장음표시 사용
251쪽
P. I. S ecl. II. Cap. IX. 2 25 discursibus, et in his adhuc discursibus plurimum tenet, cum Praedicatum in illis fere semper accipiatur ordinarie et multa insuper alia ut facile colligitur ex Secunda Regula, quia in
Grammaticorum ac Logicorum textu plura communi quam minuto charactere impres a leguntur.
4. Quarta Regula Acceptio Singularis aequipollet Distributioni. Unde cum Regula Syllogismi jubeat Medium in altera Praemissarum distribui, satis sit isti Regulae etiam cum Medium Singulare accipitur; unde placet mihi, ut Acceptio Singularis etiam nomine Distributionis in Regulis Syllogisticis et Argumentorum intelligatur.
5. Quinta Regula Subjectum, cui expresse vel implicite praefigitur Nota Omnis aut Nullus, distribuitur. Sic distribuuntur Subjecta harum : Omnis homo est doctus, Nullus lapis es homo, Homo est animal in illa enim postrema Propositione saltem implicite Nota Omnis praecedit Subjectum. Hinc istae
Notae, Omnis, Nullus, dicuntur Notae Distributionis, item Nolae Quantitatis Universalis. De Quantitate infra agitur. 6. Sexta Regula et haec exceptionem aliquam continet a Regula Quinta): Subjectum pluralis numeri, cui expresse vel implicite praefigitur Nota Omnes, et ex parte Praedicati tribuitur ei numerus, Duo Tria Quatuor, etc., accipitur quasi-universaliter. Sic accipiuntur quasi-universaliter Subjecta harum: Omnia elementa sunt quatuor, Omnes planetae sunt septem, Planetae sunt
7. Septima Regula: raedicatum Propositionis Negativae distribuitur. Sic distribuuntur Praedicata harum Petrus non est iapis, Nullus homo est brutum sensus enim prioris est Petrus non est silex et Petrus non est marmor et non est later, et sic pergendo per reliquos lapides similis est sensus posterioris. Cum vero Praedicatum Negationis fuerit Singulare, non quidem proprie distribuitur; sed tamen Acceptio ejus, ut alias quandocunque, aequipollet Distributioni.
252쪽
L restituta. 8. Octava Regula Subjectum, cui praefigitur Nota liquis, accipitur particulariter. Sic accipitur particulariter Subjectum harum Aliquis homo est doctus, Aliquis homo non es doctus, etc. Atque hinc ista Nota vocatur passim Nota Acceptionis Particularis item nota Quantitatis Particularis. 9. Non Regula et haec exceptionem aliquam continet ab octava Regula): Subjectum de quo, communiter sumpto, assirmatur equisitum ad te. Nece sarium ad etc., accipitur confuse. Sic accipiuntur quasi-particulariter seu confuse Subjecta harum Aliqua navis est necessaria ad axigandum, Calamus requiritur ad scribendum, etc. Io. Decima Regula Praedicatum ropositionis Assirmativae accipitur particulariter, quando scilicet capax est talis Acceptionis. Sic accipitur particulariter Homo, quando dic, Petrus
est homo sensus enim est Petrus est hic homo et Petrus esse homo etc. Dixi quando capax est etc., quia si Praedicatum Assirmationis fuerit Singulare, cum illud sit incapax Acceptionis Particularis non potest enim accipi pro pluribus suis Subjectis,
sed tantum pro uno , non accipietur particulariter. 11. Dices: haec est Assirmatio Omnis hos est brutum, et tamen Praedicatum non accipitur Particulariter, quia tunc sensus
esse deberet hic Vel omnis bos est hoc rutum, et omnis hos est istud brutum, et sic porro non est autem iste sensus, quia quod sensu isto perhibetur, falsum est, cum nullum sit determinate brutum, quod 1 omnis bos. Respondeo, nihilominus Praedicatum istius Assirmationis accipi particulariter sed non semel tantum quod objectio supponit , at saepius sensus enim est Et hic hos est brutum ibi Brutum accipitur semel particulariter et se hos est brutum ibi adhuc semel accipitur particulariter et sic porro, adeo ut Brutum in ista Propositione Omnis bos est brutum accipiatur toties particulariter, quocsunt Subjecta, pro quibus distribuitur os cum singulis enim
eorum semel conjungitur semelque particulariter capitur.
253쪽
P. L ecl. II. Cap. X. CAPUT X. Secundum Quadratum Logicum. I. Primum Axioma : Quod assirmatur de Subjecto, assirmatur etiam de Praedicato particulariter sumpto Id quidem, quod de Subjecto assirmatur, non debet absolute assirmari de Praedicato Rationale enim assirmatur de Subjecto Homine , et tamen non assirmatur absolute de Praedicato Animali , cum Animal non sit rationale, absolute loquendo, sed indifferens ad Rationale et Irrationale. Hoc igitur tantum verum est Quod a matur
de Subjecto, a mari etiam de Praedicato particulariter sumpto; unde Rationale non quidem de Animali, sed tamen de Aliquo animali dicitur. Et Ratio hujus Axiomatis est, quia firmari particulariter de certo Termino nihil aliud est, quam de aliquo ejus Subjecto assirmari igitur quod de Subjecto assirmatur,
necessario etiam assirmatur de raedicato particulariter sumpto. 2. Secundum Axioma : Quod negatur de Praedicato distributo, negatur etiam de Subjecto. Ubi rursum notari debet, quod de Praedicato negatur, non necessario negari de Subjecto; nam Rationale negatur de Praedicato Animali , non ideo tamen
negatur de Subjecto Homine . Hoc igitur tantum est verum: Quod negatur de Praedicato distributo, negari etiam de Subiecto; nec mirum, quia praedicatum distributum non est aliud quam omnia sua Subjecta Sic, quia Lapis negatur de Animali distributo, negatur etiam de Homine, Bruto, et quovis alio Subjecto
3. Tertium Axioma Quod dicitur de Subjecto particulariter sumpto, dicitur etiam de Praedicato particulariter sumpto Sic, quia ipes dicitur de Quodam Bruto, hinc etiam dicitur de Quodam Animali. 4. Quartum Axioma Quod negatur de Praedicato distributo, negatur etiam de Subjecto distributo. Secundum Axioma tantum importat, simplicitur negari de Subjecto, quod negatur de Prae
254쪽
dicato distributo. Hoc Axiomate plus dicitur, nempe etiam negari de Subjecto distributo subinde enim negatur aliquid de Subjecto simpliciter et absolute, quod tamen non negatur de Subjecto distributo. Ut Rationale simpliciter negatur de Animali, non negatur tamen de Animali distributo licet enim Animal simpliciter non sit rationale, non tamen ullum Animal est rationale. Ex quo etiam patet discrimen inter Assirmari simpliciter et simpliciter Negari. Nempe simpliciter negatur, quod negatur de Subjecto, etiamsi tantum particulariter sumpto sed quod de Subjecto sic sumpto tantum assirmatur, non simpliciter assirmatur de illo Subjecto. Non censetur enim Terminus absolute assirmari de Termino, nisi assirmetur de quocunque Subjecto istius Termini at de Termino negatur hoc ipso, quo negatur de aliquo Subjecto Termini. s. Appendix ad hocce Secundum Quadratum. Primum Axioma Quod assirmatur de uno Terminorum Concordium, assirmatur etiam de altero particulariter sumpto Ratio est, quia Termini
Concordes habent aliquod Subjectum idem quod igitur simpliciter assirmatur de uno eorum, assirmatur hoc ipso de aliquo Subjecto alterius, et per consequens de illo altero particulariter sumpto. Quod autem simpliciter assirmatur de uno Concordium, non debet assirmari simpliciter de altero Concordium. Irrationais enim assirmatur de Bruto, non tamen assirmatur simpliciter de Bipede concordante cum Bruto, sed tantum particulariter, hoc
modo: Aliquod bipes est irrationale.
6. Secundum Axioma: Quod negatur de uno Terminorum Concordium distributo, negatur de altero Ratio est, quia quod negatur de Termino distributo, negatur de quolibet ejus Subjecto, et per consequens de aliquo Subjecto alterius Termini Concordis, per consequens etiam de ipso altero Termino. Quod enim de uno Subjecto alicujus Termini negatur, id simplici zer de ipso Termino negatur. Hinc sequitur: Nullum brutum est rationale ergo aliquod bipes non est rationale.
255쪽
P. L ecl. I. Cap. XI. 229 CAPUT XI. De Ordine et Dissolutione Terminorum.1. Ordo Logicus desumitur penes Assirmationem veram, inquam plures aliqui Termini conjici possint. In Assirmatione autem Subjectum formaliter loquendo, seu Subjectum qua tale, sensu praecedit Praedicatum qua tale licet Subjectum materialiter, seu id quod est Subjectum, saepe sensu sequatur id quod est Praedicatum. . . in hac assirmationes Aurum est metallum, id quod ibi Praedicatum est, nempe Metallum, sensu praecedit id quod ibi Subjectum est, nempe Aurum; nam cum Aurum non sit aliud quam etallum tale constat, Metallum jam praecessime, antequam complete dici possit Aurum. et Ordinem igitur Logicum inter eos Terminos esse dico, qui eandem Assirmationem veram ingredi possunt, eosque Terminos Colligatos esse censeo Dissolutos vero, qui non possunt intra eandem Assirmationem veram commorari. Unde hi Termini sunt Colligati Homo, Animal conjiciuntur enim in hanc AD firmationem veram : Homo est animai. Imo etiam isti: Animal, Rationale licet enim colligari non possint tamquam Subjectum et Praedicatum quamdiu scilicet Rationale capitur in vim Adjectivi , possunt tamen colligari per modum Materiae et Formae intra idem Subjectum, ut hic: Homo sentit ibi enim Animal et Rationale implicite conssistunt ex parte Subjecti. Isti vero Termini: Homo, os sunt Termini Dissoluti, quia non sinunt
se in eandem veram Assirmationem construi, nec tamquam
eXtrema, nec tamquam partes Xtremorum. Partes, inquam,
essentiales nec enim eos Terminos colligari censeo, qui in eodem aliquo Termino reperiuntur, aut velut Partes Subjectivae, aut veluti artes Integrales alioqui enim os etiam et Homo essent termini colligati sunt enim partes Subjectivae istius termini Animal imo quaelibet Substantiva mixta essent colligata, quia haec omnia sunt artes Subjectivae Entis. Ex dictis patet,
256쪽
23 Logica restituta. Terminos dupliciter colligari, nempe ut Coextrema, et ut Compartes ejusdem extremi.
s. Termini Colligati vel sunt simul in ordine Logico, vel
unus eorum prior, alter posterior est. Simul sunt isti Termini, qui in eandem Assirmationem veram Colligati, sic se habent, ut neuter alterum praecedat sensu. Ut Homo, Animal rationais: si enim duos illos Terminos intra eandem Assirmationem conjicias, nullus alterum praecedet quoad sensum; v. g. 1es: Homo est anima rationale, licet Homo qua Subjectum praecedat, non potest tamen dici quod etiam absolute et secundum se spectatus praecedat, cum sic spectatus sit idem cum altero Termino, qui obtinet locum Praedicati Terminorum autem unus prior, alter posterior dicitur, qui intra eandem assirmationem veram conjuncti, sic se habent, ut unus alterum praecedat quoad sensum. Ut
Homo, Animal sic enim colligantur: Homo est animal; ibi Animal sensu praecedit, quia Terminus Animal consistit ex parte Subjecti, ante ipsum Subjectum complete positum, cum sit ateria istius Subjecti. 4. Ex quibus patet primo, quod ateria sit Logice prior suo Subjecto priusquam enim Subjectum possit integre poni in Assirmatione aliqua, jam sensu praecessit ejus ateria. Velutis dicam: Aurum est metallum, aut Aurum est quodcunque, antequam complete dicatur Aurum, jam implicite dictum erat Metallum cum enim Aurum non si1 aliud quam Metallum tale, patet, hoc complete non dici, nisi jam ante dictum sit
Metallum. s. Patet secundo, Materiam etiam Forma priorem esse cum
enim de Subjecto assirmatur aliquid, praecedit ateria Subjecti quando nempe Subjectum est compositum et sensu sequitur Forma, complens Subjectum et absolvens, quod a Materia tantum fuerat inchoatum. Sic cum dic, Aurum est hoc vel illud, ex parte Subjecti, quod non est aliud quam Metallum tale, praecedit Substantivum Metalium, tamquam Materia, et subse-
257쪽
P. t. II in p. XI. quitur quoad sensum Adjectivum designatum per Tale, tamquam Forma Auri.
6. Patet tertio, Formam etiam Logice priorem esse suo Subjecto antequam enim complete nanciscamur Subjectum compositum ex ateria et Forma haberi debet et ateria et Forma. Interim in ipso quasi momento, quo Forma accedit ad Materiam jam habetur Subjectum unde Forma fere 1mul est cum suo Subjecto, et quodam modo ambigit inter antecessum et comitatum Materia vero perspicue praejacet, et Compositum perspicue subsequitur. Unde ambiguitas illa Formae in favorem ejus deciditur, et Forma etiam inter priora computatur. 7. atet quarto, Essentiam totalem esse 1mul cum suo Subjecto quia in Assirmatione vera, in qua Subjectum ejus ponitur, nec est prior suo Subjecto, nec posterior, sed eadem et simul. 8. Patet quinto Accidens esse posterius suo Subjecto quia cum in eandem veram Assirmationem cum Subjecto suo colligatur, nunquam praecedit Subjectum, sed necessario tantum sequitur. Nam 1 ve colligetur cum suo Subjecto tamquam Co-eXtremuin tantum conssistit ex parte Praedicati post Copulam, Subjecto praecedente Copulam sive colligetur tamquam Compars ejusdem Extremi, consistit a tergo ejus tamquam Forma, Subjecto praestante vices Materiae. 9. Ex his expeditus est ordo Logicus. Primo loco occurrit Materia Subjecti quando scilicet Subjectum est compositum . Secundo loco Forma. Tertio loco ipsum Subjectum ex ateria illa ac Forma compositum. Quarto loco Accidens Subjecti. Io Inter aterias ejusdem Subjecti, Materia ateriae praecedit Materiam ipsam, eodem jure quo haec praecedit ipsum Subjectum. Sicut enim Aurum praecedit Hoc aurum, sic Metallum prius est Auro et Metallo prius est Corpus, et Corpore prius est Ens. Si enim dixeroci Hoc aurum est etc., antequam dictum sit integrum Subjectum dicitur ejus Materia, nempe Aurum et antequam haec Materia dici potuerit, prius dicta
258쪽
fuit ejus Materia, nempe Metallum cum dicere Aurum non sit aliud quam dicere Metallum tam et antequam rursum haec Materia dici potuit, prius dici debuit ejus Materia, nempe Corpus cum dicere Metallum non sit aliud quam dicere Corpus tuis , et priusquam haec Materia dici poterat, prius dici debuit ejus ateria, nempe Ens. Ex quo etiam vides, omnem Assirmationem inchoari ab Ente, seu Ens primo loco consistere in omni Assirmatione. Nam sive de Ente dicatur aliquid Ens consistit primo loco quoad sensum; ssive de Subjecto Composito dicatur aliquid En etiam primo loco reperitur, tamquam Μateria, quae necessario dicatur antequam ipsum Subjectum Compositum dici queat. Ideo Ens est Primum Logicum. ΙΙ. Inter Formas 1militer Forma ateriae cum scilicet Materia rursum Composita est prior est Forma Subjecti Materia enim non est ante suam Formam componentem, et tamen Materia prior est Forma componente Subjectum. Unde necessario evenit, Formam ateriae Forma Subjecti priorem esse.
V. g. cum Metallum sit Corpus tale, Adjectivum, quod designatur per Tale, quodque est Forma Metalli, prius est Adjectivo, quod designatur per Tale, cum dices: Metallum tale, putans Aurum, quia Metallum est ante hoc Tale, et est post illud Tale. Igitur etiam illud Tale praecedit hoc Tale.
Ia Inter Accidentia, Ρroprietates, quae sunt Potentiae, praecedunt Accidentia stricte dicta. Cum enim in eandem Assirmationem Veram colligantur, praecedunt Potentiae et sequuntur Accidentia stricte dicta. Potentiae enim tenent se ex parte Copulae tamquam Modi Copulae Actus vero earum, qui sunt Accidentia stricte dicta, tenent se ex parte Praedicati jam autem Copula sensu praecedit Praedicatum. Vide supra Sect. I. cap. 6. V. g. cum dic, Petrus est ambulatii us, ibi Potens ambulare et Ambulans colligantur, nempe tamquam Potentia et Actus ejus at Potentia praecedit ad Copulam, et Actus Ambulans illam sequitur ex parte Praedicati, tamquam Terminus et Finis quidam istius Potentiae.
259쪽
De nunciationibus. Agitur in Logica de nunciationibus propter Argumentati
I. nunciatio est verum vel falsum. Quidquid ergo verum est, hoc Enunciatio est, ut Duo et tria sunt quinque, Carolus est rex, etc. quidquid falsum est, hoc Enunciatio est, ut Duo et tria non sunt quinque, Carolus est exsul, etc. Quinimo hoc Arenae maris sunt numero par nunciatio est; quia saltem verum id est falsumve, licet nemo facile dixerit, falsumne 1t
a. A definiendo Vero ac Falso excusari videor distincte eorum satis clara, satis explorata nobis indita 1 notio. Sed, inquis, distingue ergo, Arenae maris sunt numero pari, Verum hoc si1 an falsum. Lubens fateor, non posse me quod nemo potest; sed hoc non arguit nescire me, quid sit verum, aut quid 1 falsum, sed tantum nescire me, num quod proponitur, Verum sit, num falsum. Alioqui satis superque scire me quid sit verum, et quid sit falsum, hoc argumento est , quod clarissime firmissimeque sciam, verum esse vel falsum, quod proponebatur; quod utique non possem perfecte scire, nisi scirem persecte, quid sit verum et quid sit falsum. Verum etiam Veritas,
260쪽
L restituta. et Falsum astas vocatur. Unde ipsas etiam nunciationes Veritates Falsitatesque consuevimus appellare. s. Sed estne Aurum etiam Enunciatio, cum sit verum aurum, aut Aurichalcum, cum sat falsum aurum 8 Respondeo, non esse;
quia Aurum non est 1mpliciter verum sicut Duo et tria sunt quinque simpliciter verum est , sed est verum aurum et Aurichalcum non est 1mpliciter falsum sicut Petrus est hos simpliciter falsum est , sed est falsum aurum. Quamvis nec istae locutiones 1ne abusu sint Aurum est verum aurum, Aurichalcum est falsum aurum: Adjectiva enim ibi irrepserunt in locum Adverbiis debitum; quia potius dicendum fuerat Aurum eres aurum et Aurichalcum falso est aurum; ibi Adverbia, Vere,
Falso, significant veritatem Dissitatemque harum respective Enunciationum Aurum est aurum, Aurichalcum est aurum. Verum igitur ac Falsum quomodocunque non cadunt nisi in
4. Omnis autem nunciatio, sive ipsa Verum sit, sive ipsa Falsum sit, verum se esse dicit Sumamus in exemplum quamlibet nunciationem, v. g. istam Sto illa, inquam, dicit se esse veram. Si enim starem, esset vera atqui ipsa dicit me stare ergo ipsa se veram esse dicit. Cum enim hoc totum esse dicat, quod ad sui veritatem requiritur . nihil autem aliud requiritur, nisi ut stem , hoc ipso quodammodo se veram esse dicit unde et si Sto dixerim, et dixerim Verum est me stare, idem dixisse videor. s. Omnis nunciatio quodammodo est Assirmatio. Omnis enim nunciatio dicit sic esse, ita rem se habere, hoc vel illud verum esse hoc, inquam, quodammodo dicit, et in aequivalenti: hoc autem dicere, assirmare est. V. g. Non sto, quamvis formaliter et expresse 1 Negatio, tamen dicit in aequivalenti, hoc
ita esse, hoc verum esse, Quod non flem, atque adeo suo modo Assirmatio est. Simili ratione facile videbis, hanes Et sta et
loquor, etiamsi componatur ex pluribus Assirmationibus, quo-