant suam. de hoc est, quod subiungit. Excessu autem infirmus morbn miι operamem. J nam cum sanitas moderantia quaedam sit. necesse est omnes immoderantias, quae plurimum 1 modo recesserint,iam aegritudines esset quin imb perniciem inferre saepenumero. dicebat enim Hippoc. 2. Aph. q. non satietas, non fames, non aliud quippiam quod modum excesserit, bonum. a natura enim ipsa omnium parente, δί ab omnibus philosophis ac politis, id quod nimis, exprobratum
est: & ab iis, qui naturaliter vitae muniis utuntur. experientia comprobatum : unde antibqinsiimiim illud oraculum adagio receptum est, Ne quid nimis. quod Aristol. 3. Rhetor. lib. Bianti attrib it, alii autem aliis philosophis aut poetis, immo de distichon Graecum
ne is is et O πλεον quod est, Intempestiuum est,qiiodcunque superfluit, aiunt, In bilcm transit mel quoque si nimium est.
Probi. XXVII. Cur ver & autumnus morbosi λ Quia mutationes omnes morbi serae 3 autumnus autem vere grauior est, quia magis calido in frigidato q uini frigido ex calefacto laboramus. in vere quidem igitur frigidum incalescit,in autumnuautem calidum refrigescit.
Velia .. a. Cum hoc loco cur Zc autumnus 6c ver morbosi sint, simul rationem inuestiget, maxior moth Iliam nobis dissicultatem facere poterit Hippocrates noster, , quo quam plurima horum problematum de explicationum desumpta esse docuimus. is enim 3. Aph. 9. non modo . non inorbosum fecit vernum tempus, ted saluberrimum, qua potissimum ratione distinguit ipsum ab autumno, cum dicit, autumno morbi acutissimi ae exitialissimi magna ex Verqucimo ex parte. ver Vero saluberrimum dc minime exitiale. Verum si diligenter consideremusquς ab Hippocrate eo loco dicta sunt,videbimus diuersa ratione sumpsisse,saluberrimum, teli. si e loco Hippocratem atque hoc Ioeo morbosum sumat Aristoteles. Cum enim non dzs sinis 4 multiplicato aegrotantium numero eo loco loquatur Hippocrates, sed de morborum .ieit. qualitate, an sicilicet exitiosi 8c perniciosi producantur magis autumno morbi, an vcre, rem laanc explicam, perniciosos magis generari in autumno dicit, minime vero exitiales vere, qua ratione caluberrimum dicit. Saluberrimuin igitur ver esse dicit, non ut , morbosissimos ut ita dicam in distinguat, sed ut a pernicioso Ac exitiali separet: cum ver qualis latcs vitae nostrae propinquas maxime habeat: vita enim in caliditate de humiditate sita est, ideo dc sanguinem optimum Ec spiritus multos producit. non tamen aded saluberri-
66쪽
inum est, quin aegritudines in ipso fiant, sed tales sunt, quae non multo negotio Curei rur. In vero autem multos etiam morbos fici locet hoc loco Aristote Ics, illique Hippocratcs vel salubet. stipulatur s. Aph. 2o. cum dicit,uere autem Furores,ic atrae biles, S morbi comitialcs, profluuia sanguinis, S anginae, S grauedines,la raucedines, S lepra , S tusscs,& iiDp tigi- uioibo, Q. nes,& vitiligines,& pustulae ulceros, plurima , S tubercula, Ss dolores articulorum . pri-nvi de natura hominis dicebat, vernales morbos in autumno curari. accedit saluberrimudica,quia natura sua talis est. Aliquos tamen morbos enumerat Hippocratcs peculiares veris, tum quod nullum tempus adeo salubre est, quin aliquos habeat morbos peculia-TcS. tum propterea , quoniam maior pars morborum corum qui enumerantur in illo 1 o. Aphor. non ex temporc vcrno pendet, sed ex aliis temporibus praecedentibus occasio- ι 'ς mox ccm habet . quod enim in autumno & hyeme colligitur, vere te prodit: nam crMTi calor v. veris resolutis epenumero, colliquat, di morbos cxcitat. Hinc Galenus i. c m. vernum c , tempus saluberrimum dici scribit, quoniam morbi qui in eo tempore fiunt, ad bonum finem inclinationem habent: hoc enim tempore profundum corporis expurgatur: Cm pC mox an humores mali, qui in prosundo sunt M internis praecipuis partibus, ad cxtern .am nupCrii- Ciem,S ignobiliores partcs expelluntur. hinc vitiligines, impetigines, ulcera dolores arti- Vς ' Q culorum unde ii quis sit, qui bonis humoribus in vere insertus iit, optime in eo statu con- piolueat. seruatur: quod aliis temporibus non contingit: quin imo si alia tempora corpora bonis reserta humoribus nanciscantur , in stiae temperaturae humores conuerrimi. aestas Emmbilcm,hycmis pituitam multam producit: sic igitur saluberrainum quidem p cr siccst . at
propter dictas causas etiam non paucos morbos habet. neque a seipso dissentit, aut a suo Praeceptore Hippocrate. ira marationes omnes morbi ferae. J morbo fas & insalubres esse mutationes omnes corpo ribus nostris docuit Hippocratra, L. Aphor. de superius nos longa oratione: ideo no .i cst qutid Koc loco in repetendis tempus conteramus. Illud certe verum est, quod ab Aponensi hoc loco dicebatur, mutationes quae morbos priaucunt,cise duorum generu cxtertias Δ: internas. in problemate superiori in utroque solstitio morbos S genu rari de mortes sequi ob mutationes potissimum cxternas , Iic vero autumnum vernum lcmpus morbos habere non ob externas multum , quod mediocrem quandana temper ici a nanciscantur duo haec tempora, cum excestus aut calidi aut frigidi sint,in aestate& hieme, sed potissimum internis causis immutatis quim maximε. Humnin aurem veregrisior es. J Cum autumnum M ver morbosa esse tempora, quod mutationes maxime perectiantur,docuissct . ne quis credoret insalubritatem hanc aequa-lcmesse, subiungit hanc particulam, qua comparans autumnum cum v c PC, inani sic illum multo osse insalubriolem docet, & illius rationem etiam inuestigat haec autem cst. 'oniam m uis ti amus esido in rigi ito, frigido excalefia, , vere autem pri dum luch Gι , auismno autem calidum refrigescit. J Iure qujdem merito. si eo im actioncs omnes nac- ut nusdiante calore naturali, perficiuntur, & vita nostra calore consistat, nani dubium esse debet, deteriorem multo esse mutationem calidi ad frigus, quam contrariam frigoris ad calidum. ille enim ad perfectionem tendit, haec autem ad interitum M impersectionem unde dicebat Galenus 3 de Sympl. causis s.frigoris nullum esse in functionibus usum.& Auic.
sen. I. l. I. Doch. 6. cap. 3. multis rationibus concludit, frigus in actionibus virtutum non
ingredi essentialiter, id est, per se, sed ex accidenti: qtiicquid dicat Aponensis in suo con .ciliatore. neque enim praesentis est instituti coiitrmiersiam hanc dirimere. satis est enim, hanc rationi, Aristo t. Galeno,Αuic. maximδ esse consentaneam in com. 9. 3. scist. Aphor. aliquot causas recenset cur autumnus sit insalubrior. prima , quoniam eodem die modo calor modo frigus existit. secunda, quia aestiuum tempus sequitur, in quo multis solent humores agari. tertia,quia vires ob calore aliquibus imbecilliorcs redditae sui.quarta,quia in aestate humores ad cutim mouebatur & dissi abatur, autumno auic superueniente, ob actas frigiditatcm repelluntur , M ad interiora remeant. Omnes cae cauis omnibus hominibuScommunes sinat, quas effugere non possunt. Quintam causam addit quam hi soli h bent qui victu inordinato utuntur. in iis enim non solum adest plenitudo ciborum aliorum sed etiam fructilum, potisiimum horariorum, ex quibus solent succi in nobis gen rari,qui apti sunt maxime ad corruptionem.
67쪽
ProbL XXVIII. Cur per hyemem minus quidem morbi .adsunt quam in aestate, sed tamen magis perniciosi An quia in aestate quidem ex parua occasione morbi fiunt, in hyeme autem minime t Valentiores enim ad concoquendum ,& saniores nobis ipsis. quamobrem merito, quae a maiori occasione fiunt, maiora sunt, ocmagis perniciosa. hoc idem & in athletis, & omnino in bene valentibus per spicimus: aut enim non corripiuntur morbo , aut, ut cito premantur, magna causa indigent.
Clim eadem fere problemate 13. sint ab Aristot. proposita, ea autem quae sunt addita hoc loco, cum in eo exponendo sint declarata, ut superfluitatem fugiamus de repetitionem, ea commentarij ad hunc locum explicandum locum subibunt.
ριον εως ἔ ἐξω τοπου λαπατM. Probi. XXIX. Quam ob rem autumno quidem & hyeme ardores potius generantur in fil-gidis temporibus,aestate autem rigores infestant aestu existente ZAn quia eorumqtiae sunt in homine, bilis quidem est calida, pituita vero frigida Itaque per aestatem quod frigidum est distatuitur, dictisumque rigores & tremores excitat. In hycme vero calidii vincitur infrigidatum. ardores etiam potius consti- istant hyeme dc autumno,quia ob frigus calor introrsum contrahitur.ardor autem intrinsecus est, & non in superficie. merito igitur ardores hoc tempore fiunt. Ad discet utique aliquis hoc certius in iis,qui aqua frigida hyeme, quique calida se lauerint, quoniam qui se frigida hauerint, subrigentes breui tempore sunt, dum diluuntur: reliquo tempore nihil patiuntur a frigore. qui vero aqua calida usi fuerint, alsiosi magis degunt: siquidem eorum qui frigida lauantur,
densatur caro, Sc contrahitur ad interna caloniis vero qui calida lauantur caro rarescit, torque ad exteritiam partem reuoc tur. , Quaestio Diuili loci ny Coral
68쪽
Quaestio est, cur hyberno tempore , in quo frigus praedominatur & viget, febres ardentes&continuae, quibus nulli adsunt rigores iuncti producuntur. aeitate aulcm tempore alio ' frigidii se qui calido potivi cum rigorie sebres fiunt.hic in meo iudicio sensus problematis propositi. di
Cur autumno dr Hemestragiau temporibus ardores potius grauraritur, Uate aurem rigores iasislantasta minente. 4 quamuis apud Hippocratem & omnes medicos, quin & apud Arist. ut superius annotauimus, significet ardentem febrem, quae continua est, tertio quoque die acerbior, cum ardentissimo calore & siti immensi, tertianae febri intermittenti Himp . 6. Aphor. 23.& potis imum q. de ratione vi,st in acutis. Censeo tamen hoc loco Arillotclam tcbi es omnes intelligere, qua cum continuae sint, typis carent, atque nos inuadunt sine . vllo genere horroris. rigoris, aut refrigerationis. est igitur quaestio cur sit, quod clim autumnus & hyems f igida sint tempora, vi plurimum tamen habent flabres calidas sine ullo genere frigoris. aestate autem tempore calido potius typicae febros fiunt,cum aliquo genere tit-goris aut rigoris. hoc enim colligitur ex solutione quaestionis,quae sic habet. quia eorum quae siurit in homine, bilis quidem cesida , piutita verastigiaea. Itaque per astitem Nod frigidum est aesseisitur. Hosamque rigones criremores excitat. In lyeme vero caliaum vin ιturi frigidarum. J Conuenit inter scriptores rigorem S horrorem qui sola disserentia secundum magis& minus disserunt, est enim horror debilissimus rigor perfrigerationem qliandam esse subitam-viai uersim factam, ut docuit Galenus liti de tremor. &palpit. cap. 6. at magna est inter cos disserentia in modo ec materia producentc. lib. E. de fiat. autor, unus E eausae aucto Piacumaticis, de quibus lib. de Sectis Galenus censuit, de horrore agens qui sebres praecedit, fluus ait ex iis quae eduntur& bibuntur excitari, N per uniuersum corpus permeantes sanguine plenas partes frigefacere: frigefactisque iis locis unde sontes sanguinis, S uniuerso sanguine frigefacto totum corpus horrere. fieri vero horrores maiores, cum S impetu multitudinis M trigoris status piaecelluerint. At Hippoc. siue quicunque sucrit auctor lib. de Ristoriae,. morbis, horrores-rigorcs non inflatus,sed in biliosam materiam & pituito anares et t. per- , misceri autem ait sanguine pituitam & bilem, atque inde sanguinem i eiu igcrari: loquitur autem potissimum de bile nigra magis tamen etiam si sola pituita admixta fuerit: trigescente vero sanguine, totum corpus etiam restigerari, de hunc rigorem esse. succedere autem rigori dicit concussionem corporis,vehementiori vehementiorcm. Galenus aut cm lib. peculiari, R eriri, e . tum&2. de Sympl. causis cap. . impediri per rigorem innatum calorem putat, de propterea sae Gai dum se colligit,ut ea quae ipsius transitum impediunt, propellat externas corporis partes perfrigerari animali virtute una cum sanguine in profundum commeante,vndc & totum Corpus concuti ac rigorem fieri sontingit. unde iis non assentitur, qui semper ex frigoi e ipsum fieri putant, quod de auctores proposivi,& Aristotcles 8. sect. prob. tum hoc loco visus eli voluille, clim dicit. νPer aestate rigidum dissolatis lisiam ect rigoneso horrores concitat. J Quin ex acrimonia S c alore rigorem fieri arbitratur. ex mordicatione enim sentientium paritum ab humore pereas acri &bilios transfuso fit dolor unde refugit ad internas partes innatum calidum, destituunturque calore externae partes trursus cum interius coercitum calidum sustocari inci- Pit, prodit vehementer, quo prodeunte membra veluti refectis viribus mouent rursus mordacem humorem, conantia expellere, & rursus dolor facit calidum refugere, atque haec albternis vicibus fiunt,donec vincente alterutro aut expellitur humor,aut obruitur virtus. quam uis autem aliquibus visum sit, Aristotelem hoc loco solum primae causae empe humoris frigidi cum sanguine permixti, & subinde uniueisiim refiigerantis mentionem iccille, si tamen citra humorem eius sententiam & vcrba rimari voluerimus ,cognoicemus nullam harum causarum omisiste: sed cum breuitare ipse peculiari usus sit, non ita omnibus id cognitum ci sic potuit. dabimus vero nos operam quantum fieri per nos poterit, ut ipsium omnia haec esse prouecurii in diligenter ostendamus, neque ulla in re defecisse.cum enim dicit. Itaque per aestatem quodfrigidum est,ssissiluitur,di susumque rigores θ mmores excitat. J Primas duas caulas recenset, flatus vaporesve,& matcriam ii igidam per partes carnosas& sensibi- iante Diaeiles diffusam & refrigerantem: flatus enim id praestate commode posse potissimum scrassiores sacrint Macriores, praeter auctoritatem illam libri de fiat. unde etiam colligi potest, quod ira Tigores multi repente evadant, ac ubi euaserint, repente soluantur: repentinam autem hanc inuasionem S sblutionem a vaporibus potius excitari verissimile est, quam ab humoribus crassa autem ubi aestatis calore attenuatur ac prosunditur, aut in vapores soluitur , aut ceriodii suta per carnes frigiditatem excitat, & subinde rigorem: unde Auer. 3. suorum collecta
69쪽
neorum cap. 3 , disputat aduersus illos medicos, qui aut negarunt ab humore frigido fieri rigorcm: aut certe dixerunt fieri minorem, quam a causa calida: quum ex frigido aere rigores fieri videamus, non autem ex calido:quum etiamsi rigor fit per contractionem innati caloris magis aduersetur figiditas calori, qu in caliditas, quare maiori quoquc opus erit pugna,m maior fiet rigor. unde Auic. p. 4.trast a. cap. 6. dicebat. M scias quod
humor frigidus est quietus, cui iam consueuit membrum in quo est:& quiescit passio cius ab eo, quare non sentit frigus eius. Qinim ergo mouetur de sipargitur, sparsione plurima patitur membrum ab eo, quod erat non occurrens ei S sentit frigus eius propter causam complexionis diueris. Et multoties quidem accidit aphlegmate vitreo sparso in corpore, rigor,non perducens ad febrem. subdit. Et rigor, frigus antecedunt febres: quoniam humor crudus estunditur ad lacertos inprimis, de nocet stigore suo per comparationem ad lacertos, deinde cum incipit putrefieri incipit incalescere. In feme vera cui sim viareuuriorigidatum. J Cum cognouisset Aristot. non ex frigida si tum causa rigorex in nobis produci. sed citam ex causa calida At acri eo modo quo a nobis
demonstratum est, ut S hane etiam non omitteret, breuitati autem Consuleret Prius rCddendo caulam , cur aestate febres cum rigore eueniant, mox explicando, cur tiam hy me id non contingat, tertiam illam causim explicauit, chin docet secundam hanc partem, cur hyeme cum frigore sebres non multiim eueniant: si cnim hycms ea causa priuata fuerit, utique aestate vigere cognoscemus. hyeme igitur non multum Cum rigor contingunt febres, tum quoniam colliquari non poterunt ij humores crassi ad carnosas partes transfundi, sed in internis etiam venis retinentur ob crassitiem, unde intcrni potius ardores persentiunt tir putrefacta ea materia in locis prope cor. alia autem causa quaec at humoris caliditas & acrimonia, quae aestate & viget, de saepenumero sparsa per ca nosas partes rigorem concitat hoc autem ex secunda hac parte,Vbi id in hyeme non Contingere docuit, vult nos colligere hyeme ob ambientis Digiditatem superatur, S quod
acrimonia vellicando sentientes partes rigorem poterat excitarc refrigeratur potius impeditur, qud minus externas partes petat, quo fit, ut potius continuae febres Co i m
pore excitentur, & snc rigore, quam aestate, quamuis frigidum natura sua tempus sit
Mores autem magis conssctant heme, Sccd hic secundam partem prosequitur explicare, cur hyeme febres sine frigore fiant, & potius in internis partibus ardores pectentiantur: eo vero nititur, quod cum ob ambientis frigiditatem de externa solidiora reddantur, &humor exteriores partes petens ad intem a repellatur, essicitur, ut potius in internis persentiantur ardores, in externis vcro nulli rigores adsint.
Addocet aliquis hoc eretrus in iis qui aqua rigida hyeme quique eatidast Auerint,&z. Japtis simo cxemplo, quod saepe in his quaestionibus Deit Aristoteles quod iam superius dixerat, nobis antc oculos proponit. desumitur autem id ex iis, qui hyeme baliaco se lauerint: nam qui frigida se infuderint, aliquandiu dum lauantur riguerunt o reliquo verb toto i m. pore , tuti a Digore simi. Atqui calida toti fuerint, licet tunc non riguerint,dum lauan i. ' , reliquo tamen tempore magis frigus porsentiunt. de huius rei rationem pulcherri
ncale- mana tradit, quod iis qui frigida se immerserint,& caro solidior redditur, & pori corporis magis adstringuntur, calύique intro se colligit atque viuidior redditur. Contra autem iis euenit, qui calida se lauerint, nam caro eorum rarescit & mollior redditur, calor ad ex 'torna reuocatur. Ut de non immeritti Plin. lib. V. cap. t. in medicos inuectus est,qubd persuasissent besticis ardentibus cibos in corporibus coqui a quibus nemo non minus Validus exiret obediciatissimi vero, id est, mollissimi efferrentur id verti etiam fecisse medicos, 3c male colligitur ex Actio lita 6. cap. io nam qui initalidum ad concoquendos cibos ventriculum habebant. eius roborandi Se cibos conficiendi gratia lotos fuisse docet ex Possi don O.& Plutarc. lib. de talend. val. ob eam causam Titum imperatorem interiisse scribit. Vndc Clemens Alcx. 3 o. paedagogiae , cap. v. calidis dicebat usos esse balneis ad emollien'da Corpora quae ideo ανθ ρωπιγναφεια vocarunt. at frigida lauabantur, ut robustiorcsrcdderentur, calorque naturalis intro repulsus maior euaderet. quem usum primos omnium
ite,d . i. Euphorbum Iubae regis, S: Antonium Musam Augusti m dicos stat res monstrasse,etsi re- scri Plinius lib. 1 f. cap. τ. ante tamen etiam in usum traductum hic locus Aristotelis osterupi in i dit. ImO Carinis medicus Massiliensis damnato calidorum balneorum usu, hyberno i cmporc ctiam frigida Iniari hortabatur, atque in lacus aegros mergebat. quod tamen anto
cum etiam Graecos praestitisse saltem canos docti hoc loco Aristotcles. quamuis Carmissortasse
70쪽
reasse aegris id adhibere primus ausus sit. qua de re extat Senecae adstipulatio, sese ps in
chrolut rem vocantis, praeterquam quod etiam ut resert Plinius , & Agalli inus apud Oririba Iocollect.c 7.ad prorogandam vitam multaque alia praestanda frigidam lauationςm conferre opinati sunt.
virtus cataplasmatis an quod discutiens est,&sudores prouocet,&transpirationein 3 quod manifestum est, quando purulentum fuerit. an si offuso calido immutetursanio sui', sin minus, minime tQuamuis cataplasmata dicantur medicamenta mollia, & consistentia mediocri, quae repellendo,concoquendo,digerendo,resoluendO,laxando,Vacuando,detergendo, calefa- mat, qua Ciendo,siccando, dolorique sedando adhibentur, quae vcro crassiora sicciorάque sunt, e Plastra dc cerata,quae liquidiora, & vngliciata appellantur. quorum etiam variae sunt vires diuersi usus. propterea quod diuersa materia Componi possint, de variis partibus admoueri, quae peculiarcm quandam habent indicationem : ab antiquis tamen magna ex parte ea cataplasimata dicuntur, quae ad demulcendum dolorem, ad molliendum, ad resoluendum, ad concoquet dum,S ex melle magna ex parte parabantur,cui incocta essent vel mixta medicamenta huic proposito comicnientia. saepissime etiam parabantur ex pane, oleo S farina, de quo apud Galenum multa 1 .ad Glauc. unde non aliud Cataplasima censeri debet, quam quod veteres malagma dixerunt, cum ex ipsis medicamentis malagma confici Celsus tradat. docuit hoc etiam manifeste Hippocrates , a quo fortassis hic Arist.ia lib. de assech. de tuberculis loquelas, cum dicit, Conducit autom aliqua cataplasmatis integere, Ac aliqua impolitis cataplasmatis maturare, S: dissundunt quidem cataplasmata, quae cum calida sitit, humectant, M non in scipsa trahunt. haec igitur cum ita sitiit, non mirum hoc loco si Arist. cum quaerit quaevis sit cataplasmatis , si respondet, discutere, humores aqtiosos resoluere, M transpirationem facere. Graeco habet, varia lect. Ο Υποπνοη . quod est, an propterea quod discutiens est, S: sine sudore facit etiam respirationem. in aliis autem est, ne quod est, an quod resolutivum est, si sudores moueat Sc tran
spirationem. alij habent, ν ποιeis,'su ι απο mota. an propterea
qudd discutiens esse, & sudores facere, de transpirationem, id est, solet. Qitibus VCrbis, Cilita=su neque enim multum inter se diuersa sunt , demonstrat Aristotcles per cataplasimata non genus omne horum intelligere, sed quae antiquitus vcrδ hoc nomine insigniri solebaiansequitu ιμπυον dec. quae verba Gaza credidit esse alteram quaestione', qua
quaereret,quonam argumento constet abscessum ia in purulentum esse. illum aurem fortasse mouerunt sebsequentia, ἐ--δec. quibus videtur responder quaestioni. Aego verb etiam antiquum interprctem secutus M Aponensem, imo Graecorum omnium codicum fidem, crediderim esse haec verba confirmationem eorum, quae in solution pro- .posuerat. dicit autem hoc ex eo colligi, qudd si quis cataplasmate hoc calido Vtatur in - abscessu, si viderimus eum immutari, dic mus evaporatas ciso ichorosas parres&resolutas, saniemque genitam esse, sin minu , id est , si vero nullam Licham mutationem videri mus, dicemus etiam non factam esse saniem. clinathaec fiat auxilio caloris naturalis ouaporatis crudis illis ichoribus, de attenuata materi. i. docebat enim longa oratione Gai nub . simpl. medic. Acul. cataplasmata liuiusmodi debere esse calida S: humida modice, id coctio . Aneque excellant neque inferiora sint temperatura corporis ipsa immutantis. sed
quoad fieri possit, sint simillima. hunismodi si fuerint, & toΕIuendi facultato maximὰ V lebunt, se dissipandi materia per insensibilem tinnipirationem, si modo omnino humida astu&liquida fuerine, qudd si consistenti magis substantia praedita sint, ita ut poro
corporis obstructos reddant, quo & halituosos vapores includant, & spiritum, Calordin' que initatum intus retineant, cataplasmata erutri suppuratoria, quoniam detentis fulighnibus