장음표시 사용
241쪽
neris, sunt emptio, ac venditio; logatio, Se conductio; mandatu in; depositum; commodatum; pignus. tutela; & alia similes se Secundi gen tu sunt;promissio;donatio; mutuum stipulatio; transactio; emphyte ulis , seudum , & alii omnes, qui in lege
am Aduertendum est secundo , ex Rebeli. p. a. lib. I. de eontract. in genere. qua I. 1.see. I. num. I. Dissferentiam ,. inter contractus. bonae fidei , ac stricti iuris a lignatam 1 moriri posse saltem radicaliter ex natura ipsorum contractuum, Aliqui enim, in ordine ad obligandum ex natura su ae ampliorem alii r strictiorem exigunt interpretati nem ἔ Nam , si quis, in contracta venditionis, quo se,iusto pretio ac fidem datam nota impleat, lumen; naturale dictare videtur, eam obligationem ita esse extende dam, UdVenditor, ad omnia damna, mo ea, secuta, sit obligandus . Secus ve-so, sit fidem datam , in liberali promissione non adimpleat; Haec e ni tmobligatio, restringenda potius est quam extendenda, cum indignum videatur, ut Donator, suae libera- Iitatis poenam patiatur . Dixi tamen, saltem radicaliter, quia, quamuis aliqui x contractus , ex natur, sua, ampliorem; alius vero stricti rem interpretationem recipiat; Sine iuris tamen adminiculo , nor apparet, quomodo hoc discrimen, in omnibus contractibus si icti iu-xis, ac bonae fidei, ipsorum conis.
actuum natura colligi possit Co tramis enim commodati I V G essi
bonae fidei, mutuum vero est stricis iuris, & tamen in utroque , obli ' gatio, post moram. extenditur alomnia damna, inde creditori sub secuta, quamuis a contrahentibus, hoc expressum non sit; Sunc ergo
stricti iuris, vel bonae fidei , quia in ita ae iure positivo dispositum eit
rr D Casum respondetur Em-ία ptionem equi a Caio factam.
eum ei dolus Titii venditoris, ea umiam dederit, iure ciuili, fuisse irri- eam .. Ita uolina io m. a. d. 3 2. num. I. Saneb. lib. I. mair. d. 6
reguI. num3n , &a Iij apud istos-Primo;. Quia it 1 expressδ definitur in L. eLeganter eff. de δε-lo ,. Vbi dicitur; hoe enim se accipimus; earere dolo emptorem , ex empto reueri non possit', aut nu
Ut veniaret,cireumferiptus e s. Imhac autem lege , agitur de Minori, per dolum decepto , ve serui in venderet; in quo dolo participauit emptor eum ipta seruo ; Nam , primo , Minor, consilio serui sui Ccircumscriptus, ut eum Cum peculio venderet I Secundo, in eo ipso ..ut eum venderer, deceptus est. . Primus fui τ dolus non dans causan contra tui, sed incideas in contrais ctum;Nam Minorinon videtur fuis se deceptus, ut venderet seruum mquem fortasse alias vendere intendebat, sed sollim , ut eum , minorii
242쪽
pretio a venderet; Noe autem nousussicit, ut venditio sit omnino nulla, quia dolus incidens , X communi Doctorum sententia, contra
ctum non irritat 3 Et de hoc dolo , intelligenda sunt verba illa legis earere dolo Emptorem, Ut ex empto , teneri non possit; Si enim
Emptor, de dolo incidenti participasset , utique obligatus fuisset actione ex empto . Secundus, fuit dolus , dans causam contractui I de de hoe dolo , loquitur lex, dum ait;
ant nullam esse venditionem, si in hoc ipso, Ut venderet, et eumfermptus es; scille et ab Emptore; Et
hic dolus, eontractum, ipso iure iseritae . Cum ergo Titij dolus, emptioni equi causam dederit , em peio illa , ipso iure fuit irrita . Secundo; Quia, ideo solum pro missio dotis, metu facta , ipso iure,
citur; Talem dotis promissionem , esse nullam . Ideo prorogatio iurisdictionis , metu facta, ipso iure, est nulla: quia text. in L. a. V. de iussie. dicit; eam esse nullam . Ideo societas, si dolo malo, aut fraudata. di causa, contracta sit, est ipso iure
irrita; quia in L 3 S. .st. pro δε-
eio , cui resp)nderi non potes ἔ expresse definitur; esse nullius momenti ; Eo enim ipso , quod lex
utitur Verbo nullum, semper significat, contractum, ipso iure , non valere, sed esse a iure reprobatum.
Sed in d. L. ct eleganter e expres
se dicitur; venditionem , cui Emptoris dolus causam dedit, esse
nullam; Ergo , ipso iure , erit irrita, & non soldin irritanda; idemque dieendum est de emptione equi,facta a Cato, inducto a Titio, per dolum; eadem enim prorsus est
1 Tertio; Quia Iex,uenditionem in odium deceptoris, de in poenam ipsius deceptionis , ipso iure, iuste irritare potuit, ne Deceptori sua fraus prodesset,& ne delictum maneret impunitum ἴ Cum ergo ex verbis legis colligi aliquo modo possit, illam de facto irritasse ; diiscendum est , legem de facto venditionem , ipso iure , irritasse ἰ Ita enim expediebat ad bonum commune , quod est finis legis; Et alias innumeris fraudibus, ac dolis pateret via , quibus, hoc modo, sufficienter occurritur: Si autem ve
ditio illius serui, ipso iure, fuit i
rita ; propter eandem rationem . irrita etiam fuit, emptio facta a Caio s
Is a D rationes in contrarium , respondetur; Ad primam a Verba illius Iegis, non esse intelligenda , quasi contractus venditionis , ante rescissionem , fuerit validus I sed in ordine ad reuocandam traditionem, & factum; hoe est, ad
cogendum Emptorem ad reddendam rem, quam accepit, recipiendo pretium, quod pro ea dedit , eo quod contractus , ipso iure,ad eum effectum, esset nullus . Is Ad se eundam , negatur consequentia; Argumentum enim ab aequa paratis, valet soluta in ijs,quia iure Disiligod by Cooste
243쪽
iure τniuersaliter. & per modum a regulae , sunt aequiparata, non Vero,
si in aliquibus solim casibus parti eularibus sine aequiparata . Dolus
autem, Ripietus, non aequiparantur in omnibus, & per modum regulae, sed in aliquibus sollim casibus a tuis re expressis; ut , in stipitlatione ν , quae est contractus stricti iuris & in iuramentis , quae siue metu , siue dolo praestiea, seruanda sunt, quam
do tu aliorum damnum non redure dant a17 Ad tertiam; respondetur; D
Ium explieitum, & apertum, da rem causam eontractui, reddere . contractum, ipso in re irritum ἔ Eede hoetiolo loqui I. di eleganter:
non vero dolum velatum tantum,
Ze implieitum , de quo loquitur, LIulianus; Ibi enim, ad Die dolus v Iatus tantum, & implici tu . quatenus Venditor, vendidit rem viti iam seienter, vitium tacendo ι im quo casu , va Iida est venditio de iure civili, sed datur Emptori, non solum actio ad repetedum id, quod non dedisset, si rei vitium cognovisset, sed etiam detrimentum squod ex ea emptione passus est rLex ergo Iulianus ; non est con
13 - Ad quartam, &quintam respo detur , Etiam ex hae lege probari
solum, quod dolus velatus, ac implicitus, qualis reperitur in fur ν, vel alio , qui rem alienam vendit, non reddie eontractum , ipso iure , irritum , quod a nobis non negatur . Immo vendens rem alienam, proprie nec dolum committit; Neque enim tenetur Venditor, rei
domini u transferre in Emptorem . sed soldm rei possessionem vaeuam tradere, im t. iuncta. g f. in I, ex
QOROLLARIA.r9 olligitur ex dictis primo δ
Deceptorem teneri in conscientia , non sollim ad restitue dam rem,per contractum dolosum,
aequisitam, sed etiam ad resareienda omnia damna decepto 3 ex eo coluractu, secuta. Quia decipiens, . per suum do Ium , fuit eausa iniusta omnium it Iorum damnorum; causa
autem damnoruni iniusta, ad ea re sarcienda tenetur aao Secundo; Dictam L, eleganter:
non sollim, ipso iii re, irritare contractum venditionis , sed omnes contractus bonae fidei, Quia eadem prorsus est ratio de omnibus. Co tractus vero stricti iuris , ex dolo alterius Contrahentis celebratos , non esse, ipso iure , irritos , quia non deest illis consensus subs an tialis,eum doIus non eontingat eie- ea substantialia , ut suppono , sed Ium circa causam, quae inducit ad contrahendum ; Nec ius humanum illos irritavit, scut irritavit con-eractus bonae fidei Deceptus tamen. illos ad Iibitum restin dere potest , & Deceptor, in conscientia , leo
eur a rem , per eum contractum ac
quisitam , restituere , & damna resarcire, quia fuit illorum causa iniusta, & cum, per iniuriam, talem /contractum extorserit, ecnetur de P ce-
244쪽
eeptum in integrum restituere .ar Tereio; Quae hactenus dicta sunt, non valere in conis actu Matrimo-mj; si quis erum per dolum, aliquam inducat ad contrahetauum, falso a firmans, se esse nobilem , vel diuitem , validum est Matrimonium is, quamuis dolus apertus Contrahentis, illi causam dederit . Quia alij contractus bonae fidei, sunt irriti solum ex dispositione iuris Ciui Iis,
Nullum autem extat ius positiuum, quod Matrimonium dolo contra ctum irritaverit, nisi quando dolus eii circa eonditionem seruilem . nam ius ei uile,eomprehendere non
pote si Matrimonium fidelium, eum it Saeramentum, sed solum Summus Pontifex , ut sese prohat. Sancb. lib. 7. maerim. d. 3. n.ε. a Quarto;Neque valere in Prose Ωsone Resigiosa , ex e Tm dolo ,emilsa , quia nullum aus post tuum illam irrita uῖt. Lex enim a ct eleganterreum se ei uilis,extendere se non potest ad professionem religiosam, qua est materia Eeclesiastica, id eoque ad solum Postificem spe .ctae , scut Matrimonium . Imo , quamuis Lex Ciuilis eam irritate posset, de facto tamen non irrie
uit ι quia de 4lsa mentionem nota facit . Professo autem , sevi &Matrimonium, specialem mcnti nem requirunt, ut irritentur, cum
snt contractus qualifieati, ideoque speciali nota digni: Et Lex,ctes ganter , odiosa sit, eo quod exor-bitet a iure naturae, Sic uenim dispensatio cum illegitimo ad Obdi nenda beneficia,non comprehendit beneficium curatum , quia hoc. est beneficium qualificatum , ideoque speciali nota dignum ;& dispensatio est odiosa , cum exorbitet a dure communi: C. n. si . ille mero. dei lys Presb. rn 6. Ita, propter ea udem rationem, Lex, ct eleganter ;Matrimonium , ac Professionem non comprehendet .
23 Quinto ; Dolum apertum a Ite-xius Conis a lientis, danteis causam contractui, ipso itire , contractuma irritare , sol .m qnando Deceptus , est Inum ei biliter deeeptus , ita ut
prudentiis mus quisque galli posset;
secus vero, si deceptio non fit prudens, sed vinei bilis, acerassa. Tum quia iura vigilantibus subveniunt.
infraudem . Tum quia metus, ut contractum rescindere valeat, debet esse talis , ut cadat in consati tem virum L. ιnserpositas 3. C. de transa. Ergo etiam do Ius de bet esse prudens ; non fatuus , vin-cιhilis , ac crassus . Sancb. tib. 3.
245쪽
' ideoque tritici pretium esse notabiliter minuendum . Hoc autem dolo, Caius inductus est, ut centum tritici modios pre- rio currenti Sempronio venderet. Secuta tamen venditione, contrarium accidi Nam tritici valor notabiliter creuit.Caius, errore detecto, triticum iam venditum , dare noluit, sed voluit contractum rescindere. Qineritur; Vtrum. stando in ,
iure ciuili, potuerit. SUM MAR IUM.
Q. 3 emur ex is Tartis com 13 Ruando dolus Area eausam in tractum irritri . . ductivam i stabit errorem . s . circa subctantialia. Conrem Cun actus r effem, On ctus es nultas.fecti, quid. I . Si tamen addatur pinotesatis.s, modis errare ρossit Gn- .ed validus, ct quomodo ... trabens eirea causam in-- Is Dalaia in rem , tenetur as
9 Vendico orta ex dolo Terti=, is Si anus Contrahemst risi eoa- . es Oalida .. scius, contractus est uia ua. Ici In eis. Mina interuenis iniuria II Imo etiam,siillum ignoret igna- ex Ne Contrahentium . rantia mortaliter Oincibili. at Cum se contractus perfectus, censetur celebratus absolute. EMMAI Error circa valorem extrans P et RΑ- Diui irco by Cooste
246쪽
a Rror antecedens , sive ex quom aliquis mouetur ad operandum, aut contrahendum , oriri po test aliquando ex dolo alterius,cum quo contrahitur, aliquando ex dolo alicuius Tertij, aliquando denique ex mera iruius Contrahentis Ideceptione . Quando Vror oritur ex dolo a Iterius Contrahentis, u-ra in odium ipsus deci pientis,con tractum irrit ne . Vt diest. prae eed. dictum est. Quaeritur nunc an illum irritent etiam , quando error oritur ex dolo Tert ij, di consequenter , an Caius, venditionis contractum rescindere potuerit. 3 Ratio autem dubitandi est. Qitia ex Vno capite a videtur Gon potuis se . Voaditio enim facta a Cato, spectato tam iure naturae, quam Taure civili fuit omino valida, spe .ctato quidem iure naturae ἔ Qui serror, vel dolus non fuit circa osubstantialia venditionis, sed solum circa causam inductivam ad sen- deniqum , & alias, nulla interuenieiniuria partis . Spectato vem iure positivo; Ruja nullum extat ius po ditiuum , quod Mnilem contradium irritum reddat , nisi quando alter eontrahens est doli particeps . Si autem venditio fuit valida Prescin- di non potuit; alias, omnes contra,ctus rescindi possent, orire tu rquet magna confusio , ac perturbΩtio in Reptibi a . A bee uiuio; Quia, quando contra clus , ex altera saltem parte , est
tur Decepto actio ad contractum rescindendum , sed sollim ad repetendum a Venditore torum id,quod Emptor, detecto errore, non dedisset. Cum ergo Sempronius iam pretium dederit, sicque contractum impleuerit , illum Caius rescindere non potuit . .
Ex alio vero capite; videtur potuisse, Quia venditio , sicut & eaeteri contractus , semper censentur
celebrati sub taeita conditione ; s causa inducens ad contrahendum, submiaι ; Si quas enim, ex errorei
putans , aliquam Mulierem esse no hilem, vel diuitem, cum ea contra hat sponsalia de futuro , quae alias non contraxisset; ea , errore det cto, dissoluere potest, ut fuse promtiat, Samb. lib. I. mair. d. 63. Cum ergo , in venditione , causa inducens ad vendendum , non fuerit subsistens , poterit Caius; errore
detecto, venditionem rescindere a Terri6;Quia, cum deceptio fue- rit circa re in magni momenti, De Peptus merito non censetur consentire volitisse; Ergo, in consci eo tia, rescindi potuit venditio et Ita
dari genera contractuu on rosorum . Quidam enim sunt escentialiter omnino impersecti , e. quod , ex natura sita , sint via ad Miam contractum; ut ess contra--ctim sponsalium, qni est via oed Ma arimo im; S quaelin et promissio
247쪽
mutua , quae ad alium contractum in futuram eele Urandum ordia a tur . Alij vero sunt essentialiter, omnino in se, perfecti, eo quod sine in se vItiino consuminati , nec sine via ad alium contractun ; ut sunt contractus emptionis, locationis , Matrimonii, &c.
8 od uertendum est secundo; Tripliciter errare posse Contrahe nintem , circa eausam inductivam ad contrahendum . Primo , si puteis rem,a se , per contractum , compa randam , non habere aliquod vitium , quod re vera habet; ut, si quis ignoranter emat equum infir-mlim. Secund ; si putet, rem ii lana, aliquam habere virtutem, quare vera non habet, licet nullum habeat vitium; ve, si quis emat gemmam, putans, eam habere vi tutem ad curandum aliquem morbum s quam vere non habet. Temrio denique, si putet, habere ali quam circunstantiam accidentale , quam non habet; ut, si quis emat
frumentum, putans', eius pretium , Propter penuriam, esse augendum , cum tamen propter supernientem abundantiam, vere sit minuendum.
9 - n D Casum respondetur; Va-LI. lidam fuisse tritici venditio-
.nem, factam a Cato, non solum iure naturae , sed etiam iure civilisi deoque illam, errore detecto, rescindere non potuisse . Ita Sanch. lib. s. matri ae 6 . num. F. Lusus lib. a. e. II. d. s. num. 3 a. Molina
tom. N. d. 33 1. num. II.Beeamto c. IJ. num. I 3 . Medina e . de res. quas .r . & alii communiter. In Probatur autem I Tum propter rationes superius allatas ἰ Quia error , vel dolus, non fuit circa substantialia contractus,' fuit enim sollim circa valorem,tritico ab ex trinseca copia, vel penuria, Proue mentem. qui valor , est rei om uino extrinseeus, & accidentalis, ut patet ex dictis Et alias, nulla ia tersuit partis iniuria . Tum quia . alias, sequeretur, quod, si quis, ad frumentum, vel vinum , aut aliud quid simile vendendum induceretur; eo quod falso putaret, post aliquot dies, superuenturum triti
cum, vel vinum iii magna abundantia, Sieque ipsius pretium esse minuendum , nulla esset venditio . vel saltem illa ni pro libito rescin dere posset; quod tamen , sine ma ximo absurdo , & maxima Reipublieae perturbatione,concedi potest.
It a D rationes autem dubitandi. 1 pro parte opposta,facile r spondetur I Ad primam; Contractus essentialiter imperfectos, qualis e st,contractus sponsalium, semper censeri celebratos sub tacita
conditione , si causa indueens adeontrahendum , sub Nati Pr mise
sio enim , cum sit lex quaedam pri uata , Ultra promittentis volunta rem non obligati Intentio autem sac virtualis voluntas promitte a elum, est; si causa , propter qu
248쪽
ad promittendum induruntur, subis sistat. At vero contractus perfecti,
sub hae tacita conditione non celabrantur , m fi quando causa inductiua , est fimul etiam materialis, vel aliquo modo pertinens ad materialem; ut , eum quis a virtute
gemmae mouetur ad eam emeadam, tunc enim, virtus gentinae , non so
luat est causa inductiva ad emeti dum , sed pertinet etiam ad materiam emptionis. Cum ergo , is casu propost in , Callia inductiva ad vendendum , nullo modo ad materiam venditionis pertineae ssed omnino sit illi extrinseca, co tractus non fuit celebratus, sub c
ditione quod ea usa sub steret, sed
absolute ; ideoque Die validus independenter ab eius veritate , nec rescindendus . eum nulla data sue in
incisis reseradendi; Quod enim
Titius, causam dederis; in ordine ad c trinam rescindendum, pe-smoe fuit , ac fi Casua , a se ipso fuisset deceptus. II Ad secundam, respondetur ἰ Er-
Io Iem, non fuisse circa aliquid magni momenti , intrinsecum vendi- .ioni , sed solvim circa aliquid ex--insecum . Hoc autem , ad Teddendum contractum nullum, vel ad illum re se indendum, non sufficit; alioquI daretur o casso eontrah enm ibus, errorem fingendi , nec ullus nquam darerer eontradius firmus; sed de cuiastum
valore dobisaia se in per possis.
a 3 olligitur ex dictis primo , O Quando doIus cirea causam
inductivam ad contrahendum, ita hii secum errorem circa substantialia contractus , ut eum quis ad contrahendum inducitur, put a quod res per contractum acquiren da, aliquam habeat virtutem, quam non habet, vel non habeat aliquod vitium , quod habet; e tractum esse nullum , ae rescividendum quoad factum et quia, seire Venditor ,
dum rem aliquam vendit,eius qua
latatem ignorans , perinde est ,-sitem unam pro alia venderet, eo quod rerum quassitates , in contractu venditionis, fini circunstavitiae substantiales , εἰ ad erus mate iam pertineant, non minus quam res ipsa , Ita, in emptione , dum Emrptor , rem aliquam emis , putans, habere adaquam ' rfectionem , qualitatem connaturalems quam vere no habet ; vel non habere defectum ei non con naturale in, quc
vere habet; nulla est emptio, quia
error est circa substantialia conata ctus . Unde deceptus a conseie tia , contractum implere non tenetur, se otest restine. I Seeundo , Si Venditor, in eon-oactus celebratione, dicat, se M'-le de vitio rei occulto teneri . sed .mptorem suo periculo tem illam emere de here, si velit , & re vera vitium ignoren Tmc contractum esse validum; quia Emptor, tua stanc emere vellet etiam cum vitio oeculio;sisque contractus esset per
249쪽
sectu voluntarius. Imo, si pretium, tempore contractus , spectatis ci cunstantiis, & rei apparentia , ipsi rei esset aequale; Tunc, quamuis postea detegetur vitiam . quo deleno, iam pretium fieret excedens, Veditor tamen ad nihil teneretur ἰ quia Emptor, preti in iusto , rem iIIam
emit, attentis cireunstantiis , quae tempore contractus aderant, & vitii occulti periculum in se suscepit. Mol. d. disp. 3 3 3. num. I S. 1 Tertio: Titium, qui dolo Caium, ad triticum vendendum induxit, teneri ex iustitia ad omnia da irna, qui catus ex tali venditione , pata sua est , Et ad illum restituendum in integrum ἰ Suo enim d Io, sicut
fuit ea uia iniusta venditioni x, ita sui te ausa iniusta omnium damno rum, quae ex illa sunt subsecuta .
Causa aute iniusta damni, ad illud
το Quarto ; Si Sempronius, conseias fuisset doli, in eo ea se, posse
Caium eontractum non implere , sed ab eo ree edere; Quia iam Sem. Pronius censeretur doli particeps; dolum enim manifestate , vel imis pedire tenebatur; ideoque, non manifestando , peeeasset contra iustitia, Se iniuriam Cato Dei siet; se que; in conscientia, illu in integrurestituere teneretur, non sollim rem per contractum acquisitam restituendo, sed etiam resarciendo da na , quae Caius ex ea venditione passus esset ἔ fuisset enim omnium illorum damnorum musa iniusta .
esse , etiamsi Sempronius doli conscius non fuisset, sed tamen vincibiliter ignorasset, ignorantia mortaliter vincibili; teneretur enim similiter non sollim ad dissolutione contractus, sed etiam ad damnorum restitutionem; Quia ipsius culpa ,seeuta fuissent, eo quod Ignoran tia mortaliter vincibilit, non exiseuset a culpa; cum caulae voluntarium saltem indi rectum . Si tamen ignerantia fuillat vincibilis solii mvenialiteri tunc probabila elli re, ut ipse neque sub veniali ad restitutionem teneretur; quia obligatio in materia graui , non potest esse
nisi sub peccato graui; obligatio
enim pendet ex materiae grauitate posito pr cepto naturali, voel positivo; neque ullus unquam dicet, aliquem sub veniali tantum obligari ad restitutionem centum , vel mille aureorum, nec posse hoc peccato liberari, nisi proponat restimere. Osi lib. 2. cap. 7. b. s.
250쪽
qn error ortus ex mera deceptione ipsius , Opera tiae, verationem, iure ciuili, reddat inualidam.
C A S US. 1 IΤIV S , falso putans, Gemmam quandam , habere ll virtutem contra sebres acutas , illam emit summo I. pletio iusto, eo pretio nunquam empturus, si veri. fatem cognouisset, huius tamen erroris Venditore omnino itiscio. Postea vero, experimento comperit, Gemmam, illa virtute non esse praeditam ; Quaeritur , Utrum emptio illa , iure ciuili, suerit valida. λ
x Error, an contractus, Iure na
tura , irritos, irritet etiam semper, rure eitilli . 4 Luam poteIIatem habeat Respubliea , in ordinr ad eomractus. 3 . De Dcto , aliquos eontractus,
e ture natu a , irritos, conua
nem ad eontractum resci dendum . 3 Et quando concedat actionem Hothitoriam .
s Respubliea , supplere potes desse
ctum consensus ad Vasi rem requisiti. oro Irritare poten contractus , iure natura, validos. i i Dum supplet defectum cons Ios,reddit contractiam tiam iura naturae, validumi, Supplet bune defectum solumis, qvando error es Arusens. Is Conualidat contractum,saltem quo ad effectus. I Conualtivir olism potest, inualidam, ex defectu eonsensus .as Conualidat etiam , quands emror est solum eoneomitans. 16 Hine e cariter probatur, estn ualidare etiamgesia, quando