장음표시 사용
191쪽
tendi , ae se obligandi , quam ha huisset , si ficte promissi et . Nam ,
in promissione , eius intentio fuit , Mariti debita soluere, si hoc esset utile ad eum a Purgatoria poenis liberradum . Hoc autem non erat utile; Defunctorum enim Animae, a Purgatoris poenis subleuantur so lum , Ecclesiae suffragiis, Missae Sacrificio, Indulgent ijs, Orationibus, alijsque poenalibus fidelium operibus , non vero debitorum solutione. Cum ergo Mariti debita soluere ad eius liberationem , non esset utile, sicut Berta , ex errore putabat, consequenter , nec ips ohabuit intentionem , ac animum promittendi; qui tamen animus, ad promissionis va Iorem, est omninoneeessarius .
I 3 Secundo ἔ Quia promissio , est
contractus gratuitus . In his autem, error antecedens, sue dans causam contra ciui , illum reddit omnino nullum, ex defectu coasansus ne eessarij; nihil enim magis est contrarium consensui , quam error. L.
Ind. rq Tertio: Quia, Error ei rea eau iam finalem intrinse eam promissi nisi cum tollat consensum , reddit irritam promissionem . Beria autem, errauit ei rea eausam finalem
intrinseeam suae promisso nisiCausa enim finaIis promissionis , fuit, Maritum a Purgatorij poenis liberare. In hoe autem ὸeeepta est ἱ Quia falsum est , Animam , a Purgatorii poenis non liberari, donee eius de bita soluantur; Nam Deus Animas, in Purgatorio, non punit , nisi pro
culpis propriis, in hxe vita, eontra iactis a vel ergo Defunctus, non soNuendo peecauit, vel non peccauit; Sinon peceauit, vel quia soluere non poterat, vel alia ex eausa; puniri non debet ' Poena enim , essentialiter supponit culpam; Si peeeauit, punitur quidem pro culpa negligentiae in soIuendo , iuxta me suram ipsius negligentiae , & quan eum ad eius expiatio em satis est 3Verum, postquam hanc poenam sustinuerit , statim coronam glorieteonsequetur, sue debitum sit solutum , siue non . Ipse enim iam est impotens ad soluendum, aeque eius Salus, ab alterius voluntase pendere debet,' Alioquin aliquis in aeternum in Purgatorio manere posset I Si nimirum , eius Haeres snunquam debita solueret. i
solutio,prosit Animae de iuncti, dum fit ab aliquo, qui alias , soluere non tenebatur est ficut tenebatur Haeres, bona Desuncti possidens, Quia tunes talis solutio babet rationem eleemosynae, seque est satisfactoria pro Amma ipsius Defuncti . Sicut, si
quis solueret debita alicuius , ea soluere non potentis , talis solutio, haberet rationem eleemosynae.16 Hoe inquam diei non potest rQuia gratis dicitur, debiti solutiois
nem, factam ab eo, qui soluere non tenetur , habere rationem eleemo-0-; Non enim illam habet respectu Creditorum,eum hi non fine ita
pauperes, ut eleemosyna indigeanta eiusque sine capaces ι Neque resp. .ctu Animae Defuncti ; inia ,
tantum respectu Defuncti esse tele
192쪽
mosyna, id qua tum esset actus Vi tutis ς V. G. Iustitia commutatium erga Creditores . M liberalitatis erga debitorem , Et quilibet actus Virtutis, est O tis factorius, ideoque Animae a Puigatori' poenis subleuatiuus; Falsum eli autem , quemlibet actum Virtutis, esse pro peceatis satisfactorium Neque enim , qui ludit , vel iocose, intra Eutra peliae terminos, confabulatur . vel laute eo medit intra terminos Temperantiae; ludendo, vel comedendo, latisfacit pro peccatis a vi constat ex communi sensu Fidelium; filioquin etiam Haeres , solvendo , satisne eret; Talis enim solutio , e set actus Iustitiae comu tati uae; ruod
tamen communiter non admittitur.
17 Neque est eadsm ratio de solutione Debiti alleuius viventis, adso Iuendum impotentis a Num , haec
solutio , habet veram rationem seleemosynae; Debitorem enim subleuata miseria, in qua reperitur; cum,uel a Creditoribus in caree-
rem coniici posset, vel spoliari bonis , quibys indiget, ad vitae sustentationem I Quod in Anima Desuncti non militat ἰ siue enim eius debita solvantur , siue non , nihil ei prodest, vel obest.
t 8 A D rationes autem in contra αα rium, patet solutio , Ad primam enim, Respondetur ι Promisesonem de re hooesia , obligare o , quando est vera promissio , & inelud te animum se obligandi. Beria: aute m promissio , propter errorem carea motivum promittendi, no νfuat vera promissio, nec Beria animum habuit se obligandi . 19 Ad se eundam; Respondetur,sertiam ver Marino promisisse, & non ficte ἔ Quia tamen , eius promissio fuit conditio nata, si debitorum solutio ad Maritum a Purgatorii penis liberandum esset, utilis ; & hac conditio, fuit erronea, ac non subinssiens, ideo etiam promissionem afuisse nullam. & subsistentem.
ao Ad tertiam. Iuramentum , non
magis obligasse Beriam , quam Ο-b Iigauerit promissio; Iuramentum enim fuit accessis rium promissioni. cum ergo, eam promissio non obligauerit , ut constat ἱ conseque ter; neque illam obliga trit Iuramen
tur. Animas aliquando apparuisse,&petus se , ut earum debita soluerentur, ut sic a Purgatoria poenis It.berari possent, edi 'eum lib.6. reue . a. s. Prigιttae , afirmari videtur. Animastandiu cruciari, donec iniuste ablatum restituatur; Haec om nia , ita intelligenda esse ἰ ut δε nismae , solutionem illam peterent,
tanqssam eleemosynam, creditori
bus faciendam, eo quod essent pauperes, N ab ijs , qui alias soluere
non tenebantur; sicque tanquam
opus satisfactorium , quod ipsis Animabus prodesse poterat, scii Ieiunia, orationes, & alia suffragia; ' ses Diuitigod by Coos e
193쪽
2 a Seeundδi Hane statua posse regu lam generalem . In contractibus luis crati uis, siue gratuitis; eundem esse finem operis , ae operantis ἰ Idem . enim semper, e si finis promissionis, vel donationis,ae Promittentis, veIDonantis . In contractibus vero onerosis ἰ non semper eundem esse finem operis , ac operantis. Dum
enim quis emit aliquid , ut Amieci
complaceat, complacere Amico , liere sit finis Emptoris , non est tamen finis Emptionis,' nam hic , est rei emptae aequisitio . vel posseiso. aut dominium: Hinc autem fit, ut donatio, causi non subsistenteae m. per sit inualida , emptio vero non semper , ut melius constabit ex dicendis. Mol. tom. I. de inst. tr. v.
-n error circa cauom impulsivam, operationem reddat inualidamia .
C A S V S. ITI V S, videns Mercatorem quendam Iaceris ve- stibus indutum ', putans, eum esse pauperem; mise-
α ricordia motus , omnes eius merces, pretio rigoroso emit, quamuis illis non indigeret , Ialam ut lac eius inopiam subleuaret. Post emptas vero merces, comperit, Mercato
rem illum, non esse pauperem, sed Αuarum: Quaeritur, Utrum emptio illa, iure naturae, fuerit valida. SUMMA IMUM.
Σ Γν or orea eausam impusua , operationem non Ditiat .
δ Quis is operis , ct quis et e
Io Emptio, quamuis Me errore ramea motu tum.emendi, rex var
194쪽
ra Meut in Eleemosyna, error eis
. ea Pauperis mores . 'Et sent in matrimonis , erro et ea Sponsae diuitias. rq EB error eirea sinem Operam
eis. non oderis .as Eua sit Voluntas emptionis eoninsituti . Is Voluntas imueram emptionem , ad eius essentiam non pertinet .
us Causa alis , qua .ao Respectu voluntatis eonta Hon,
a Au sa motiva, siue indueent ad operandum; aliquando est finalis , a iquando impulsiva ; aliquando finalis simul, ac impulsiva .
Error circa causam impii istu a s a operationis valorem non impedit. Quia, eum hac, ad eius essentiam non pertineat, non tot Iit consenis
sum, qui ad eius valorem & requiritur, & lassicit. Error vero circa reliquas duas causas , operationis valorem impedit; quia tollit consensum , ad illum ne eessarium. 3 Quia tamen ,cavlas istas ab inui cem distinguere, di melle esse Inde . que oritur, ut aliqui actus repu tentur inualidi,qui tamen vere sunt validi& e contra aIi qui habeantur , ut validi, qui vere sunt inualidi i Ideo, ut facilius discerni pota
sint, praesens ea sus proponitur In quo, emptio facta a Titi . videtur non fuisse valida . Ita Rebeth p. r. δε iust. Θ lib. . de contras. ix agen. quaeΗ.6.f. a Salassi. I. i. tr. 3.
d. q. fuit. num-2.6 Primo, Quia non videtur ad suis . se consensus, ad eius valorem necessario requisitus; Titius emtn , in tantum intentionem habuit Mercatoris merces emendi , in quantum putauit , Mereatorem illum , esse pauperem . Cum ergo Mercator
vere non esset pauper, consequenter neque Titius voluntatem habuit eius merces emendi. Sine hae autem voluntate , emptio non fuit voluntaria , & consequenter nec valida .
Secundo; Quia Titius,videtur inistentionem habuisse merces emendi solum sub condit igne , quod Memeator esset pauper; Ab eius enim paupertate motus est,ad eius me seces emendas . Sed conditio non fuit posita, quia Mercator vere nouerat pauper. Ergo Titius absolu-tE, & simpliciter intentionem non habuit eius mere es emendi. Sine hae autem intentione, emptios Valida esse non potuit.
Tertiis; inya Titius deceptus esteirca eausam finalem emptionis;deceptus enim est circa Mereatoris paupertarem , ad quam subleuandam, merciu emptionem ordinauit. Error autem circa eausam finaIem dispositionis, irritat dispositionem; Cum enim eausa finalis, sit illa, aqua mouetur voluntas ad dispone dum,tanquam a ratione , siue moti
uo formali , quamque disponens
195쪽
ν tinei paliter intendit; hinc fit a vi,
quando datur error circa illam, deficiat omnino voluntatis consensus,
seque, ex defectu necessarij contem sus , vitietur dispositio .
NOTABILIA.' nuertendum est primis; Vo in
L .luntatem, non solum aliis potent ijs , sed sibi etiam aliquando
aliquos actus imperare; Experientia enim constat , ex mortuo charitatis, moueri nos aliquando , adactus Poenitenti ε , vel Temperan tiae exercendos; vi, ad ieiunandum, ad dandam eleemosynam, dcc. Tunc autem, obiectum formale actus imperati , appellatur causa finalis intrinseca eiusdem actiis ἰ obiectum vero formale actus imperantis, dicitur eiusdem causa impulsiva, qua
tenus est id, sine quo, actus ille non. fuisset a Voluntate imperatus. Et eausia quidem impulsiva , respectu
actus imperati, est Circunstantia omnino accidentalis, ac , extrinsem
c a , de appellari solet finis operaneis , quia est finis intentus ab Operante , dc a quo operans mouetur ad actum imperandum , Causa vero
finalis, pertinet ad substat iam ipsius actus imperati, eum sit eius motivum formale ; de appellari solet sinis operis , quia est finis non tam ab Operante , quam ab ipso opere intentus; cum opus, ad illam esse tialiter ordinetur, tanquam medium ad finem . Sic , eum quis a Paupe ris Sanctitate mouetur ad ei dandam e Ieemosynam; Sanctitas, quia
randum actu in Eleemosynae, dicitur causa impulsiva respectu Eleemosynae. Ipsa vero Paupertas, causa finalis; quia haec, est motivum formiale ipsius actus Eleemosynae, cum Ohaec ad alterius miseriam , ac paupertatem subleuandam essentialiter ordinetur . Similiter a paupertas
dicitur finis operis; hoc est , Elee mosynae ; Sanclitas vero finis operantis ἰ quia, prima, immediate, de directe mouet ad dandam alteri pecuniam , vel aliud simile; secunda vero , mouet ad ipsum actum Eleemosynae imperandum . Error ergo circa causam impulsivam , actum non vitiat; quia, cum, respectu actus , sit circunstantia mere ac cidentali si euin errore circa illam,
adhue dari potest conseii sus suificiens, circa substantiam ipsius actu dAt vero , error circa causam finalem , illum vitiat, quia tollit consensum, ac voluntatem, quae ad eius valorem, est ne eessaria ἰ Ceilaute . enim fine , cessant omnia , quae sun ead finem , de consequenter etiam ipsa mediorum voluntas.
8 Aduel tenda est secundo; Quam
Iibet nostram operationem , essentialiter ordinari ad aliquid , tanquam medium ad finem; sic enim Eleemosyna ordinatur ad alienam
miseriam subleuandam : quia ipsa, nihil est aliud, quam alienae miseriae subleuatio I Et emptio, ad rei alime uius dominium obtinendum, quia emptio, nihil est aliud, quam solutio pretij,ad rem illam obtinendam Hic ergo finis, necessario semper intenditur ab Operante i dum ope, ratur; Ideoque dicitur finis operi a
196쪽
quia opus illud ab operante poni
non potest, quin finem illum intendat , dicitur etiam. finis intrinsecus, quia e sient i a liter ab operatione respicitur, tanquam aliquid ab ea principaliter intentum. Dixi ab ea,&non ab operante I Quia ab erante , dum eam ponit, alius fi ' nis principali iis intendi potest; imo
regulariter intenditur, cum ipsa operatio assumatur, ut medium ad illum consequendum ἰ Qui enim , ad alterius miseriam subleuandam, eius merces emit; eius miseriae subleuationem principalius intendit, quam mercium aequisitionem, cum hanc , ad illam ordinet, tanquam medium ad finem. Error ergo cir ca hunc finem , qui non potest ab Operante non intendi , dum eam operationem ponit, vitiat operatio ἀnem , quia illam reddit inuoluntariam, eo quod operatio. sine illo fine poni non possit ; Error vero circa omnia alia motiua, 'non vitiat; Quia operatio , sae aliis omnibus , poni potest; ideoque est error sollim et r.ea aliquid accidentale , quod propterea non impedit consensum ad eius valorem , di necessarium, & susis
colligi posse , quid sit, causa fi
naim ἰ quid impulsiua . Causa mim finalis alleuius operationis,est illa, sine qua , operatio illa ab Ope rante poni non potest . Impulsu averι, sine qua , licet de facto no . , natur , absolute tamen poni po-
.est . sie , dum quis, ad Mercatoris inopiciar subleuandam, eius memees emit; mercium aequisitio , est eausa finalis , quia emptio , ac pretii solutio, sine illa pon i non potest. Impossibile enim est,soluere pretiupro re , Sc eius acquisitionem non intendere. Eius vero inopiae sit his leuatio , est causa impellens , quia etiam sine illa, poni potuit emptio, Emptor enim ab alio fine, quam , Nercatoris inopiae subleuande, mo ueri potuit ad merces illas emendas . His positis . RESOLUT IO.
b. . num. 3. N alii communiter.
II Primo; Quia, quamuis TitiuS .
circa Mercatoris paupertatem deceptus fuerit, adhuc tamen emptiosuit suffcienter, ae fimplicitor voluntaria Error enim circa Mercatoris paupertatem, non fuit errox circa aliquid necessarium,& ad emptionis essentiam pertinens, sed solum circa aliquid illi accidentale . Error autem circa circunstandiam emptioni accidentalem , ne it -- Ium , ut emptio sit inuoIuntaria secundum quid; hoc est , quoad illam
circunstantiam; non vero, quod sit involuntaria simpliciter, di quoademptionis essentiam . Cum ergo snon obstante errore circa Merca oriS paupertatem, emptio adhuc suerit simpliciter voluntaria 3 Cou- seque a-
197쪽
sequenter fuit etiam valida . 1 a Seeundo, Quia , Cum quis a videns Saeerdotem aliquem pauperem , sed pessimum, qui tamen set fingit eximiae Sanctitatis , ae perse Etionis ; ex hoe mouetur ad elee mosynam illi Iargiendam , quam nunquam contulisset, si cognoui DLee, esse peccatorem ; largitio illa eleemosynae, valida est . SimiIiter , cum Mediens , ad preces est euius a qui eius Coa sanguineum se fingit, sumit curam Infirmi, quem aliastion curasset, cura illa est volunt ria . Ergo voluntaria etiam, ac valida Die, meretum emptio facta λTitio ; Non minus enim ficta Merincatoris paupertas , fuit sollim causa impulsiva Tiiij ad eius merces emendas, quam ficta Sanctitas Saee dotis pauperis, ad eleemosynam
illi largiendam; vel preces ficti CG
sanguinei, ad curam Infirmi suseis piendam ἰ Quia non magis ad em .ptionis essentiam pertinet Mercatoris inopia; quam ad essentiam eleemosynae, Sanctitas pauperis , vel ad curam infirmi , preces sidii Con- sanguinei: Cum Emptici, intrinseeε
de evntialiter, ordinetur sollim,ad rei emptae dominium acquirendum ἔSicut eleemosyna essentialiter ordinatur solum ad paupertatem subleuandam; Et curatio , ad infirmitatem sanandam. Sicut ergo, i ν eleemosyna,sola alienae paupertatis subleuatio , est causa finalis , siue motivum intrinsecum, ac obiectim formale . Sanctitas vero, vel infirmitas,aut quodlibet aliud motivumi est mortuum extrinseeum, & causa solum impulsiua . Ita, in emptiones
sola domi uti in rem emptam aeqnistio, est motivum instin secum , &eausa finalis, Venditoris vero paupertas, vel amicitia, aut quodlibet aliud motivum, est mortuum soli1m extrinsecum , & causa so Ium imis
pulsiva I Ide que error circa ista, emptionis valorent non impedit, sicut error circa Sanctita, tem , nou impedit valorem eleemosynae a13 Tertio,' Quia , cum quis mouetat ad Matrimonium contrahendum cum aliqua propter eius diuitias; Quamuis decipiatur, putans ,illaim esse diuitem, cum sit pauper; adhue
tamen matrimonium ζ iure naturae ,
validum et t. Ergo valida etiam fuit emptio, facta a Titio , ad Mereatoris inopiam subleuandam, quamuis Titius,circa eius inopiam deceptus fuerit; Non minus enim Me
caloris inopia , in qua Die error, est extra eslentiam emptionis,quam
Μulieris divitiae , sine extra essentiam Matrimonii a I Tertio; Quia Μercatoris inopia, Ite et fuerit finis operantis ,& m tiuum ad emptionem imperandam non tamen fuit finis operis , siue
ipsius emptionis . Erro P autem circa finem operantis, operationis
imperatae naturam non inutae, cum
sit extra erus essentiam; unde nec tollit consensum, ad eius
valorem necessario requisitum i .
198쪽
n D rationes autem in contra ἀ A rium , respondetur ; Ad primam . Titium , in tantum habuisse
intentionem , siue voluntatem mer cium emptionem imperantem , in quantum putauit , Mercatorem esse pauperem; per hunc enim actum imperantem, ordinauit mercium emptionem, tanquam medium , ad eius inopiam sublevandam. Haec tamen intentio , non est illa , quae ad emptionis valorem necessario requiritur, eamque constituit ; nam haec, est voluntas dandi pretium ad mercium dominium obtinendum ἔHaec autem voluntas, etiam ct m errore circa paupertatem Mercatoris, dari potuit. 26 Ad secundam ἔ Respondetur fi- militer ; Titium, habuisse voluntatem sibi mercium emptionem impexandi solum sub conditione , quod Nereator esset pauper I ideoque , errorem circa eius paupcrtatem , hanc intentionem abstulisse , de consequenter etiam emptionis Ordinationem ad illam subIeuandam; At, non per hoc, voIuntatem abstulisse dandi pretiu ad merces obtinendas . Haec autem sola ad emptionis valorem , & requiritur , di
sufficit, quia hac sola , est de eius
essentia. 37 Ad tertiam; Negatur antecedens Titius enim, non deeeptus est circa causani finalem intrinsecam emptionis , quae erat mercium acquisitio, sed solum circa causam impurusivam , siue circa causam finale δε-a extrinsecam . Error autem circa eausam finalem extrinsecam , siue impulsivam , sicut non tollit eo sensum circa emptionis substantiam , ita nec impedit eius valo
Hanc statui posse tanquam regulam uniuersalem , ad cognoscendum, quae si causa finalis , quae vero solum impulsu a . II la enim squae voluntatem mouet ad aliquid directe volendum, dicetur Causa finalis 1llius actus , de obiecti illa Vero , quae voluntatem mouet ad illum aditam reflexe imperandum , sicut dicitur causa finalis intrinseca, respectit apsius actus imperantis , ita dicetur causa soIum impulsi v s, respectu actus imperati, quatenus talis actus, sine illa non suisset a voluntate per alium actum imperatus . Sic pauperis miseria, quae voluntatem immediate mouet ad pecuniam illi dandam , dicitur causa finalis intrinseca illius largitionis , sue eleemosynae; Sanctitas vero , vel Infirmitas eiusdem pauperis squae voluntatem mouet ad talem largitionem reflelie imperandam ,
sene respectu ipsius voluntatis imperantis , est causa finalis , & motiuum formalet ita respectu Iargitionis, dicitur solum causa impulsu a 3 quatenus talis est , ut sine illa, huiusmodi largitio non finget imperata , & eonsequenter,nec posita. Quare largitio eleetaosynae , sicut ab actu imperante pendet tanquam
199쪽
a eausa effieiente, Ita ab eius moti.
u. pendet, tanquam a causa impulis
sui, siue tanquam a causa finali exintrinseca .
19 Seeundo a Causam fista Iem , diei etiam posse illam , quam opera assper illum actum , pri acipaliter intendie ; Causam vero impulsivam , diei omne aliud moliunm extrinsecum , quod voluntatem ad operan dum impellit, etiam si tale sit , vesiue eo , voluntas operationem illam non feeisset. Et in hoc sensu , paupertatis subleuatio , est causa finalis intrinseca eIeemosynae, quia eleemosyna , cum sit actus misericordiae, circa pauperem , ut paupe rem, essentialiter versatur, Paupem ris vero Infirmitas, vel Sanctitas sane Religio, est eausa sollim impul- sua,quia est motivum extrinsecums& circunstantia, eleemosynae omni no accidentalis, quamuis eleem synam largiens,supponatur ita affectus, ut eleemosynam non daret, si
sciret, illum non esse infirmum , vel Saactum, aut Catholicum,ao Tertio; Si eleemosynam largiens
propter pauperis infirmitatem; dum ea largitur, haberet actu voluntatis efficacem, quo diceretὲ nolo d.1re
In nus: In isto casu , non sorti validam donationem , si causa impulsiva non subsisteret; hoe est ; si pauper , verὰ non effet infirmus;
quia tune voluntas donandi , non a
esset formaliter absoluta , sed conditio nata; ideoque, conditione non subsistente , redderetur nulla. Si tamen largiens, hanc voluntatem , non haberet actu,& de praesenti,sed sollim esset habiturus, si sciret,eau sam impulsivam non esse veram psed simulatam , tunc non vitiare tur donatio, quamuis ille de pra- senti velleitatem quandam habe
rei ; qua diceret; Nossem dareis asistrem , non esse In mum o a Quia , in hoc eam , donandi vo
Iunias , quam de facto haberet, es set formaliter absoluta , nec ex .eonsortio huiusmodi velle italis,dc sineret esse talis . Diuitiaco by GOrale
200쪽
qn aliquando cultem, error circa eaust impulsivam, reddat offeratio
v A M v I s Titius, & catus , aequaliter , quoad
a sufficientiam, ad beneficium quoddam Parochialo approbati sussinti Coetoria tamen paribus, beneficiam coni: rendum erat Titici, quia erat Citais. Verum, quia Caius, morum Sancitatem, & Canonum doctrinam simulauit; ei de facto collatum est, alias non Conferendum . Que- Iitur i an talia collatio,iure nature, suerit valida.
errore circa moras, ac doctrinam , eis in lida .llo Mores, ae doctrina,concurrunt ad eonstituendum digηiorem.
. , ac alis. x Sicut in rmitas, eonstituit Pas perem magis indigentem .. 3 Et si ut , in Matrimonis , qua-ιtas, pertinet ad Personaxn a.
ins eri oe doctrina, si eam. fasiam impulsiva . Is In eollatisne vero se ob Paraehialis , sunt e iam causa finalis.16 In eleemo nae infributione o . Pauperis in mitas, regia