장음표시 사용
111쪽
itrorum triang. sphaer. aequales, ac proinde recti. Eadem ratione anguli
v I A igitur in triangulo F G I, arcus I T, I G, noti lunt, cum sitit comet plementa altitudinum Solis C F, D G , cognatarum, angulumque comprehendunt notum F I G, quod eius arcus C D, notus sit; l Ponimus enim latitudines umbrarum C D , D E , atque adeo & C E, notas este per obseruatioticin. Et vicertior reddatur ealculus , pollunt sumi dicti arcus in Horirente quo tuis graduum integrorum , di altitudines Solis obseruari, quando umbra Dii preci se per pum sta C, D, E, extenditur. notus quoque esticietur arcus F G, ex praxi v. nostrotum triang. sphaer. praesertim si secundo modo illius praxis utamur, 'ut tacilior est. Placet enim linc loco citare praxes illas,quas ad calcem trian- ulorum sphaer. ex propositionibus excerptas seorsum collegimus . Eode mo-o cognoscentur etiam arcus G H, F H ; quod de arcus I G, I H, noti sint,vtpote complementa notarum altitudinum Solis DC , E H , angulumque comprehendant notum G IH, ob notum arcum D E ; & arcus I F, I H , cognitiangulum notum contineant F I H , ob arcum C E, cognitum . D E I N D E ex tribus arcubus F G, F H , C H, cognitis cognoscemus Humue angulum G F H, ex praxi i S. eorundem triang. sphaer. prae lettim si s cundam viam illius praxis adhibeamus , tanquam taciliorem . I A M quia in triangulo rectangulo F L N , arcus F L, notus est, cum sit dimidium arcus F G , cogniti, nec non & angulus adiacens L F N , factus est
notus ; notus etiam fiet angulus alter non rectus L N F, ex praxi s. nostroruin triang. sphaer. Atque hinc ili eodem triangulo ex arcu uoto F L , de angulo omposito L N F, cognito notus fiet quoque ex praxi 3. nostrorum triang. sphar. arcus F N , recto angulo oppositus : quo ablato ex arcu noto F M , iacmpe ex dimidio arcus cogniti F H , notus rei Hrquetur arcus M N .
I G I T V R quoniam in triangulo rectangulo L M N , arcus M N , notus actus est , una cum adiaceum angulo M N L, quod hic angulus aequalis sit, ex
propos. 6. nostrorum triang. sphaer. augulo I N L, ad vcrticem iam cognito, notus eficietur ex praxi s. nostrorum triang. sphaer. alter angulus non rectus
M Κ N . Atque hinc in eodem triangulo ex duobus angulis non rectis M N Κ, M Κ N , cognitis cognoscetur quoque ex praxi . nostrorum trians sphaer. arcus T M , angulo M N Κ , oppositus. R V R S V S cum in triangulo rectangulo F Κ M,duo arcus T M, Κ M,ci rea
rectum angulum nota sint, notus etiam het,ex praxi et . nostrorum trinia g. sphaen arcus F Κ, recto angulo oppositus, qui quidem complemento declinationis Solis aequalis est, ut supra diximus i ac proinde declinatio ipsa non latcbit . . POST haec,quoniam in triangulo rectangulo F Κ M,ilotus est arcus F Κ, recto angulo oppostus, nec non arcus L M, circa angulum rectum, inuenietur ex praxi r. nostroru triang. sphaer. angulus quoq; Κ F M, arcui R M, oppositus I N triangulo quoque F HI, cum omnes tres arcus sint cogniti, cognoscetur quoque e X proxi I S. nostrorum triang. sphaer. praesertim ex secunda via se ciliori , ansulus H FI: quo ablato ex angulo L I M , proximet cognito, notus quoque relinquetur augulus L F I. ,
, Qv ARE eum in triangulo L F I, duo arcus F Κ , F I, cogniti sint, contineantque angulum cognitu in X F I, notus essicietur ex Praxi I v. nostrorum triang. Pphqr. prcsertim ex via secunda faciliori, arcus quoque I Κ, nempe cυ-plementum altitudinis poli; atque adeo altitudo ipsa poli B Κ, non ignorabitur. ITEM quia in eode triangulo F I Κ,tres arcus cogniti sutar, cognoscemus quoque ex praxi i R. nostroru triang. sphaer. maxime ex via secuda faciliori, an gulum P I Κ, quem cum Meridiano versus polum conspicuum constituit Vch ticali;
112쪽
. ticalis I C, per Solem ductus tempore obseruationis, in qua altitudo Solis draprehensa est C F. Quare si in plano Horironti aequi distante cum linea umbrae obseruationis illius e iliciatur angulus rectilineus tot erad. quot sit arcu B C, at guli inuenti FIT, continentur,erit linea illum an ulu colam tuens, Meridiana. POST RFM O cognita iam declinatione Sol si & altitud ne polii si fiat, ut sinus complementi altitudinis poli ad strum declinationis inuentae, ita situs totus ad aliud , producetur sinus amplitudinis ortitiae , siue occiduae, ut lib. I. Guomovices , pio s. 3 . demonstratum est a uobis. It V Em
113쪽
cuiuslibet a Terracati circulo primara .
re: quod hac ratione fieri pote it ex Analem mate, et in scholio propos. x3. lib. I Gnomonices tradidimus. Sit murus ad Horitontem
rectus A B , in quo ducta recta C D, Horironti parallela, figatur in ea stulus C E, cuiusuis longitudinis ad murum rectus in puncto C, s Hic ciuoque eli' rem potius instrumentum capitis 18. Potito enim puncto D, illius in puncto C, fungetur latus D H, ossicio gnomouis ad murum recti. obserueturque quocunque tempore, eum MI murum illuminat, siue ante meridiem, siue tost, extremitas umbrae E F , quam stylus proiicit, nempe punctum F, i Exquisitius declinatio reperietur , hin tabula quapiam plana ducatur recta CD,& tabula ipsa ita muro applicetur, ut recta CD, Horitonti aequi distet , stylusque in C, colloceturi per quod ad rectam C D, perpendicularis ducatur F D : quae in muro facile ducetur hoc modo . Applicetur muro filum tenue cum perpen- Angulae, di culo, ita tamen , ut per punctum F. transeat, signet arque in muro punctum quem Ver quodcunque D , per quod filum transit. Nam linea tecta per F,&D, ducta, ricatu per per penicularix erit ad C D, cum filum ad Horigontem sit rectum dicta dea olimG- inde ex C, ad C D, perpendiculari C G, quae imo assumpto sit aqualis, iun- - cum gatur recta CD. Erit igitur C D G Langulus declinationis muri propositi a
muro pro- verticali per Solem tempore obseruationis ducto . ex quo in uento declin pomoeom ci ouem eiusdem muri a verticali primario hoc modo itinei ligabimus. Fituit. NOTATA umbrae extaemnare F, inquiratur statim , antequam recta Diuit Em i
114쪽
FD, duratur,t quoniam si mora aliqua intercesserit, mutabitur umbra, S Sol alium verticalem occupabit, propter eius motum diu ritum .l altitudo So- Iis,quq in Analemmate capitis i8.quod hic repet uimus, supputetur ex punctis
di , ad puncta Q , P, uligaturque recta P Q , quae diameter erit parallela Horietontis per centrum solis tempore obseruationis ducti . secans diametrum paralleli solis N O, in S, & diametrum verticalis primarii F Hl''. ivlcx'pm circa P Q , ex centro R. ad interuallum R P , vel R Q. , semicirculo PT O , ducatur ex S, ad P Q. , perpendicularis S T, secatis semicirculi P TQ , circunsere iam in T, iungaturque recta T R,que cum diametro verticalis proprie dicti FH, coiistituet angulum T R H, decli
Drus , quem Terticalis per Solemctis eum Vertie i rimari
115쪽
Dtelina- ITA Q U E si obseruatio fiat ante meridiem , atque mutus specteti fi lii ris muri, ridiem , t quod ex ijs discemus, quae ad finem huius cap. scribemus. si qui-
qu. do mis dem punctum S, extiterit inter & R, i quod tum demum fiet, cum Sol rus in me- vltra verticalem po Marium repertus fueriti illuminabit Sol ta in murum,quarissie je- verticalem primarium ex parte australi. Quare conseremus angulum T R H, ctat, obser,cum angulo CD G, quem in muro inuenimus . Si enim ille metit huic aequa- uatisa, an iis, carebit murus declinatione,& recta in meridiem verget: quod eadem iuuere meridie si declinatio verticalis per Solem ducti a muto, di a Vetticali primatio ; at- D, quam que adeo murus a Uerticali primario non disserat. Si autem angulus TR H, rime e ride prehensus fuerit maior angulo CD G, erit murus ex parte orientali interinoscatur. Verticalem primarium , & illum, qui tunc per Solem ducitur: propterea quod ex parte australi magis tunc distat Verticalis per Solem ductus a Verticali pri-- maerio
116쪽
rario, quam a muro . Qitare si angulum C DG , id est,declinationem , qua in verticalis per Sole ductus habet a muro, demamus ex angulo T RH, hoe est, a declinatione, quam idem verticalis per Solem ductus habet a primario ver- ticali, reliquus erit angulus declinationis muri a Verticali primario, & a me- et ridie in occasum . Si denique ansulus T RH, angulo CD G, minor fuerit, erit . . Verticalis primarius ex parte orieti tali inter murum & verticalem, qui per Solem transit; propterea quod ex parte australi magis tunc distat Verticalis per se Solem ductus a muro,quam a Verticali primario. Si igitar angulum T RH, ex angulo C D G,auseramus,remanebit angulus declinationis muri a Verticali primario, & a meridie in ortum . . S I autem punctum S, idem fuerit, quod R, squod tum accidet, cum Sol uin verticali proprie dicto extiteriti illuminabit Sol murum quidem ex parte australi, Vetticalem autem primarium nullo modo. Ansulus autem C D G, in muro inuentus erit tunc angulus declinationis muri a Verticali primario, declinabitque murus a meridie in ortum; quia tunc ex parte Orientis australior est Verticalis prodrih dictus, in quo nimirum Sol existit, quam murus. DENI Q U E si suerit punctum S, inter P,& R , t quod continget,quando Sol citra Verticalem primarium existeti illuminabit Sol murum quidem ex parte australi, verticalem vero primarium ex boreali, existeri; propterea Verticalis per Solem ductus inter murum , & verticalem primariu ex parte Orientis : quia Verticalis Solis australior tunc est, quam murus, de borealior, quam Verticalis primarius. Quam ob rem si angulus TR H, angulo C D G, addatur , constabitur angulus declinationis muri a Verticali primario, declinabidi
que murus a meridie in ortum . .
Qv o D si obseruatio post meridiem fiat,& murus adhuc spectet in meri- Deelim diem, si quidem punctum S,inter Q. , & R, extiterit, (quod tum fiet quando tio : muri Sol australior est, quam Verticalis proprie dictus illuminabit Sol tam muru , in meri quam Uerticalem primarium ex parte australi. Quocirca si angulus T R H , diem se-
angulo C D G,deprehensiis fuerit aequalis, caret,it rursum murus declinatione. ctmettu . Si vero angulus TR H, maior iumentatur angulo C D G , erit murus ex parte quado ob- occidentis inter Verticalem primarium,& Verticalem,qui per Solem ducitur . seruatio
Quapropter dempto angulo C D G, ex angulo T R H, remanebit angulus de- fit Hi nationis muri a Verticali primario,declinabim; murus a meridie in ortum. ridie, quo Si denique angulus TR H, minor silerit augulo C D G, exisset Verticalis pri- paclo de- marius ex parte occidentis inter murum & Verticalem Solis. Ablato ergo illo preheoda ex hoc , reliquus erit angulus declinationis muri a Verticali proprie dicio, de- tur. clinabitque inurus a nacridie in occasum . PUNCTO autem S, cadente in R, i quod eueniet, si Sol in primario Vedi licati existati illuminabit quidem Sol murum ex parte australi, verticalem autem primarium nullo modo singulusque C D G, in muto inuentut declinationem eius a verticali proprie dicto indicabit a meridie in occasum et propterea quod sol tunc existit in verticali primario, siue proprie dicto, qui ex parte
occidentis australior est, quam murus.
CADENTE denique puncto S , inter P , & R, i quod fiet cum Sol citra
Verticalem primarium fuerit constitutus illuminabit quidem Sol adhuc marum ex parte australi, verticalem vero proprie dictum ex boreali. Quare Ve ticatis,in quo Sol tunc est , positus erit inter murat m,3c Verticalem pri marium ex parte occidentis. Si igitur angulus TR H, angulo C D G addatur compo- . netur angulus, quo murus a Verticali primario , & a meridie in occasum
VERUM si murus iii Septentrionem vergat , obseruatioque ante meridiem
117쪽
Deelirem diem fiat, si qui de pulictum S,inter , & R, ceciderit, (quod continget, Soletio muri ultra verticalem primarium existentet illuminabit quidem Sol murum ex par-rn Septen- te boreali, verticalem vero primarium ex australi. Quare positus tunc erit Vera trione ver licatis pei 5olem ductus inter murum , & verticalem Primarium, ex parte gentia. orientis . Si igitur angulus TR H, angulo CD G, adi sciatur , conficietur at quaisam gulus declinationis muri a Verticali proprie dicto, declinabitque mutus a S
re meridie pleii trione in oretum .
D ιbserua S I autem punctum S, idem suetit, quod R, t quod accidet, cum Sol in pri-rio, qua ra mario Verticali fuerit constitutus illuminabit adhuc Sol murum ex parte bo- tune coci reali , Verticalem vero primarium nullo modo . Angulus auteni CD G. gatur. in muro inuentus declinationem muri a Verticali proprie dicto dabit, nacrulque a Septentrionem ortum declinabit: quia Sol tunc in Verticali primario existit, qui ipso muro australior est ex parte occidentis.
DENIO UE puncto S, inter P , & R , cadente, i quando nimirum Sol
citra Verticalem primarium repertus fueriti illuminabit Sol tam mulum , qua Verticalem proprie dictum ex parte boreali. Si igiur deprehen lus suerit angulus TR H, angulo C D G, aequalis, nullam habebit murus declinationem,yropter causam ante dictam . Si vero angulus TR H, angulum CD G, superauerit, collocabitur murus ex parte orientis inter Verticalem primarium , & Vertica- Iem Solis. Quocirca si CD G, ex TRI , tollatur, reliquus fiet angulus declinationis a septentrione in occasum . Si denique minor fuerit angulus TR H, angulo C D G.existet Verticalis primarius inter murum,& Verticalem Solis ex parte orientis. Quare si TR H, ex CD G, auferamus, relinquetur angulus declinationis muri a Septentrione in ortum .
D, I his; M V R O autem in Septentrionem spectante, si obseruatio tempore pome- , . Mu i ridiano fiat, si quidem punctum S,existat inter , & R, i Sole nimirum vi-
o Bb isa tra Verticalem primarium positoi illuminabit quidem Sol murum ex borealis hctaoth. parte , ex australi vero Verticalem primarium . Verticalis ergo tunc per SolemquIdo si ductus inter Verticalem primarium i&murum constitutus erit ex parte occi- natio tantali: ac Proinde si angulus TR H, an Aulo CD G, adijciatur, conflabitur sit te, . argutus declinationis muri a Septentrione in occasum .ra pom. i CADENTE aut cm puncto s, in pu uctum R, i ut cum Sol Verticalem
caeso qua primarium occupaueriti illuminabit adhuc Sol murum ex parte boreali,nullo via erua. vero pacto verticalem primar um . Quapropter angulus CD G, in muto in-- , lacntus indicabit declinationet in muri a Septentrione in occasum et quonia tunc Sol in primatio Verci cali existet, qui ipso muro austi alior est ex parte orientis.13 VNCTO denique S , inter P , & R, existente, nempe cum Sol citra Verticalem proprie dictum fuerit inuentust illuminabit Sol tam mulum , qua Verticalem primarium ex parte boreali. Quare si angulus TR H, inuentus
tune fuerit angulo C D G , aequalis , carebit murus omni declinatione, ut si pra dictu ni est . Si vero angulus TR H, angulo CD G, suerit maior, situs erit murus ex parte occidentis inter verticalem primarium,& Verticalem Solis. Si ergo CD G, dematur ex T R H , reliquus eiit angulus declinationis muri a Se prentrione in ortum. Si denique angulus T R H, minor erit angulo CD G, existet verticalis primarius ex parte occidentis inter murum,& Vertacalem S lias . Quocirca ablato angulo T R H, ex C D G, remanebit angulus declinationis muri a Septentrione in occasum.
Nota. H A C omnia in scholio Quoque propos. 13. lib. I. Gnomonices tradita a nobis sunt: quae quidem intelligenda sunt, quando angulus C D G, quem verticalis per Solem ductus cum muro csticit, Si angulus T R H, quem idem Ver- scalas cum Verticali primatio consuluit, ad catalem partes vergunt 1 hQe est, quando ,
118쪽
quando, muro ad meridiem spectante, angulus C D G, nobi. ad murum conuersis ante meridiano tempore ad sinistram ponitur, & tempore pomeridiano ad dextram i verticalis enim per Solem ttansiens ante meridiem tacit cum primario verticali angulum ex parte occidentali, qui quidem nobis ad murum conuersis ad sinistram existit, post meridiem vero ide in angulus constituitur ex parte orientis, qui nobis tunc ad dexteram situs est, ut constat Item quando , muro in boream vergente , angulus dictus C D G, nobis ad murum conuersis ante meridiem dexter cst, sinister vero poli meridiem .
Quo D sit angulus C D G , tum ad eandem partem cum angulo T R H , Compte
vergat; hoc est, si muro ad meridiem pertinenteonte meridiem angulus C D G, merat M nobis ad dexteram collocetur, quod quidem accidere potest, quando tam in v. et /' 'rus a meridie inoi tum declinans , quam Sol a Meridiano parum abest. i vel F p p post meridiem ad sinistram: sId quod euenire potest.quando tarn murus a me-- ρ'odie in occasum declinans , quam Sol non longe a M. iidiano abest . Item si GM'-- muro ad boream spectante, angulus C D G, nobis ante meridiem ad sinistram ce
efficiatur, i ut contingere potest, quando murus a Septentrione in ortum de- roru -eci clinans parum a Meridiano distat, & Sol non longe ab ortu abest ante meridiano tempore j vel post meridiem ad dexteram et lut vado murus a Septe trione in occasum declinans non procul a Meridiano recedit, & Sol prope occasum pomeridiano tempore exist: t. quod si , inquam , angulus C D G, non ad eandepartem cum angulo T R H, vergat, adiiciendus semper erit angulus C D G.ad angulum T R H, & angulus compositus squi semper recto tunc maior eriti ex
semicirculo d. trahendus. Nam reliquus angulus declinationem muri iudic bit , a meridie quidem in ortum , si obseruatio fiat ante meridiem , murusque in austrum spectet; a meridie autem in oceasum , si post meridiem fiat obternatio , & murus pertineat ad austrum et A Septentrione vero in ortum, si murus in boream vel gat, obseruatioque fiat ante meridiem I a Septentrione autem in occasum, si, muro in boream spectante, tempore pomeridiano obseruatio fiat. Non erunt haec dissicilia positionem Uertical uin circulorum , atque muri adi tente diligenterque perpendenti. Haec ergo, quae proxime hic declarauimus, adij cienta sunt ad scholium propos . et r. lib. i. Gnomonices, et doctrina de m rorum declinatione iiivest ganda reddatur omnibus numeris absoluta .
QVOD si quando recta P Q , in Analemmate in pumstum N,ceciderit, De Iim
hoc eis, si Solis altitudo inuenta merit aequalis altitudini meridianae solis illius iis muri, diei, quo obseruatio fit. existet Sol tempore obseruationis i ii Meridiano circu- qu Io S lo vi ac propterea recta F D, in muro communis sectio erit Meridiani, de muri, tu abiti cum Meridianus tunc per E, centrum mundi, & per radium Solis E F, duca- do aqualietur ; murusque i pie in meridiem verset. Angulus igitur C D G, in muro in- est altit uetitus dabit decl: nationem muri a Meridiano, ac proinde eius complementu dini meri declinationem muri a verticali proprie dicto ostendet, quae quaeritur vi a meri- diana. die quidem in ocium, si umbra F. cadat nobis ad murum conuersis ad dextera, a meridie velo in occasum , si ad sinistram nobis umbra cadat . quod quidem intelligendum est , quando Sol in ineis die australior est verticali puncto .
ITA Qv E si in meridie fiat obseruatio, quando nimirum in plano Hori- Inuentioetoiui parallelo umbrastyli in lineam meridianam praecise cadit. quod quadem Dei isma ego tempus , si commode fieri possit, semper eligerem l ducto citius declinatio desinatio
muri reperietur. Nam complementum anguli C D G, in muro inuenti dabit eo mi muri s tempore decimationem muli a Verticali pio prie di sto, a meridie quidem in or- meridiem tum , si vin bra in muro cadat nobis ad ipsum conuersis ad dexteram , inoccam vergentis, sum vero a meridie, si eadem umbra nobis tunc sinistra efficiatur. Quod in- repere metelligendum est de muro ad meridiem vergente. Nam murus ad boream spectas r dari.
119쪽
in meridie a Sole non illuminatur, nisi Sol borealior sit puncto verticali, quod
Da illam in sola rona torrida contingere potest. Quod cum acciderit, atque umbra n tio platii bis ad murum conuersis ceciderit ad sinistram , declinabit murus a Septentrio- ad Horis ne in ortum ; si vero ad dextram , a Septentrione in occasim .emigineti H A C. Omnia accommodari etiam possunt planis ad Horirontem inclina- nati quo tis, si modo supra lineam , quae in eiul modi planis Horironti ducitur paral- pacto exo tela , statuatur tabella aliqua plana ad Horirontem recta,obseruatioque fiat inrteretum facie huius tabellae, quae cum plano inclinato angulum obtusum constituit. EXPLICEMVS iam, quo pacto cognoscere possinaus,num murus prom i muria positus ad meridiem spectet, an ad boream. Hoc autem dissicile non erit, si pri- eblattis ad us aliquo modo, etiamsi non exquisite perfecteque situs caeli perspectus fuerit, Meyidiem hoc est, si exploratum fuerit,qua ex parte Sol oriri taleat,& ex qua occidere, ac sectet, an tandem ubi in meridie constituatur. Qupd ex acu Magnete illita facile intelligi ad S pte- potest. Cum enim huiusmodi acus semper a Septentrione in austrum recta po peiovem , rigatur, plus minus, fit ut cognito per eam Septentrione, ortus existat nobis qua via eo aa Septentrionem conuersis ad dextram , occasusque ad sinistram , meridiem noscaturi veri a dorso habeatus. Idem intelligemus, si forte non adiit acus Magnete iblita, vel ex semel inspecta stella potari si cognita nobis ea siti tepore nocturno,
aut ex Sole oriente, occidente ve semel tantum conspecto. Conuersis enim nobis ad stellam potarem, indicabit nobis facies Septentrionem , &dorsum ni ridiem , dextra vero ortum , & sinistra occidentem : Item positis nobis in talis tu , ut ad dextram habeamus Solem orientem,occidentem vero ad sinistram, respondebunt iterum nostri corporis partibus quatuor plagae mundi, ut proxime dictum est . Hoc cognito, ita experiemur, num murus a meridie declinet, an a Septentrione. Conuersis nobis ad murum , s Solem quidem orientem ad dextram habeamus , occidentem vero ad sinistram , spectabit murus ad meridiem ; si autem e contrario Solem ad sinistram oriri, occidere vero ad dextram videamus , murus tu boream verget. Quod si murus tantam habeat declinationem a verticali primatio, ut parum a Meridiano circulo abes le videatur, proptereaque admodum dissicile sit dignoscere, an ad meridiem spectet,
an vero ad Septentrionem , utemur hac arte . Ad murum , vel certe ad rectam,
'uae in eo sit Horironti ducta parallela, ducemus in plano Horietonti parallelo' lineam perpendicularem , cuius situm respectu meridiei, Septet atrionisque in- uestigabiimus, ut proxime dictum est. Si enim murus a Meridiano parum defle- at, parum etiam dicta perpendicularis a Verticali primario deviabit, ac proinde facile intelligemus , secundum regulam praescriptam , num ea ad meridiem , vel ad Septentrionem spectet. Itaque si haec perpendicularis declinauerit' a meridie in ortum, vel quod idem elii a Septentrione in occasum, veg et murias propositis in Septentrionem , si ad ortum spectet, ad meridiem vero pertinebit, si occidentem Solem resticiat: Si vero die a perpendicularis a meridie in occasum, vel squod idem est) a Septentrione in ortum deflexerit, spectabit mu-xus ad meridem , si Soli orienti ob ijciatur, ad Septentrionem autem verget, si Solem occidentem intueatur. Id quod uberius propos et s. lib. I. Gnomonices
IDEM per meridiana linea obtinebimus in dictis muris a Meridiano pa-
. Iu declinantibus, hoc modo Inilenta prope mutu in plano quopiam, quod H I Letonti aequi distet, linea meridiana, si haec cum muro, vel certe cum recta, quae, muro sit aequi distans, coeat ad partes boreae, pertiue sit murus ad meridiem: si vero eadem linea meridialia cum muro, aut cum recta, quae muro sit paralle- - la , cocat ad partes australes, spectabit murus ad Septentrionem . Immo bene- fico linet meridianae in plano, quod Hori Eonti aequi distet, latus sue unum mu-.
120쪽
m habeat applicatum , fc quantitatem declinationis & speciem explorare posse
sumus, ut propos. 23.lib. t. Gno monices scripsim us. TEMPORE meridiei facilius idem ait equemur in quolibet muro , haeratione. Expectetur aliquo lie tempus meridiei, quod vel per umbram stulte adentem in lineam meridiculam inuentam, vel per Solis altitudinem mei id a- nam diligenter addi lce radum erit. Nam si tunc murus oblatus a Sole illustretur, dubitandum nullo modo erit quin ad austrum vergat, ad boream vero, si non illuminetur a Sole. Quod si murus parum a Meridiano circulo absit,& te- etiam aedifici, ita promineat, ut Solis radios impediat, ducenda erit in toto procul a muro linea ipsi muro aeqiii distans, ita ut in meridie tota a Sole illuminati possit. Nam si stylus, vel superioris normae latus D H, in ea statuatur, ut certe filum tenue cum perpendiculo suspendatur tib se , atq; umbra styli, Leti filitempore meridiei lineam illam lucet, si quidem umbra ex parte Septentrionis . fuerit inter lineam dictam , & murum , spectabit murus ad meridiem i ad boream vero . si contra , linea illa ex parte boreali inter murum , & umbram exti-
tetit: Et si umbra lineam diistam non secet, sed in eam praecise cadat tempore meridiet , aequi distabit murus circulo Meridiano.HO C hutem intelligendum est in lpheta a Septentrionali maiorem latitudi- .nem habente,quam grad. 23. Min. 3 o. quanta videlicet est maxima Solis declinati Nam in minori latitudine fieri potest. vi mutuu in boream spectans illustre tura Sole in meridie, dum Mi principio existit, vel prope, quod Sol borealior tunc sit it so muro, ut ex sphaera materiali cosistat. Sole tamen existen . te australiore ipso mur,oita ut umbra meridiana in Septentrionem proibiatur, tlocum etiam habebunt eae, quae de sphaera obliqua maioris latitudinis, qui nigrad. ra. Mitri r diximus. -
OMNIA hic experiri quoque licebit in planis ad Horietontem inclinatis, An trahusi in eis lineam Horieto liti aequi distantem ducamus, de iii ea tabellam planam inclinatu ad Horitontem statuamus, rectam. In eam enim partem verget murus, in spectet ad uam superficies tabellae cum plano proposito angulum obtusum constituens austrum. eprehenti fuerit spectare secundum luperiora documcnta , ut perspicuum est. an ad b
aevo D rN o M N I LOCO TERRAE INTER AESU AT ORE M. pacto scia
di tropicum vel 'D. posito mmbra gnomorarim , turrium . ars arbo- tur. rum in planu Horaetonti quid antibus bu m naturaliterr procedant, cum Sol vertice loci borealior est.
descriptione agimus, in Reibus gnomonum umbrae varias posi- locis gnotiones varijs inhoris sint runtur , demonstrare eram Petro Nomo monti umlib. et de Nauigatione, cap. li. proprium esse omni loco Zoiut tor bra natu-ridae , cuius vertex minus ab iquatore recedat, quam parallelus, raliter min quo Sol existit, hoc est, cuius latitudo . siue altitudo poli minor sit , quam de- planti Hoeli uatio Solis iii quolibet parallelo constituti, ut umbrae aedificiorum arbo- ri(onta parum, gnomonumq; in planis Horitonti parallelis bis in die citra ullum mira- raceta r/eulum retrocedandi, semel quidem ante meridiem,&post meridiem iterit: quod trocedant. nonnullis parum in rebus Astronomicis exercitatis incredibile prorsus videri possit, cum ui horologio Achaet regis Iuda umbram tempore regis Eetechi et non naturaliter, sed virtute diuina retrocessiisse testentur sacrae literae. At vero esse a hoc non solum credibile. sed omnino necessarium, nulloq; modo miraculo illi,