Erotemata in Physica Aristotelis

151쪽

AvscVL. LIB. ILproportiones. Adeos non minus quam in mota secutidum locum ii alijs etia speciebus, perpenditur ratio

proportionum eadem, ut alterationibus,ragmentis, decrementis. Sed de his salsi. Nunc ad primum motoa rem,omnis frerum niticipium,Creonseruatore, primums rerum uniuersitatis mobile , quod coeleriste corpus omnes arbitrantari hac d utatione proagrediamur. . MOTUM, PRO EO UT PHILOscaphi quida praesertim Aristotelis sectatores sentiret essesempiternum,stmperfuisse .se,semperi; ore. Quibus probatis,

mundietiam demonstrari aeternitas existimaturi CAPUT SEXTUM

Noto quidem hac tractatioe quisqua me eg

ristotele facere arbitretur: Nes enim huius desempiternitate mundi uel probare tentiam possum,uel argumentis istud asserentibus niti, eisdem confidere,csi de tota re ista iso ratio quicquani iudicare, insolentius Ayputare,se des ac religio potiores habere partes debeant mens enim nostrabbrum contutuqu/ioccoecata assis sepenumero rationibus ais augmentis implicatur, ueravis cernere nequit,quod cum alijs,tum praesertim Aristoteli, Metico nimium Experiau immotice ingenio suo confis

152쪽

que ipse bi Aristoteles tantum tribuere,aut arrogare debet,ut in tantarum rerum indicio humana fretus ratione fusti no potuisses se arbitretur , cum perinde ut de aliorum ingenipata des o elii pronuntiare ali

posit omnibus d uersima,certifimus illi philos pho uideatur,nec queriet de eo aliter posse co siluere: illus uero omnibus mortalibus sententias insitas,non semel aut bis,terae,s d infinitissaeulis easdem recurrirere,er quemadmodum mundus sempiternus, ita opi 'mones hisceueras perpetuasque existere, quibus omites hominesassentiantur, quibus mentepraeditus dis sntire nullus posit. Ex Fibus nata cr profecta haec Aristotelis de perpetuitate mundidiθutatio est,qua cuiusnodi sit,deinde sumus explicaturi, nuncparum per causim fidei nostrae contra illum suscipis stes, leo re helytis argumetis credat monebimus, potiusq. quod non nouit,credat, quam argutijs eruditus, des rebus diuinis balbutiens eipsum insummam perniciem praecipitet. se Aristoteles etiam exilia inquit Crnumero pauca admodum esse, quae de rebus diuinis in tequamus, o delim quidem paucitate quaerendum

153쪽

AVscvL. LIB. IL Unobis non esset, si ratio nostra in maximis de diuinis, finis rebus non laberetur inscitia, non imbecillitataeaecutire non uerisimilitudine interdum circumueis

niretur. Ebviue impietatis progresi sunt quidam, ut ne ex materia quidem secunda Deum efficere quie,

quam posse exillimarent, nisi prius quinuaturae quidam,er prope nostrorumsintilis architectus ustra mento alterationum, cereasti' ac dolmellis quibusαdam praesentem materiam expoliuisset. Quam ne Galenus quidem insaniam ac phrenesin, tametsi meis dicus, π morborum, excepto illo imo, percura opomnium, effugerepotuit, qui protinus ex materia

qualibet,nonquidem homines aut epos, ed ne pilos quidem ,er eos bre fimos paucifimosque architeridiari Deum optimum maximum posse arbitratus est, . cuius haec verba sunt: Igitur quoniam pilos in palpe, Galen. Zebris melius erat aequales esse semperer magnitudincuse partia er numero, ipsum quidem uelle hoc dicimus,flos aut corporis Onfestim fieri. Neque enim etiamsi missici stellet hamani. Os tales seri, ferent, si es cute molli nascementur. Hactenus quidem hac in parte desipientem Galaanum, ridiculaque dicentem audiuimus. Absit enim, absit hoc inquam, ab influita potentia, ut quod meridicus isse cogitare quale fit non potest, ipsa nec facere Didem, aut praestare ualeat. Quas philoat sophorum praestigias cum scilicet de rebus illiu

154쪽

mοῶ no secundum fidei nostrae praescripti; statuvo

libenter imitantur, adeoque in hisimitandis gestire, ses ipsas efferre cernas quosdam,no tantos quide philosophos,quantos haberise expetunt, cuistis intercterio intellectis philosophorusententi',amplius pam uulgus hominus inreuideri uelint.Sed de bis satis a quibus de mundi aeternitate fidem facere nobis Ari)toteles contenditargumentis, cuiusmodi unt, didismus. Et eorum quidem uia duplex est , prima quae ratione temporis,alia Pae ratione perpetui motus Hie ditur. Propositiquidem huius ex tempore petita ac sumptaatalimenta,properi hunc motam constituo

tauidentur. Etenim aliquadosa si generatim mundus, euprius iso extitisse necesse est: Omne enim quod generatur,prius non fuissee, nemo est qui ambiagitratueronim nonfuissequidpiam, neque intia ineque dici ne ratione temporis potest. Prius enim

fuissee uel non fuisse,nihil aliudquam tempore praetoritofuisse,uel non fuissesignificat. Tempusitas, nocreato mundo,necessario intelligiboc modo uidetur,. RS temporis notis animo deprehenditur, motum etiam antea quam madus effectus es fuisse oportet, quoniam ut priore libro demonstrauimm, natura temporis sine motu nulla est,motus uerosine mobili non est, mobile aut quodlibet ab alio mouetur. Quemadmoduitas tempus semperfuit, ita motM mobile,motors semper extiterunt. e ex motusumiturprilandi

155쪽

AVscVL. LIB. II. mraetio multiplex,latiusque patere quam ea quae ex teriapore describitur, mihi uideris,let,illam tamen in pauca capita conferam, clim in his diutius immorandum non existime,quibus fidem adhibere periculosum uia deatur. Motum quidam semper fuisbe,quidam incepisse aliquando,cum omnia sempiterna quiete prius torpuissent,nonnulli,ut Empedocles,uissitudinem perapetuam motus Cr quietis in mundo extitisse semper asserunt,eums ut mundum ipsum occidere, ac demarenasci infinitis uicibus perbibet.Prioremsententiam Aristotelicis uuntur, posteriorem Anaxagoras, qui ex infinitis corpusculis insecabilibus aliquando amentesuprema,ita enim Deum ipse nominat fabriacatum mundi corpus statuebat. Platoni quidem etiam mundus incepisse uidetur quandoque, interiturum

autem nunquam. At enim ut motus aeternitas ab Ariastotele, ita mundi quos perpetuitas isdem argumentis asseri defendique posses ortasse uideatur alicui non

christiano ο quorum uis atq; robur tantum existimari non deba,ut fidei nostrae ueritatem ulla ex parte labefactare , insolentivis arguere ac immoderatius uideantur,contra quae copiosius aliquanto atque uberious uelitis instar Christiani dimicabo huius libri ultiomo capite, proque uiribus inviiij mei decertaturus sum: nunc quibus ipse nitatur argumentis proponered e cretum mihi est, deinde pers quaralia,quaeliis .s ni absint, deprimo motorescilicet uius modi is et qua

156쪽

cOMPN.EsPHYs L natura praeditus t. Motum tempore primum,ita scio licet ut eum nullus antecesserit, designari non posse, his prope argumentis constat, Paegeneratim a ra tione rei motae ex mouentis facultatis describuntur,

quorum utrius, duplex esse ειναμ i et statui positi

Prioris quidem unum genus potentiae est, quando id quod potest moueri alterius est flectet, quὶmst cumactu moueri dicitur. Alterum, cum idem numera in mobile est potentia ,quod actu etia moueri statuitari Prioris quide motionis ratio in tribuη statuitur,gene ratione scilicet, cor ruptione ,er motu secundum Ioacum corporum inplicium. Eqridem in his quod inpotentia est,idem cum eo non est quod confiequitur,

sue forma quaepiam fue motus νDium actu seqqi

dicatur: Vt in generatione Amplici id ex quo gen ratio est, idem cum eo, cuius generatio existit, mis nime habetur:Nam sterma ex quo generatur animal quoddam, ipsius generatio hoc modo, cum animal ex eo efficitur,dici non consueuit, ut eandem substantia rationem in perfecta generatione retineat. Motus enim sne quo generatio nulla constare potest, ut a,

teratio, in diuerso subiecto est, finisque paulo post

eiusde in alio subiecto:Etenim in spermate motus existit, motionis autem terminus forma animalis est.

Quod quidem moueri potest sternia dicitur,finis est 'Dios motus animal perfectum,quo in loco dua3suri flantius cer

157쪽

' stantiu cernimus, uarum una posse moueri dicitur altera cuius restectu proprie generatio dicitur interinini ex quo potest generari, sterina nonren habet, istud uero quod generatur, animal nuncupatur. mocirca in generatione recte putatur aliud esse, quod sit

potet tia capax generationis, aliud xero ratione clia

ius res actu generari dicitur.Haud di imiliter in motu corporum simplicium ratio haec constitutu videis risolet: Ona enim fissum aut deorsum moueri posse se dicuntur, non ad ea ipsi, q*0rlim is motus proin .. prius est,accolimantur,sed erex quiblis generantur: Potentiam enim, qsta posit sursum moueri, Cynon actu moueatur, ignis pro natura sua plane nullam obtinet,quam ob causam, potentia haec aerem, ex quo ignis generari potest, respicit. Omnino enim Suis. Di hae ad motum,quo elementa incitantur,alluisque leuia ac grauia corpora, non restectu horam e actu moventur corporum dici, sed perpetuo ratione aliorum, seu specieseu accidente quopiam ab his diuersorum, nominari consuerunt. Ita enim

putare solemus posse aliquid sursum efferri , simul

ac ex eo ignis fiat,ut aerem sursum erumpere, prootinus ut in ignis naturum mutatus fit. Itidem gran .

ne deorsum cadere poscis quod i fumi graue efficiatur:qgum primum enim grauefactlim genera

158쪽

tum est,sed confestim atq; e uestigio defertur :proti

ms cimii ex aere aquas uti, non deorsum potentia, sed actu movetur. Ita quos potentia secundκm acciridens in eisdem perspicitur, cum inquam grage posse deorsum decidere, non uero actu cadere,quod imperidiatur, dicunt. Posse enim cadere, non rupectu lapidispraestrum, sed impedientis ratione existimatur, quae quidem naturalis potentia non reputari,s dui

lenta omnino Cr coacta debere uidetur. Ortanquam Ioanni Philopono quies, adeos; potetia haecad motu, istiusmodi, naturalis, no autem uiolenta uideatur,eius quidem sententi quoniam uera non est,hac in parte hon accedimus. In motionibus reliquis, quod moueri potest,et quod moueatur actu,numero eadem esse, tum insulsus nemo est,qui non intelligat:Eadem enimoqua γε posit calefieri er calefiat censetur,homo que idem qui posit moueri Cr qui moueatur. Hacte trus quot modis posse moueriquidpiam dicatur expliis chirnus,quorum deinde usus nobis aliquis erit in eadet tonstratione, qu i philosophi in uniuerso genere motus,primum, secundum templis,nullum dari motum Uignaris posse arbitrantur. Dico autem primum mήm te'pore eum motum, quem nullus antecefit,ita ut iurimus finita quies ante hunc extiterit. Primus uero naturiolus dis ra motus, non autem tempore dicitur, qui perfectis r. one ac nobilitate praestans reliquis in ordine moα tuum praecinus habetur, ut is qui corporis coelim

159쪽

Avs CVL. OB. rL σε iis proprius est , qui tempore etiam netae imitanes ultimus cum sit, infinitus dicinecessario existimatur Proinde molientia quos ipsa distingliere no mae mmac di tationem propo sitam puto. incae traPidem motumfuntquaedam eodem modo re promvμβemper agentis, tomnia ea sue natura pro me emere 'rtur, Femadmotam calida semper caqMiem secun inseseefectiones proat, tametsi

mentequopiacontrariaseu procrearepollini, uti Figida calorem inter tam in corpori sexcitan coalida vero cor s ypenumero frigidum esciunt. sint alteriuς generis Ham, non ad unum contrarium effectum de nata,ut uis mgnoscendi,Cruolantatas,Parumlitris contrario messe censetur. Nam cognitis eadem σμήσαgriexistit, uoluntas etiadio malis appetitionempraestarepotest. Histra d

160쪽

dimentum in re mobili tolleret, aut qui mouens prom pius admoueret: quos ut primo constituto,in rei' prior aliquis motus asseveretur, qxod quidem et: e re omnibus recte assurdomum uideatur. Prime .i

Primo e1i Pem pothesis statuit,prior motu quiliastituto via, quit Elf res mobilis haec movenssuirtus aliquando tu euoad te non existentes generata fuerunt, ante eum quemn

l potbest, imumstatuit alium fuisse,utriusq; mobilis

tΘfore vio stilicet aloe molietis generationem ac procreatione, hiri siemsedi dubitabit nemo:generatio .n. Ine motu constare nulahu fh lo pacto queat. Si uero res mota una sterna motorseediti aeternus constituantur,tempus uero quoddam primu quo motus coeperit,prius uero quies infinitu antecesse

se reedatur,necesseefuerit, me hercles nulla licio

eris causa praetereastatuatur, ut mobile istud corpus proportionem eandem ad motum er quiete habere dicatur. Mollens enim, aliter equumouet,atq; in hac quiete infinita,non habet:quare net mouebitur nesquiescet,id quod moueri dicitur.Eqaidem non mouerabirer, cum mouenserga mobile fecim no se habere ui*deatur,at, in quiete se habebat. No quiescit vero,quoniam pothesis moueri illud asperit. Vtruitus igitur' Cr motus et quies aberit,adeos corpus hoc mobile carebit utrisque,quod falsismum er ratione alienum essetaud dificalter qui s peliciat. iam alterinsge