장음표시 사용
191쪽
3 DE IN VENTIONE re tempore fecisse dicitis, ego aute eo ipso tempore trias
mure μι:relinquitur,ut id,quod dicitis,non modo nonfeceris,sed ne potuerim quidem facere. Atque hoc diligenter uidere oportebit,ne quo pacto genus hoc refelli pose sit,ut ne confirmatio modum in se argumetationis solarubabeutra quandam silmilitudincin necessariae conclusorinis,uerum ipsa argumentatio ex necessaria ratione conii
Probabile. stat.Probabile autem V id,quod fere feri solet,aut quod in opinione positu est,elit quod babet in se ad baec quandam similitudineiusue idolpum est,sive verum. Verum
in eo genere quod fere solet feri, probabile bula odi est:Si mater est git filium: si auaria est,negligit iusiurandum.In eo autem,quod in opinione positum est, butus mos sunt probabilia: Impijs apud inferos poenas re praeparatas.Eos qui philosophiae dent operam,non arbitrari deos esse.Similitudo autem in contrarijs,σ paribus , in ijs rebus,quae sub eandem cadunt ratione, maxime spectatur.In contrarijs boc modo . Namst ijs,qui imprudena 2 tes Leserunt gnosci conuenit, ijs qui necessario profutumni,haeri gratiam non oportet. Ex pari,sic: Namst h. - . . rvi sine portu in bus esse non potestatuis minuu si
eandem rationem cadunt,boc modo probabile considerari turmam si Rhodi s turpe non est portorium locare, ne Hermacreonti quidem turpe est conducere. Haec tum uora sunt,boc pacto: Quoniam cicatrιx est,fiit uulnus. Tu verisimilia hoc modo:Si mustus erat in calceis puluis,ex itinere eu uenire oportebat.Omne autem,lit certus νὴ addam in partes distribuamus, probabile quod sumitur ad argumentationem,aut signum est,aut credibile,aut iudicatum,cut comparabile. Signum est, quod bissensium alio
192쪽
BER I. 8t quem east,er quiddam significae,quod ex ipsio proseo
diu uidetur,quod aut ante fuerit,aut in ipso negotio, aue post sit consecutum,Cr tamen indiget testunoni ra grainuioris e rinati R,ut cruor tigalaser, ut is,σ quae
his fiunt similia. taedibila est,quod sine ullo teste audit
ris opinione firmetur hoc modo: Nemo est qui non Isbeis rossu incolumes Cy beatogesse cliolut udrca um est, res assentione aut autoritate,aut iudicio alicuius, aut aliquorum comprobata. Id ullissi in generibus spectatum, religiose,comunt Approbato. R cliuisum est,quod iurati legibus tu cAunt; pinreticae ii quod omnes uulgo probarunt,er fecuti funi,huiusmodi:ut maioribus natu assuragatur,ut supplicum misereatur. 5pprobatu est quod boomines cum dubium csci,quale babcrι oporteret, sua consituerunt autoritate:xclut Gracchi patris factum, quem
Po. m.ob id factum quod insciente collega in censura nihil g it,post censerum consilem fecit. comparabile autem est,quod in rebus diuersis similem aliquam ratiorinem continet. Eius Aut partes tres,imago,contis,excαplum. Imago est,oratio demonstrans corporum aut naturarum similitudinem. Collatio, est oratio rem cum re ex similitudine conferens. Exemplum,esi quod rem autorio tute,aut cou abcrius hominis,aut negotij confirmat, tinfirmat. Horum exempla Cy descriptiones in praeceptis elocutionis cognoscentur. Ac fons quidem confirmatiorinis ut facultas tulit apertus e linec minus dilucide,quam rei natura ferebat demonstratus est. Quemadmodum autem quaeque constitutiο,π pars constitutioniK,π omnis controuersia siue in ratione, ue inscripto uersetur traactari debeat , er quae tu quasque argumentationes conraxeniant,singillatim ιn secundo libro de unoquoque geα
193쪽
nere dicemus. In praesentia tantummodo numeros modos , Cy partes argumentarii confuse Cr permisti raolpersimus: post desicripte Cy electe vi genus quodque eause , quid cuique corrueniat, ex bac copia digeremus Atque i vieniri quidem omnis ex bis locis argumentatio poterit,inuentam exornari, Cy certas in partes dissiliis gui cr suauissimum est, er flumine nec sarium, Cr,as artis scriptoribas maxime neglictum. Quare Cy de ea praeceptione nobis, Cr in hoc loco dicendum usum est. ut ad inuentionem argumenti , absolutio quoque arguo mentandi adiungeretur. Et magna cum cura Cy diligera tia locus bis omnis consido audivi est, quod nou rei βο-
tum magna utilitas ol, sed praecipiendi quoque sui retra disticultas.
o MN I s igitur largumetistis,aut per inductionem tractanda est,aut per ratiocinationem .Inducti , ea cratio quae rebus non dubi s captat asseu lonem eius quicum iustituta est quibus a sensionibuου facit, ut illi dubia quaeridum res,propter militudinem earum rerum, quibus se sensit,probetur: uelut apud Socra=icum Aeschinem deis monstrat Socrates,cum Xenophontis uxore Cr cum ipsi, taenopbonte Alpasiam locutam. Dic inibi,inquit,quaesλ, Xenophotis uxorii uicina tua melius babeat auru, quam tu babes,utrum illivi an tuum nralis Illius,inquit. Quod si uestem Cy caeterum ornatum muliebrem preti) maloris babeat,quam tu tabes,tuum ne an illius malis illius ue es,rcipondit Age,inquit,si uisuiu illa meliorem habeat, quam tu bases utrum ne tuum an illius malis S Hic mu her erubuit. Alusta autem cum ipso Xenophonte sermonem instituit. Q fio,inquit Xenophon, sit uicitius tuus: meliorem equum babeat , quam tuus es,tiomne Huli .
194쪽
2 L I 2 E M TI A I is,em Gad Illius , inquis. Quod si fundum meliorevi habeat,ν In tu habes,utrum tandem fundum babere murusillum,iuqui meliorem sicilicet. QKod si uxorem meisliorem babea quam tubabes utra illius mahes Atq- bid. Xenophon quo ae t sie tacuit. Post Aspasia : Quoutar uterq; uestrum Pit,id inibi solum non re honit, quod ego sol audire uolueram,egomet dicam quid liter cagitet. Naras tu mulicr optimIm uirum mavis babere σ tu Xenophon uxorem babere lectigrina maxime uis Quare nisi boc perfecerjtis At nes uir melior, neq;foramina lectior in terris sit profecto id semper, quod optismum putabitis esse, multo in xime requiretis, cp tu ut maritus sis quam optimae mulieris,σ baec ut quam optimo uiro nupta sit. Hic cu resus no Objs cisci a sensu uia factum est propter linvsitudinem,ut etiam illud quod O. bium iudebatur, i quis separatim quaereret d pro certo propter rationem rogas coce erctur. Hoc modo sermorinis plurim et Socrates usus est,proptcrea quod ni bit ipse afferre ad persuadendum uolebat es ex eo quod sibi ille dederat,qui cum disputabat, aliquid conficere malebat V quod ille ex eo,quod iam conces Iet,necessario a probare deberet. Hoc in genere praecipiendum nobis uidetur. Primum,ut illud quod seducemus per similitia nem,ciusmodi sit, ut sit neccsbe concedi. Nam ex quo postulabimus nobis illud,quod dubium sit,conces dubium esse id ipsium ino oportebit. Deinde illud, ius con*rmans cauasa et inductio,videndum est,ut simile ijs rebus sit, quas res,quasi no dubiis ante induxerimus. Num ante aliquid nobis conceJum esse iribit proderiis ei disimili erit id, cuius causa illad coces primum uoluerimus. Deinde nau
195쪽
DE INVENTIONE pit exitum peruentare. Num qui uidet,si ei rei quae primo rogetur ecte assenserit, illum quos rem quae sibi risi liceat esse necessurio concedendam,plerans alit no reo spondendo,aut male re*ondendo longius procedere misgationem nou sinit. Quare rutione rogationis imprum dens ab eo quod concesiti id quod non uult concedetare,deducendws est. Extremit autem alit luceatur oportet, aut concedatur,aut negetur. Si negabitur,aut ostendenda
es *mlitudo earum rerum , quae aute concola sunt,aut alia utendum in mone.Si concedetur, concludenda est argumentatio. Si tacebitur,aut elicienda est rem is,aut quoniam taciturnitis imitatur cons ionem,pro eo,ac si concessum sit,concludere oportebit argumerationem. Ita fit hoc genus argumentans tripartitum. Prima pars collat ex similitudine una pluribus ue . Alteru ex eo quod c cedi uolumus, cuius causa similitudines adhibitae sunt. Tertia ex coclustione,que aut confirmat concestone,aut
quod ex ea coficiaturin tendit. Sed quia no satis uidebiis tur alicui dilucide demonstru tu,nisi quod ex civili causa. rum genere exemplum subiecerimus, uidetur huiusmodi quoq- utendum exemplo,non quo praeceptio disserat,aut aliter boc in sermone,atque in dicendo sit utendum : sed ut eorum uoluntari satisfiat,qui quod utiquo in loco Maderint,aho in loco nisi demonstratum est, nequeunt coragnescere. Ergo in hac causa,que apud Graecos est perrivagata,quod Epaminondas Thebanorum Imperator, ei qui tibi ex lege Praetor successerat, exercitum non traradidit, Cy cum paucos ipse dies contra legem exercitum tenuisset, Lacedaemonios funditus uicit, poterit accusemtor argumentatione uti per inductionem, cum scriptum
legis contra scutetiam defendat,ad hunc modum: Si Iudi
196쪽
i ees od Epaminondas ait Iegis scriptorem sensisse
adscribat ad legem, π addat exceptionem hanc , extra quam si quis Reip. causa exerciti igno tria deris pati mini. non opinor. Quod si vo metipsi,quod a vestra relio Dones sapientia remoti Fimum est,sius bonoris causa hanc. eavdem exceptione,imulyu populi ad legem adscribi iubeatis,populus Τbcbat 3 patietur ne id fert profericto non patietur.Quod ergo adscribi ad ligem nefas di, id sequi, quasi adscriptum fit, rectum vobis videatvrs Novi vestram intelligentium,non potest ita uideri Iudiisces. Quod si literis corrigi ncq ab illa, neqi a vobis scriptoris uoluntas potes uidcte ne multo indignius sit id re Cy iudicio ucstro mutari,quod ne uerbo quidem commuintari potest. Ac de inductione quidem fatis in praesentia dictum uidetur. Nunc deinceps ratiocinationis ulm Cr num tiaram consideremus. Ratiocinatio esst aeratio viliae
probabile aliquid eliciens,quod expositum Cy per se co gnitum sua se ui cr ratione confirmet. Hoc de genere qui diligentius confictrandum putauerunt,cum idem usu diacens sequerentur,paulum in praecipiendi ratione dissenserunt. Num partim quinque eius partes esse dixerunt, partim non plus quam in tres partes posse sistribui puistaverunt. Eorum controversiam non incommodum uideatur cum utrorunque ratione exponere. Nam a breuis
est,s non eructos,ut alterι prorsus lilii diccre putentur,cir locus hic nobis in scendo minime negligendus uidetur. Qui putant in quinque distribui partes oporterire,aiunt primum conuenire exponere summam argumentationisin hunc modum: Milius accurantur quae mala sillo geruntur quam quae sine consilio administrantur. Hanc primam partem numeraloeam deinceps rationibus
De quinisque partita distributio ne.
197쪽
oportere,boc modo: Domus ea quae ratione regitur , O minbus insit actior est rebus π a puratior quam es quin
temere Cy nullo consitiuui ministratur. Exerciti si cui fraepo tus est sapiens , T cullidus Imperator , cm ibus
meritate imi GgQr 9kr.E ad in nauetj ratio GIQNam nius Gume. cursium conlicite uae cienti ima bernatore utitur. Cum propositio si hoc picto appro ista ,π duae partes transilirint ratiocιnutionis , tertia in I srte a unt,quod ostidere uelis id ex ui propositiois iis oportere assumere a oc pacto: nibit autem omnium
rerum inclius,quam omnis in das adminiaratur. Huius pumptionis quarto tu loco aliam porro induci ut appro bationem mc modo : Nam σlluoruni ortus σ ob hillae s liis destillam qumdam ordinem Iseruant annuae comae olimutationes,nou modo quadam ex ncce fit ut e semper eodem modo fiunt uerum ad utilitates quos rerum omnisistitit accommodataera diurnae nocturnaes uiri*tudines, uulla in re unquam mutatae, PIcquam nocuerunt. Q Ui signo sint omnia, non inciocri quodam consilio naturam mundi administrari. Ohinto iuducunt loco complexione cum,quae aut id infert solum,quod ex omnibus puri basem tur roc modo : Consilio igitur mundus administrata tyr, t linum iu locum cum couduxerit breviter propora, s cm,CZ a Uumptioncm d adiungit. quod ex bis conis hi j p basicratur,ad hutic modum: Ohod si melius gerutur quae irato stip cor ibo,quam quae sit c consilio a ius stratur:mbit aute .
'tur ciuilio igitur munduwa vim iratur. Linque ast tua igitur hoc pacto putaui esse argumcntationem. Qui aute
198쪽
Li ns R I. . O ' 84 tripartita esse dicunt ij no aliter putant tracturi oporteare argumentatronesed partitione borum reprebendunt. Negat enim nes, a propositione,nes ab assumptione approbationes enu siparari oportere,ncq propositionem
absolutam,nes λὶδ mptione stibi perfectu uictri,quae approbatione confirmatu non sit. Onare quas isti duas partes vllinerant,propositionem ex approbationcm,sibi una parte uideri propositione:quae si approbata non siit,proopo stio non sit argumentationis. Item,quae ab illis a suma to,et ussiunptionis approbatio dicitur,eandem sibi as, sumptionem solum uideri . Ita sit,ut eadem ratione argumentatio tractata,alijs tripartita,alijs quinquepartita urdeatur. Quare evenit,ut res no ta ad usum dicendi peristineat,quam ad rationem praeceptionis. Nobis autem cornodior illa partitio uidetur esse,quae in quinque partes distributa est,quam omnes ab Aristoteli Cy Tbeopbrallo profectι maxime fecuti sunt. Nam qucmadmodum illud piperius genus argumentans,quod per inductonem suo
nitur .maxime Socrates et Socratici tractaueruisic hoc,
quod per ratiocinationem expolitur,flumine es ab Aristotele atque Peripateticis Cy Theophrasto frequentatum. Deinde a rbetoribus ijs,qui elegant imi atq artificiosissimi putati furit. Quare autem nobis illa magis partitio probetur,icedum videtur,ne temere se ij putemur: breuiter dicendum,ne in huiusmodi resus diutius, quam ratio praecipiendi postulat,comoremur. Si quadam in aragumentatione satis est illi propositione, cr non oportcta iugere approbationem propositioni: quadam autem in
argumensatione infirma est propositio, nisi adiuncta sit probatio, si aratum quiddi est a propositione approibatio. Omd enim ad gi G separari ab aliquo pote
199쪽
DE INVENTIONAH non potest idem esse, os est id ad quod adirigitur,
a quo separatur.Wὶ dutem quaedam argumctatio n qua propositio non indiget approbatione, Cr quaedam in qua nihil uulet absis approbatione At oliden:M: separata est
igitur a propositione approbatio. Ostendemus autem iaquod polliciti sumus, hoc modo: Quae pro sitio in se
quiddam continet perspicuum, eo quod constare inter omnes necesse est,hanc uelle approbare cr firmare rubia attinet. Ea est butumosi Si quo die istu caedes Romae fatacta est,ego Albenis eo die fui,interesse in caede no potui. Hoc quia perspicue uerum e l ,nihil attinet approbari. Quare assumi statim oportet ioc modo: Fui autem Athenis eo die hoc sit non constat,indiget approbationis, qua inductu coplexio cosequetur: igitur in caede interesse nopotui. Est igitur quaedam propositito,quae non indiget a probatione nam esse quidem quadam quae indigeat, quid attinet ossidere,quod cuiuis facile peripicuum est Quod si ita est,ex boc,σ ex eo quod proposueramus, hoc cotificitur paratum esse quiddam a propositione approbaritionem. Si autem ita est fusum est non esse plus , quum
tripartitam argumentationem. Simili modo liquet altera
quoque approbationem si aratam esse ab assumptione. Num sit quadam in argumetatione fatis est utι assumptiorine,Cr non oportet adiungere approbationem a Jmptioni: quadam autem in argumentatione infirma est assumptio, nisi a functa sit approbatio, scparatum quiddam ess extra sumptionem approbatio. Est autem argumentatio quaedam,in qua assumptio non indiget approbatiorinis quaedam aut in qua nihil ualet sine approbatione,
200쪽
eo:Qgae pessicum omnibus veritatem continet assumo pilo,nihil indiget approbationis ea est butumos: Si portet sapere,dare opcrum philosi bis couenit haec propositio indiget approbationis . Non enim pesima est, ΠcQ- constat inter omnes. propterea quod multι nihil prodeste philosophiamllarique etiam obse arboreantur. Assumptio perspicua est haec: Oportet auicin sapere. hoc autem quia ipsium ex re peroicitur,er verum esse intelligitur,mbit attinet approbarι.Qliure statim cocludenda est argumetatio: igitur dare operam philosophim conuenit. Est ergo assisnptio quaedam, quae approbationis non indiget. Nam quandam indigere per*icuum enseparatu est igitur ab assumptione approbatio . Falpum ergo est, nouesse plus quam tripartitam argumentationem. Atqlle ex his illud iam pesicuum est, se quandam argumentatio: ' - em,in qua neque propositio,nes assumptio indicat approbationis butumos, ut certum quiddi s breue ex pli causa ponamus:Si summopere se lentia petenda es.summopere stultitia uitanda est: Immo aulcm opere βαplentia petenda enummo igitur opere stultitia ustanda est. Hic Cr assumptio,σpropositio pessima est, quare neutra quoque indiget approbatione. Ex his omnibus itilud 'tripicuum est,approbationem tum adiungi tum non adiungi. quo cognoscitur,neque in proposistione, nesin assumptione contineri approbationem sed utraque suo loco positam,uim suam tanqua certam Cy propria obtine
re. od si ita est,comode partiti unt isti, qui in quini
partes distribuerat argumentationem. QAinque sunt lim Argumen tur partes eius argumentationis, quae per ratiocinatione x xi se quin tractatur. Propositio. cr quam breuiter locis is exponi, lyςPδ tur, ex quo omnis uis oportet emanet ratiocinationis. Pro