장음표시 사용
221쪽
mo terinia rem1 ideoque appes. uti debere, respectu istorum conin
em error, circa qualitatem Causae materialis, Operinionem invalidet.
E R C A T O R quidam, moriens, plures merces In
hereditatem. Filio reliquerat; singulisque mercibus,propria nomina apposuerae . Inter alias autem. erat etiam Arboris cuiuillam Sinensis Cortex; Virtutis, contra lebreS, praeaertim quartanas ι admirabilis. Filius, Patro mortuo,merces omnes cum suis nominibus, vendendas expo-Iuit , Corticis virtutem ignorans . Titius vero, illac casu tra uens. α Orticem vadens, quia eius virtutem optime noue xae, illum tribus aureis emit: Sed paulo post , quia virtus erat
NIMmvm gnora, ea patefacta, eundem Cortieem statim α.α Mmu ginta, maerituet, Vtrum Emptio illia,
a ad Oparationis subriantiam a , pertinet, non solum sinis,sed
In emptione, ae venditione onsolum rea vendeada ,sa eius etiam qualuates pertinem ad
ra ad vendisionis subsantiam,mmminus pertinet qualisin. Rei ,
222쪽
rs Sualitas Persona, regulariter Matrimoniν materiam non eonnituit. as Non omnes Rei qualitates, ad venditionis materiam perti
1 Thesaurus absconditus , non pertinet ad materiam vend
tionis agri. RATIONES DUBITANDI.s Ο Ιeut ad operationis substano tiam, pertinet eius motiuum s siue ea usa finalis,ita pertinet etiam obiectum , sue ea usa materialis; Tam enim sine una,quam sine alia, operatio e se non potest; ideoque
ad eius valorem, etiam causae materialis- notitia requiritur , meu t finalis; & , ex errore circa materialem, aeque est inualida op ratio , ac ex errore circa fibalem.
Hoc ergo posito ς sicut quaesitum
est; An , & quando , error circa causam finalem , eiusque ei mun- . stantias , operationem reddat in- svalidama Ita quaerendum superest; erin , 8e quando,eandem irritet, emror circa causam materialem, eius- tque qualitates, ac eircunstantias δSic enim, & eorum , quae ad cuius libet operationis valorem a neces sario requirunturi habebitur persecta notitia , & quanta ad ipsius valorem impediendum, fit erroris, ac ignorantiae, efficacia, constabit.
3 Corticis igitur Emptio, videtur
fuisse valida . Turrian. 2.2. tom.
Primo; Quia, quamuis Merca toris Filius, Corticiτ virtute signoraret T ipsius tam eae Cortieis notitiam habebat; Ηoe autem sufficere videtur, ut eius venditio, illi
fuerit voluntaria, & eousequenter, ut emptio fuerit valida.Sicut enim ad Matrimonii valorem , sufficit notitia Personae , cum qua contrahitur , quamuis eirca eius qualitates detur ignorantia, vel error, ita ad valotem venditionis, & conse -quenter etiam emptionis, satis est notitia rei, quae vendituri licet cir- . Ca eiusdem rei qualitates detur ignorantia, vel error; Non minus. enim, in emptione, ac venditione , res, est materia contractus, quam sin Μatrimonio , persona . Si ergo in intrἰmonio, ignorantia, vel ereror circa qualitatem personae, illud non vitiat; neque in venditione, eris ror , vel ignorantia circa qualitatem rei venditae , illam vitiabit; Vtrobique enim, qualitas videture sie circunstantia mere accidea-
Seeundo; quia, si ad emptionisae venditionis valorem , requireretur,non solum notitia Rei emen. dae, vel vendendae , sed etiam qualitatis ipsius Rei; sequeretur,inualida esse venditionem,ac emptione quacumque rei qualitate ignorata; Eo enim ipso emptio, vel venditio esset inuoluntaria. Consequens autem est absurdum; Hoe enim esset iugum grauis ium, hominum c
223쪽
meretis imponere, quod nec timo-xati ferre posset; Et artifices, quoia
cumque desectus rerum, quas venis dendas exponunt , Cum ipsorum notabili detrimento, omnibus manifestare tenerentur, ex quo fieret, ut paucos haberent emptores, multumque illis de pretio detrahere tur . Cum ergo ad venditionis valorem, in Venditore, qualitatis rei vendendae notitia non requiratur, die endum videtur , Corticis venditionem, factam a Filio Mercatoris , eius virtutem ignorante , &consequenter etiam eius emptionem, fuisse validam .
is R Duertendum est primo ἱ Iu
LI. contractii emptionis, ac venditionis ; & Iocationis, ac conductionis , non sol una rei venditae, velloeatae stibilantiam , ad eorum essentiam pertinere , sed eius etiam qualitates; Tum quia , per vendi tionem , Venditur , & alienatur quidquid utilitatis est in re, ac in Emptorem transfertur; Et per locationem . in Conductorem transifertur vlus, non solum substantiae
rei, sed etiam qualitatum ipsius ἔHine autem fit, ut vitium rei igno. Tatae , contractum reddat inuo Iuntarium , ac nullum ; Qui enim rei vitium ignorauit, ignorauit aliquid pertinens ad substantiam emptionis, ac venditionis , ideoque illam simpliciter noluit . Tum quia x totum illud, quod in re, quae emitura aut venditur, est pretio astimabile;
est de venditi oriri ac emptionis
substantia; Est enim eius materia,
vel finis. Non solum autem res ssed etiam eius qualitates, sunt pre tio aestimabiles I Nam etiam quali tates concurrunt ad rei utilitatem, ac valorem intrinsecum constituendum , cum hic, semper oriatur ex aliqua rei virtute, di qualitate, ra tione cuius plus aestimatur ἰ Undia Herba, naturali virtute, ad morbum aliquem curandum, praedita νratione illius virtutis, in magna est apud homines aesti irratione .
7 Aduertendum est secundo; In Emptione, ac Venditione ; attendi
utilitatem, ac valorem, qua res, se cundum communem aestimationem
habet, in ordine ad usum, ad queli vendi communiter consueuit, Hic enim , est, per se , valor illius rei; Nam valor, quem res habet, ratione virtutis occultae, siue in ordine
ad alium usum'particularem, ab Emptore specialiter cognitum; ellualor per accidens rei, & mustus peritiae ipsius Emptoris. Vnde, siquis, singularem alicuius Gemmae,
aut Herbae virtutem, ad morbum aliquem curandum , cognosceret squam alia homines communiter no cognoscunt;eam non solum valide, sed etiam licite, emere posiet pre tio , quo communiter aestimatur; quamuis Venditor, si eius virtutem singularem cognosceret a illam non venderet, vel saltem non nisi
pretio longe maiori ; Quia , in tali emptione, nullam Venditori iniuiariam saceret, daret enim illi pretium , quo , in ordine ad usum , ad quem vendi solet, in eo loco,cominmuniter , aestimatur. Hic autem
224쪽
est, per se, rei illius valor, ae viselitas a
8 Aduertendum lest tertio, Rei uti
litatem, ac valorem , pensandum esse , iuxta communem aestimationem, quam res habet in eo loco, in quo venditur, aut emitur; Res enim non pluris valere censetur, quam , in eo loco communiter aestimetur
Unde, si in aliena Regione, res par ut aestimetur , paruo emi potest, Atque ita, apud Indos, licitum est, pro Auro, alijsque rebus pretiosissimis Specu Ia,Tintinnabula,& alia similia commutare; quia Aurum ibi, .
parui aestimatur ἱ contra verb, Spe ccula, ac Tintinnabula, magni. Hispositi I.
A ptionem illam , fuisse inuali. dam . Ita Molina tom. a. d. 3 3. Lessius lib. a. e. 2I. d. II. num. 8s. Filii Me. tract. 3 3. cap. 6.
dem ,' & alij apud istos . Io Primo; Quia Filius Mercatoris,
dum Cortieem vendidit, eius vi tutem , quamuis alias communiter notam, ignorauit; nec illum , eo Isaltem pretio , vendidisset, si eius virtutem cognouisset. Ignorantia , autem , vel error circa qualitatem rei, quae venditur , aut emitur, em Ptionem , ae venditionem reddi efmplieiter inuoluntariam, & con sequenter inualidam . Ia emptio-Ως enim, ac venditio ae lignorantia, vel error ei rea qualitatem rei emε-dae, aut vendendae, est error circa aliquid pertinens ad earum male riam, quae est, rei valor; nam hie,ex rei qualitatibus , potissimum desumitur, ac specialiter attenditur .a i Seeundo; Quia, non minus pertinet ad essentiam emptionis, ac venis ditionis , qualitas rei, quam ipsa rei substantia , imo multo magis ἔMagis enim ex rei qualitatibus , desumitur eius valor, qui in venis ditione, ac emptione, primario, ac principaliter attenditur, quam ex
ipsa substantia ; Nam Herbae, vel
Lapides, ideo habent valorem , quia habent virtutem aliquam specia Iem ad morbos curandos, vel ad alios similes effectus . Sed ignorantia, vel error circa substantiam rei vendendae , reddie irritam ven
ditionem , eo quod illam reddae
simpliciter inuoluntariam .' ergo etiam ignorantia, vel error circa qualitates eiusdem rei, illam reddet inualidam , & conseqtienter etiam emptionem. Cum igitur Μer ea toris 'Filius , Corticis virtutem ignorauerit, nec illum, eo saltem
pretio vendidisset, si cognouisset;
dicendum est, venditionem illam ,& consequenter etiam emptione insuisse inualidam.
a Tertio; Quia I Qualitas rei vendendae, non minus pertinet ad subinfantiam emptionis, ac venditionis, quam causa finalis; qualitas enim rei vendendae , pertinet ad male riam venditionis, ut dictum est; Materia autem , non minus perti
net ad essentiam dispositionis, qua
causa finalis , ut per se patet. Sςd
225쪽
error, vel ignorantia ea uia finalis, reddit irritam emptionem, a C Ven ditionem , ut pote inuoluntariam ἔErgo eam etiam reddet inualidam ignorantia, vel error circa rei vendendae qualitates .
3 A D rationes autem in contra rium, respo detur . Ad primam ; Esse magnam disparitatem inter qualitates Personarum , in Contractu Matrimoni j , di qualitates rei vendendae, in contractu em Ptionis, ac venditionis; In Matrimonio enim, qualitas Personae, nullo modo concurrit ad constituendam ipsam Personam , quae est materia contractus Matrimoni j, sed est a Ii quid illi merὸ accidentale At in emptione , ac venditione εἰ qualitas rei vendendae,eostituit eius valorem, qui est materia venditionis; Res enim, ut habens talem, Vel talem valorem, est materia venditionis; Talem autem, vel talem va-iorem habet a qualitatibus. Hinc τrgo fit, ut, in Matrimonio; qualitas Personae , si circunstantia acci. dentalis; in emptione vero,ac Venditione, qualitas rei vendendae, si e circunstantia substantialis, sue per tinens ad substantiam venditionis,
di consequenter, ut ignoranti ν , vel error circa illam , irritet emptionem , ae venditionem , error ero , vel ignorantia circa qualitatem Personae , non irritet Matrimonium .
34 Ad secundam respondetur ; Distinguendo sequelam; Ignora ta qua
cumque qualitate , quae reddit rem notabiliter magis, vel minus utilem ad id, ad quod emitur, emptio es set inuoluntaria, ac inualida. Con cedo sequelam . Si qualitas igno rata , non reddat rem notabiliter magis , vel minus utilem ad id , ad quod emitur; Nego sequelam. Quado enim qualitas , non reddit rem notabiliter magis , aut minus Vti lam ad id, ad quod emitur, Emptor censetur irrationabiliter inuoluntarius, quia nemo legem tam rigo rosam in contrahendo admittit, ut ignorantia cuiuscumque qualitatis rei, susticiat ad reddendam emptionem inualidam , neque hoc , bon
communi expedit . Ad valorem ergo Venditionis, ac emptionis, satis est, notitia earum qualitatum svel vitiorum, quae reddunt rem no tabiliter magis, vel minus utilem
ad id, ad quod emitur ; Sic enim
contractus emptionis, ac venditio nis, est humano modo usualis , neque ultu ex hoe sequitur in conuenies. Contra vero, si Sutor, qui calceos confecit ex parte cor ij debiliori ; Ea de re emptorem admonere teneretur; multum de iusto pretio, cum notabili suo detrime to detrahere cogeretur, &pauet smos emptores inueniret. Hi enim, vitiis cognitis, ab emptione retraherentur; & aliunde cale ei sieeonfecti, suo modo, ad Vsum,pr eorij qualitate, sunt utiles, neque omnes esse possunt ex corio firmo. Satis ergo erit, si Sutor pro calceorum qualitate, pretium moderetur. Si tamen, corium esset adu-
sum, eaque de causa, caὶcei statim
226쪽
essent rumpendi; tune sutor vitium illud manifestare teneretur, quia calceos redderet notabiliter minus utiles ad usum, ad quem cominmuniter emuntur , & si non mansenstaret, venditio esset nulla,
COROLLARIA. Is Olligitur ex dictis primo; In
ditionis, locationis, ac conductio. nis , hanc statui posse tanquam reguIam generalem , Qualitatem rei emendae, locandae &c. ad eo rum materiam , ac essentiam pertinere ; ideoque ignorantia a , vel errorem circa illam , eos reddere irritos . In contractu vero' Matrimonii, qualitatem Personae, esse ipsi Personae, Ut plumnum pomnino accidentalem ; Ideoque eius ignorantiam , vel errorem a Matrimonij valorem non impe
26 Seeundo ; Si a Rustieo afferantur herbae, ad Iumentorum pabulum, vendendae, & PharmacopoIa, in arte peritus, aliquam inter illas
agnoscat magni pretij, ac valoris , ad Pharmaca tonficienda; posse hunc , herbas illas emere pretio , quo communiter venduntur in illo foro, eius valorem Rustico non
detegendo; Quia herbae illae, ex
modo ipso vendendi, hoe est , ad pabuIum iumentorum, non plus communiter aestimantur; Quod autem aliquae ex illis , Pharmacopola, ad alium usum deseruiant, fructus est suae Artis, ac peritiae . LesClib. 2. de ita. e. 1 I. d II. n. 8S.IT Tertio; Si quis thesaurum , aut Venam Auri,in Uro alicuius latere sciat; posse hune, agrum illum emeis re pretio communi, quo aestimatur ad usum , ad quem vendi commu niter consueuit, di quo emere posset, si thesaurum, aut venam illam non haberet Quia iustum p r eium rei per se, est illud, quo com
muniter res aestimatur ad usu a ,
ad quem emi consueuit; Nec Venis ditor, vIIa re sua defraudatur, cum thesaurus, in nullius bonis sit, li
227쪽
Quaeri XXXII. a V AESTI O XXXII.
di error circa quamlibet qualitatem Cau
materialis, operationem irrιtra. . C Λ s v fra ITIV S, decem Adamantes, quos secum ex Polonia
st attulerat, Romae vendidit,mille aureis, quia hic eraea in Polonia eorum valor, i*norans, Romae, ubi erat Advena, valere aureos decem muti . Quaeritur , Vtriuria, venditio ista fuerit valida. S VM MARI UM . R ATIONEs DUBITANDI .R' Non semper error et ea qualia a o Ieue Causa impulsiva , tenengtates materia, eontractum se ex parte Caulae finalis, ali-υrtiat . quando est illi extrinseca, aliq ais G Rei Oendenda Olor duplex .in- do etiam intrinseca , eiusque contrinsecus, ct extrinseeus. stitutiva; Ita qualitates a tenente. 7 Error valoris , quem ibi res se ex parte obiecti, siue Causae babet, eontractum non ir- materialis,aliquando sunt illi meraritat. accidentales; aliquando etiam eta 8 Eis erμον eirea valorem em sentiales,eamque constituunt. Hincerisseeum. autem fit , ut sieut error circa caus Ualor rei extrinseus , est Oem iam impulsivam, aliquando opera ditioni aeeidentalis . tionem vitiat ἰ aliquand3 non vi-1o Error eirea illum, reddit ism tiae: Ita eam aIiquando reddat inditionem inuolantariam δε- ualidam,error circa qualitates ea Ium feeundum quid . sae , siue obiecti materialis δ alia x 1 Pretium , pertinet ad subsam quando non reddat. tiam venditionis. non quan- 3 Vt ergo qualitates istae, praeseralitas pretν . tim in contractibus Emptionis , ac Ia Idem visit in Donatione. Venditionis, melius ab inuice ora Id, quod in illis fuit inuolunta- distingui possint,praesens Casus pro rimm eis renituendam. ponitur; in quo, venditio videtur fuisse inualida . Ita Naua - ς, φ.3
228쪽
vendidit Adamantes, eorum Viniorem ignorauit , neque eo pretio
vendidisset, si cognouisset . Ergo venditio illa fuit inuoluntaria, Meonsequenter inualida , Ignorantia enim, vel error circae rei vendendae valo hem, esset tot ei rex sub saluiami vel dition 1 eum rei vasor a Ressentiam Venditionis pert neati ut dIctum qR. Ignorantia autem, vel errox circa substantiam alicuius dispositionis. eam reddit inuoluntariam, di consequenter ii .
1 Secundo K Quiae Titius, errauid
rea pretium. Pretium autem pertinet ad substantiam contractus. venditionis. , non. minus quam re L vendendae vaIor: Ergo errauit cir-
ea aliquid pertinen x ad substa tiam venditionis ἰ sicque venditio, nil omnino inuoluntaria , ac in
6 a Duertendum est ,. Rem vendendam , duplicem habere valorem; Alium intrinsecum, qui scilicet prouenit ex aliqua virtute vel qualitate ipsi lx ret,ex quὶ vi tute oritur, ut imagis aetrimetur ;Alium extrinse enm, qui proueni 'te sole e ex ipsius rei abundantia ,. vel penuria ex multitudine Emptorum, ex raritate Venditorum ,.
dic. Et, qui, manente in se ipsa.
immutata, pro Iocorum, a tempora diuersitate variatur; Primus pertinet ad substantiam venditionis , quia oritur ex rei qualitatibus,quae in venditione x sunt circunstantiae substantia Ies, ut dictum est. Secundus ste o, e ei reunstantia, venditioni omnino accidentalis sic ueest omnino, aecidenta Iis, ipsi rei Vendendae, ac variatur , ipsa re iuuariata vi Hoc posito.
t Espondetur , Venditionem adiri. fuisse validam , etiam si Titius , cognito, Adamantium vaIore , eos, eo saliena pretio,non venis didisset . Vasia L. 2. d. 3O. cap. q.. numin8. Mor. tom. . c. I 8. quae ..
Sanch. m. I. c. a. num. II. Arag. 2.2. quali. 77. ar. 3. Saὶasi contr. d, 36. de empl. num. I. de alii com munit ex 8. Primo; Quia, Ircet eos vendiderit ex errorπm putans valere Romae, solum mille aureis scut valebant in Patria I adhuc tamen s. error ille,suit. sol intcircae Corum. Uam Io rem extrinsecum, & prouenientem, ex locorum diuers tale,& fortasse ex eorum Petturia, Romae. Error autem circae valorem, rei' extrinsecum cum se error circa circunstantiam,venditioni omnino accidentalem , non tollit consensum ad. illam. necessarium , & cor sequentet neet eius valorem p secundo; Quia non minus est accidentalis. venditioni, Valot extrin
229쪽
neus, proueniens rei, ex Iocorum diuersitate, vel ex Venditorum penuria , quam sit aecidentalis Matrimonio a qualitas personae, cum qua contrahitur. Sicut enim sola Person 1 , cum qua contrahitur, pertinet ad essentiam Matrimonii , vel tanquam materia , vel tanquam finis, non vero eius diuitiae , vel pulehritudo, aut uobilitas . Ita so-Jus valor, proueniens ex qualitatibus rei Mendendu, pertinet ad eia sentiam venditionis, tanquam ma teria , vel finis, non vero valor extrinsecus; Nam hic vari ri potest , eodem valore intrinseco manente 3 Sicut variari possunt diui-ciae , vel puIchritudo, manente ea dem Persona. Sicut ergo, in Matris Onio, error circa personae qua inlitatem, quamuis sit antee edens, &causa Matrimonii, illud non irritat quia causa, in qua erratur, est ex tra eius essentiam . Ita in venditione , error circa valorem extrinsecum , quamuis sie antecedens, &causa venditionis, illam non irrita bie; quia, etiam in venditione,causa, in qua erratur est extra eius es sentiam.
zo T Eque obstant rationes in contrarium 3 Ad primam
enim respondetur ; Venditionem fuisse simplieiter voluntariam , &inuo Iuniariam solum secundum quid , ratione erroris ei rea valo rem extrinsecum Adamantium ;Sicue Matrimonium contractum aliqua , quae putabatur diues, est simpliciter voluntarium , & inuoluntarium solum secundum quid ratione erroris eirca diuitias .Qne admodum ergo Matrimonium, cun hoc errore contractum est validu; Ita valida fuit venditio, ex illo errore facta I Licet enim error circa valorem . rei intrinsecum, sit circa substantialia venditionis ἱ error
cum , non est cir ea substantiam venditionis , sed solum circa cir- . cunstantiam aliquam , illi prorsus accidentalem . II Ad secundam responderiir; Licet pretiit in genere , ad substantiave ditionis pertineat,ad illa tam ea non pertinere quantitatem pretij , sed hanc pertinere potius ad iustitiam venditionis Ia casu autem. posito , fuit error solum circa pretii quantitatem , quae variari po- est, manea te podςm valore intrinseco rei, sicut variari potest valor extrinsecus; Huic enim regulariter proportionari solet quantitas pretij.
COROLLARIA I γγ . olligitur ex diciis primo ἄ
Quae dicta sunt de venditio ne , applicari etiam posse donationi; Si quis enim Cato donaret cur Tum , valoris milIe aureorum, putans valere solam quadringentos , donatio esset valida , etiam si , eo-gnita veritate, non donasset; Quia
non interueniret error circa cu
rum , qui est de substantia Donationis,sed solum circa preti quantitatem, quae est circunstantia acclino a a dea
230쪽
dentalis . Idem contingeret, si lentem triginta. Totus autem va- 'im alicui donaret nummum au- Ior donationis, desumitur ex vois reum, putans valere quindecim Iu- luntate Donatoris.
iijs , eum valeret triginta; tunc 13 Secundo;Quamuis venditio su enim etiam, error esset solam circa rit valida, teneri tamen Emptorem pretij quantitatem, non circa num ad restituendum Titio pretium, mum I ideoque valida esset dona- quod deerat ad pretium ibi iustum. tio . In his tamen ea si bus, tenereis Tum quia; quo ad illum desectum, tur Donatarius, excessum supra a Venditio fuit Titio omnino .uo- quindecim, restituere , quia dona- Iuniaria, cum Titius intentionem tio, ad illum excessum non se ex- habuerit Adamantes vendendi preis tenderet , nec in ordine ad illum lio ibi iusto . Tum quia iustitia excessum esset voluntaria; Donator unumquemque obligat ad res e- enim haberet voluntatem donandi mendas, pretio iusso; sicut obligat nummum, sollim Vt valentem quin Veodborem ad eas, eodem pretio decim tulijs , non vero ut va- vendendas , & non supra illud .
-n quilibet error circa Causam, siue obiectum
materiale operationis, eam vitiet.
C A S V S. I rv I ITI VS, putans, Lauretum, centum milliaribus, R ma distare , & Templum quoddam Virgini Sacrum, a decem; Vtramque peregrinationem, ad eiusdem Pe
regrinationis labores sustinendos, vovit. Poit Votum autem emissum, comperit, Lauretum distare milliaribus centum, re decem , Templum vero, viginti. Quaeritur, Vtrum Votum istud fuerit validum.
SUMMA RIVM. Inconueniens inde eonsequens.
3 Error cirea materiam opera- Materia Voti, aliquando mi tionis , evr illam vitiara Oiis eidit eum eius causa finali. deatur. o Error circa Voti materiam ali Diuitiaco by Cooste