Erotemata in Physica Aristotelis

91쪽

AVscVL. LIB. L Q isycocsolent appellare,nominatur. Hoc NVNc βdefit, ratio etiam temporis perfecta labor t: fuero adsit,temporis notis constituitur copleta, consummatas. Et istud quidem toto tempore unum idemque est . analogice,quanqxam rationes alias atque alias obitaneat ,prioris scilicet ac posterioris. Hoc in loco mistora cruciat se nonulli,quum, quo pacto NVNc ipsum abArii toteleferri moueris dicatur,explicant. Itens quomodo re ipsa unumsit atq; idem NUN c, ratioetamen non idenhin quibus certe omnibus,quae hoc modo ab Aristotelidicuntur, analogia qu aedam spectautur,quo res tota ac distulatio de tempore magis liquida,euidentio'; appareat. Quemadmodum inquit in motu in ,mobile unum ais idem est, ratioci uero

semper alius atq; alias in se recipit queadmodumtis motu,excepto mobili,demonstrari nihil potest, iapsumque adeoque motum defert secum,ita in tempore nisi NuNc ipsum nihil designatur quodsi cupra

teritum abierit,futurum nondum sit, nec non totam temporis naturam constituere, atque rationem ipsam perficere ostenditur. Nos lem ita cogitare oportet, quasi reuera insecabile hoc N V N c feratur, suoque motu quodam tempus describat, quemadmodum mobile motum ipsum describit :nam feri illud non posse,alibi Aristoteles demonstrat, cuminsecaestile quodsit, mouerinusso modo posse ostendit: sed qgemadmodum Mathematicis motum punctum linea

92쪽

co MPEN. PHYSI em describit,ita ratione quadam moueri NUN c λ- psum, inniens Aristoteles,tempus absoluere ut erit. a comparas itas N V N c rei mobili, tempus uero mo

tui,analogia quada temporis naturam exprimere rem

praesentares uoluit . Onatenus igitur animo percipitur NVNc, aseipso uidetur nihil differre,quatenus uero prius esse uel posterius animaduertitur, accidente quossi a seipsa differt, quasi etia indiuidui iustar

in multa numero distrahi, in hoc videlicet NUNC svuc mμ ,et in hoc posterisss,uidelm,quae ipsius rutio ex

. dam,principiuque actueste non potest,quoniam cum . est emper in motu deprehenditur: Solius.n. N UNO cum sit motionis,in qua diuidendo colungendoque καα partes obit, praestatque illud tantum inmotuos.cium,consistere ut punctum,atque quiessiere nugssam potest,Cr eo quidem a puncti natura discedere, prora priumque adeo quiddam obtinere munus recte iudicatur. Necesse uero non est,idem NVNc,cum ratione habeat duas nisscilicetnaeteriti temporis, Cr priuripij futuri,ut re ipsa, ut Graeci diculo M Ηα, fecundum illud N V NC,tempus diuidi, ex eos uno,

dixi elido ac secundo ego pose emere, ut in linea,

93쪽

Avs'cVL. LIB. Ls in ino aliquo puncto partes cohaereunt, eaeJem diis Ue,ex eo uno puncto,potentiauero et ratione quadam habente restectum duorum punctorum, acto duo ejiciuntur.Etenim non omnia, quae potentia vesτatione quapiam duorum qgorundam ac diuersorum Wppellationem sortiuntur, eadem actu etiam in haeo diuersa,quorum nomen babent,distrahi oportet:Tames enim circulus cauus interiore parte, curuus

autem exteriore dicatur,ideo cauliar a curuo actns

parari posse cosequens non est. Neq; enim linea circularis sectionem ita admittit, neq; NUNC,cum idem prioris posteriorisque rationes,praeteritum tempus cum futκro connectendosustinet,propterea quod potentia Cr ratione quadam in se habet,actu etiam praerus arepotest, actuque praeteritumi futuroseparari queat, cum omne tempus continuum, minimeque in partes actμ scparatus, eo quo linea modo in puncto quopiam, distrabatur. A numero autem ue unistate ratio temporis discrepat, quod unitas quidem omni exparte pros a natura non potest diuidi,terno poris uero unitas simplex non est, b d cum quantitate ac mensura certa coniungitur,eos diuisibilis haec unitas existit,quonia cotinua qualitas quaelibet apta est, ut infinita sectione diuidi queat,sicut in capite de infinito demonstrauit s.cu numero agi consi irat:queα admodu. n. is res numeFabiles quaslibet recenset iis numerati ut ide denarim et bolles dece et homines

Quo tem

pus dise

rat ab untate Cr tu

mero striplici.

94쪽

COMPEN. PHYSI ednes numerando definit, ita motus quoslibet tenapussime exceptione circumscribit, moesturas certa definit, ac numerat. Hactenus quo NUNC atque instans temporis cum puncto,tempus vero ipsum csirrilinitate ac numero plici consen

stituere non possumus,quod Mi rationes habeatduis las,princi j sciliceta inis,cum in uno N V N c colis iocata intinsecabili, - μα intermedium nonsabent: Quare rationes hae diuersae, nes motum ullum metiuntur, neque tempus definiunt etiam. Quatis quam instans etia unicum quidam autores temporis

naturam constituere ala men in quo mihi fusti et de . emi non mediocriter uidentur. Ita enim Aristotelesti lus intelligi autumat: οταμ αετερα δνεογνοησω ,υα δύο arra κῆ nyφὰ NΥM τὸ - practος me ιδικἀ Proino . . 'immi ς instήηtibus componi, quemadmodum ' ης pr*pμηctis linea,nemo est qui immodice contendi. monesed dere inanimum inducat arbitror. Liquetetiam ex motus s perioribus, tempus non modo durationein morus, ritu sedetiam ipsius essentiam metirisolere: Nam parti temporis sit nulla constat, aut permanet, sed euatim '

95쪽

AVscVL. LIB. L asscunt protinus, ita partes motus etiam cum partibus

temporis continuo abeunt, er obliterantur. Partes .

autem magnitudinis, super quibus conficitur motus, perdurant,earumq stabilitas non confestim cumflui partium temporis labefactatur: Qno fit, ut quicotem Hest,substantiam rerum quies entiumper se ncn '

metiatur tempus. In quiete enim res pro eo,ut init αterse habet,constituta dicituri priore quietis ac posteriorem p rnem habere non dicitur, quum substantias partes alias atque alias res quiescens non acquis 'rat,tota uero ipsius ratio secundum se e τομος Mα αδιουρετος existimari debeat. At nemo fecundum accidens quies etiam tempore menseuratur,quatenus o Tens soratio is Rus intra tempus inclusa est,adeoq; mensura cundum se eius ni,cum eo quod mensuratur,natu esseCI co* motu, perditionis debet. Tempus vero, cum motus quidamst, accides cerimotumper se,priuationem vero motus,idest, quiete te me aper accidens metietur:Privationes enim reipe 'bsit intelligisolent, quies aut e priuatio est motionis. res ipsa monere,er expositionis ordo videtur, agerit quomodo in tempore quidpiaexistere dicatur, planeratur et, num faciamus. In tempore quidem dicuntur incluse corrupanares q-dam narurales, quemadmodum ea quae nutatur quom merantur,numero, erres Ioco conclusas,in loco coli do sint in tiiseri dicimus. Quorum id quod continet, extra rem tempore , contentam postum uidetur: neque enim denarius ide Crab eo coeflcgmrebsis,quas immerat,nes Iocus cum eo,quod tineantur

96쪽

co M PER PHYSI. in ipso continetur. am ob causam cum tempus cLunere ostenditur aliquid, cum fit continua quaedam qualitas, utrinq, rem contentam atq; Ue circumfri am ambiat necesse est, quemadmodum locus undi αι quas locatam rem ambit ac definis. Quo fit, ut omisne,quod tempore definitum atq inclusum est, ipsum antea quambuerit, tempus praecesserit,m cum intereat,tempussequatur. Alioqui enim tempore conci sum dici non posset, quemadmodum nec locatum diis In tempoα cstgr,qgod continente superficie non circundatur. re esse quid Est itaque in tempore esse nihil aliud,qutin intra tem'. pus,ac tempore contineri. Quo modo ressempiteris ne in tempore non dicuntur existere: Earum enim duratio, cum infinitu sit, mensuram non admittit: Quare neque tempore deficiuntur,quarum durarutio M Hs 4JM,appellari consueuit. nsa ρυ auem Gregorius Naetanet nus scopus ita def

, του To Tolet gi διοκοῦ ἀι , , συμπαρα ψενθ τοις ri, οι ola 2 vom op κώνημα,υα A J m. aliorum uerborum Hecsen tentia est: Aeternitas neque tempus, neque pars ten poris est:neque enim mensura eius ulla est, sed quemo admodum nobis solis motu tempus describitur, eiusmmodi quiddam in rebus sempiternis aeternitas dicis uti quae a cum his coextenduur,instar motionis tempo

97쪽

AVscVL. LIB. L 3o . temporalis,atque eius quie in hac est langinquitatis. ν . Porro etiam vim quandam inesse tempori, ad conr mogendassuoquestatu deqciendas res,credimus, i ' . Wrum M populari firmone prouerbium, quo annis , py' , ας ημmerositate dierum premi sines aiunt,eoues mor ti proximos. Cui sententis pastini etiam accedunt poetarum testim ia,ut illius qui dixit: Tempus edax rerum tus inuidiosi uetustas. Et sophocles: Aiace

--Veruntamen quare tempus corruptionem, abolia.

tionemque rebus naturalibus inferat, co ridetur acci dere,quod sequatur motum coeli continentis uriueris D. Motus uero quamlibet rem de suo statu acint,l agritate amoliriade cere,perturbare creditur ab omonibus risimeque dictum ab A ristotele arbitror, cuinquit:ριεταβολη πα- et v ni taSoc ικοp. constis muntur autem res quaelibet ex motu per accidens; Quamdiu erimn rebus inest,tum diu generari,nondum uero gςnerata dicitur, sublato autem eo,tuis demum esse , fieri autem res amplius non dicitur. Tempus itaque, quoniam accidit motui , ipsum coτη ut

ruptionis etiam multo magis, q generationis caiisam putarx,quid uetui' A dhaec cu ras generati r qμαμ - .,causam istius generationis non tempori,sed causae fuieti cuipia peculiari tribuimus, o uero in it,nut i,M

ι4 interda interitus caiisam polysmus alii ad rreci

98쪽

umporis diuturnitatem, cum scilicet exsese quihia eorrumpitur, tametsi per se tempus illud ipsum non demoliatur, sed per accidens. contingit enim moditum hunc,qui per se corrumpit praesentem rei stat si,

a tempore per semensjurari,gignit uero π procreae tempus per accidens ut ita dicam)accidentis,quoniat, am motusper accidens gignit , motui autem templo: decidit,ex quo illud quod dixi protings intelligitur. qμημ's δ' M aliquando sint, aliqualido uero η'ς q* 'g' sunt empore contineri demonstrauimus: Oi Vero μς η' Eesistunt aut quae nunquamseposti titi rem' μ' neutiquisvi eomprehendi, ex his ναοπpost ' ἄ-ὸ μnt,liquet ac persticuum est. Differentiae uero temae xii ς si iam, olim,nuper,quondam,atqr id gς μ' - ' ηυι aliae, suas descriptiones habent ab ipso NVN EquidemI A Mfacta dicuntur,quorum non longa ab aliquo instanti deductio est.Ita eregione olimsecta dicuntur,quorum multa distantia er longinqua praesenti Noc dicitur. Ita in reliquis, simili modo illieientijs,descriptiones earum explicantur. Tempus uero incepitye nunquam, nec finem ipsus uot terminum mporis es aliquςm, AristoteIes ita sibi probare uidetur: meri stra vNc ais instans quodlibet, quo excepto,quod a Po pacto ou in tempore sit, dari nihiὶ aliud potest , quonis ab Aristo iam semper in motum cadit, intras ipsum designa tete de 3ηlum,prioris semperpserioriss rationem de se exus et gr. Me Quod enim intra mot inponitur, antepe pam

99쪽

AVscvL. LIB. L Diem imotus, post se panem, obtinere opinet, ru haec prior,posterior altera: Quapropter Num, . Iὸmper in motu existat, finis erit praeteriti, iniurium autem futuri temporis. Quoniam uero in tempore NVNC deest nunquam, futuram etiam nun1 deerit:Temporis igitur succestos inpiterna est,minimes desitura interrumpetur. Hoc quidem a ratione humana profectum argumentum potius uideriac framius nobis haud debet, ea ueritate, quam secundum i fidem er religionem nostrum amplectimur, eumque praestantiorem uiribus humani ingen , altiores fostigio positum,quvn ut eim rationes qui quam indata

gare queat,existimare nos conuenit. credimus enim, 'mos animi assens statuimus,lli mundum univerisum,ita tempus etiam a Deo creatum, quicquid humana phantasu cotra decernat,haud curantes. An uero absunumeratrice anima teporis natura co sterepos an sine nuis stino nemo ambigere ac dubitare queat, propterea merutrices in definitioe teporis numerudiratio quaeda usurpa anima teratur, numeratio uero fine numerante facultate animi poris natu

essene utat. Ad istud qui tufortas e ita restondeat ra costare qui pii:Tametsi absolutatemporis notio a s nume positeratrice anima constare non posset,lamen illud ipsum, quod numeros b citur,motus ilice sine anima coasistere,egnis si non penitus,tamen aliquo modo tempus,potentia quadam si ilicet, nominari dicis posse,cctu gero constitui tum senium, cam partea morus

100쪽

λ . COMPEN. PHYs Lanima distinguendo recensetatque enumerat. Moturi uero primi coeli aptifimum esse, ex quo tempus deas ribatur, ob duas causis natura factum arbitror: Prima est,quod in eo nussa penitus inaequalitas ac disti militudo deprehenditur, quemadmodum in caeteris, qui nes, ut ire,continui, nec tam aequali curriculo statiasua conficiunt. Altera, quod is omnium uelori cisimus,pernicisimusque eorum qui feri possunt, motuum habeaturi in unoquos autem genere, quod brevisimum minimκm, censetur,recte pro mensurasismitur:Is igitur,cum uelocisimus existat,brevisimus etiam, proptereaab omnibus pro mensura motuum reliquorum statuitur. Hactenus cum susceptae de naturatemporis distulationisatisfactum a me puto, ad ea quae deinceps sequuntur me conferam,suprarioribusque demonstrationibus, ne interse uia deantur dissentire, aut Asrquentibus abi

horrere, contexere illis atque ad iungere conabor, unde alterius etia libri nobis initium capiendum