장음표시 사용
111쪽
A hi videtur vera, ut erubescerem ipsi contradicere: pu' cum est enim initia singulorum assectuum . priivasqι
radices ex ipso cerebro proficisci, quamuis exprimum tur tum ipsi tum actiones eorum in corde, ubi pars ilia auistit animosa. & propterea efficitur ut fletus tum minium illum habeat ex pectore proficiscentem, tu lacrhymas emisias a cerebro, in quo profundus quidam dindor fouet altissimam illam imaginationem, aut opinionem rei tristis.
maomodo generetur fetus . Caput IIII.
itaque ad explicandum modum generationis
. peruenerim, meae nunc erunt partes, ut causae as. 'cr ntur ungularum motionum accidentium circa Betu quae sensibus, aut sensatae rationi cosentiant: iam
enim manifestum est quod dolor a re aliqu* tristi & dolorifica conceptus est prima ipsius origo, ideo cum ana C im intellio& robur quoddam obstistat fetui,consentaneum est ut ad ipsum eisiciendum animus succumbat de romittatur , hinc fit ut magni dolores earum p se tim rerum quae miseriam pneseserunt,&remedij spes vlla non suppetit omnium maxime fletum alliciant,naumul assiciunt sensum&intelle bim, ac utrumque re mittunt, quemadmodum & illa iunt,per quae vehemes. timor ossa invadit scilicet insemita, miseriae, pauperta . us extremae, morbi atroci ssimi solitudinis, ac denique D mortis cum prope videatur adesse: ob haec inquam animi ellicitur remissio, prostratioque, atque adeo pusilii facile plorant, A mulieres, quoniam remissos animos deiicere, & conturbare doloribus facillimum est:
: RIOPterea debemus supponere quod ad efficiendum Ploratum opere pretium est, ut ipsum dolorificuri quemadmodum fieri potest, existimationem attingat,
112쪽
aut imaginationem, atque in ea existimatione, perce Aptioneue coloris fit quaedam sensus, animique seu partium primo sentientium compressio, nam dolor, ut omnibus patet, compressionem, & angustationem parit.&cum dolor fiat, iniucunda pariter atque molesta elscitur applicatio, &suspensio quaedam cum ingenti
tristitia : itaque dolor tum repellit, tum etiam contra. hir. & cum animus talem, tantamque molestiam serr
S: substinere non possit, fit quidam labor, & impotentia substinendi, ac proinde animus quasi victus manus Bdar, A remissus procedit: facit enim illa solutio ipsi dolenti quandam voluptatem; videtur enim dolor illo modo vaporare, & illius non nihil sedari molestiam, ut inquit praeclare Aristoteles primo Rhetoricoru cap. de iucundis, & voluptatem afferrentibus, rem namq; prorsus admirabilem narrat utpote quod flere paretes,
aut amicos res emucunda, ea tamen ratione confirmata videtur clarissim a, quoniam, inquit, videtur illis ante oculos habere quem plorant,& iucundu est recens: Cre illius aegregias actiones,& praeclaros mores, ait enim hoc pacto, Min luctu& fletu est quaedam voluptas, moeror enim in eo est quod non adest, voluptas aute quod recordentur, ac illum quodam modo videant, S quae agebat,&qualis erat,&recenset illud Poetae carmen; Sic fatus flendi cunctis immisit amorem. Sed neque hoc solo, verum etiam illo quia solui conr- pressum, & molestia coangustatum, amictumque iucundum est: sic enim videtur doloris incendium sedati eua oporando, & intrinsecu laborem extingui, cum etenim isti labores in corde fiant, quemadmodum est manifestum, aut voluptate aut impotentia substinendi, necessitateque oportet solui, sarcus cnim stupidum videretur cor ac totum animal vel parum ab eo differret, si videlicet tales doloruni assectus pateretur , & modum lamentandi
113쪽
A mentandi, ac remissionis non haberet, cum autem motus incipiat a corde&septo, necessarium est suscipi ab ipso pulmone, quamobrem vox illa procedit index doloris& intrinsecae passionis animi laborem facientis, ta impotentiam substinendi quamuis fieri potest,ut ab
cis qui sunt soctiores, atque prudentiores hic motus cotineatur, sed in ea retraetione&compressione maiori, ac suspensione animi profunda impetus sursum repit ad oculos,& lachrymae prodeunt citra eiulatum, quod, π aiunt, nequaquam indecens esse sorti viro . nam satis illi .est. vi puerilem hunc motum, M solutam omnino remissionem, quae imbecillitatis.& deiectionis est signum, cohibeat: dolorem vero e magnis rebus cohibere non potest & sortasse etiam non decet. ac propterea eximius Poetae Virgilius cum AEneae sortitudinem laudaret o fatebatur eum quandoque in Iachrymas prorupisse quasi vero solutior motus qualis est eiulatus tales viros non deceat ut lachrymae: cum autem necessita te
C quada hic motus proficiscatur illis praesertim qui molliore sunt animo, utpote minus forti magis flexibili, adique remisso, quoniam eorum animus remisse applicat se illis doloribus. & laborem quendam patitur intrin secum': ideo accedente cum labore spiritus attritione nimium calefacto principio, vel ob id factae imp tentia substinedi, relaxari celeriter oportet: quod enim dolor spiritus compressionem & Iaborem faciat, tum patet scia sui, dum quisque pIorat, tum etiam illud dis D xit Aristoteles septimo Politicorum cap. decimosepibnao ; cohibitores inquit pueroru, M interruptiones ploratus, qui legibus prohibent. non recte faciunt: funi. enim utiles ad augmentum, cum sint quodam modo exercitationes corporis, spiritus enim compressio facit
robur laborantibus, Elare his verbis illud demonstrat,
quippe qui dicit, non esse omnino interdicendum ploratum
114쪽
Α dolor vim non absimilem habeant. Secundo cur plorare turpius est, quam ridere, si laetari, & dolere eodem modo conueniat. Tertio an propter fletum interitus
possit accidere, sicut accidit ridendo,& quo pacto illud feret. Quarto quo pacto fiat fletus, ob insignem laetitiam,icum alioqui positum esset superius illum esse essectum doloris, & qualis illa laetitia sit futura, per qua fletus generasuri: Quinto qui magis aut minus ad plorandum sint idonei, & quomodo fiant illi spontanei
B fletus melancolicorum&desipientium hominu . Sento cur homines alioqui tristes & dolentes sepe cum tacerent non plorabant, cum autem doloris causam volint dicere. & narrare confestim plorant. Respondeo primae difficultati, quaerebatur enim cur fieret ut fletus diutius perseueret, quam risus, fateor equidem illud Guenire ex natura ipsius obiecti,vel causae mouentis, quoniam risus ab inani laetitiat, quae veluti per transitum assicit, generatur; fietus autem a re graui& dolorifica C serio, quae diutius mouere potest: instat enim alta quaedam cogitatio ,&quo magis appellit animum, eo magis displicere consueuit. Ad lecundam dico fletu esse
magis turpem, quam risus, ac minus etiam decentem, quoniam risus non est immediate contra aliquam vidi tutem morum, fletus autem videtur'medio tollere
magnificam illam sortitudinem, quam omnes affectare solent, & contra virilem illum vigorem, quem omnes habere existimant, siquidem arguit animi remissio D nem, ac propterea qui mores instituunt,aiunt fletu esse rem puerilem indignam viro &.muliebrem , animi vi, delicet mollioris, & paulo remissioris; & quemadmodum obiecta risus, &ina nes laetitiae frequentius acci dunt, propterea magis familiaris est illa operatio, a ctioque. cum itaque nemo velit apparere demissus pro
115쪽
1 gentius intuenti patet. Ob id existimo quod vehemen.
ter ac totum simul imprimens gaudium cium amore coniunctum mox spiritum corripit, ipsamque spirationem, & partes illas animosas, quae affatim 1 piritibus vigent, comprimit,ac modo quodam suspendit cum quadam turgentia ad motum itaque cum sensus& spititus velit ob grandem laetitiam dilatari, tum hoc, tum illo etiam quod propter magnitudinem Λ correpti,nem cohibetur, fit quaedam plenitudo spiritus, turba-B ta tamen cum passione quadam conci usa S sentientisi ipsarum partium minutissima prope vibratio, & tu
gens motus cum labore, &impeditus motus cum attritione, propter contrarios conatus, quamobrem motus conuertitur sursum ,& partes ob impotentiam substinendi soluuntur, ac propter conuersionem & retractionem dictam fletus ellicitur, risus enim vult motum magis expeditum M solutum : retractus autem motus secit
stetum quomodolibet impellente gaudio, aut dolore C citra illam retrictionem, quae aut correptione aut alia efficitur cogitatione: quandoque vero tem issior fletus efficitur, aut lachrymae tantum prout causa est remissior, aut animus longe sortior, partesque i pia solidio. res, quidissecti, nec solui valeant, nisi maxima causa ι in.
terdum etiam istis similia quaedam fiunt si misceantur affectus, nempe si gaudium vel plenitudo spiritus cum
admiratione, quoniam contrarie mouent, ac proinde partes illae spiritales patiuntur. An sortasse tibi videtur cum fiat hic fletus, ut supponatur saltem confusa com miseratio Oc passo blanda, interea namq; cum propter amoris excessum miscetur comiseratio mollis, & blam da perturbatio, tum hoc, tum etiam gaudi j magnit do,&spiritus abundantia superant animum, itaque illum blande remittunt, &soluto motu cum retractio.
ne, de passione huiusmodi necessario fit fietqs,M quem
116쪽
admodum mixta solet esse affectio ex molli commise- Aratione x laetitia, aut solutione, & retractione motus, , ita quoque mixta solet apparere actio, nam quida pio rare simul & ridere conspiciuntur, interdum haec vicis per interualla fiunt, prout causae obtinent, atquc mouent. Caeterum qui magis aut minus sint ad plora dum idonei facile est intelligere ex ijs quae paulo superius fuerunt pertractata; cuni enim efficiatur animi romi iso, sequitur eos, qui remissiore, siue molliore sunt μnimo utpote habentes sensoria prima fluxa, & minus pr abusia, esse ad plorandum caeteris paribus magis idoneos, de quoniam calor necessarius est, nam dolor ince dium parit, α caloris tentiginem molestam, ideo fit ut se gidae admodum naturae plorare non possint, tametsi remissiones quaedam illis nant Sc fletus erigies, utpotu inchoati tantum,aui dimidiati fletus quales perterritis
contingere solent propter contrarium conatum, pueri Vero minores natu videntur plorare frequentius, nam
ut antea dixi utuntur fletu tanquam loquela, ubi tu Gmen paruuli sunt, x recens nati, quoniam non habet corporis firmitudinem .sed naturam valde imbecillem . nequeum expedite plorare, etenim fit cum labore. α magna corporis contentione , quapropter illos convius substinere non possunt, hinc etiam lachrymae ab iblis non profluunt aut rarae admodum, quia spiritus co tentionem substinere non possunt, laetus enim humanus est valde immaturus & laxus, ob eandem quoq; rationem valde aegrota corpora, & imbecilliora reddita Raut non plorant, aut obscure, nam propter corporis imbecillitatem spiritus illas compressiones, & corpo reos illos conatus substinere non possunt, senes etiam .ium vel ista ratione, tum quia frigidiores sunt, ac duoriola, veluti corneola ha beant sensoria, partesque ipsas innexibiles, utpote siccitateretorridas, parum pi
117쪽
A rant, minus quoque ad plorandum procliues sunt viri
sortes, quibus aut alta mentis existimatio&affedius vehemensactionis honestae comprimit assectus sensuum, aut quia i unt magis confidentes, partesque ipsas lia bent solidiores, & maiori virtute praeditas. Quidam autem melancolici facillime plorant,& fiunt moesti novi aiunt Vaporum caligine, namque intra corpus nulla
fit aspectio, nec cognoicitur caligo, neque lux& perspicuitas. sed potius humoris frigiditate aliena laedet y teprincipium : cum enim sit affectum ,& frigiditas calorem illius obtundat, timor excitatur, nam calor au
daciam facit, & confidentiam: frigiditas autem in moestitiam adducit & timorem, dissidentiam, ac denique in desperationem , ut quidam sibi ipsis mortem oppotant existimantes se esse miserrimos,ac melius illis fores non sint, quam esse in extrema miseria, vel sorsitan ille humor seu densus & foeculentus vapor facit qua 'dam molestiam primo sensitiuo ,&ineptitudinem cus pigritia ac prope onere, ut perinde videatur sensui esse
oppressum, aggravatum, ineptum, & minime expeditum cum molestia, atque illis esse viros nequam, & ad nihilum aptos: hinc procedunt deinde moestitiae ipso nimirum animo compresso, & adactiones minus expedito, nec adiuuante calore, quapropter illis calefactio iuuat. Postremae dissicultati respondeo, quod soluto in dicendo spiritu, ac partibus illis, quae alioqui contis nebantur , sactoque dolore magis in actu cum explic. D tur & forsitan aucto cum dicendo innotescat & explico tur miseria cora alijs dicunt etiam pueru si velit accusare illum qui in se, violentas &lasciuas manus iniecerit non posse copescere fletum;cum enim propria infamia explicet,& infame se esse alijs declarsti flere cosentaneu est, qui quide nosteret temere accusando, na fictio esset
citra doloxe,& potius cu voluptate & alieno affectu.
118쪽
do, dc a quo profluant. Caput V. i
Um susceptum esset onus agendi de lachrymis,quq
sunt ut accidens familiarissimum fletus, necessariuvidebatur ut quereretur ipsaru qua coalescunt materia quantum videlicet satis esset ad hanc tractationem, &quamobrem salsae sint calidae, quaedam autem dulces,& frigidae: praeterea qua ratione mouerentur in fle- ntu, unde M quomodo profluant, & quapropter alij alijs
magis abundent; multae igitur conspiciuntur humidi. tates in nostro corpore similis omnino conditionis , Mnaturae, quemadmodum est sudor, urina&lachrymae: iunt etenim aquosum pariter corpus, & salis non nihil habent, quapropter debemus animaduertere quanda. partem mixtam esse cum sanguine magis dilutam, quae omnino a calore euinci non potuit, eaque ex petulentis, esculentisque generatur, utpote illorum parte ma- cgis aqueat illius autem fluoris N excrementi, partem quandam magis foeculentam affatim genitam in hepa. tis coctione, animalis natura per rhenes expurgat, ne sanguis adeo impurus ad cor perueniret, quod est pars praecipua primaque sedes vitae, neve sanguis sortasse prauus, Ic morbosus efficeretur, vel ineptus optimae . nutritioni: relinquitur tamen non nihil, ac pars longe tenuior, & magis sincera propter sanguinis penetrati nem ad partes angustissimas, tum etiam ne sanguis irse forsitan concresceret; si quidem hoc serum tale quoque ossicium praestantissimum habet, ut mixtum san- .guini una cum calore naturali prohibeat quin minus densetur,&concrescat, eadem substantia se rosa tande inepta nutritioni ob suam tenuitatem, modumq; Om-
nem substantiae deponitdr in singulas partes nostrii corporis,
119쪽
A corporis, M sacit quandam irrigationem in eis. ne scritate nimium arescant, & tabidae fiant: ijs enim opus erat nutrimento, dcirrigante quopiam hia more, hoc hinmidum plane corpus est illud, quod misso sanguine segregatur a parte magis fibrosa,& terrena, quod ubi separatum fuerit, id extinctus proprius calor statim con crescit sanguis, hoc est etiam illud, cuius vitium non raro accendit febres, & sapor proprius ipsum degustanti ostendit humorum malitiam & prauitatem, si nimiruB qualis est sanguis dulcius, aut ratione putredinis & extranei caloris salsius appareat, quemadmodum optime illud docebat Aristoteles in libris de partibus ani malium, hoc etiam sero natura utitur potissimum a d Wtilitatem partium, quae iugi aguntur motu, & in ipsis pro maiori parte deponitur, quapropter videmus illo plurimum abundare corpus cordis, nam valido, Mperenni cietur motu: huiusmodi enim est aqua, qtrae in 'Pericardio continetur, S essicitur illa segregati, respo-C dens separationi,qus fit in hepate ad ipsos rhenes, quoniam cor suscipit sanguinem ab hepate non satis elaboratum, & propterea in illa actione, quae est postrema' concoctio, persectioque sanguinis calor cordis segregat etherogenea, & plurimum serosae partis in inuolucru eius deponit, quod Pericardion appellarunt, qua perperam n6nulli existimarunt fieri ut pluuia . ex vapin re sanguinis,non saecus etiam humiditas eadem etsi nosola reperitur in thorace. & pulmone, pariter etiam in D cerebro, & in ipsis oculis, sunt enim in continuo motu & humectationis perpetuo indigebant, & quemadmo dum oculi,ac cerebrum natura erant corpora humidissima. propterea debebant humorem plurimum habere, M oculi praesertim. utpote quod qui ratione teria peraturae motus & propriae functionis humidiores esse debebant. Cum itaque pars ista serosa sit materia lachry
120쪽
marum rationi consentaneum erat ut essent salsae; vide Amus enim quod pariter sudor, urina, & aqua in peri cardio salsedinem reserunt: hoc etenim corpus indigestum est, atqui indigestum omne excrementum a calore diutius pa Tum, re a dulci potissimum corpore s paratum, salsum efficitur: oportet autem hoc a dulci corpore separari,& illo modo pati ab actione caloris.& siccitatem concipere , nam serositas recens misso sanguine sub dulcis apparet, de pene insipida si corpus opintime se habeat, aut sanguis non sit morbosus, ea vero B pars quae in pericardio continetur, cum separata sit no omnino est expers salsedinis: sed quoniam a calore va, Iido non nihil digeritur, & superatur excrementi natura, propterea minus salis habet, aut sorsitan etiam mixta cum potu lenta materia, quae per arteriam descendit eam enim ebibit cor potum nimirum e pulmone su- gens, ut ait Hippocrates in libro de corde. Sunt autem . ex genere lachrymarum nonnullae dulces aut insipidae,
& frigidiores ad sensum, quales profecto sunt illae, quae Cin morbis profluunr ex redundante pituita, quod senibbus potissimum accidit, qui pituitoso excremento ra tione frigiditatis abundant: ipsa namque pituita d ulcis est, & frigida ,& quandoque magis acutae sal sio. res apparent, aut salsae S se tosse humiditatis admixtione, aut putredine, ex quibus sequitur, temperaturas humidiores magis paratas, atq; uberes habere lachrymas: itaque mulieres oculos dutaxat exterendo lachry- mulas prosundunt, expressa nimirum per eas carunc; Dia illa, quae sub angulo latet maiori perpetuo humo ris plena: ea enim viam obstruit, & sua laxitate descem dentem. stillantemque humorem concipit. Qu' Vero ex parte plorantium lachrymae prodeant, siue ipsarum
materia, quomodo etiam profluere possint. non admo-