장음표시 사용
51쪽
dem summae,quia actio, & passio in uno subiecto, non cadunt. I.Vra. nius ff. de fideiussoribus, merito punietur poena tantum legis Corne. liae l. idem Neratius S .si dolo ff. ad i.Aquil. intelligendo etiam,quando dolo Dominus seruum occidit, cessat . n. Cornelia,quando homicidium dolo non perpetratur. item lex Cornelia de sicarijs in se.de pubi. iud. & lege Corn. ff. ad i. cor. de sic. Secundus est effectus pro. ueniens ex Dominica potestate, quia quicquid seruus acquirit,ut di. citur hic, & est text. ubi dicemus in S. item vobis infr. per quas persMob. acqu.domino acquirit est tertius effectus, quod seruus no potest torqueri in caput domini , nisi in crimine adulterij, & crimine ista maiestatis, ita text. iuncta glossin l.I.C.de quςstio. est postremus pranunc effectus, quia Dominus potest dare seruum pro noxa, & noxa est delictum commissum a servo,noxia seruus delinquens, ut testatur glossi in l. i .is de noxalita actio.
on tum prohibetur hodie Dominus proprium seruum occi .dere, per ea, quae diximus in praeced. S. verum etiam non pedimittitur Domino contra proprium seruum supra modum sevire, &cum loquatur text. de maiori asperitate, probat, a contrario, moduca castigatione posse domina contra seruum uti,prout in text.& in I. a. C. de emendat. serv. sicuti haec eadem modica castigatio permittitur patri contra filium,permittitur Abbati contra Monacum,& ma. Tito contra uxorem,& demum magistro contra discipulum, ut habetur hic per Ia nem in additionibus ad Porr. quae nam dicatur maior asperitas,quaeve modica, iudicantis arbitrio remissum extimant omnes .Et dum tex. loquitur deseruis fugientibus ad sacras aedes,sumpta hinc occasione,examinare poterimus,an, & quando aufugiens ad Ecclesiam gaudeat Ecclesiae immunitate,ut inde extrahi non possit,breuibus concludamus sic,quod,aut aufugit,liber,aut seruus, si liber,aut
propter delictum,vel propter debitum; si propter delictum, aut illud
commisit in Ecclesia,aut extra, si in Ecclesia, non gaudebit per reg. quod committens in Ecclesia,Ecclesiae benefleto gaudere non debet. l. i. C. de hςret. si est delictum commissum extra Ecclesiam , aut est enorme, & parite Inon gaudebit, aut est leue,& gaudebiusi vero pro
52쪽
IN PRIMUM LIB. INSTIT. CIVIL... s
pter debitum, aut est fiscale debitum, & potest capi, aut est debitum priuati, & capi minime potest, sed tantum oretenus citari : si vero est seruus is qui ad Ecclesiam fugit, si propter delictum potest capi. si vero Propter Domini asperitatem,capi minime potest,ut hic, & de hae distinctione est gloss notabilis in S. neque in Auth. de mandatis Principum,& traditur per Canon istas in tit.de immunitate Ecclesiis,pex legistas in tit. C. de ijs qui ad Eccl. confug. sed testatur gi. quod
de communi consuetudine totius Italiae Ecclesiae non gaudent praedicto priuilegio in l. a. C. de ijs qui ad Eccles confug.
Dum dicitur in text. cogantur seruos suos &c. probatur limitatio ad Communem reg. quae est, neminem inuitum compelli posse ad ve-dendum rem propriam, ut in l. inuitum C. de contrata empl. l. nec emere. C. detur. delib. sic in casu F. nostri quando Dominus nimia quitia uteretur contra seruum, & ratio limitationis redditur in eod. tean quia expedit reipub. nequis re sua male utatur, cum expediat
reipublicae subditos habere potius diuites, quam pauperes, ut possint collectas soluere. Dum dicitur Dominorum quidem potestatem &e. colligimus reg. nunquam Principe ita rescribere, siue aliquid concedere, quod in tali rescripto velit ius tertij auferre. prout est context. in I. a. S. si qui S, a Principe, & l. merito T. ne quid in loco pub.in vers. ideoque cognosce &c.) est aduertendu, quod dum text.de quaeretis loquitura quaerCIa hic non capitur pro accusatione, sed potius pro quadam i mentatione seruorum, non enim permittitur seruum, proprium Dominum quaeretare Demum dum in textu dicitur, qui Sabinus,si meae constitutioni fraudem fecerit colligitur aliquando que facere fraudem legi, quando facit contra verba,& mentem legis; aliquando facere fraudem, est facere aliquid, quod de directo repugnat legi. ΑΙ, quando est,quando quis amplectitur verba legis, sed faci t contra mentem, ut dicit glossi & ibi scrib. in l. non dubium.C. de legib.
53쪽
46 D. IOANNES BAPTISTA SCURO. DE PATI POTEST.
Ersbnae quae alterius iuris stint,ves in dominoru dicum tur potestate, vel parentum , egit in praecedenti titide prima specie personarum, agendum restabat de iscunda, scilicet illorum, quae in parentum sunt pore state, ideo post praecedentem aituatus fuit praesenS tit. hic. Nec obstabit siluationi huius Rub. dum in ea ru-hricatur de patria potestare; erat enim rubricandum de parentum potestate, cum non sollim pater filium in potestate habeat, verum auus nepotem. & deinceps ; quia occurrere possemus patris appellationeὰ& auum comprehendi,Vt i n cap. 2.extra de ver b.sign.vel rubricatum fuisse hoc modo , ut excludatur mater, quae non habet filios in potet state.f. foemine inse. de adopta Nec etiam obstabuit, dnm obijceretur sit. hunc siluandum fui sic post sequentem,ex eo,quia Cansa causarum praecedere debet .l. manumissiones .iu de iust. & iur. sed causa patriqpotestatis sunt nuptiae, ut hic, prius ergo de nupti js rubricandu erat occurri enim potest huic difficultati non nuptias causam , sed potius esse ius ciuile; vel rectius, quod tit. sequens non stat principaliter in hoc t. lib. sed occasionabit iter, & fuit sumpta occasio tractare de mi. piijs, ex tit. de patria potestate, ut ibidem est videre. - Ἀ- Deueniendo igitur ad materiam tit. formanda est reg. Omnes ibberosesie in parentum potestate, ita, ut in dubio semper filius censeatur esse in potestate patris .l. filius .ff. de probat. declarat text. no ster regulam hanc procedere in liberis procreatis ex iustis nuptijs, de
ita naturales tantum exto nati ex Concubina, non diccntur in pote
state , nisi post legitimatione, de quadicetur in g. fin. in tit. i. & quia text. ait in potestate nostra sunt liberi nostri colligimus, non sol is
filios esse in potestate patruum, verum nepotes in pote to suoIum, di deinceps 3 habemus enim, quod liberorum appellatione veniunt omnes descendentes, prout plobattex. in l. liberorum. st de verbori
Et dum dicimus,natos ex iustis ruiptiis, in potestate nostra esse.videndum erit, quae nam dicantur legitimae nuptiae, ideo text. definit nuptias , siue matrimonium, nam nuptiae matrimonium, coniugiu,
54쪽
IN PRIMUM LIB. INSTIT. CIVIL r
ebnnubium&conssirtium, sunt synonima, conturbernium vero est illud matrimonium, quod cadit inter seruos, ut in l. cum ancillis. C. de incestis nupti js, secus detur. Can. vi Inse,. Nuptiae a nubendo appellantur adest, Velando, quia mulieres debent portare caput velatum , dc hoc, vel ad denotandam subiectione. vel honestatem, vel quia mulier no est procreata ad Imaginem Dei. sed hominis can. haec imago, α can. mulier 93. q. s. matrimonium dicitura matre unde dubitant DD. quare potiuS, a matre , quam a patre, dc communiter consueuerunr respondere, quia mater,est certior , de maiora substinet onera, vel dicamus, ut aiebat Bal. dici potius matrimonium quam patrimonium,ad euitanda se aequivocati nem, nam Patrimonium appellantur bona , di haec responsio notadellat displicere. iHoc matrimonium dicitur in text. quod sit maris, & foeminae co- iunctio, inde quaerunt. DD. de qua 'coniunctione sit text. intelligendus , nuin corporum, num animorum , dc est communis re
spon sto, intel ligendam esse definitionem de colunctione animorum. Vnde dicimus matrimonium non combitu fieri,sed consensia. l.nuptias de reg. iur. de S. nuptias in Auth. de nuptijs. est verum, quod interest cognosccre,num matrimonium sit ratum tantum, vel ratum, de consumatum, quia ratum potest separari per dispensationem Po-tificis silmini, secus autem ratum, & consumatum, quia quo Deus coniunxit, homo non separet can. quidem decis i a. q. a. cap. ga demus. extra de diuortiis. Praeterea matrimonium ratum, &non consummatu per ingleisiura religionis separari potest, secus autem si esset ratum ,& consumatum .i, Deo nobis. ubi traditur. C. de
Episcopis , dc Clericis . est verum, quod communi consensu ipsbruconiugum etiam consumato matrimonio ) posset separari per imgressiim religionis. c. I. & per totum. de conuersione coniugatorum. . Et dum dicimus loqui definitionem de colunctione contunsus, est aduertendum,quod licet in aliquibus acti bus, regulariter, coacta voluntas , voluntas sit, iuxta text. in l. si mulier. g. de eo is quod metus Causa, tamen in matrimonio contrahendo consensus debet esse spontaneus cap. cum locum, ubi lare Abbas ex tr. de sponsal. unde sςquietur, quod si aliquis iuuenis mςtus causa. aliquam iuuenem sibi despontauit, licet ipse metua causam dederit, non tamen Per hoc temp
55쪽
matrimoniu, quod diximus perficitur spontanea voluntate,& traditur etiam hic per scrib. inter caeteros per Portium. Num error impediat consensum ad matrimonium contrahendum, late hic per e dem ι sequitur indiffinitione findiuiduam contra quam Gijcitur. Sic potest matrimonium separari per diuortium, ut in toto tit.ss de diuort. de in specie est text. in l. consensu. C. de repudiis. ergo falsum erit asserere matrimonium continere indiuiduam cosuetudinem; cui obiectioni potest ita occurri, intelligendam esse scilicet dissinitione, inspecto principali proposito contrahentium,eteinm si ex post facto contingat separari, illud tamen non est attendendum,per reg. qua dicimus. attendendum esse, quod principaliter agitu raron aute, quod secundario euenit, ut in l. si quis nec causam. T. si cert. pet. quod dicimus matrimonium separari posse, debet intelligi secundum di*ositionem iur. citat. sed secundu ius can. quod in hac re praeualet, nullo pacto reg. matrimonium separari potest, quia ut diximus, quos Deus coniunxit &c. potest tamen haec regula multis modis declarari. praecipue si de communi consensu coniugum , ut diximus, separaretur per ingressum religionis, ut in toto illo tit. de conuersione coniugatorum. Secundo ex causa adulterit,intelligendo quo ad torum,non autem quoad secunda vota,ut in cap. 3. extra de Adulteriis. Tertio quando non posset matrimonium consumari, vel ex defectu muli eis, vel viri. intelligendo, ut in capit. laudabilem extra de frigidis
Docet hic test. de quo iure sit isthaee patria potestas,probare videtur,& ita communiter intelligitur, patriam hac potestatem esse iur. Ciuil. ita enim intelliguntur. verba illa Ciuium Romanorum probatur etiam haec intelligentia communis ex titulo quibus modis, ius patr. pol. l. dum probatur in eo.S. deportatum ideo perdere patriam potestatem, quia iur. Ciuil. est ι si enim esset iur. genta perde portationem non amitteretur,ut in I.quidam fide poenis; poterimus tamen nω contra communem concludere, patriam potestatem diciturigent. quod lege & ratione probari potest 'timo auctoritate texta in I. veluti de iustitiain iure,dum ibi text. exemplifica iussent dat
56쪽
exemplum in obedientia erga patrem, probat etiam ratione, quia nullae sunt gentes, penes quas non consideretur haec patria potestas.& tenendo sententiam hanc ad istu text. & ad omnia alia contraria,
quae adduci possent,potest responderi,sic considerari.sius patriae m. . testatis, non autem ipsam patriam potestatem, hoc est effectus, quos produci t patria potestas, possunt dici tur. Ciuil. & ita loquitur text. noster,dum ait sius aurem potestatis) sicut in simili dicimus de agna tione, quae licet ipsa iuris naturalis sit, effectus tame ex ea proueni entes sunt iur. Ciuil. S. fin. inta de legitima agnat. tui. comprobatur, etiam haec intelligentia auctoritate eiusd. S.dum ait 'ulli sunt homi nes, qui talem&c. praesepponit ergo text. quod penes alios homines sit patria potestas, sed non talis. : i, Effectus qui per legem ciuilem a patria potestate causari dicatur, sunt multi, prout est effectus suitatis, de qua infri in g. sui. de haeres. quai. & differen. praeterea,vi possit parens vendere filium propterfamis necessitatem, ut in l. fin. C. de patrib. qui filios dixtrax. sic etiam ut non possit filius vocare parentem in ius, ut in l. lis nulla fide iudi-ein, & alij sunt quam plurimi, quos hic Aldob. enumerat in suis an.
Egit Caesar superiori titulo de patr. potest, quam dixerat ex iussis nuptijs causari, ut intelligamus ergo, quot nam requirantur ad iustas nuptias,hoc in loco de nupta rubricauit. Ad cuius intelligentiam, ordinatὶ proce-
δελ- .i: . de' 'i' sponsilia praecedant nuptias,ideo primo detractaturi inuestigabimus, quid sint, at unde dicantur; qVotuplicia sint. Tertio quomodo contrahi possint, stremo an liceat a spon alibus recedere . Quo ad primum, sponsalia ni mentis, & repromissio futurarum nuptiarum. I. I. fide seonsal. appellantur a spondeo, a quo dicitur sponsius,& sponsa I. a. eod. des iv ad secundum, sponsalia sunt duplicis generis, quaedaenim dicuntur per verba de praesenti, & quaedam de suturo, Per Ve da de Praesenta, runc contrahi dicuntur, quando interueniunt Verba ηXPrimentia consensum de praesenti, quae sponsalia si intςr maiores
57쪽
contrahuntur idest inter personas habiles ad coeundum, perdunt nomen sponsalium, & dicentur vere matrimonium,quia non concubitus,sed consensus facit matrimonium l. nuptias R. de reg. iur. ut sint ergo sponsalia, est necessE, quod contrahentes sint minores, dummodo maiores sint septennio , nam infantes non possunt sponsalia contrahere, quia consensu careMil. m sponsalibus fiseod. desponsalibus est tamen verum, quod parentes, infantium nomine, possunt sponsalia contrahere, sed cum postea peruenerint ad aetatem legitumam, erit in eorum arbitrio, an velint stare sponsalibus per parentes
contractis, ut tradui canonistae inter caeteros host. In sum m. ext r.eod.
de sponsalib. Per verba de suturo contrahi dicuntur, qn interueniunt verba exprimentia consensum de futuro,& haec proprie dicuntur sposalia a quibuscumque contracta fuerint. Quo ad tertium sponsalia sunt contrahenda libere, non autem restringenda metu menae l. a rwtia T. de verb. Oblig. & cap. gemma ex tr. de sponsal.& ideo,quando apponitur poena in sponsalibus, si receditur, recedens non astringiatur poenam soluere. ad uel tendo,quod,si in sponsalibus appositae fuerint arrae, tunc si steterit per dantem, illas perdet, si per accipientem , duplicatas reddere cogetur l. fin. C. desponsal. &arr. de diuersitatis ratione inter poenam, & arras, adhibendi sunt DD. in specie Bart. ind. l. a titia de verbia obligat. Quo ad ultimum, ut intelligamus, an ,α
quando liceat a sponsalibus recedere, distinguamus sic,quod,aut sposalia sunt contracta a maioribus,aut a minor ibus, si a minoribus, sor- manda erit regula,licere recedere, quae conclusio declaratur non procedere, quando interuenisset osculum, vel traditio ad domum. Si ve- .ro sunt contracta a maioribus, tunc, aut per verba dePraesenti, aut Per verba de futuro, primo casu, non erit licitum recedere, quia illa sponsalia possunt dici vere matrimonium. cap. his, qui fidem,extr. d Ciponsal. si per verba de futuro, regulariter licitum erit recedere,limitando, non procedere , quando interim sequeretur copula carnalis
daeap. his qui fidem,& ibi scrib. Post sponsalia sequutur nuptiae,quq, ut legitime contrahantur. sex desiderantur intelligendo de lege ciui-Ii & primo, ut contrahentes sint ciues Rom. idest homines liberr ,
inter struo, enim de Ieg. eiu . non cadit matrimonium, sed contuber Rium. L cum ancillis L. de incest. nupt. quod de iur. can. correctum Vt doceu text. in caP. s. ex tr. de coni ug. 1eruor. ita ut etiam din
58쪽
IN PRIMUM LIB. INSTIT CIVIO , i
minis inuitis possint serui matrimonia cotrahere.Secundis requirim2 quod contrahant secundum praecepta legum. Tertio. ut masculi sint puberes, idest quod habeant quatuordecim annos, de iuri can. vero attenditur potentia coeundi se unde si essent personae, in quibus maliistia suppleret aetatem, possent matrimonia complere,ut dicunt cann. in cap. impuberes. exrr. de desponc impub. quarto requiritur quod si contrahentes sunt filij famil. consensum habeant parentum,in quarum sunt potestat adeo ut iussias interueniat, necessie sit, & ut no lusficiat rati habitio, aduertendo,quod iussiis dicitur, qui praecedit actu, rati habitio vero, quς sequitur actum, & h etiam de Iur.can. corri gitur, de quo statuitur sussicere tantum consensum eorum, de quorumatrimonio agitur. cap. cum locum. eΣtri eod. Quinto requiritur.
quod contrahentes inter se non sint consanguinei,ut dicetur. in sequ. .. postremo quod no sint amnes.ut dicemus in S. innitatis infr. hic.
Via matrimonium contrahendum est secundum praeceptat M. um,& inter caetera praecepta est, ut contrahentes inter se nonsant consanguinei,merito sequitur,quod non omnes nobis uxores ducere licet,& sic ratione cognationis inhibitum est matrimoniu, quη Propositio adeo vera est, ut procedat etiam ratione cognationis spiritualιs, cap. t.& per totum de cognat. sipirit. extri Secundo ratione cognationis naturalis l. & nihil interest. T de riti nupta Tertio ratione cognationis legalis, ut hic, & in cap. I. extri de cranat. leg. unda non permittitur adoptanti ducere adoptatam in uxorem, quod etiadmoluta adoptione procedit, & hoc ratione cuiusdam honestatis; in nonestum enim erit satis, me talem habere in uxorem, quam semeIaoui In filiam arg. text. in l. semper. ff. de rit. nupt. sed dissievitas ore, ii ratione cognationis prohibetur matrimonium, & inter omnes nomines est cognatio quaedam, teste florentino in l. ut vim. E. de iussi in auri ergo inter omnes homines prohibitum est matrimonium, ad quoaneraecipiantur scholares,sciendum erit,quod linea cognationis triplex est, ascendentium scilicet, descendentium,& transuersalium- Inter aticendentes, & descendentes est prohibitum matrimonium voque in Infinitum, ita ut si Adam viuus esset, nec uxorem ducere possci a ser,
59쪽
sa D. IOANNES BAPTISTA SCURO .
set,& si de facto praedictae personae ausae fuerint contrahere, nefarias, atque incestas nuptias dicerentur contrahere. Nuptiae nefariae quae sint, quaeue incestuota, & quae illicit , declarat gloss. in g. I. in auth. de incest. nupt. Si vero stimus in linea transuersalium, ait hic Caesar non esse tantam prohibitionem, quod non sit tanta patet, quia, i icet inter ascendentes,& descenderes in infinitum prohibeatur matrim nium; tamen in transuersalium linea prohibetur in primo gradu, qui primus gradus, licet de Ieg. civ. non detur, tamen datur de leg. can. Vnde ait text. non licere nobis ducere in uxorem se rorem, siue uterinam, siue consanguineam,vel utrinque coniuncta sit, addendo idem iuris esse in serore adoptiua, quod intelligitur adoptione durante , secus autem ea per emancipationem di luta Prohibetur etiam in secundo gradu, unde fit, quod nec filiam fratris in uxorem habere possumus , quae filia, licet Di de Ieg. ciuili in tertio gradu, tamen de Ieracan. dicitur in secundo gradu, de quorum graduum computatione loco suo dicemus infr.de grad.cognat.Prohibetur insuper in tertio gradu i& inde est A non posse me neptem fratris, siue sororis in uxorem habere, quae neptis,& si de leg. civ. dicatur in quarto gradu ἐde leg.tamen can. dicitur in tertio gradu, iuxta traditionem canonistarum in cap. non debet. extr. de consang. & affin. In quarto autem gradu a, uertendum estinam de leg. civ. permittitur matrimonium contrahi ,
sed de iur. can. quod praeualet, inhibetur fieri matrimonium absque dispensation ut traditur ind.cap. non deberi Aduertendo quod dum text. in S. duorum ait, filios duorum fratrum esse in quarto gradu , &per hoc licite matrimonio iungi posse, intelligendus est de legatu. sed de leg. can. dicuntur in secundo gradu, & per hoc matrimonium imter eos prohibetur. Quae dicatur amita, quae vero matertera, MAEamita magna, & quae matertera magna, declarat glossi hic.
Disimus sexto requiri in contrahendis iustis nuptiis, ut contrahentes non sint amnes; pro cuius affinitatis intelligentia, videndum est;& primo, Quid sit affinitas, & unde dicatur. Secundo quomodo computetur affinitas. Postremo, in quo genere, Scin quo gradu prohibeatur matrimonium amnitatis ratione . Ad primum
60쪽
IN PRIMUM LIB. INSTIT. CIVIL. ss
primum erit sciendum, affinitatem alio modo describi per leg. ciuit.& alio modo per leg. can. de iur. civ. describitur sic, quod sit pers,narum proximitas. ex nuptijs coniunctarum omni carentium pare- tela , unde de leg. ciuil. non causatur affinitas, nisi per legiti mu matrimonium. De leg. autem can. non dicitur ex nupti js, sed ex coitu; ex quo colligimus, de leg. can. per quemlibet simplice coitum causari affinitatem cap. primo, & secundo. ex tr. de eo, qui cognou. co- sangu. uxor. Appellatur affinitas ex eo, quia una cognatio accedit ad fines alterius cognationis l. non facile .g. sciendum .fide grad.avi uertendo, quod ista affinitas non causatur inter consanguineos mariti , & uxoris, sed inter maritum, & uxorem 3 Praeterea inter mari
tum ,& consanguineos VXOris, & e conuerso, cap. quarto eXtr. do
consangu. & assi Quo ad secundam q. affinitas computatur per g nera , & gradus: per genera computatur sic, Persona addita persons, facit nouum genus affinitatis, veluti frater meus ducit uxorem,inter me, & uxorem fratris mei est primum genus affinitatis, si moritur frater ,& ista nubit secundo, inter me,& secundum maritum erit secundum genus affinitatis,& deinceps. Per gradus computatur sic ς Omnes consanguinei uxoris meae in eo gradu, in quo sunt ei consari guinei, in eodem erunt mihi affines. Quo ad ultimum hodie prohibetur matrimonium in primo tamen genere aisinitatis, licet olim 'prohiberetur usque ad tertium ),& in eo gradu, in quo prohibetur
ratione consanguinitatis,cap. non debet ,& ibi glos ex tr. de cosang.& affin. Ex declaratione text. nostri, plura colliguntur, & primo no posse quem eodem tempore duas habere uxores, neque muliere duos habere maritos , & poenas illorum probat text. in l. eum , qui duas C. de adult. Secundo elicitur, quod quando in una dispositionc comcurrunt duae causae prohibitiuae aeque finales, una cessante, non per
hoc cessat prohibitio. Tertio quod lax semper intelligitur in casu
dubio, ut etiam est context. in I. quod labeo .ff. de carb. edict. Et cum affinitatis ratione prohibeatur matrimonium, sequitur quod nori solum quis non potest habere uxorem nurum,sive priuignam, Verum etiam nec lacrum , nec nouercam, quae nam sint personae praedidim
decIarat text. in I. adoptiuus. S. nunc videamus .st de rit.nupt. α cui assinitas non causetur inter unam,& aIteram cognationem, sequitur
quod mariti filius ex alia uxore, non prohibetur in vXorem ducere