Rhetoricorum ad Herennium libri quatuor. M.T. Ciceronis De inuentione libri duo

발행: 1545년

분량: 297페이지

출처: archive.org

분류: 연설

111쪽

LIBER IIII. G. 49 quod est in bis leposm festiuitas non dignitas nes put . ebritudo. Quare quae sunt ampla Cr pulchra, tu placeae cui repostpuul:quae lepida Cy concinna,cito satietate a sciui di aurium bensium Ddmo sinum. Ogo modo igitur, cre in Urbro bis generibu3 utemur, puerili videbimur elocutione delecturi ita si raro bas interseremus exornationes, Crin causa tota uarie dispergemus, mode laminibus distis .ctis itast bimus orationem. Subiectio est, cum interro μ'

gamus aduersarios, aut quaerim . si quid ab illis, aut quid contra nos dici po*t:deinde Abjcimus id quod di se - , .

ci oportet ut quod non oportet,aut nobis adiumento futurum sit, aut obfuturum illis e contrario, boc modo: Qisaero igitur unde iste tam pecuniosius factus sit. Amplupatrimonium relictum est at putris bona ueruerunt. His reditas aliqua obuenit non potes dicised etiam a nece sesarijs omnibus ex retatus est. Praemiu aliquod ex lite aut iudicio cepit non modo id non fecit,sied etiam iusiu-

per ipse grandi 1ponsione victus eli. Ergo si bis rationiabus locupletatus non est cui omnes iudetis, aut isti Domi nascitur aurum,aut unde licitum non est,pecunias a cepit. Item,Saepe Iudices animaduerti, multos aliqua ex honesta re,quam ne ιnimici quidem criminari po*nt,

Di praesidium petere,quorum nihil potest aduersarius facere. Num utrum ad patris eius uirtutem confugiet s at id eum uos iurati capite damnastis. An adsuum reuertetur antiquam uitam alicubi honeste tractatam nam bic quiadem ante oculos uestros quomodo vixerit,scitis omnes. An cognatos suos enumerabit,quibus uos conventat c

moueri ut bt quidem missi sunt. Amicos proferet ut nerimo est qui sibi non putet turpe,istius amicum nominaria. Item, credo iniucum,quem nocentem putabas, in iudi-

112쪽

Gradatio.

A D. HERENNI UMeium adduxistisnomam indemnatum necasti. Leges fini acere pro obent, ueritus es at ne sciriptus quidem tuis. dica b. Otra ipse te licteris amicitiae commonefaceret,ia motus es ut nihilo minus sed etiam studiosius occidisti. . Quid cum tibi pueri ad pedes uolutaretur, misericordia motus es at eorum patrem crudelisime sepultura quos probibri u Multum inest acrimonis et grauitatis in ta . ex natione, propterea quod cum quaesitum est quid oporteat, ubi citur id non essefactum. Quare facillima. sit,ut augeatur indignitas negoti . Ex eodem genere ueud nostram quoque personam referamus sublectrovehi,

sic: Nam quid me facere conueniret, in a tanta militudine GH orum circunsederer an dimicarem ut cum parva manu tum prodiremus,locu quoque immicissimum babebamus. Sederem in castris ut neque subsisu,quod ex- .pectarem babebamias,neque erat quo vitam producere mus. castra relinquerem ut obsidebamur. Vitum militum negligere ut ea videbar eos accepisse conditione,ut quoα adpossem,incolumes patriae G parentibus conseruare. Hostium conditionem repudiarems at salus antiquior Q. militum,quam impedimentorum. Hurumos consequum tur identidem subrectiones,ut ex omnibus ostendi uidea-.tur nihil potius,quam quod factum sit faciendum sitisse. .

Gradatis est,in qua non ante ad cor siequens uectu deinscenditur,quam ad Aperius conficcnsium H, hoc: modo:

Nam quae reliqua bes manet ubertatis i illis π quodvilibet,licet: π quod licetio punt:π quod possunt, audet:.CI quod audent aciunt:s quod faciunt,uobis mole Eznon est Item, Non sensi hoc,π non suasimeque suasi: σὲ non ipse statim facere coepi:ncque facere coepi, π noui persecuntque perfeci ,σ non probavi. Item, Ulcano

industria

113쪽

LIBEROIIII. Mindustria uirette,uirtus gloria, loria aemulos coparavit. Item,Impcrium Graeciae fuit apud Atheniensis, Albentinsium potiti fiunt Spartiatae,Spartiatus superauere Themiam,Tbebanos Macedones uicera qui ad imperiti Graeciae breui tempore adiunxersit Asiam bello subactum. Habet in se γε in leporem superioris cuiusque crebra reupetitio uerbi,quae pi opria est butus exornationis. Desi Desinitio. nitio est,quae rei alicum proprius amplectitur potesta tes breviter er absolute,hoc modo:Maristas Reip. est,in Ima

qua continetur dignitas Cr amplitudo cIultatis It ,Πια iuriae fiunt,quae aut pulsatione corpus,aut couicio aures, / aut aliqua turpitudine ullam cuiuspiam uiolant. Ite, Ny

es ista lugentia, sed auaritia : ideo quod diligentia est inn

accurata conseruatio uorum, auaeritia iniurio a appeti- di, scici: tio allevarum. Item,Non es ista fortitudosed temeritas: propterea quod fortitudo est contemptio laboris ex periculi cum ratione utilitatis,π compensatione commodoa

ri temeritus esi cum inco deruta laborum perpessione gladiatoria pericularum fasceptis. Haec igitur cominmoda putatur exarnatis,quod ornum rei cuiuspiam uim Cy potestatem ita dilucide proponit, cr breviter expliravit, ut neque pluribus verbis oportuisse sci uideature, neque lucidius potuisse disi putetur. Transitio uocatur Transitio. quae cum ostendit breuiter quod ictum sit,proponit item breui quod consequatur. 3oc modo. In patriam cuiusmo di fuerit,babeluinunc in parentes qualis extiterit, considerate. Item, Meu in istum be eficia cognoscitis: nunci quomodo iste mili gratiam retulerit,accipite: Pro cithaec aliquantum exornatio ad duas res:nam Cr quid dixerit commonet, Cr ad reliquum comparat auditorem.

114쪽

O AD HERENNI V Mid quod magis idonea uidetur,reponit,boc pacto: Quoa

si iste suos bripites rogasset,imo inmissici modo hoc fa ia

cile perfici posset. Item, Nam postquam ιθι ulcerunt,utisque adeo uicti sunt, eam quomodo victoriam appellem, quae uictoribus plus calamitatis , quam bonι dederit t. uirtutis comes vindia qια bonos inflequeris plerunqueὰ atque adeo infectaris; comouetur boc genere animuε au

storis. Res enim commviu GTbo elata tantummodo sta cta videtur: ea post ipsisus oratoris correctione magis idonea fit pronuntiatione. Non igitur satius est, dicet aliquis, ab initio praesertim cum scribas,ad optimi; cr eserictis mure uerbum deuem res Est cum non est futiussi cori mutatio uerbi id erit demonstrasura,elasimos rem esse,

ut cum eam communi verbo appellar R,leuius dixisse vita dearis:cum ad elicitus uerbum accessi,insigniorem rem

facias. Quod si cotinuo uenisses ad id uerba,nee rei,nec Occupati0 uerbi gratia animaduersa esset. Occupatio est, cum scirimus nos praeterire,aut no scire,aut nolle dicere, id quod tunc maxime dicimus,boc modo: Nam de pueritia quideto,quam tu omni intemperantiae addixisti, diceremi hoc tempus idoneum putarem nunc cUulto relinquo. Et illud praetereo,quod rei militaris te instequentem trudiri 6 :: . disti. Deinde quod iniWitrum satisfecissι L. Labeoni,niabit ad rem pertinere puto. Horum nihil dico:reuertor ad illud de qm iudicium est. Item,Non dico te ab socin pecunia, accepisse nou sium in eo occupatus, quod civitates, regna,domos omnium depeculatus es furta,r ins omaeneis tuus omitto. Haec ullus est exornatiosi aut rem qui non pei tineat ut s oste dere,occulte admoniasse prodest, aut si longum est aut ignobile,aut planum,aut non pote,

fieri,aut facile potest reprehendi: ut utilius sit occulte

115쪽

L I B AM IIII. si pei se si icionem quam buti modi intendisse orationem

quae redarguatur. Distinctio est,cum eorum de quibus Disiunctio . dicimus,aut utrunque,aut unumquodque certo conclusatur verbo,sic Po. Ro. Numavitam deleuit , Carthaginem

fustulit, rinthum disiecit,Fregellas euertit. Nibit Naamantum vires corporis auxiliatae sunt, nihil carthagianiens usscientia rei militumis adiumento fuit, nihil coririnthin erudita castiditas praesidij tulit,mbiI Fregellanis

morum Cr sermonis societ M opitulata est. Item, Forn die tdgnitus aut morbo dcolorescit, aut uetustate extinguis tur. Hic utrunque, in superiore excmplo unamqvar rem certo uerbo concludi videmG. comunctio ni,qusi Coiunctio. interpositione uerbi Cy superiores orationis partes comprehenduntur Cr inferiores,hoc modo : Formae dignitus aut morbo dolorescit,aut uetustate. Adiunctio est,cum Adiunctio. uerbum,quo res comprebenitum,non interponimus, se aut primum aut post, emum collocamus . Primum hoc puacto: Deflorescit formae dignitus,aut morbo,aut vetustate.

Postremum sic Aut morbo aut uetustate formae dignitus deflorescit. Adfestinitatem disiunctio es apposita. quaare rarius utemur ea,ne satietatem pariat. Ad breui utent coniunctio.quare sepius adbibenda est. Hae tres exornaotiones de simplici genere manant. conduplicatio est, condupli cum ratione amplificationbs,aut comiserationis, eiusdem ς - λψ

nmus,aut plurium verborum iteratro,bac modo Gumuiratus c.Graecbt,tumulivi domesticos Cy intestinos comparat. Item,commotus non es, eum tibi mater pedes ama Neaereetur,non es commotus. Item,Nunc etiam audes in

horum conspectum uenire proditor pueris,proditor, in quam,patriae uenire audes in borum con pectuin s Vehementer auditore com et ei dem redintegratio uerbi,

116쪽

AD . HERENNIUMCr minus malus sicit in contrario causae, ast aliquod

interpreta triumseptus peruenta in eundem partem cor uris. Iu- ς' terpretatio est,quae no iterans idem resutegrat verba,

sed id comutat quod positum est,allo uerbo quod idem ualeat ,hoc modo: Remp.radicitud euertisti, ciuitatem fuse ditus deiecisti. Item, Putrem nefarii lic erant par u manus scelerate intulisti. Necesse est eius,qui audit,aviamum commoueri, cum grauitas prioris ictι rermatum Comui tio interpretulione uerborum. comutatio est,cum duae seu

tentiae inter se discrepuntes ex trassectione ita efferoo DI . tur,lit 4 priore posterior,contraria priori proficiscatur, hoc modo: Esse oportet ut uiua non ulliere hi cdis. Ite, 'in Ea re poemata non facio,quia cuiumodi uolo, non posifum: cuiumolpo pum,nolo. Item,oriae de illo dicuntur, dici non possunt:quae dici possunt,non dicuntur. Item, poema, loquens pictina est ictura tacitum poema debet esse. Item , Quia fultus es,ea re taces: non tamen quia taces,ea re stultus es. Non potest scι quin commode pat, cum contrariae sententiae translatione,uerba quoque convertantur. Plura subiectaris exempla, ut quoniam dijicile est hoc genim exornationis inuentu,slucidum esset, ut cum bene esset intellectam,facilius in docendo inuenirea

Pe is tar Penui bis est,cu ostendimus in dicendo nos aliqua - rem totam tradere,eT concedere alicuius uoluntati,sic:

Quoniam omnibus ereptis, foliuia inibi si συὶ animus/ G corpus,baec is su q is inibi de multis foti relicta fiunt, nobis cir uobis condono potcstati. V os me, quo pacto

vobA uidetur,utamini,atque abutumini, licebit impune: I in me quicquid libet statuite dicite, atque obtemperabo.' Hoc genim tametsi altas quoque nominquam tracta'

117쪽

menti me es accommodatum. Dabitatio est cum quea Dabitatio. rere uidetuΥ orator, utrum de duobus potius,aut quid de pluribus pol imum scat, hoc modo: fuit eo tempnare plurimum Reipub. co: s s. siue stultitiam , siue malia

tram dicere oportet,sive utrunqIe.Item, T istud ausus . . l.

es dicere homo omnium mortalium s quaero,quonam te gigno moribus uis appellem nomines Expeditio est, Eκpeditio. eum rationibus compluribus enumeratis, quibus aliqua res aut fieri,aut non fieri potuerit caeterae tolluntur,una relinquitur,quam nos intendimus,hoc modo Necesse est, cum constet istum nostrum fundum fur e,ofientis te aut

uacuum possedisse,aut usu tuu fecisse,aut emisse, t baeis

reditate tibi uenisse. Vacuum,cum ego adessem Vide re non potuisti: tuum vβfecisse etiam nunc non potes: emptio nulla profertur:haereditate tibi me vivo mea pera icuma venire non potuit:. Relinquitur ergo,ut me ut de meo fundo deieceris . Haec exornutio plurrinum iuuabit conlecturales argumentationes, ξd non Git tanquam mpisseque,ut cum uelimus,ca pinimus uti. nam facere id non poterimus,nisi nobis ipsa negoti' natura dabit faculturem. Dissolutio est,quae conitinctio libus verborum e Dissolatis.

medio sublatis,si nutu partibus effertur loc modo:Gere morem parentιlare cognatis,obsequere amicis 'btea pera legibus. Item ό Desieride in integram defensiovem, ,- - , t noli quicquam recusare,da seruos in quaestionem, stude, et uerum riumne.Hoc genus Cr acrimoniam bubct in se, Criuehementi imam ad breuitatem accommoda.

tum. Praectiti est,cum dictis qssibusdam incliPlim et Q phieissio. coeptum est dici telinquitur in audientium iudicium, fli: Nibi tecti praecertatio no est,ideo quod PO. Ro. me. alasar ne mi forae errogalli videar te autem sepe igno V-- .s, s iiij miuia

118쪽

: p AD HERENNIUM

minia dignum putauit. Item,Tu ista nunc audes duere. qut nuper alienae domui non ausim dicere re cum te diαgna dixero me indignum quidpiam dixisse uideo. Hic si atrocior tacita fulpicio, quam diserta explanatio facta Confusio. est. Conclusio est, quae breui argumentatione ex th qum ante dictabunt,aut facta,conficit id quod necessirio con κλia: sequatur,hoc modo: Quod si Danais datum erat oracusiunon posse capi Troiam sine Philoctetae fugit tu, bae auto nihil aliud fecerunt,nisi Alexandrum perculerunt: hunc.

extinguere ,td nimirum capi fuit T rotam. in EXornatio. RESTANT etiam decem exornationes uerborum,nes uerbo- quas idcirco no uuae dispersimus,std a superioribus se- μφ' par utamus quod omnes in uno genere positae fiunt. Nanearum omnium hoc proprium est,ut ab usitata uerborum potestate recedatur,atque in aliam rationem cum quodam uenustate oratio conferatur . De quibus exarnatio Nominatio nibus Nominatio est prima,que nos admouet, ut cui rei: nomen aut non fit, aut satis idoneum non fit, eam nosin mei Idoneo uerbo nominemus,aut imitationis,aut signi et cationis causa. Italonis hoc modo,ut maiores rudere. cr uagire,s mugire,π murmurare, Cy sibilare appeILuerunt. Significandae rei caussic: Postquam iste imRempli, fecit impetum,fragor cinitatis ιn primis est au.

I . Hoc genere raro est utendum,ne noui uerbi usi durius odium pariatsed δε commode quis eo utatur er raro,non modo noli offendet nouitate , sed etiam exornara iPr.mon L- bis Praenominatio est, quae sicuti cognomia ne quodam extraneo demonstrat id, quod βουnomia: ne appellari non potest,ut si quis cum loquatur de Grac , chis: At non Africam nepotes,inquiet, intumos Dearunt. Ite,siquis de adacrsario dicat: Videte nunc,inquit v Ilisces,

119쪽

ruses,quemadmota me Plagiosi pus iste tractarit.Ηoe pacto non inornate poterimuw,π in laudandora in Diado aut in corpore,alit in ammo, i in extraneis rebvi dicere, sicuti cognome quod pro certo nomine collocamun nominatio est,quae a propinquis G finitimis rebin tra Denominabit orationem,qua posiit mrelligι res,quae non suo uocuatio

bulo sit appellata id aut ab inuetore conficitur,ut si quis

de Tarpeio loquens, m Capitolim nominet. Atit ab inauento,ut si quis pro Libero uinum,pro coere frugem appesset. Aut ab instrumento dominum, ut si quis Mucectis ona ri anus appellarit,hoc modo: Non ta cito Sarissae Graecia potitae sunt. Aut idem Gallos significatis dicat,Nec tum a cile ex Italla materis troalpina depulsa est.Aut id quod

fit ab eo,qui facit, ut si quis cum bello uelit ostendere aliquid quempiam feci se, dicat: Nars istud necessario refueere coegit. Aut si quod facti,ab eo quod sit,ut cum se dissam artem dicemus quia desidiosos facit: π frigus pigrum,quia pigros facit. Ab eo quod continet, id quod cotauetur,hoc modo denominabitur: Armis Italia no potest uinct,nec Graecia disciplinis: nam hic pro Graecis ex Ita .od br alis,quae continent notata sunt. Ab eo quod continetur, id quod continet,ut si quis aurum vel argentum,aut ebur nomina,quum divitias vehi nominare. Hurum omnium dea

nominationum magis in praeci edo diuitis,quam in quaerendo isticilis inuentio est, ideo quod plena consilietudo es non modo poetarum π oratorum, scd etiam quotidiani sermonis,huissimos denominationum. Circuitis es,ora Circuitio. ratio rem simplicem assumptum circunscribens elocutiorane,hoc pacto: Scipionis prouidentia carebaginis opes regit. Nam bis,msi ornandi ratio quaedam esci habitu, Scipio potuit m carthago simpliciter appellari. Tradgres Transgrά-

120쪽

1 AD MERENNIUM

se est,ptae uerborum perturbat ordinem peruerstone,ais transiectione. Perversione sic Hoc vobis Deos immortales bitror desse uirtute pro aestra. Transie bone hoc modo Instabilis in istum plurimum fortuna valuit. Item,om nes inuidiose eripuit tibi beno uiuens casus facultates v HAD os Dransiectro,quae rem no reddit obscuram, multum proderit ad continuationes , de quibus ante dictumestiti quibus oportet uerba sicut a poetis in quendum extruere numeru, ut perfecie Cr perpoliti te polint esse

superlatio. absolutae. Supertitio est, oratio superans ueritatem aliculus augens minuens ue cares. Haec sumitur separatim, aut cum comparatione. Separatim Ric: Quod si concorαdium retinebimus in ciuitate. imperj magnitudine Solis Ortu,atque occasiu inciremur. Cum compamatione,aut a II

militudine,aut a praestantia superlatio sumitur. A similitudine sic:corpore.niueum candorem, a pectu igneu arridorem assequebatur. A' praestantia hoc modo: si ius ore sermo melle dulcior pro Lebat. Eode genere hoc e*Titul erat in amis sylendor,ut Solis fulgor obsecurior uide

Intellectio. retur. Interectio est, clua res tota parua de parte cognoscitur,aut de toto pars. De parte totum hic intelligituret. No illae te nuptIales tibiae erus matrimon cmonebant

Nam hic omnis functimorua nuptiarum, uno signo tibiaa. rum intelligitur. De toto pars,ut sit quis ei, qui uestrium aut ornatum sumptuosium ostendet,dicat, ostentis inibi. druitius. CT locupletes copias iuditis. Ab uno plura intellid 1, i guntur,hoc modo: Parvo fuit Hisparari auxilio uri imma. nis ille transalpinus,in Italia quoque Idem non nemo totargatus, sensit. A pluribus unum sic intelligitur: Atrox ca. lamitas pectora maerore pulsaburitas anhelans ex finis

pulmonibus prae cura spiritus ducebatur.Nam in superio

SEARCH

MENU NAVIGATION