Erotemata in Physica Aristotelis

171쪽

AVscvL. LIB. IL nexamyrinam qua moueatur habet. Nam cum semper circumagatur perpetuo motu coelum, formam

quae ipsius peculiaris est, insinito temporeut moueraposit,uirtute infinita praeditam esse neresse est. Viratus autem omnis in corpore existens,lit corpus finitu,

ita finiri ipsim quos oportennam eiusnodi potentia

cum protensionem cμmma teria milem habeat,paristitionem etiam admissura est parem. Perstimum uinro istud est in corporibus omniblis, totius uim mai rem esse,quam partis alicuius existat: Totus enim lanis uehementius calefacit, quam scintilla quaepiam ignis A d fimilem modum infinitae uirtutis ac potentiae, quae materiae connexa fit, pars quaelibet in rinior ut sit oportet,quam robur totius , quod infinitum cum esse dicatur, partem quamlibet, minorem potentiam hac infinita obtinere necesse est. Quod uero infinito 'minus, illud finitum quoddam esse oportet. Partes itaque huius infinitae potentiae, in materia insitae, erunt 'itae nitos tempore movebunt: quae partes potentiae aliquoties repetitae totam potentiam, quae in coramronito extensa fuerit, metientur, quam ob caninsam virtutem huius corporis aniuersam, partium fonita descriptione, definitam quos esse oportet:quod propositi assertioni aduersum ais repugnans deprehenditur,quastatuebamus, formam stirtutems comporis c testis infinito tempore mollere,quoniam moramuςrrinistin corporis esse, antea temonstratum

172쪽

suis His itaque rationibus persuasi rinam Iempiterno tempore motrice extra corpus conventem, nes

ad corporealis dimensionem protensam,statuere debemus,cuiusmodi frinus Graeci αυλα ειδη,latini uersabstractas a materia uocot species. Quarum speciorum actio quaescilicet a materiasunt immunes nobistior est quam fit aliarum,qm muteriae copulantur ne

effariis,quo esse popini ac consistere,'rmarum,qua vom ιέργ vi naturae praestantia multo sunt inferi res his, quae ab intelligentque ac diuinis illis mentibus utitur,quaesint, intelligere quod abs lut imum , idque quod optimum est, Cr uelite quod suae permi nisit aptifimum,conuenienti Mimunis. Eiusmodi istur mentes infinitam ill in uim diuinitatis intelligentes, qκα una est,susque persectionis modum percipio . entes,intelligendo uolendos suus sphaerus ac corporara,qgibus praestosunt,circumagut, quarum χωρα cum uniusmodi emper existane, motus Poque coraporum illorum imiliter certis temporumanteruassconficitur, qgo primum suam illae intelligentiae peram ionem contineri norunt,ealque mouendi industria

adsummi ac primi entis praestantianismilitudiise quadam a1pirare intelligunt, aqua mente supremaqsse dem illa ac omnium diuinfima mouento etiam,quus ilicet eorum,quae esse dicuntur, omnium sit optimuacpulcherrimum,consticiendum expetendamque sese

metibus his inferioribgue praebe qua appetitioης summi

173쪽

AVscVL. LIB. IL Og mi boni metes reliquς quae corporibus coelestibus destinantur, incitatae militudine istius metis,cuius pulchritudinem expetunt, perpetuitate motionis se con sequi intelligunt,quo',utsemper moueant. Q nonia am uero in corpore nonsunt fine defatigatione, quolibet 'um orbem circumagat, neque aliter se habere posunt, cum materia, ac ob eandem causam, potenalia,qua pati ascique possunt, uacen sinis purae fiane materia λεχΗM. Proinde praestuistia infinita sine exceptioe,perfecti imae quae prima omnium dicitur,er qua con strent omnia)οτε λουχροας, qua lis easit, em quae uirtus ipsius, non praes entis diJutuationis est,sed primae philosophiae peculiaris tac re ctatio habetur, cuius de omnium primo rerum principio explicatio propria est: nunc quaeβrniae coeli motus efficiant,de philosophori; sententia protulisse,s iis abundequefactum arbitror a me praesenti dourationi,quae de primo corporum motu cad quem reliaqAOs omnes, cunatura primus fit, reduci necesseest initituitur. Proximum est,ut quicquid contra Aristotelem aeternitatem mundi asserentem dici adserriqua in medium posit, quo religionis nostrae admiranda ac silutaria decreta tueamur, in hissisima industria ingeni defendendis confirmandisq; elaboremus, quod patrocinixin pietatis non ta honestum ac gloriosum,qκ am necessarium utque utile

174쪽

t isti mandi aeternitatem tuentur, non esse neque uideri debere v

sis haec contra Peripateticos distulandi liabertas,nossanctifimis religionis nostrae Recretis asserendis stabiliendisq; disceptatiosus epta

a me,atque in proeris accuratius exposita hideri deinbet omnibus, quarum una o maxima atque prscispuasit, quod diuini numinis ita demum procuremus cultum ac obseruantiam,qua ueritati religiosae, ac diuinis literis monimentisque celebratae, consentaneas rationes institnentes, bis cumprimis fidem adhibe - nrus,non eo modo Fo ratio eorum ὶ nobis dari, aut

. argumenta ad probandum adduci possunt, fedscuti diuinis oraculis aeditu restonsa animo accipientes,' devierbis assensi, de re nulla dubitamus,aut rationes sustens in Cr incertus habeamus,quibus uacillantibus, religionem certe pietatemque corruere necesse est. Aitera causa fuerit, quod si gularis impudentis puto, leues Cr momeηtaneas rationes sectari potius, quam relictis hisce sequisententias illas, quarum autoritas diuini numinis testimonio,ac praeter naturae modum inusitatis inpendoque miracstis est comprobata. Es

a uero

175쪽

AvscVLOB. ae 6spero illud angusti ex prope dixerim insolentis anim signum , ut mea quidem fert opinio, definitis, suas

ratione circuscriptis finibus argumentora, rebus diuinis iudicare magis cupere, quam Deo de seipso quicqμam asserenti affirmantis sine auumentis credere.Et nisi pubuerea ne acerbius me in philosophos hac in parte, qua maxime laborant, Cr Iunguidiores uidentur,inuehi oratione, er contemptius loqui timperitiores arbitrentur, ausim interdum poeticis horiminibus eosdem inferiores pronunciare, cum illi quidem dijs immortalibus suis ineffabilem quandam uirtutem affingat, ut noninodo quae coelo gerantur com. perta habeant omnia ,s d tam scientes, ut maris etiaharenas dinumerare queant, mundumque κb eisdem procreatum, omnibuss numeris absolutu, ver bus. quos in deorum laudes conscribunt, pasim ac creobrosuis inculcent,adeos his deorum laudibus magnisce admota iactarese uidentur. SA de utriss dicenorisnem mihi faciam, inni utrums genus hominum, quod sapientiae opinione floruit antiquitus, in rebus eiusmodi non omnino rectifimestatuisse uideam,p tivss nostra hac de res nuntia,quae ex sinima pietate ortast,iam comemorabo, qua cognita,non domo res tantumsed gratiores amicioress Deo etiam rea

176쪽

conPEFL PHYM. stexerint, quibusve argumentis demonstrame mundi sempiternitate conati fuerint,strictim ac breuiter explanabimus. Horum argumetorum praecipuum illud

habetur ex isto quod no est,omnino feri nihil pose

serentur,ac propterea materiam, quae generationis

corruptioniss tanquam nutricula quaedam sit, no alintide generata,extitissee semper,nec penitus omni forma destituta, caruise motu aeterno tempore. Etenim ratione alιenuesse,infinito tempore informe ac incultam materia constitisse,idq; naturae instituto no corna veniens admodu, qui certis formis materias semper sub ciat, cuius ratione res moueri etia quaelibet dictatur.In his itas motus smper motu antecedere demon .stratus est,qui tamen infinitus ordo, eoru quae moliet et Pae mouetur,cofistere natura minime posit: Quocirca necessario unus inpiterni esse motu, quo constituto,σ mobile Cr motor aeternus consistant, necessertu fore. Est etia aliud quodda ex temporis sumptum

continenti er perpetuήsucclione 3rguine itum, cane ratione quidem ulla excogitari posse aut principium aut finem temporis asserunt: Semper enim cogitationem ulteriu3 evagari,nec in primi temporis intelligentia quadam acqgies ere. Eo uero infinito, motum infinitumquoque necessario fore,quo iterum ad mundi aeternitatem asserendam audacior effut, eodemqrationibus tamen ac rei' diuess, relabuntur, necpa rum sane callide conci unt his qgae maxime galema putant

177쪽

AVscVL. LiB. II. Vopulant argumetire, quorsifundamentis demolitis,quas reliqua deinde extruant, haud persticio. Et prismum quide his,a quibus haec disseruntur,confinitientibimpositu nobis sit,a substantia quam NMαμ graeci uocant infinitae potenti virtutis, perfectioniso res

omnes tum incorporeas tum corporeas contineri, administrari, conferuari, quod principium philosophi omnes Deum uocant,quem Peripatetici unum statu simplissimam admirabilis liceri τitate,ac puritate incogitabili,quae nisi seipsa nulla nec mente nec cogitatione undiquaque percipi conrnprehendis valeat. Quae cum isto modo Gr dicunturer constituuntur ab istis,necesse est,ut infinita uirtus c,atq; rerum omnigni procreatorDeus seipsum norit persectissimo ex singulari quoda modo. At enim cognitionis praestantia tum nobilitate eius quod ii scitur,tum nos entis apprehensione non uulgari coris

stat. Se uero ipso nihil magis eximiunihi j absolutisus intelligere Deus posit: seipsum intelligab necesse est igitur, quum ipsγ nihil fit pesctius. Solum uis

turpuam esentiam, inq; ea rerum omnium ΣΥ&de sempiterna cognitione contemplatur. Proinde etiam

cum simplicissima mens haec sit, nihil princto linea inessequiri poterit, quod substantia ipsius nones.se dicatur. Ex quo sequitur, ut intelligere in eo se substantia,resci; eadem, intelligetis Dexs, Cr quod intelligere dicitur.Voluntas quos cum intellectu diui

178쪽

tio elyentia eadem est,idq; modo eodem ostenditur, cu Dei una acpura, minime vero multiplex, essentia a philosophis pariter er christianis concedatur. In sesthac igitur doutatione isententias eas,qiribus prissertim innititur asserentium mandi aeternitatem opianio,refellum,easque non necessarias demonstraro, si cile probaturum me confido, er mundum 'incepisse uliquando,oe illum ipsum uoluntate divina creatu, factumqueantea non extitissee. In quo etiam ab Aristotele Plato non timide dissentit, propiusque uerstatem

Hyexiseeam ob causanrrectifime ab omnibus existia

matur.Proinde at quod diuinis,multumquewntelligentibus uiris in hac disceptatione probatur,proponam, non multis ambagibus demonstrare conabor, quod initio proposit, quarum demostrationum capita haec erunt. Ab infinitae potentiae causa mundum procre ripotuisse , ita ut nulla re noua aut consilio mota, opus hoc inchoaret. Posse uero accidere, ut infinita

virtus eoiciat quiddam, cum prius hoc ipso prori .sus non extiterit, quod ex efficientis infinitate haud 'disculter ostenditur: Ex eadem dilucide probatur, materiam nonsemper necessariis praefuisse,sed cre vi etiam,non quidem ex alia, s d eo quod prorsus non erat potuisse. Alterum est,pris a uolutatefit ut tione sui diuinam potentia prouidentiamque effice re aliquid, ius quod ita definierit ratio a nobis nutita excogitari positi Tertio,ob inviiij nostri imbeciblitatem

179쪽

ittatem,cum tempus semper fuisse animi quadam e

lectu opinamur,eam persuasionem necessario rem quampiam constituere, putare non debemM. Non enim in ressis diuinis quod nobis verum rideatur. propterea esse ita atque existere necesseefuerit : Neque enim in natura etiam quod phantasia pronis pie percipitur, protinim ita constitutum esse oporistet , ut multis in locis Galenui inquit, praesertim his commentari', quos de Uu partium corporis huis inani memoriae prodidit. Enimuero prima rerum omnium ejicientem causam infinita uirtute praestare,ex eo intelligitur, quod summa eius potentia, er nassis finibus circumscripta,qua rerum uniuersitatem ad

ministrat fit,quae si infinita non esset, meliorsaneae

potior essentia animo uratfoeexcogitariposset. Infi. nita enimουσία, virtus ,intellectus, perfectio, finita qualibet praestantior melior, reputatur. Quo circa si quod optimum Cr praestantisimum, idem Foque i finitae perfictioris capax esse oportet. Quapropter

i. Deus optinius maximus a nullo pendet,ex ipsa aure,

ceu βnte quodam bonitatis, ortum habent, essinistissua adipiscuntur res omnes, quae natura cosi tune finitae,er perstreionecirclimscripta. Nes oper se aut anxie hi huc probare conoricum assentientibMetiam philosophis quibusdam ista dicantur. Ex quo muliolud necessee est,ut necessario 'DEVSOPrimus MAXimus,er omnino non possit non essee. Nes

180쪽

obiecto. solasio.

cepit:Perfectrm.n.et antiquius id,unde prosiciscereritur,necessario foret,quod uero priuε no existes ab alio procreatur,eo nomie imper emim ea aqua effostis causa oportet esse, ac ignobilis; quodammodo,cum ex alio initium sumpsise,propriae imbecillitatis argumentum praebeat, sententiauc iudicio omnium bonitanu, qui recte de rebus omnibu3 statuere ac decernere possunt. Quum igitur potentia diuina eiusmodisti qua maior ampliors nec esse nes cogituripo 'it etiaam,tantam uimas uirtute eius putare debemus, ut

quae sine contradissione sunt praest epogit omnia,

collicere fine exceptione,quoniaeo maxime infinita uirtutem ratio nostra defuit, ac de his quae eis modo dicuntur dubitat nemo. Vis equide naturae iis ex materiacoficere cum nihil posit, quod ea ipsistitita,nec ad summa persectionis euasisse exii timetur, ea vero quae sine ac termino careat uim,quod omnino et undiquas no est,efficere posse, nemo inficiabitur, cain eo quod efficit, contradictio nulla appareat; eaque uirtus infinita asseratur,qua non sit alia immensior At vero potentium,qua res fieri posse dicuntur,Peripateticisne materia ne uidentur intelligere quidem,

eam uero non aliunde progenerari , quoniam ex alia materia gigneretur,quae conditio primae materiae nullo modo accomodari possit: quare ingenitam susses per,nec ratione Asia corrAmpi postea Daunt At

tumen