Erotemata in Physica Aristotelis

81쪽

AvscvL. LIB. t. quin locus esset, nihil impediret,quod tame perabsurdsi est.Ex istis hoc modo loci definitio coscitur,vift superficies corporis cotinentis immobilis primo. Praeterea,quot modis in loco aliquid esse dicatur, immo veri iis eodem,q uarie usurpetur,iam nunc dicendum esse censeo In loco quidem per se esse dicsintvr quaeda, hi fionalia uero per accidens,fimili ratione er quod mouetur,totidem modis dici potest. Adb c quaedam per accidens mouetur, quaedamseparatim moueri etiam possunt,ut partes s a toto auulse sint, quaedams rutim nlullo modo,cum ne separari quidem ab his qui . . bus inseunt ualeat,ut accidet iu sue substanti u πάρη coeleste uero corpus quomodo pi in loco, ac in eodem moueatur, cuin reliquis obscuru nihil praeterea uideatur,paulo, cu quaestio fit difficilis,er pauci a modum rectesentiant cribendum censeo dissereniti α

que copiosius. Esse quidem in loco,inoueri etii ac qui n

escere,bifuriam dici conpueuit. In rerum quidem unis i .

uerstate centri; in loco perse , continens uero centru per accidens, π centri gratia,non sui ipsius, in loco esse perhibetur. Atq haec Aristotelis est sententia, cacoelestia corpora per accides in loco esse inqt,ate, homuli alterutro modo quodlibet corpus nece ario in loαco essestatuitur. In eo aut dubitare aliquis, er animi pendere queat ortasse, nam per Acidens in Ioco moα obiectioveatur coelum, cum tamen inum dignitate nutuorae reliquis corporibus prius, eiusdemque mollis prior, merito existimetur : Istud autem, quod per

82쪽

accidenssit,posterius eo esse quod perse existat Motuitaque illum,qui in loco per accidens at,corporis su

licet coessis,posteriorem reliquis secundum locum motibus, qui perseesint, existere. Veruntamen ad id, Uutio. quod hoc modo proponitur, restoderi ita sane debet: Ad motum,Pem graeci οραν nominant, perse loca non requiri necessario, quoniamquidem perse locus maxime adquietem perse spectare uideatur. Quod' enim priuatum motu est, quiescit propter similit

dinem continentis, mouetur autem obpriuationem

similitudinis, quae est inter ipsum er continentem l eum:Et illud quidem bis accidit, quae in loco per se,et quo circumscribuntur, moueri necesse est. Nam sunt ex his loca,in quibus natu ra se reponi des erunt, in

alijs uero praeter naturam continentur,ex quibus etiam ad sua loca,nt in eisdem suam tueantur naturam, ferunturi corpus uero quod in alio, a quo circumdea tur contineaturis, moueri non est necesse, Isti circa quiescens quoddam in orbem circumfertur, eius quisdem motus no fit propterea, quod extra natura sede habens,aliam isto motu secundu naturamsedem con

quirat, ut elementa solent,sed quidperfectio ex βα. nis istius corporis est, ut semper circumuoluatur, ideo mouetur emper secundum natarie integritate, ac perfectionem, non ex 'lio quam incorporeo pris icipio dependens, nullo indigens tanquam corporeo involucro,quo contegatur:er haec motus ratio est coelestis,

83쪽

AVScVL. LIB. t. testis,er omnia intra se continentis corporis. Et Mequidem de Ioco dixitFe, in praesens pxto susciat. .

Nunc de uacuo nonnihil etiam dicamus, quod ob erasas complures quibusdam ereditur in rerum natu, ra existere.Primum omnium id esse uacuum arbitrotisunt,quod dimensonibus patens corpore orbatum est,adeos dimensiones incorporeas vacuum extitismarunt. Propterea vero esse putabant,quoniam comporase uicisim non penetrarent,neque motumsecundum locum ullum es ,nis in uacuo stacto conficere. tur. Postremo nihil nes densius auistisius, nes ex. tenuari, aut rarius feri corpus ullum putarunt, niflin eo uacua lacia inessent. ibas ipsi rationibus adductillaris ex seleribus uacuum esse confisisunt. Illis uero, quae isto modo diculur,Aristotelis solertia. cui assertionerestondedo diluendos quae coatra dicuntur satisfacit. Et primum quidem omnium,

timendum id non est,ne corporase mutuo recipiant,

σ penetrent, cum id quod mollius est et tenuius semper locu concedat sti ori. Ais istud non tam ratio 'ne concludimus aliqua,quamsensu ipso deprehendismus :quare uacuum proptem ea asserendum non fuit. Proinde etiam nes propter motum in loco induci uacuum in rerum naturam oportuit, cum eo constituto

motum secundum locum corporum simpliciumn turalem aboleri necesse fit omnem, quod sane hac demonstratione liquet et persti ita est. corpM mobilς

84쪽

per den us medium,aut interuallum tardius,retentaporis mora logiore, qum per mediurnius minuues

spissum destriar, id protinus contemplari nobis liscet in motu rei unius, quae mouetur per aquam, dein ide uero per aerem: Aquea enim substantia motui marigis ais diuisioni renit,quam aerea. Quo circa esto A mobile,quod in medio B deflore moueatur, tempus uero quo motum hunc absoluit; it c. Idem A rursus iri medio rariore eiusdem intervalli,quod D nominetur, motum conscia templis autem quo mouetur, uoceditur H,eostat sine uelocius perniciusq; A mobile per stactum D,quam per B interuarxin densius motu suo peragrare,pare etiam in minore tempore. Temmis ris itas ad tempus proportio erit, quae medi ad me, dium ecundum si situdinem aut raritatem. Porro eadem quos motus ad motum comparatio eritinam uic imissasequi mutuo se uidentur. At uero uacuus actum er incorporeum,in crasitis vel tenuitate,ad corpus nullum habet comparationem: Nes enim inis corpoream ad corporeum ullam habet proportione. Quomcans . n. comparatio est, ea conuenire in aliis quo oportet:ν bd si coparari inters acta e duo quoru unu vacvre,alterum corporeum est, nequeunt, ne motas quidem, qui in corporeo fit stacio, ei qui in uacuo statuitur, coparari potest, neq; lepus temporis Infinitis enim modis uelocior in uacuo motus erit, ac

minore in infinitum V, temporis curriculo conficie

85쪽

tu In tempore vero infinitis modis exilius quolibet tepore nibol est,q nunc ipsum atq; instans. Moueri itaque temporis momento re in uacuo,motu naturali ne

le,quis non intelligat, cu n lintempore Moueri nihilqueus Omnino autem in motibus naturalibus μή cunium locum medio opus esse unde posis conjcere, quod Motus ne resistentia quadam nullus omnino in rerum natura dari posit. Nam quodlibet mouens rem paemolietur se cundu H,ac pro eo ut cotraria est,c mouet Dd uero quod mouetur,utsimile euadat inoavent transmutatur. Propterea etiam motum quemlibet constare excessu motricis uirtutis erga rem moretan necesse fuerit. Haec uero resistentia, aut ratione huius erit quod mouetur,ut cu id quod mouet,et quod mouetur,diuisa sunt in motore actu, et re actu mota, ut is est qui animalium proprius existit corporum coclestium,quorum motrices causae sunt forma actu existentes , mouentes corpora actu existenistia: aut repugnantia fuerit ratione medi , in quo mouentur, quod tum usu venit, cum res quae moruuetur non diuidι potest, in motricem vim er remmotam actu , cuiusmodi corpora simplicia gruo uta Ieuiaque existunt, quae s per medium corpus aliquod non ferrentur , moueri in non tempore

Noen quod absurdum esse prius ostendo siquidem

86쪽

co MPEN. PHYSI.- hoe pacto mota nihil quod actu reveret, nes intra scines extra se, haberet. Quod aut1 renetia moveatur nihil,cum motus quilibet naturalis tepore me furetur, ex eo facile colligas, quὸ philosophi pro,

bant , infinitam.potentiam in non tempore i nouere quidpiam posse, propterea quod res mota tantae viratuti nGomodo re stat, infinitus modis a motrice uirtute superetur. Sed haec alias uberius. Nunc ad tertiam causim accedamus,cuius gratia uacuum 1 veteribus creditum est, eis futilem,Cr ratione carentem demonstremus. Patarunt autem, niti uacuum assertue fiet, raritatem ac densitatem corporum,quam cauta sani haberent,explicari non posse,adeoq; quemadmodum Xanthus dicere silebat, cum rarum aut densum feret corpus, nisxacuum esse concedatur, futurum

ut totus mundus commoueatur, coelumque contres

mili a. Istis equidem dubitationibus er obiectis non. multo negotio re*onderi potest quae de natura materispupra ostendimus, in memoria teneamus. Nam ut materia indefinita ad omnes formas est,ita ad omis nes magnitudines er accidentia indefinita est, er at Quae caum graeci dicunt oco'Sος. Nam ut ipsa in resa sit,s ex bas corporeis causa er principium existimatur, ita stilo com sane nussam ipsa descriptam dis definitam habet diapore ramis mensionem. Quemadmoduenim simplicius inquit: efficiarur. τομ γεθΘ--το μιν Eopsθςvλικυ κα

87쪽

AVscvL. LIB. L Mμενοla uta ara P κρα-αφωρισμενον. Quam ob causam cum in potentia utriusque caprae sit materia,par scilicet en uastae molis ac distensionis,quid uacuo aut inanibus istis 1 cisis etquinsedeculis opus sit,ut rarum fiat corpus aut condensatum, nutamsane uideo causam. Quocirca exclusis Utis

omnibus, quorum gratia maxime asseueratur vacua sim esse,ipsum quoque e rerum natura sublatum eraactumq; arbitrari debemus. Nunc de tempore etiam, cum motus omnis in eo conficiatur, sermonem initia ruenias, ad reliqua pergentes.

DE TEMPORE, Q ULD SIT, ET - ratione ipsius rebus naturalis bri quadrent. cAPUT OCTAVUM.

plicatio obscura adniοdu Crabstrusa est, ut iis immerito D.AugWilaus dixisse commemoreritur,in tempore nos uiuere ais aetatem degere,quid ipsum uerosit ignorare. cum uero motas omnis uitempore absoluatur,nibus subito fine temporisdefinito interuallo moueatur, rectifimesius explicationem ad nos spectare,tio nemo certe arbitratur. Hitam sit,omnii primuinuestigabimgs.Motum non esseteiusus ipsum quemadmodu putarunt quida ex eo intinitas,quod ca cμiuss rei proprius er singularis in

88쪽

COMPEN. pHY s I. tus existat,tempus in m comune omniu est nec ullius proprii; ita,ut alteri praesto iso fit motui. Item motus a motu uelocitate tarditates differt,tempus uero alio tempore uelocim no dicitur. Idcirco idem quod motus his argumetis tempus no esse ostenditur. At uero ne motu tempus nes esse nes intelligi potest Num cogittantibus ita nobis demu in mentem uenit temporis ratio,cum motu quaeam animo perceperimus,cuius O

serratiosi nos fugiat, tum tempus etia illissu intemerinisse arbitramur. Ais id epenumero Utruenire dor' mitantibu ,aut ludicra re π ioco excitatis, exhilaratisque nobissolet,cu putare silentus,nullsi tempus Idrinum interea esse, quamdiu de motu aliquo no cogitaremus,atq; mutatione quapri,queadmodabis accidisse ferunt, quos Sardis aliquot annos instelunca dom miuisse memoriae proditu esst. Temporis itas natura sine motu cosistere nequit: at no ex quolibet motu telupus describitur,quanquam ex quolibet in eius cogitatationem inducamur: Quemlibet enim percipientes motum,animum reuocamus ad unum quendam,qui reliquorum qua, mens gra existat, oe is primi corporis ac uelocifimi proprius est ex pecoliaris motus. In quo natura nos inclusossentimus,animoque quaslibet data rationes eo ipsa metimur, quoniam cogito, idem non

esse quod modo fit,er quod paulo ante faerat,etiam sῖ res secundu se quieuerit, aliters se quam prius nulla

ex parte habeat, elim tumen eandem durationem noni iudico . .

89쪽

A UscVL. LIB. i. 26 laticis, quoniam aliud quoddam est corpus sempite

num, Q putant philosophi quodsecundu motionem Wisterse aliter . singulis momentis habeat,qua morione me diuturnitatem ac durationem cuias I; ret, γα orna non fit, animaduertere intelligo . Fingamus enim animo ,quiescere no modo omni sed corpus etiam cocleste motumfusi cohιbere,quo,quaeso te; duratipitem Cr quietem iri mulieris nam magnitudine aliaqssa: ulna scilice aut modio duratione hanc mensurabis Q daresine motu durationis mensura nulla posse illare uidetur. Demonstratu stas est, tempus sine mota constare no posse,ids accidens quoddam huius Uye,quoniam sine ipsa constare nequeat. Atqui motus omnis super magnitudine αἰ μή si cuius pars quis prior,posterior quidam: Quam partitionem motus etiam in sese recipit, quae ratiis prioris posteriorisspartis in motu si nAmeruigrinumeratio haec protinus architectatur teporis natura,quae numeratio NUNC ais ipsum instans procreat. Quod sin motu instanistia animo ac mente designes, quibus partiris motu in priorem partem dcposteriorem, cossim tempus descripturibes ac constitutu, ius tacdefinitios, ut tempus sit numerus motus ecunduprius et posterim. Numerus quide duobus modis dicitur,et numerans et numeratus,quaru rationu quaelibet tepori accomodatur.Numeras.n. dicipotest , eo quod per eumplus erminus in motu quolibet definitur, quemadmodum

Desinitio

temporis.

90쪽

COMPER P ΗΥ si per numeru,quisimpliciter numerans dici consueuit, ratione implici etiam plus minuss in quibuslibet rebus numeratis defignamus ,er is qridem gndiquas, nihils aliud quam numerans dici potest. Qui uero numerus certi generis mensuram sibi eorunctam habet, is quodammodo,Cr numerans er numeratus appellaripoterit.sius enim unitates non sunt inplices ,sed eerti cuiusdam generisus quedam, cuiusmodi numeτe m rus tempus etiam dici consueuit,quod certe cre numeliduplicir rutet mensurat motus alios, dicitur namerans: numetionen ratus gero, cum ipsum ab anima numerante prius ermeratus di posterius in motu constituitur. Per accidens etiam nuci potesὶ meratus numerus dici potest,cum definitur vitifim ni terri. per motum,ut cum temporis interuallium des ribitur ambulatione quadam Romam uersus. Numerat stas tempus quoslibet motus secundu prius er posterius, quae inprimo motu, primu, secundo loco sit alijs hineoctantur motibus. NVNc uero ipsor, quo motus in prius acposterius diuiditur,quo et iaprope tota temisporis nutu constituta uidetur,qualint indagare oaportet. Est autem inprimis temporis notio obscura intricata,quod eius perfecta ex absaluta constitutis,cum mentis cogitatione quadam coniuncta uideatur, ideos in his accurate omnia sint perspicienda, ne aliquo errore implicemur dilud uero ipsu NVNC de quo loquimur,animi numeratio in motu costituit, alιoqui in motu insecabile hoc, mutatum esse, graeci κινηθια