장음표시 사용
161쪽
E T v1GILIA. Is IA atque conatum illum deponit, somnus est. & non absimilis remissioni eiusdem bracchii atque ita principio sensuum quiescenti caetera consentiunt sensoria, Vel :tiam si quidpiam agant se illud agere non agnoscunt, quia sopita est ipsa facultas animaduersua, dc cunctis prospiciens persecte, idemque fieri si quaepiam maiorialis substantia aggravationem pariat ut vel ipsam faciat conninere & remittere ipsius vigorem atque intentionem, aut aspirationem illam intercipiat, cohibea it que, hinc est ut merito post laborem somni essiciantur. atque post animi quosdam defectus, & spontaneas lassitudines, hinc etiam est ut quicunque cerebru habent minus firmum, sed laxum quidem illud atque ob aesum ad somni dispositionem sint cperis paribus magis procliues, somnus ergo est quies, coinpressioque animalium facultatum pe quietem & compressionem primς Partis, quae primum appellatur sensitiuum ac principium sentiendi,si quis vellet substinere nequacuam si fieri sensationem per emissi ionem spiritus animalis no cogentur utique, ut alias explicaui.
Proponuntur nonnullae dubitationes, ac dis- soluuntur. Caput VIII.
QVaeruntur modo nonnulla quorum explicatio maior erit totius quaestionis dilucidatio' primu quod quaeritur, est, an dormiente animali impediatur influ. xus virtutis animalis ab ipso cerebro in subiectas par tes, nam si non esset praepeditus, mirum quin aliae par, tes in somno sentiant,&motui proprio singulae suffciant; si vero est interceptus, sequaeretur manum dodimientis, aut pedem nullo pacto esse ad sentiendis idoneam, postquam sensus harum partium pendet in esse conseruari ab illa prima, sic enim videmus fieri, si
162쪽
pars aliqua sit paralitica, &a poplectica certe no sentit, AM forsitan est expers motus, cum cerebrum virtutem illam non impertiatur. Secundo an illa quies ,&uacatio primi lensitivi sit spontanea uel naturalis. nam si esset spontanea, possemus statim dormire cum primum in mentem subiret dormirendi desiderium quemadmodu motus bracchii, quia spontaneus est,& quies illiussi mi I iter, cum primum nobis placuerit, movemus ist um, aut contra submittimus, ut indulgeat quieti, si uero est naturalis utique non possemus quandoque exar abl trata captare somnos quemadmo dia sep e tacimu M. Tertio si somnus est qtiles leni tuae. ac motiuae partis animaliu, uacatioqi potissimu primi sensitivi per essentia quamobre nota dicimus a poplenam, caros, syncopes. ω similes affectus esse pores t sunt enim similes quindam primi sensimul uacationes. Quarto quomodo fit ut dormientes nonnulli, quemadmodum diximusto ra quaedam uigilantium obeant, ac postea illorum non sint memores, somniorum autem prope omnium pos- G sunt recordari. Quinto quamobrem dormituris custi primum cunctarum partium connivere incipiant,&graueatur ueluti onere resa, ac si scim nus illi, oeulis ps
porem somni non nunc 'am restinguat, cum alioqui ipsa per fetagiditas potius somnii quam uigiliam alli. ciat, utpote quae immobilitatu &pigritiae momentum conserat .aCromor em. per se indacat. Plo solutione primas ei sicutiatis recoletidium est illud Aristotelis di. Dinina quo desieriam cst. tinus re sens otium primum una quod uel incertummilainst latiusti pse,uli Ioannes Gra-maticus, spiritus enim est sensorium conum une,&derusus qui in eo continetur dicitur communis, qui tu par ticularibus quibusdami sensoriis applicatus fit uariu&,
ae in . principe quadam patre tanquam p rima rio in si ru- i i ae mento
163쪽
A fhento est sensus princeps; ideo qua mitis missi, essen sensoria satis esset ad comprimendum ea sola complessio illius primς particule tametsi nullo modo a spiratio
esset p pedita, nam satis est esse impeditam aut inter reptam eius animaduersionem, & suspensem omnino promptitudinem illam ad omnes applicationes, acutigorem eius esse remissum, uidetur etenim somnus proprie tanquam. remissio & uacatio primi illius sensti ut, aut quies hinc ergo fit ut totus homo siue animal tota dormiat aut uigilet, sentiatque, & quamuis una si pars quae videt,animal tamen dicimus uidere,animal mouete pedem, hominem mouere bracchium , ipsum enim mouetur, mouet autem homo per appetitum M pro
priam sermam, est autem illud principinm sentiendi I
quemadmodum si poneremus telam aranearum tota esse sentientem &'ueluti animal unum, araneam uero
in medio adesse tanquam in centro & principio, prosocto si medium' illud sentire non posset, caeterae quoquec partes sentire non poterunt, quoniam singulae consentiunt eidem principio, quomodo enim totus sensus expeditus erit, si principium ipsum in expeditu maneat
quo animal totum vere sentiens est, atque cognosceris,& caeterarum partium, motiones, alterationesque suscipiens ,& recte diiudicans, & respondet huiusmodi cons Ensus pro ratione affectus illius partis, quoniam s leuis est copula, & quies, vacatioque non nimis alta, certe leuissimus torpor efficitur aliis partibus,si vero malo D ri ex causa altius comprimatur, profecto torpidissima, S: pene sensus expertia fiunt alia sensoria, possumus otiam fateri nequaquam solii tum esse& expeditum illupraeclarissimum influxu sensiue lucis ex cerebro in subiectas partes, nunquam etenim fit nisi illo vigorem obtinente i&substinente vigilem intentionem, quem ad modum neque neruus particulae dat motum nisi intenia X 1 datur,
164쪽
datur, non saecus itaque ipso flaccescente cerebro mo Atus aufertur ab alijs partib us, x sensus etiam illatum ei, vadit ineptus. Ad secundam respondeo somnos varus modis allici, saepe enim violenta est quies istius, & proditer naturam a causis nimirum Praeter naturam a genibbus excitata, quemadmodum nunt somni morbosi: in. terdum naturaliter obtingunt pomaborem vigiliae, in. terdum etiam nostra cupiditas & deliberatio momen.
tum ad somnum habet valde opportunum, sed propterea non est quies omnino spontanea, qualis utique est Bquies bracchij, aut cruris, habet enim ad illam quiete
absolute imperium appetitus, pars enim quae motum habet voluntarium, potest captare quietem, cum priam ii in mente venerit,& cessare ab illo motu, possumus tamen nos indulgere quieti, connivere oculos, suspen. dere omnem actum applicationis, corpus ipsum remittere, atq; intentionem corporis deponere, hinc vero soquitur paulo post ipsius cerebri demissio, vacatioque,ca enim non statim fit, quia spiritus eius conatum sub. Cstinet uaque agitatione dc motu conico non vult diamittere actionem propria, gaudet enim quadantenus motu, ac nonnulla 1 olent esse impedimento, nimirum cogitatio alicuius quod avide moueat, imaginatioque non iniucunda siue etiam necessaria, sollicitudo, & crura: spirituum agitatio indefessa, vigilandi consuetudo. S: delectatio, de multa eiusmodi, complura igitur no. stro occurrunt appetitui, ut propterea non statim possimus captare somnos, cum accesserit cupiditas, nonnul. Dii vero, qui cerebrum habent mollius &quasi flaccida minus scilicet firmum & laxius, siue etiam humore essectum languidum S tanquam onere pressum, ij qua primum in somnum deferuntur citra ullam resistentia, nisi voluptas vigilandi essiciat ut cerebrum non dimiditat stram iucundam intentiouem,nam vicissim utraque iucunda
165쪽
A iucunda est: sed dices quomodo potest cerebrum con niuere si perpetuo respuat aut saltem mouetur constrictionis quodam motu atque dilatationis propter mO-
tum arteriarum frequentium exurgente nimirum subsidenteque spiritu 3 Respondeo semper ipsum illo motu cieri, sed tamen in somno ipsi accidere sicut homini compresso, qui moueri posset obscurius,& minus absolute, ac expedite Ad tertiam dico primum hoc sensitiuum multis modis assici posse, sensumque ipsum
B comprimi, ac facultatem animalem, primum per mo dum quiescentis,& quietem captantis post diuturnam vigiliam, omne namque nimium laborem parit,s cundo potest comprimi ab aliqua causa cogente omnino praeter naturam, tertio secundum modum quendam medium: quicunque in naturales sunt, & a causis praeter naturam geniti varia & propria suscipiunt nomina, cum etenim causae sint diuersae, affectus non consentiunt, itaque nec proprie somni debent existi-C mari, neque enim omnino excitabiles sunt, sed impotentiae quaedam vigilandi: reliquae dispositiones sunt somni, hi quidem altiores, illi vero minus profundi, respondet enim affectus ailectui, & consensus princi pio. Sed dices, quamobrem visus minus agere possit
in somno, ac per eu minus expergisci valeamus, quam per alios sensus, nam tametsi oculi essent aperti, obtein tamen illis oblata non cognoscunt, attamen cognoscere deberent, quia facultas non est retracta, & in- D strumentum erit bene affectum, per alios tamen sensus
expergisci possumus. Respondeo. quod istud fit ob
varium modum, quo mouent obiecta, siquidem visibile mouet spiritualiter tantum,& leues.sunt eius alterationes a proprio obiecto, itaque non stimulat sei sitiuum, ac propterea maiori eget conuesione ad se irsum i ta attentione videntis, repugnat autem sopitum animal
166쪽
animal esse conuersum, intentumque circa rem visib, AIem, S quamuis videretur se videre, nullo pacto ipsam animaduerteret, quia sopita est vis princeps, quae est
principium totius sensus ac facultas per 1e animaduer-siua, caetera autem sensibilia mouent vehementius Mstimulant; igitur possunt excitare, nam somnus 6c vox alia impellit membranam, quae est in concavo auris, d facit bombum in capite; cauum etenim est, itaque facillime partem illam sopitam excitat. Ad quartam di co eos homines qui a visis altius assiciuntur, aut secum stdum naturam, aut ex vςhementi occasione, vel potius consuetudine, quales potissimum sunt melancolici, Acuris circumplexi talia per somnum faciunt perperam stimulando. nam vehemens aliqua imaginatio in somno, quae somnium est, dum vehementer imprimit, tametsi rudis iit & intercisa, in expeditaque potest mouere corpus ex illa occasione, Mapparens illa necessitas, vel impetus validae imaginationis suadentis vires intendit ad motu, dc actionem imaginatam, quod sensum alio- C
qui magis reprimit, sed quia principium illud animi
non erat expeditum, S per vim valida: imaginata onis intercisae magis ab omni alio eaerran eatum, eccompressum utraq; ratione, sciivcet somni . cici elaemoniis ima ginationis, propterea se illa agere non animaduertur, neque memores esse pos uni eorum cum serni vigiles, nostis enim nos esse.illorum memores, quibos fuimus, intenti, Q animaduertimus cum obtingerent. Iunca u.
rem alti semus erat sopor,& mens tota in aliud quid pia Dcor Tersa magis comprimitur minus est expedita, itaque cum nullo modo ammaduerterent, quae agebant noli i ii anu recordari, quia si animaduerta sient, deiiutille iit Hi q. , , ac si qua adoque finiat memores, dicunt se soni iii ade, non aute egiste, nam imaginaetionis pos . sunt rς cordari cui incussabcbant, aditionum vero non
167쪽
A possunt quia quod agerent nullo pacto animaduerte
runt, nani ei iam in vigilia si alta inuadat cogitatio in itineres eogitamus quidem Muna incedimus, record in ut eorum quae cogitabamus, sed incessisse minime, quia ribri animaduertebamus illum molianva ut alias huiusmodi actiones, somnioris in vero nis sint admodum leuia& celerius obtingentia, nec alta nimis compresso ut plurimum recordamur, quoniam intrinsecis
illis pliantasmatibus quae sibi praesenti aiunt, tametsid ex incit in expedita ob dispositionem indebitam instri meriti potest incumbere. Ad postremam dico ipsos m lo; esse cerebro consentientissimos, hoc enim sensoriunt ni vicinissim uest . tam etiam solum sensoriora
omnium mouetur assidue, quapropter instante somno de cerebri qliadam remissione atque pigritia, confestim pigettimus fit oculus i de ad motum ineptus, itaque Videtur sibi esse onus sic palpebra uult connii aere, ac ui detur suom ei onere grauari instium eruis' scilicetiad C motum enervatis ob consensum principii& uicinit tem, cum autem frigida ibi nitur, quonia totus aqueus est & contactu illi, gaudet, sensum aperit, mouet. .
Explicatio' in particulari quomodo sitia gula alliciant somnum, qui in is ad somnum sint procliues. Caput VIIII .
D T. Iritamis ab lutis.consequens est ut quomodo sin. gularitagii in particulari somnum alliciant, explicemus: primum igitur ex lassitudine, quae ob diuturnuperuigilium contrahitur, adesse oportebat istam somni tralationem, S quietem ac uicissim utrumque, namomine nimium est obnoxium eum isti turalis sen i us uulsensitiuum ipsum est propter uigiliam labefactatum,
168쪽
quietem expetit alioqui necessariam vis eius submittb Atur ac fit accescit. 8 ipsum sibi ipsi videtur onustum, mnus inquam molestum ,& pigritia fit, itaque somnus
obrepit, dc corpus totum decumbit, primum autem
ob id caput reclinat. Eodem modo post labores som. iii contingunt, nam lassitudo facit debilitatem virtutis& omnium instrumentorum. ac denique vigilandi, Mgendique amplius molestiam,si forsitan quandam impotentiam, primum itaque motus ac sensus instrumentum, quod est sensorium sensoriorum, & instrumentu Ainstrumentorum ad motum inquam pigerrimum fit&quies ab ipso incipit primum,sensus enim ac mouendi agendiq; facultas una dc principium dumtaxat unum,
non aliter ex balneo, quoniam dissoluit plurimum, Mimbecillitatem parit, itidem ex quibusdam animi desectibus, qui celerem lassitudine afferunt, quanto enim celerius fit, tanto etiam pigritia maloi & serme vigilandi impotentia procedit, eadem ratione sudores quidadia retici, quippe qui non modicam imbecillitatem, CBc lassitudinem afferre possunt, & spirituum praesertim
resolutionem: consentaneum igitur est. vi vigor qui potissimum e spi ritibus dependet, saccescat, ac primum ipsum principium, primumque instrumentum graue onus sibimet esse videatur ,& impotens ad substinendos vigiliae conatus, tametsi alias essent sibi gratissimi. Somni quoque a vaporibus fiunt, ac prauertim ab assumpto cibo, & potu, nam replent caput & calorem spiritumque extiirbant, itaque cerebri vigorem eneue Duant & com pressionem faciunt, ae sigilandi fastidi n m. partim etiam meatus ipsos obstruunt, ut fastidium hoc magis subcrescat, itaque somnus non immerito cient, id itaque in febribus fieri soletaearca accessionum inbcum vapor affatims plurimus sursum respirat ad ca, ut, pariter ex vini kinu, Mi rebus aliis vaporem emittε
169쪽
A tibus copiosiorem, nam sedem illam animi praestante comprimunt, & replent, pariuntque fastidium vigilam di, cum reddant illam inexpeditam ad actiones obeundas, & vires eius enervent, solent etiam vapores ibi in humorem conuerti, ac partem eandem irrigare ut pluuia, aut ros, sola enim multitudo prauertim in humido loco facit densationem, de humoris generationem, sicut in alembicco, Moperculo, humor autem facit a Pgrauationem & obstructionem, ideo parit pigritia, B & vigilandi ineptitudinem, itaque in ebrio nisi soluan'tur crapulae, somnus semper perseuerat. Pariter etia humores tum coprimendo, tum aggravandinobstruendo& eneruando per mollifica tione somnii alliciunt, quia videtur ob id cerebruesse sibimet onςri, Sc vigilare no posse, quia non est expeditum,& robur eius refractum, illi vero si in partibus sentientibus fuerint ut tristis sensationem aut distendendo, aut pungendo, rodendoq; faciant, vel quomodolibet alias dolorem pariunt, si veC to etiam in cerebri substantia non exigui aut ibi solu, acres tamen, mixtam generant affectionem ex somno es vigilia, nam aggravatio, obstructioque x enervatio illius visceris soporem parit, siue in somnum delationem, eroso vero& punctio, aut mordax calor parit excitationem sensus, quia vellicat, Bd stimulat perpetuo, in hunc modum sunt illae lethargicae phrenitides S coma vigil, dc variant affectus secundum magis δc minus prout alterutra causa magis obtinet. Ex compressio D meningar non est mirum si somnus fiat, de ille quidem altissimus, seu potius impotentia vigilandi, quia cerebrum Velut onere pressum, inexpeditum est, de conatu illum alacrem refugit ad vigiliam necessarium , sed vires submittit, & prope enervatum decumbit, quando que etiam solum vestigium, de nota compressionis hoc
idem iacit, quoniam pro eodem est, ac si materiale ali-
170쪽
quid actu semper comprimeret quantum ad sensum , A& hoc perseuerat quousque pa ilion is haec soboles non
erit extincta. Frigida quoque omnia soporem allici ut quia sensus immobilitatem & pigritiam faciunt, atque omnino vigilandi ineptitudinem stuporem asserunt, aut torporem modicum qui somnum facit in cerebro, nam maior torpor maiorem facit affectum. Ex molesta lectione somnus allicitur, quia facit in anima taediosam& mol estam applicationem, unde fit molestia
vigilandi & sentiendi quamobrem pigritia fit sensui,& B
pretessertim sensorio primo, cuius ossiciu est singiesis pro ' spicere, Manimaduertere . Amplius ex suauissimisso. nis& harmoniis, quales per fabulas produnt suisse in mari concentus Syrenarum iucunditumos, quoniam blandissimi soni demulcent aures suauiter, ac totum cerebri sensum, cauum enim est, & conterminum auditiuo, quapropter in illa blanda, &1baui applicatione quasi manus dans recumbit, ac requiescit, itaque fa cit delationem ad somnum, quemadmodum apro ac- Ccidit habenti crassum coriu. 5c sensum eius minus at crem S insolentem gaudet adeo prurigine , ut totum 1 e extendat, A recumbat,& decumbente totius conatu somnus illum invadit, somnus enim ut quies est, atqui per sensum auditus magis appropriate allicitur homini, quia suum obiectum blande mouet, proximum est cerebro illud sensorium,S minus distrahit videturque cerebrum intus afficere, ut superius dicebam, quietem amat,& fixionem blandam, qua muis etiam calores sua Dura somnos mouere eodem modo soleant. Vidimus praeterea motionibus quibusdam, x sonis minus blandis somnos cieri, quemadmodum nutrices suis infantulis saepe illum accersunt, eos namque in cunis positos aequabiliter mouent, & canunt parum suauiter, aut sin