장음표시 사용
41쪽
senserest,quod praesicripsit:Cr demonstrabisur sicripta esse
illud dilucide, breuiter,commode,perfecte,certa cum raratione. Deinde exempla proferetur, quae res,quum ab adesuersariys scutentia redderetur, CT uoluntas aferretur scripto potius iudicatae sint. Deinde ostendetur,quam periculosum sit a scripto recedere. Locus communis en contra eum,qui quum fateatur se contra id, quod legibus fatieitum est,aut testamento perscriptum sitfecisse: tamen facti quaerat defensioucm. Asententia sic dicemus: Priamum laudabimus scriptoris commoditatem, atque breuiaetatem,quod tantum scripsierit quod necesse fuerit: illud quod sine scripto intectigi potuerit,non necessario scribe
dum putarit. Deinde scemus calumniatoris esse o misi, verba π literis sequi,negligere uoluntatem . Deinde id quod scriptu sit,aut non poue fert,aut non lege,non more,non natura, O bono Cr aequo posse fieri: quae omnia voluisse scriptorem,quim rectioine feri nemo dubitet: at ea quae a nobis Iacta sint,tusistine Iacta. Deinde contrariam sententium,aret nullam esse, i stultam,rret imusiam,aut non posse feri, aut non constare cum superioribus,s in serioribus sententijs,aut cum iure communi, t in alijs legibus comunibus,aut cum rebus iudicatis dissentire. Deinde exemplari a volutate, cotra scriptu, luscatorum enumeratione utemur. Deinde legum Cy μpulationum breuiter exscriptarum in quibus intelligatur scriptorum uoluntas Cy expositio. Locus communiS c απa eum,qui scriptum recitet, Cy uoluntatem scriptoris non interpretetur. Cum duae leges inter se discrepent, ut si diit leg dendum est primum,nu quae abrogatis,aut derogatio sit. ς0nt ioDeindotrum leges ita dissentiant,ut Atera iubeat,alteaera vetexo ita ut alicra cogat,altera permittat. Iom
42쪽
AD HERENNIUM enim erit eius defensis,qui negabit se fecisse quod curaretur,cu altera lex permitteret. Iliusnim ualet sanctio perint ιone. Item illa defensio tenuis est, cum ostenditur
Ufactum esse,quod ea lex sanciat, cur Iegi abrogatu,uel derogatu sit id quod posteriori lege Iuncitum sit,se ne
glectum. Cisn haec erunt considerata, statim nostrae legis
expositione,recitatione,coli datione utemur. Deinde Mutrariae legis enodabimus voluntatem, Cy eam trabemus ad nostrae cause commodum. Deinde de iuridiciali absiluta sumemus rationem iuris , Cr quaeremus partem ruris,
virum cum ea faciat, e qua parte posterius disseremus. si ambiguum esse scriptum putabitur, quod in duis aut plures sententias trabi positi, hoc modo tractandum est. Primum fit ne ambiguum qu erendum est. Dcinde quinae modo scriptum esset si id quod aduersari interpretatur, scriptor fieri uoluisset, ostendendum est. D di quod nos interpretemur,Cr fieri posse,a boueste, recte,lege, more natura ,bovo Cr aequo sicri tribe : quod aduersum
interpretantur, a contrario. Nec esse ambigue scriptum, cum intestigatur utra sententia vera sit. Sunt qui arbitratur ad banc causam tractandam urbem ter pertinere, cognitioncm amphibologiarum ea, quae a dialecticis profertur. Nos ιπ' arbitramur, non modo nullo adiumento esse, sed potius maximo impedimento. Omnes enim illium bibologias aucupantur, eas etiam quae ex altera parte sententiam nussum possunt interpretumi itaque Cr alieni sermonis molesti interpcllatores,et scripti tum odiost, tum obscuri interpretes sunt: CI dum caute Cy expedite loqui uolunt usanti imi reperiatur. Ita dum nauunt iuescendo,nequid ambiguum scant, nomen suum pronun*tiare non possunt. Verum horum pueτιles opiniones rea
43쪽
ct imis rationibuη cum uoles, refellemus. Isti sientia haec interserere non alienum furi,ut huius infantiae gar rulum disciplinam contemneremus. Curndesinitione uteta Clymmur,primum Heremus breuem uocabuli desinitione hoc μμης modo: AMaiestatem is minuit qui ea tollit ex quibus rebus
ciuitatis amplitudo constat:quae sunt ea, quae capiunt suffragia populi, magistratzs consilla. Nempe igitur tu σρom uni suffragio,π magistratum consilio privunt .L
cum pontes disturbastι. Item ex contrario :Mule statem is minuit,νι amplitudinem Eustatis detrimeto aspicit. Ego non afeci,sed probibat detrimento. Aerarium enim cou seruaui,ubidini malorum restiti,maiestatem omnem latearire nou pulsus sum. Pristi igitur uocabuli sententia bremter,et ad utilitatem accommodatam cause describetur.
Deinde facium nostrum cum uerbi descriptione coniungetur. Deinde cotrariae descriptionis ratio refelletur, si aut falsa erit,aut inutilis,aut turpis,aut iniurios. Id quoque ex iuris partibus umetur de iuridiciali absoluta, de qua iam loquemur. minitur in tristit Uuό primum, num De transh
aliquis eius rei actionem,petitionem,aut executionem ba QRς-beat,quem nou oporteat num ullo modo, alio tempore,
alio loco:num alia lege, num ullo quaerente aut agenitri Haec legibus cr moribus, quo Cr bono reperientur, de quibus dicetur in iuridiciali absoluta. In cutis rationali in causari primum quaeretur,ecquid in rebus maioribus,aut minori x ψω bas,aut similibus , similiter scriptum aut iudicatum fit. De fure,utrum ea res similis sit ei rei, de Pa agitur,au . . - disiimilis. Deinde utrum consulto de ea re scriptum non sit,quod noluerit cavere,an quod satis cautu putarit,propter caeterorum scriptorum similitudinem. De partιλε
Iegitimae constitutionis satis scium est: nunc ad iuridis acies
44쪽
Cosuetudo Iudicatum. Εκ aequo.
ipsam rem,quam nos iccsse confitemur ure factam scemus, sine ulla assumptione extrariae defensionis. In ea couenit queri itre nefactum sit. De eo cocti posita. dicere poterimus, si ex quibus partibus ius condet, cognoueriminus. dat gitur ius ex bis partibus,tiatura,lege,c αsuetudine,iudicato,aequo Cy bono,pacto. No rudi uiti quod cognationis aut pietatis cause obstruaturi. quo ιlire parentes a liberis,s a parentibus liberi coluntur. Lege fas est i quod populi iussu sancitum est: quod genus,ut in ius eas cum voceris. consuetudine ius est'
quod sine lege, ue,ac si legitimum sit,usitatum est quod
gensis i Quod argentario obtuleris expensium, a focis elus recte repetere posiis.Iudicatum estud de quo sententia lata est,aut decretum interpositum. Eu sepe diuersa sunt,ut aliud alij Iudici,aut Praei. aut cos. alit Trib.ph placitum sit:σst,ut de eadem re sepe alius aliud decreuerit,aut iudicauerit. Quod genus M. Drusus Prael.urbanus,qu)d cum haerede mandati ageretur,iudicium reddiridit,Sext. Iulius non reddidit. Item c. Caelius Iudex absiauit injuriarum eum,qui Lucilium poetam in scena nomiα natim laserat: P. Mutius eum,qui L. Accium poctam no minalierat,condemnauit. Ergo quia possunt res simili de causa di imiliter iudicurae proferri,cu id ustu uenerit,ilia dicem cum iudice,tempus cum tempore, numerum cu numero Iudiciorum proferemus. in aequora bono ius conastat,quod ad umtutem π utilitatem communem uidetur pertinere quod genus ut Malor annis L x. I cui morbus causa est,coguitorem det. Ex eo nouum iuου constitui con
45쪽
si inter se pepigerunt, si quid inter quos conueniri
Eud ant,quae legibus obseruandusiunt,hoc modo: Remisi pagunt oratione pagunt An comitio aut inforo antemerialem causam con cito. Suntsem pacta, quae sine leogibus obseruantur ex conuentu, quae iuri praestare dicimtur. Ilis igitur partibus iniuriam demonstrari res confirmari conuenit qj in absoluta iuridiciali faciendum uidetur. Cum ex comparatione quae retur,utrum satius fuerit, De compa.
agere id quod reus dicat se fecisse,aut id quod accusator VMisen dicat oportuisse feri:primum quoi conuenit, utrum fuerit utilius ex contentione,boc est,utrum uenust , faciαIm3,coducibibus. Deinde oportebit quaeri, ipsium ne oportuerit ius re,utrum fuerit utilius, an aliorum fuerit stituens potestis. Deinde interponetur ab accusatore sulpicio ex conditatione conlecturali, quare putetur no ea ratione factum esse,quo melius deteriori anteponeretur,sed dolo malo negotia gestum. Dein e quaeretur, potuerit novitari ne in eum locum ueniretur. N defensare contra rese etur argumentatio coiecturalis, de qua ante dictum aest. His locis ita tractatis, accusator utetur loco commvoni in eum qui inutile utili praeposiverit, cumstatues noubabuerit potestate. infensio r contra eos, qui CPum censeanturem perniciosam utili praeponclitetur loco communi per conquestionem Cy simul quaeret ab accusatoribus,
Cy ab iudicibu3 ipsis,qui facturi essent, si in eo loco sui ffent:π tempus,locum,rem, deliberationem suam ponet ante oculos.Translat minis est,cum ab reo facti cau Tira atri. fa in aliorum peccatum transfertur. In ita primum PGrendum est,Iurene in alium crimen transferatur. Deinde
Jereidum est,an aeque magnum sit illud peccatum, quod in alium tras matur,atis istud quod reus fuscepisse fatea
46쪽
tur. Deinde optariuerit ne in ea re peccare, in qua alliis ante peccarit. Deinde oportuerit ne iudic. u ante fieri. De inde cum m indiciu mo sit de illo crimine,quod in aliutransscratur,oporteat ne de ea re iudicium feri,quae res in iudicium non uenerit. Locus communis accoutoris, contra eum,qui plus censicut ulm,quam iudicia ualere ora
portere:σ ab aduersarijs percunctabitur accusatoriquid. futurum sit,si idcin caeteri faciant, ut de indemnatis Rum
plicia sumant,quod eos idem iecisse dicant. Quid si ipse
accusator idem facere volvtycis Defensior eorum peccati
atrocitatem proferet,in quos crιmen transferretur . rem,
locum,tempus ante oculos ponet,ut ij,qui audient, existimcnt aut non potuisse,aut non fuisse utile,rem in iudictu Concessio. venire. concesto est,per quam nobis ignosci postulam s. uois o Ea diuiditur in purgationem π deprecationem. Purga tio est,cum consulto a nobis fuctum negamus. Eu uultratur in nece itudincm, fortunum,imprudentium. De bis primum partibus ostendendum est, deinde ad deprecatis a nem reuertendum videtur. Primi con Merundum est,ntrum per culpam uentum sit in nec itudinem, Inum culpam uenies nece itudo fecerit. . nde quaerendum est, ecquo modo vis illa uitari potuerit,ac lauatri. Diatine is, qui in nec itudine causam conferet,expertui ne sit,quid contra faccre,aut excogitare posset. Deinde num quae siustitiones ex coniecturali constitutione trabi posivit,quae
significent id consulto factum esse, quod necessurio acciα. ῖ esse dicitur. Deinde. imaxime nec itudo quaepiamsterit,conueniusne eum sutis idoneam putari. Si autem: inmprudelia reus se peccasse dicet,primum qitiretur,utrum potuerit scire,an non potuerit. Deinde utrum data sit οα per lit sciretur,an nou. Deinde utram castu nescierit,au
47쪽
LIBER II. et eulpa m qui se propter Ainre,aut amorem,alit iracuniadium fugisse rationem dicet, is animi uitio videbitur neae scisse,non imprudentia. Quare no imprudentia se des aedetsed culpa contaminabitur. DeitIis,coviecturali conis fitutione quaeretur,utrum scierit an ignorauerit Cy coaenderabitur fatis' se imprudentia praesidij dcbeat esse, ci;
factum esse constet. Cum in fortunam causa conferetur. Cr ea re defensor ignosci dicet reo oportere,eadem omisnia uidentur corroderanda,quae de necessuidine praescripta fiunt. Etenim hae tres partes purgationis viter se Ii- nitunae sunt,ut in Ointicis eadem fere pinstit accommovi duri. Loci communes in bis causis:Accusatoris cotra eu, qui cisin se peccasse confiteatur, tamen oratione iudices moretur. Defensioris,de humanitate ,mfericordia,voluntatem in omnibus rebus spectarι conuenire: er quae conissulto facta non sint a ijs fraudem esse non oportere.
Deprecatione utemur cum fatebιmur nos peccasse , nes Diprec
id imprudenter,aut ortuitu,aut nec baro fecisse diceae WV mus,s tamen ignosci nobis postulabimus. Hic ignoscenta di ratio quaeritur ex ijs Iocis , si plura aut ma Ura simcia,quam maleficia uidebuntur constare si qua uirtus aut nobilitis erit in eo,qui supplicabit, siqua spes erit, usiui
futurum si sine supplicio disicciserit , si ipse illesupplex,
mansiuetus,er misericors in potestatibus ostendetur fulsissest ea quae peccauit,non odio,non crudelitate, sed o
cio Cy recto studio commotus fecit: si tali de causa alijs quoque ignotum est,si nibit ab eo periculi nobis futurum uidebitur,si eum in flum fecerimus, si nulla aut a nostris
ciuibus,aut ab aliqua ciuitate uituperatio ex ea re fusici pietur. Locι communes,de bumanitate fortuna, miserio cordia rerum commutatione. Hic eis omnibus ex convic trario
48쪽
' . trario istetur is,qui contradicet, cum amplificatione raenumeratIone omnium peccatorum. Haec causa iudicialis
j ieri non potest,ut in primo libro taedimus d quod potest uel ud Senatum,uel ad concilium uenire,non uisa est ης μ' i' supersedendi cimi ictis crimen remouere uolemas, se V 'μ' - , revi aut A bominem,nostri peccatι carisam ς ID
rem is si estis in bomine conferetur,quaerensi erit primmum, lucrit ne tantum quantu reus demon trabit is,ita quem causa conferetur. Cr ecquonam modo aut honeste,
aut sive periculo potuerit obsisti: si maxime ita sit,nuita
ea re concis reo conueniat,quod alieno inductu fecerit deinde m conlecturalem trahetur cotrouersiam, Cr quσα. retur,num consulto factum sit. cuus in rem quandam conferetur, π haec eadem fere,s omnia quae de nec tritusue praecepimus,conodcranda erunt. Areumen- Q V o N I A M satis ostedisse vidcmur quibus argumerariora quo lationibus in unoquoque genere cause iudicialis utι con- λς triam ueniret,consequi uidetur ut doceamus quemadmodu ip η' fis argumentationes ornate,s absilute tractare positonuis. nam seia non dissicile est inuenire quid sit causae a
iumento disicillimum uero di inuentum expolire,et exα pedite pronunclare . haec enim res facu,ut neq; diutius, quam satis sit,in eisdem Iocis commaremur, neq; eodem identidem reuoluamur,neque inchoatam argumentatiorinem relinquamus , neque incommode ad altam deinceps transeamus. Itaque bac ratione π ipsi memiuisse poterio mus quid quoquo loco dixerimuε: π auditor cum tollus cause,tum uniusicuiusque argumetationis distributionem percipere,σ meminisse poterit. Ergo absolutioma, πpers N ima argum tutio est ea,quae in quιnque parteis distributa,propositio ni rationcmbrationis cosirmaα. ti cri
49쪽
LIBER II. assionem exornationem complexionem.Propositio est,per c quam ostendimus fumniatim quid sit quod probare uolua mus. Resio est Oxsa, quae demonstrat id uerum esse quod intendimus breui subsectione. Rationis coormatio est
ea,quae pluribas argumentis corroborat breuiter expolitam rationem. Exornatio est,qua utimur reι honestas, er collocupletandae causa, confirmata regumeutatione.
complexto est,quae conclusi, breuiter colligens parteis argumentationis. Hisce igitur quinque partibus ut absioliasime utamur, hoc modo tractabimus regumentatio. nem. causam ostendemus Ut sit fuisse,quare ιnterfecerit
Aiacem inimicum enim acerrimum de medio tollere uois
labarra quo sibi non iniuria immum periculum metueribat. uidebat illo incolumi,se incolumem nonfuturum,'erabat illius mortese salutem sibι comparare. consilieuem
ratii iure non poterat, quatiis iniuria inimico exitium machinari:cut rei mors indigna Palamedis testimonium dat. ergo ei metus periculi hortabatur eum interimere,
a quo supplicium uerebatur, Cy consuetudo peccandi, maleficij juscipiens remouebat dubitatIonem. Omsses enim qui minima ρeccata cum causa fusici unt, tum vero illa quae multo maxima sunt maleficia, aliquo certo emolumento inducti suscipere conantur . si multos indurixit in peccatum pecuniae spessi complures scelere se eo
taminaverunt imperi) cupiditate: βι multi leue compenaedium fraude maxima commutauerunt: cui mirum uideabitur,istum a maleficio propter acerrimam formidinem non tonperasse Virum fortissimum , integerrimum uiumicitiarum persequenIsimum,ivluria lacessitu, ira exincitatum,bomo timidus,nocens, conscius μι peccati, in
50쪽
xi AD HERENNI UMmirum uidebitum s Nam cum feras bestias videmus Haeres er erectas uadere, ut alteri bestiae noceant, non est incredibile putandum. istius quoque animum ferum,crua delim,utque inbumanum cupide ad inimici pernicie prori ιγ . fectum: Praesertim cum in besti s nullum neque bonam neque malum ratione uideamus in isto plurimas Cy pesissimis rationes siemperfuisse intesilamuε. Maego pollicitus sum,me daturum causam, qaa inductas Vbsses accesserit ad maleficium: T si inimicitiam acerrimam ratiorinem,π periculι metum intercesisse demonstrauimon o dubium, quin cofiteatur causam malefici fuisse. Ergo dissolutioma est argumentatio ea,quae ex quinque partιbus constatsed ea nonsemper necesse est uti. Tum enim complexione supersededum est,sinis iis est,ut facile linea
moria comprehendatur:tum exornatio Praetermittendantii parum locuples ad amplificandum m exornandum
res uidetur esse.Sin π brota σrt regumentatio, Cy res tenuis,aut humilis,lum exornatione ex complexione suis persedendum est an omni argumentatione de duabuε partibus postremis,b ec,quam exposivi alto est babenda. Er g mplissima est argumentatio quinquepartita betaeuisti ina est tripartitu mediocris obtutu aut exornatione, aut complexione,quadripartita. Argumen- G EN E R A duo sunt uitiosarum.argumentationum: tali 00ς . Mi u vivi, quod ab aduerscrio reprehendi potes, idq; pertio Α' φ' net ad causam alterum 'od tumetsi nugatoriu est ,ta non indiget reprebentione. Quae sint quae reprehensione confutari conueluat, quz tacite contemni, atque Maturi sine reprehensione, si exempla subiecero,inresissea
re dilucide poteris. Haec cognitio uitiosarum argumena tutionum duplicem utilitatem alberet: nam cI uitare iu Sia cu