장음표시 사용
341쪽
-α tum illius, qui furatus est,adda adam eleen osynam , fuisse minus graue, in genere surti, quam furtum illius , qui ex cu iditat alienae peeuniae, furatus est. UUφ1.2. 69. Salas I. a. tract. 7.d 3. . f. 1 ff. s. s. Amr. rom. I. lib. a. e. . quan 8. Fimue. ωm. a. e 9. num. n'. Caiet. a.a. quast. I, R. art. 2.& alii eommuniter a
Io Primo, Quia bonitas intentionis, per accidens , ac indirecte minuere potest malitiam operis, opus enim , eo ipso, quod fit, & est volitum propter alium finem , est misnus voluntarium, quam, fi fieret,&expeteretur propter se ἔ nam . e
ipso, amatur solam , quatenus velle est ad alium finem, seque eius maIitia, est minus voluntari in νquam si gratia sui appeteretur ἔ dc ideo Arist. s. Ethie. e. a. dicebat δqui furatur ad male handum, magis esse maehum , quam surem ἰ-D. Aug. Ps. eontr. mendae. e. s. sta prum ex luxurii . grauius esse . quam ex misericordia; quia ex luxuria, appetitur propter se, ex miseraeordi, vero appetitur propter aliud ; si enim virgo, ex libidine
peccet a magis peceat, quam si ex intentione Parentum neeessitatibus Reeurrendi . Cum ergo furtum . factum ex bono fine pauperi subvenienda. sit minus voIuntarium oquam factum ex cupiditate pecunia, ac propter se, sequitur, quod etiam sit malum minus graue ii a
genere surti; operis enim malitia sex voluntari; diminutione , ceu se turminui. II Secua do; Quia, eum aliquod opus malum, fit ex intentione finis boni, intentio illa regulariter ali
quam causare so Iet igndra ut iam a
malitiae ipsius operis simplices
enim , ae ignorantes , facile exi stimare possunt. opus alias malum, factum tamen ob bonum finem , Iicitum esse , vel saltem esse minus malum & hoc , eo facilius er edere possunt, quo finis est melior; Haec autem ignorantia malitiae peccati , sevi minuit rationem voluntariis ita minuit rationem malitiae . Imo, si ignorantia esset vinei bilis, malitiam operis omnino tolleret. Cum ergo , qui suratus est ad dandam eleemosimam , ratione bonae in te uintionis , aliquam habuerit ignora a tiam malitiae furti, sequitur , fur tum illius, suisse minus graue, quia etiam ob ignorantiam illam , fui eminus voIuntarium a
xi Eque obstant rationes in L contrarium I Ad primam enim Respondeturἰ maIitiam furti, per se, ae directe , minui non posse ex intentione boni fiatει malitia enim furti, non ideo minuitur eThono sine , quia finis bonus alique gradum bonitatis illi communicet, quo ipsa veluti remittatur, ac minuatur . sicut remittitur frigus in aqua , dum aliquis gradus calor in illam introdueitur , sed qui in seo ipso, quod sartum apperituτ
342쪽
propter bonum finem, est minus voluntarium, ideoque etiam minus malum; diminuta enim ratione voluntarii, necesse est , ut minuatur etiam malitia surti . dum,
autem in iure dicitur; eum , qui dat pauperibus , quod furto abstulit , augere peccati m; hoc ideo dicitur, quia dando pauperibus sreddit se impotentem , ad rem ablatam , saltem in specie restituen
Iud argumentum , probare solum , quod bonitas finis, non minuit per se, ac dire cte malitiam furti, sicut calor in aquam introductus, mi nuit in ea frigus , sed quod illam minuit solum in directe, & per accidens, quatenus furtum ordina do ad finem bonum , minuit in eo rationem voluntarij, &conseque ter etiam malitiae . eo enim ipso ,
quod aliquid appetitur propter
aliud, est minus voluntarium a squam si appeteretur propter se. 1 Ad tertiam Respondetur; hoc etiam argumentum, probare solum quod bonitas finis , per se , ac di
recte , furti malitiam non minuat , sed solum in directe , ac per accidens , Vel quatenus intentio bona inducit malitiae ignorantiam , quae illam minuit in ratione voluntarij, & consequenter etiam ita ratione malitiae . v et quatenus ordinando furtum ad finem bonum , n inuit in eo ratio acm voluntarij , & eonsequenter etiam rationem malitiae, quod nos non negamus .
I Ad quartam Respondetur, Di- fparitatem es e gula intentio finis, cum fit ratio eIigendi media , sertur in finem propter se , Ve docet
S.Thom. I. a. qΠυ. Is .art. T. Vinde quando intentio est hona , vo- Iunias malum medium eligendi , virtute prioris intentionis, tendit in illud quas per accidens Iscque est illi sti inus voIuntarium s quam,s propter se, esset volitum a& con- . sequenter etiam minus malum. At, quando intentio, secundum se , est mala; cum semper voluntas tendat in finem propter se, quodcunquh medium, ad hoc eligat,semper remanet eadem ratio voluntarij respectu finis, nec unquam minuitur s autem non minuitur ratio volun istari j , neque minuetur ratio malitiae
quamuis pecca dum factum ex bono fine,sit minus graue quam si fieret propter se ipsum; non semper tamen reddi manus graue , quo finis secundum se fuerit melior sideoque neque ex optimae fiat ex- tinguendam omnino peccati malitia mi nisi ex tali fine oriretur ignorantia inuinei bilis malitiae peccati ; tunc enim per accidens ab hac, omnis malitia auferretur ab opere . Ratio autem huius rei est, quia,
ex eo , quod finis sit melior , sequitur solum,quod fit magis appetibilis , non. vero quod de facto
magis appetatur , ex eo autem solum , quod finis de facto magis appetatur οῦ sequitur quod Opus ina- Ium., electum ut medium, sit minus
343쪽
nus voluntarium , 8ι eonsequenter etiam minus malum . 17 Seeundo, Furtum factum ad danis dam eleemosynam , non esse peccatu magis graue,qua factu ad lauis te comedendum: siue enim fiat propter unum , siue propter alium finem, semper eli aeque minus volun istariam , quam si propter se fieret. Ad hoc autem , parum conducit, quod finis sit honestus , vel indise- rens. Per aecidens tamen , intentio melioris finis, potest esse caussa minoris malitiae , quia potest esse causa alleuius ignorantiae , ratio aeeuius, opus factum ex intentione talis finis, apprehendatur tanquam Iicitum , vel minus malum a vi vi
vin peccatum ex se mortale, ex impersem libertate eri posese veniale .
DV Μ Titius teminam quandam curiosius aspiceret, ,
Occurrit illi turpis cogitatio, de aliqui etiam motus in appetitu senu truo. Et quamuis ad eorum malutiam , aliquam habuerit aduertentiam,ob vehementem tamen distractionem ad alia, fuit negligens & in cogitatione repellenda ,α in motibus reprimendis. Quaeritur ; virum mortali-ror Peccauerit. ' P .
a Qua ad peeeatum mortale reis squirantυ . Imperfect i libertas, non vide- stur reddere pol seniale peecatum , quod alias essere odi Iotales
libertas axuid ηι motus prima primi quid secundo primi . R d eonfensus directus quis
indirectus. Semiplena liberias, preeatum alias mortale, reddit vieni
344쪽
.11 necatum mortale, plenam deis liberationem requirit.
as ne nimissis disseisis ad earltim
rs Πιbet esse plenὰ voluntarium. 34 Consensem imperfectus, reput
adveniale . 37 Ideo ab eo non meust. 33 Semiplena a-ertentia, in quo eonsidat.1 9 Ad peccatum mortale, reqNiria ι- aduertentia ad malitiam
as Indicia smiplena aduertensia. ae libertatis. RATIONES DUBITANDI .
di Vm peeeatum mortale sit sta sentia Iiter separatinum hominis ab ultimo fine, qui est Deus, dissolutiaum amicitiae Diuinae, Scae allativum panae aeternae , & cof sequenter offensa Dei grauis ; tria ad illud necessario requiruntur. Primis , ut in eius obiecto fit talis malitia , quae eum ultimo fine reis pugnet a si enim malitia non esset talis,refundere non posset in actum deformitatem sumientem ad hominem ab eo fine separandum. Quae autem obiecta , sint hoc modo ma ' la , colligitur vel ex scriptura ἔ vel
ex mente Legislatoris vel ex gra.
uitate ipsa rei, quae praeeipitur, an prohibetur; vel denique ex comae muni sensu Doctorum . Seeund. aut haee obiecti malitia, perfecte e gnoscatur; si enim non cognoscatur, actus in ratione mali, non erit Iiber. Tertio denique , ut volvatas. in illam persectὸ , vel directe , vel in directe consentiat; fi enim
non consentiat, actus , in ratione mali, non erit voIuntarius. Cum is
autem aliquod ex huiusmodi re quisitis deest, peccatum, quod alias ex genere suo , esset mortale , vel nullum est , vel se veniale .g Dubium tamen est ἰ au imperis secta libertas , quae oritur, vel ex imperfecta aduertentia , vel ex imperfecto consensu , fit sussi eiens ad reddendum veniale peceatu, quod alias, ex se, esset mortale . Aliqui enim putant, non suffcere ἶ Ideo- . que Titium , turpem cogitationem
non expelle ad , nec motus reprimendo a veI mortaliter, vel nullo prorsus modo, peccasse. Ita Ioan .
Saneh. instes. d I 8. Meaena I. a. qω f. 74. art ε. doeiam. . 4 Primo I Quia Deus sua prae pia non imponit semihomini, sed homini integro , & marum potentiarum Domino , sed Titius , dum
erat ad alia vehementer distractus, non erat suarum operationum in tegre Dominus , magis quam se mi dormiens, vel semiebrius. Ergo nullam a Deo obligationem habebat, ideoque aeque venialiter pec
beeundo ; Quia Titius , dum in
turpi cogitatione expellenda , de sensualibus motibus reprimendis, crat Diuitigod by GOrale
345쪽
erat negligens s vel plene delibe-xare potuit, vel non; si non potuit, nullo modo peccauit ἰ s potuit,
iam videtur mortaliter peccasso . Ergo vel mortaliter , vel nullo
6 Tettio; Quia, si semiplena ad
uertentia potuit negligentiam alias mortalem excusare a mortali, di facere venialem I poterit etiam , si feratur circa peccatum veniat . , . g. ei rea mendacium iocosum,ab illo excusare ἰ alioquin semiplena deliberatio fauorabilior esset pec cato mortali, quam veniali, quia a mortali excusaret, di non a veniali . Cum ergo a veniali non ex cuset, neque excusabit a mortali .
γ Quarto; Quia explicari non pote si in quo consistat haec semiplena aduerteatia in peccato ἰ nam con fistere non potest in diffeultat et cessandi a peccato ; quia hanc experitur homo valde ad inatum inclinatus , etiam eum plena delibe- Tatione ἰ neque in cognitione, siue aduertentia remissa ad obiectum , quia in gradu quantumcumque rinmisso dari potest cognitio lassiciens ad reddendam voluntatem perfecte liberam ; ergo haec semiplena aduertentia proprie non datur.
NOTABILI A . 8 A Duertendum est primo ι Alia
Aa quos in nobis dari motus, qsi
dicuntur primo primi. quia omnem rationis usum ac malitiae conlide rationem praeueniunt , ideoque voluntarij non sunt, cum voluntas
non feratur in incognitum; ut cum
qui, die ieiunii comedit, apprehendens cibum, vel sibi utilem, vesensui delectabilem . sed ad proh
hitionem , ac ieiunii praeceptum non aduertens ; Tunc enim comestio , cum omnem turpitudinis , ac malitiae aduertentiam prauem at . dicitur motus primo primus . Prae ter hos autem, dantur etiam in
nobis alij, qui dicuntur se eundo primi, quia primis succedunt , de
cum aliqua malitiae cognitioni , ac aduertentia eo niuncti sunt s ut, cum quis aliquam habens ieiunii , ae prohibitionis cogitationem, siue aduertentiam comedit. Primi ru tus , cum voluntarii non sat, ad culpam imputari non possunt 3 Se cundi vero, cum ratione aduerte a tiae ad malitiam, praecaueri possint, ac repelli, aliquo modo voluntarii sunt, ideoque imputantur ad euia pam iuxta mensuram ipsius aduerintentiae I Sicut enim ad peccatuma a aliqua requiritur aduertentia, ita ad peccatum mortale , requiritur aduertentia perfecta , ad veniata
vero suffeit imperfecta. 9 Aduerte adum est secundM Duplieem dari voluntatis consensum; Primus , dicitur directus , ac e pressus , quia voluntas , per illum, directe tendit in obiectum , illud volendo; ut, cum qui , experiens aliquos motus in appetitu sensitisuci, illos vult ibi esse, in iisque de Iectatur . Secundus dicitur indi
rectus, siue interpretativus, ac vi
tualis , quia , per illum, vsluntas non directe fertur ia ipsum obiectum, sed vel in eius causam;vt,eum quis, vult curiosi legeres uti Ioco Ist Diuitigod by Corale
346쪽
Dei loqui, aut immoderate aspicere; ex quibus excitari regulariter solent motus illi in appetitu sensiti-uω vel illud non impedit, cum possit , ac teneatur ἰ ut, cum quis eosdem motus experiens, illos non impedit, aut reprimit, animum ad alia diuertendo . Quamuis autem ad peecatum non sit necessarius consensus directus in obiecttim malum, sed suificiat in directus, eo quod, in moralibus, idem sit, voluntatem velle causam , vel nou impedire eisectum , eum potest, ac debet, ac velle ipsum effectu εἰ aliquis tamen necessario requiritur, eum nihil sit peeeatum , nisi si evoluntarium; Se voluntarium dicatur id, cui voluntas consentit. Ad peccatum autem mortale, requiritur consensus plenus ac perfectas; sicut ad veniale sui ficit imperfectus; nimis enim durum esset, ho- miaem , propter consensum solum imperfectum, Diuina amicitia priuari, ae paena aeterna puniri, sicut pua itur propter mortale . His positis .
Ioo Espondetur; Titium,proptera L semiplenam libertatem, ve
as Primis; Quia ex uno capiti a
qui semiplena libertate in peeeatum coasentit , libere eonsentit , & consequente, peceat ; sed Titius eum semiplena libertate
turpem eogitationem, saltem indirecte in ipsa aegligentia voluit. Ergo peecauit . Ex alio vero pec catum non potuit esse mortale quia peecatum mortale , cum Di uinam amicitiam dissoluat, & hominem aeternae pinae reum constituat , plenam deliberationem , aelibertatem requirit, sicut illam requirunt Diuina amicitia , ac finis vltimi adeptio , eum sitit res gra' uiis mae . Sicut ergo amicitia Diuina, per actum contritionis solum semiplene liberum, recuperari non potest ; ita nec per actum malum ssolum semiplene liberum , amitti Ineque enim minor libertas requiritur ad gratiam amittendam, qua ad illam recuperandam .
13 Secundo; Quia , si quaelibet aduertentia ad peecatum mortale ,
sussiceret , nimis ardua , ac difficilis esset ad caelum via , nee Chria 'sti iugum suaue dici posset, ac Ieue. Ergo , sicut ad peccandum,aliqua aduertentia requiritur , ita ad pe c/ndum mortaliter, requiritur aduertentia plena ν13 Tertio 3 Quia consensus imperfectus , imperfecte solum est voluntarius . Ergo etiam imperfecte solum erit peccatum, ideoque sollim veniale Ratio enim pecca et , sicut essentialiter requirit ra tionem liberi , ac voluntarij, ita illi commensuratur. 14 Qtiarios Quia omnes communiter dum leue in negligentiam in
347쪽
tentationibus repellendis coinmittunt, venialiter solum se peeeare existimant. Negligentia autem illa, est consensus quidam interpretativus , ac virtualis . I. rgo consensus imperfectus , ex communi hominum sensu , est peccatum solum veniale.
33 π Eque obstant rationes in contrarium . Nam ad primam Respondetur ,' Deum homini Praecepta imponere absolute, ipsum veco hominem , iuxta diuersum flatum , in quo reperitur , illa gra uit er, vel leuiter violare; Cum ergo Titius ea, ad alia vehementer distractus, violauerit, leuiter solum violauit, & non integre .
tium tunc non potuisse plene deliberare I hinc tamen non sequi , quod nullo modo peceauerit, sed solum quod non peccauerit morta liter I cum enim semiplenam deliberationem haberet, habebat etialibertarem sumeientela ad veniali
17 Ad tertiam; Negatur consequentia; semiplena enim aduertevia excusare potest a mortali; quia ad hoc suffcit, ut opus , plena liberint a te, Iegi Dei non opponatur, At ad excusandum a veniali , requireretur, ut libertate omnino 'careret I Cum ergo opus supponatur semiliberum, erit etiam iami peccatum , hoc est peccatum veniale , ae impersectum.18 Ad quartam Respondetur; Ω-miplenam deliberationem , consio stere in eo guttione confusa mal tiae , orta vel e eo , quod quis no dum sit integre a somno excitatus
vel ex eo, quod si e semiebrius, vel ex eo , quod sit ad alia notabiliter distractus, vel denique ex eo,quod
animum , passione aliqua veheme ti, adeo occupatum, habeat, vead id , quod agit, vix attendat qCum cognitione enim adeo consum
se dari non potest perfecta libertas sed solam imperfecta .
COROLLARIA. γIs OII igitur ex dictis primo; Ad
G peccatum mortale non sussi cere aduertentiam ad actum malum, sed requiri aduertentiam s& cogitationem malitiae ipsius actus Vt quis enim contra ieiunij praece pium peccare dicatur, non satis
est , ut in die ieiunii , aduertat is
comedere, sed praeterea requiritur ut aduertat , eo messionem illam esse prohibitam , nam , si ad hoc non aduertae, dici non poressam plecti malum, ac pee catinis, cum voluntas no a seratur in incognitum ; Regina laus lib. II. cap. I. Ο Secundo; Vt a Iiquod opus siem orta Ie , non requiri pIenam consideraraonem inalitiae. obiodi, qua tenus' mortalis est , sed sume e re considerationem , , aduertentiam ad malitiam im gene re, post ta enim ι hae aduertenti1 , potest quis , ac tenetur inquirere , an ma Iitia fiegrauis, vel leuis; nisi enim hoc in quirat, mortaliter peccandi pe-D iliaco by Corale
348쪽
tieulo se eXponit . eenseturque sepus illud velle, quacumque m li ei a fit affectum . UU 1.1. d. 117. num. ιε. at Tertios Alignas assignari eonte cturas ad cognoseendum i a dubio, num quis plenam, Ea vero semipleis. in taluum aduertentiam , ae libertatem habuerit. Primis egim, si quis dubitet, an perfecte a somnon erit ex eitatus , vel ebrietatem depulerit , vel cogitatione , aut passione aliqua vehementi, animum oecupatum habuerit, iudieare poterit, se perfecte non aduertiis o snee eonsensisse . Haec enim , sicut, quando sunt perfecta, libertatem tollunt , ita cum imperfecta sunt. iIIam minuunt . Seeundo, eum quis rei malae tentationem aduertena sis ita dispositum sentit, ut, quam
uis posset. nda exequeretur τ tune enim signum est , vel nullum, vel impersectum solum adfuisse e a
sensum , quia a cum potentia ex e cutiva a voluntati omnino obtem
peret , s homo sit ita dispositus,
signitae est, etiam in voluntate , aut fuisse dissensum , aut imperfectum consensum Icum de consensu aliua- de non constat . Tertio deniquM , si homo timoratae sit conscientiae a tunc enim praesumere poterit, sti plene non consensisse ι sicut e eontra, si perditis sit moribus, pIene consensisse , quia a communiter contingentibus desiimitur fortissima praesumptio, &, si peccato eo n- sensisset, Deile cognosceret, eum nostrorum actuum nobis sit dehita
cognitio. Sanchen lib. I. in dee
-n peccatum ex se mortale, ex Superioris volum
CASusca πN quadam Religione, erat Constitutio obIigans ad audiendum , singulis diebus, sicrum sub veniali. Vnus au a. tem ex Religiosis, integro mense, Sacrum diebus serialibus omisit. Quetritur, Virrum mortaliter Peccauerit.
349쪽
a Legi tor, non videtur obligare posse leuiter in materia graui. et Sicut non pots Iepe Diuina, ae
xo Nec Cons artus , dum paniatentiam imponit .ai Potes tamen . I x Lex, totam obtigandi tam habet 2 Oolantate Legislatoris .i3 Si-ut Votum d Voluntate Vo
14 Modus obligandi leuiter in materiai graui, es posbilis,
Is Superioris voluntas requiritur , ct ad obligationem , ct ad qualitasem obligationis. Quomodo a Superioris voluntate peccati grauitas pendeat. 37 Virtus,nonsemper grauiter ω- .ditu a I 8 Cur Legislator, in materia leni , grauiter obligare non a
a s Cur lex naturalis, in materia graui, leuiter obligare non
possis. 21 2uomodo obligatio It loris of
tectu . . a a Cur Confessarius,leuiter obligare non possit in materia graui. 13 Dae , a Legislatoris voluntate totaliter pendet.
x Materia de feleurs, quomodos ripsit grauis. RATIONEs DUBITANDI.
a ad peecatum mortali sti a requiratur in obiecto malitia grauis, ut Quaest. praeeidictum test . Certum est, omissionem Sacri diebus sessis , grauem malitiam continere opponitur enim EeeIesiae praecepte , quod Sacri auditionem praeeipit sub mortali Quaestio igitur est, an haec omissio , quae ex se, est lassiciens ad mortale , ex sola Legisiatoris voluntate , fieri possit, materia solum peccati venialis . 3 Ratio autem dubitandi est primo δ quia , eum quodlibet peccam tum mortale, sit transgressio legis,& haec transgresso ex Legislatoris Voluntate pendeat, non videtur Legislator, posse in materia graui, obligare solum sub culpa leui; Superioris enim voluntas requiritur solum ad obligationem imponemdam qualitas vero ipsius obligationis , ex rerum praeceptarum grauitate , vel leuitate desumi deinbet . Ergo hane obligationem ex tendere , vel coarctare, a Superio ris voluntate non pendet. 6 Secundo; Quia , quod peccatumst veniale , vel mortale , non pen det a voluntate Superioris praeci pientis, sed ex ipsis rebus praece, piis tr hae enim , posito praecepto , grauem, vel Ieuem de ordinationem deinde ex se habent. Ergo ex S perioris Voluntate, fieri non potest ven te, , quod alias esset mortale.
3 Tertio; Quia Superior, per sua praceptum a constituit rem praeceptam Diuiligod by GOrale
350쪽
ptam in materia at cuius virtutis ,h enim praeeipiat ieiunium , i ἀeonstituit in materia temperantiae; si Sacrum , in materia Religionis Bee, Ergo qui haee omittit , si gra-iria sint , virtutem illam grauiter laedit , ideoque vellia liter solum a
6 Raareo , Quia non potest Legita Iator, in materia leui, obligare sub eulpa graui; talis enim obliga. io, irrationabilis esset , ae iniusta. Sed etiam irrationabilis, ae in tu sta eis obligatio Ieuis , in materia graui; non enim proportionatur materiae . Ergo etiam obligarino potest leuiter in materia graui. 7 ininto; Quia lex Diuina,ae natur Iis ,ia materia gravi obligare n6 potest solii sub veniali. Ergo neque lex humana; ex praecepto enim , in materia graui , naturaliter , ac ne cessario sequi .videtur obligatio
grauis , eum haec sit illi propor
s Sexto; Quia nemo Voto se oblis gare potest solii sub veniali, in materia graui. Ergo neque Legisia intor in materia graui obligare potest sollim sub veniali ἰ ideo enim voto nemo obligare se potest subveniali in materia graui, quia qui uis voti, ae promissionis obIigatio
ex Uouentis intentione pendeat ἐquantitas tamen obligationis sum, tui ex natura rei iuxta materiae qualitatem ἰ totum hoc autem mi litat etiam in lege , cum Votum
sit Ieκ quedam priuata .s .' Seotimo; Quia obligatio,est quasi effectus , qui ad legem necessario conseqirisur . ideo enim subditi, legibus obligantur , quia leges, legitimae sunt, ae validae . Sed es-fectus, qui ad causam necessariam consequitur , impediri non potest . Ergo neque obligatio grauis , po sita lege in maletria graui. ro octauo ἔ Quia in Saeramento Paenitentiae, paenitens , sub mortali pinitentiam grauem implere tenetur , quamuis Confessarius illidicae , se intendere illum obligare solum sub veniali; Ergo etiam aquamuis Legistator obligare inte- dat soIum ad veniale, si materia sit grauis, subditus adhuc obligabitur sub mortali; Atque ita tenent: Va
sum , sacrum praeceptum omittendo , venialiter solum peceasse . Ita Suar M. 3. de legib.ea 2 7. num. 7.Saneb. lib. I. matri d. num. 6. O e. . ninn. II.