장음표시 사용
401쪽
P. III. Sec t. III. Cap. V. 375 s. Materia Enthymematis oritici est habitudo Inferentis ad Illatam, qua se habent ut extrema bonae Consequentiae. Potest et vocari Locus oriticus, qui proinde duplex est, nempe Locus ab Antecedente ad Consequens estque habitudo Inferentis ad Illatam, ut Antecedentis ad Consequens et Locus a Consequente ad Antecedens, juxta quem Pars Inferens est Conclussio, et Pars Illata Antecedens bonae Consequentiae. Prior proinde potest vocari Locus Rectus posterior Inversus. In Loco Recto
ponitur hoc Enthymema Si sto, stare possum ergo si sto, fumanimal; ibi enim ars Inferens, nempe Stare possum est Antecedens artis Illatae, nempe Sum animal sequitur enim: Stare possum, ergo sum anima In Loco Inverso ponitur istud:
Si fum animal fentirepossum ergo si stare possum, sentire possum;
ibi enim Inferens, Sum animal est Consequens Illatae, Stare possum. Porro non sola bona Argumenta ponuntur in Locis
Soriticis, sed et mala ut illud : Si sum homo sum animal; ergo si sum homo fum bos, illud enim ponitur in Loco Inverso.
Hoc interest inter Bonas et alas Argumentationes in Locis suis positas, quod alae quidem admittant, Bonae autem X- cludant a suo Loco Impudentias ejusdem secum Formae. 4. Ex his patet, sola Enthymemata oritica habere Locum Soriticum in his enim solis Pars Inferens et Pars Illata sunt, cum Partes istae non aliter quam per inexistentiam suam in Enthymemate definiantur. Patet . non omne Enthymema Soriticum esse in Loco cum enim quaevis nunciatio sumi possit ad ossicium Inferentis, et quaevis ad ossicium Illatae, ut constat ex Definitione Enthymematis, clarum est, non debere Inferentem et I latam habere se ut Extrema bonae Consequentiae.
Sic illud Enthymema extra Locum est : Si sto, stare possum ρrgo si loquor, stare possum quia inter Inferentem et Illatam
nulla Sequela est, nec horsum, nec prorsum. LX quo etiam colligitur diversitas inter Enthymema Categoricum et Soriticum Omne enim Enthymema Categoricum ponitur in aliquo Loco
402쪽
376 Logica restituta. bene aut male, id est, sic ut sit Bonum Argumentum in isto
Loco, vel sic ut sit Malum, cum Terminus Inferens, quicunque sumatur, et latus quicunque, necessario se habeant uno exquator modis quoad praedicationem, Parte . Se t. a. cap. I. n. q. Cur autem hic non sumantur totidem habitudines quoad Sequelam inter Partes Inferentem et Illatam, quot ante sumptae sunt inter Terminos Inferentem et Illatum quoad Praedicationem, operosius est, quam ut in hoc libello deduci possit. Dicam brevibus, ut capiant ni possunt: nunciationes Repugnantes quoad Sequelam nullae sunt; Disparatae non fundant Locum juxta quem liceat Argumentari Convertibiles et Subalternae
1. Sorites est Enthymema nempe oriticum cum Supplemento praemisib. Supplementum Enthymematis oritici es Enunciatio Condicionalis ex Parte Inferente et Illata, tamquam Extremis suis, composita. Hic igitur Sorites es: Si sto, stare
possum; sed si stare possum, sum animal ergo si sto, sum animat:
ibi enim vides primum Enthymema praeced. cap. allegatum cum Supplemento ipsum praecedente. Omnia quae pridem de Syllogismo materialiter considerato dicebam, cum proportione transferenda sunt ad Soritem, quem hactenus etiam materialiter
et Sicut autem Syllogismus in Forma possitus non es aliud quam Argumentum, in quo praemissa certa Assirmatione deinceps proceditur juxta aliquod Axioma duorum primorum Quadratorum; sic orites in Forma positus non est aliud quam Argumentum, in quo praemissa Argumentatione Condicionali deinceps proceditur juxta aliquod ex Axiomatibus Tertii Qua-
403쪽
P. III. Sec t. III. Cap. I. 377drati Primo igitur ordine naturae ponitur in ori te Argumentum Condicionale, v. g. hoc : Si stare possum, sum animal. Secundo loco dicimus, Antecedens istius Argumenti sequi ex quadam alia nunciatione; et tertio loco inferimus, etiam Consequens ejusdem Argumenti sequi ex eadem Enunciatione;
hoc modo : Si stare possum, sum animal fed sto, stare possum; ergo si sto, sum animal quae operatio procedit juxta primum
Axioma Tertii Quadrati exhibetque si ad exteriorem appa- ratum et Formam attendere vacet Soritem Assirmativum, Directum , in prima Figura ordinaria. a. Aut Secundo loco dicimus, Consequens istius Argumenti ex alia quapiam nunciatione non sequi; et tertio loco inferimus, etiam Antecedens ex eadem nunciatione non sequi;
hoc modo: Si stare possum, sum animal sed non si rixens sum, animal sum ergo non bipens sum, stare possum, quae operatio
procedit juxta a. Axiom. 3. Quadr. exhibetque, si exterior Forma te capiat, Soritem Negativum, Directum, in Secunda Figura positum. 3. Aut Secundo loco inferimus e Consequente primi Argumenti Condicionalis certam quampiam nunciationem; et tertio loco concludimus, eandem illam nunciationem etiam sequi ex Antecedente primi istius Argumenti; hoc modo : Si
stare possum, sum animal sed si sum animal, sum illens ergo si stare possum, sum virens quae operatio procedit juxta .
Axiom. 3. Quadr. exhibetque, quantum ad Formam, Soritem Assirmativum Indirectum, in Prima Figura Xtraordinaria. 4. Aut Secundo loco dicimus, certam aliquam Enunciationem non sequi ex Antecedente primi Argumenti; et inde tertio loco concludimus, eandem illam nunciationem non sequi ex Consequente ejusdem Argementi hoc modo : Si stare possum fumanimal fed non si stare possum , o ergo non si sum animal, o
quae operatio procedit juxta . Axiom. 3. Quadr. exhibetques Soritem Negativum, Indirectum, in Tertia Figura. Praeter
404쪽
gumento Condicionali, seu ejus Antecedente et Consequente, ac tertia aliqua nunciatione, alias operationes aggredi conatus fueris videbis enim nullam talium subsistere, sed semper mala
3. Ex his nascuntur Regulae servandae, cum maVis, Intellectu disturbato quod insuetis et publice versantibus facile accedit Memoriae et Sensibus committere negotium. Prima Regulaci Ad minus una Praemiis debet eis Assirmans in ori te. Patet ex ejus constructione primo enim loco juxta ordinem Naturae debet consistere Argumentum Condicionale, et per consequens Assirmativa nunciatio per desin. Argum. b. Peccat
ideo iste Sorites: Non si homo fum, lapis sum; et non si rationalis fum, lapis sum; ergo non si rationalis fum, homo sum. Secunda Regulaci ori te non potest esse biformis Tertia Regula: In Prima Figura non potest esse Negativus in Secunda aut Tertia non potest esse Assirmativus. Quarta Regula: In Prima
ordinaria et Secunda non potest esse Indirectus in Prima extraordinaria et Tertia non potest esse Directus. Atque hisce quatuor Regulis suffcienter instructus est orites, ut omnes a sua Forma barceat Impudentias. Si vero vel unam ex his
Regulis negligat, hoc ipso Formam ejus deformabit Impudentia. V. g. iste Sorite. Si fum homo sum animal et si fum rationalis, fum animal ergo si fum rationalis, fum homo, peccat
contra tertiam Regulam, ideoque non valet, non sequitur, non potius quam ista impudentia in eadem Forma consistens:
Si sum homo sum animal et si sum os sum animal ergo usum os sum homo. Nec mirum; ecce malam MaXimam, qua istae operationes nituntur: Ex quo equitur Consequens, ex eodem sequitur et Antecedens, quod falsissimum est. Atque adeo, cum contra aliquam ex his Regulis peccabis, semper talem malam Maximam invenies, qua te abduci siveris. Periculum fac, et videbis.
405쪽
4. Atque ita fuerunt Argumenta-Formiia-in-Enunciationibus, non quidem penitus omnia, ast saltem praecipua. Atque haec Recapitulatio est Argumentum-Formale-in-Enunciationibus
aliud est in una Prima estque repetitio), aliud in duabus Primis estque vel Subalternatio Complexa, vel Syllogismus Hypotheticus Directus . Aliud in una, et una Combinatione Contradictoriarum inter rimas quo spectat Syllogismus isse junctivus, et Argumentum aliquod innominatum, quale hic depromitu Et o et non loquor ergo non sto, loquor . Aliud est in duabus combinationibus Contradictoriarum inter rimas estque Conversio oritica, vel Syllogismus Hypotheticus In- directus . Aliud denique est in tribus Primis quo spectat
Sorites . Possunt etiam haec Argumenta Oritice converti, etssi subinde nascentur novae Species. CΑΡU VII.
De Argumento-Materiali-in-Enunciationibus. I. Argumentum-Μateriale-in-Enunciationibus est Enthymemassi possitum in Loco oritico, ut in eodem loco non ponatur Impudentia 1milis Formae cum ipso. Et si omissis ambagibus ad rem ipsam attendere voluerimus, non est aliud quam Argumentum procedens juxta aliquod ex . Axiomatis . Quadrati, omisi tamen Condicionali Argumento, quod Antecedens ac Consequens, circa quae operatio instituitur, suppeditat. Unde l. ex aliqua nunciatione infert Antecedens, et a concludit, ex eadem nunciatione sequi Consequens, suppress illo Argumento, in quo hoc Consequens et illud Antecedens perhibeantur;
V. . Si sto, stare possum ergo sisto, sum animal, quae operatio
procedit juxta I. Axio 3. Quadi . exhibetque Enthymema AD firmativum, positum in loco Recto et procedens e parte
406쪽
L restituta. a. Aut primo dicit, Consequens ex certa Enunciatione non sequi; et secundo concludit, etiam Antecedens non sequi ex eadem, suppresso tamen Argumento, in quo sit hoc Antecedens et illud Consequens v g. Non si vivens sum, animal sum ergo
non si ixens sum, fare possum, quae operatio procedit juxta
2. Axiom. 3. Quadr. exhibetque Enthymema Negativum positum in Loco Inverso, procedens similiter ex parte ConsequentiS.
3. Auferendo priorem PraemiTam a Sorite Tertio, operaberis juxta 3. Axio 3. Quadr. et operatio exhibebit Enthymema Assirmativum, positum in Loco inverso, procedens e parte
4. Auferendo priorem Praemissam a Orite Quarto, Operaberis juxta . Axio 3. Quadi . et operatio producet Enthymema Negativum positum in Loco Recto, ex parte Consequentis
a. Ex his sequuntur Regulae o Argumentum-Materiale-in-Enunciationibus non potest esse Biforme. 2. In Loco Recto, ex parte Antecedentis procedens, non potest esse Assirmativum; niteretur hac mala Maxima: Quod equitur ex Antecedente, sequitur etiam ex Consequente. 3. In Loco Recto, ex parte Onsequentis procedens, non potest esse Negativum niteretur hac mala Maxima : Ex quo non sequitur Antecedens, ex eo non equitur Consequens. 4. In Loco Inverso, e parte Antecedentis procedens, non potest esse Negativum niteretur hac mala Maxima: Quod non equitur ex Consequente, non sequitur ex Antecedente. 5. In Loco Inverso, ex parte Consequentis procedens, non potest esse Assirmativum niteretur hac mala Maxima : Ex quo sequitur Consequens, ex eodem sequitur Antecedens Absurditas harum Maximarum facile innotescet ei, qui Naturam Consesequentiae, et praesertim Subalternarum, perspectam habuerit,
407쪽
De Argumentis Phasicis quibusdam.
1. De singulis Argumentis Physicis disserere, et praeter propositum meum, et si cui propositum hoc, is impossibile se aggressum esse, re ipsa deprehendet; non possunt enim ad certos Canones redigi cum 1nt infinita. Vide 1s ut nihil de
aliis dicam omnia athematicorum Argumenta. Quaelibet eorum Theoremata sunt quaedam Argumentationes Condicionales veluti Si duo Triangula habeant duo latera aequalia utrumque utrique etc., erunt etiam bases aequales etc. Item: Si recta super rectam consa lineam etc. Item: Si duae rectae femutuo secuerint, augulos ad erticem aequales facient, etc. mos quae inter eorum Theoremata simplices Propositiones videntur, re bene attenta, omnia sunt Argumenta Condicionalia ut:
Anguli foscelium triangulorum ad basim sunt aequales. Dicere
enim volunt et demonstrare, Si Triangulum aliquod sit Is sceles, angulos ei ad assim aequales esse. Quae Consequentiae omnes non aliter investigari et tradi rite possunt, quam per Axiomata
et Definitiones quibus nituntur, atque per concatenata Demonstrationes, quibus ex se mutuo deducuntur. Hoc autem esset integram Geometriam tradere, et confundere cum Logica
omnes cientias. Ad haec ipsa Theoremata Logica, quibus Argumenta dirigimus, rursum sunt quaedam Argumenta veluti: Si ex una Enunc sequatur alia etc. et reliqua Axiomata . Quadr. nonne clare et ad oculum sunt Argumentationes Condicionales ΤΙmo reliqua in reliquis et extra reliqua Quadrata Axiomata et Theor. nostra, semper sunt Argumentationes illud enim Quod, quod in illis saepe occurrit, intelligendum est Si quod veluti: Quod dicitur de Praedicato, dicitur etiam de Subiecto, hoc est, Si quid dicatur de Praedicato etc. Volumus enim dicere, hanc Sequelam alere, hoc Argumentum esse bonum: Dicitur de Praedicato ergo dicitur de Subjecto. De illis autem Theor. non
408쪽
38 Logica restituta. agit Logicus tamquam de Argumentis dirigendis, sed tamquam de Regulis dirigentibus. Si enim etiam has Regulas velut
Argumenta quaedam considerare velit, et rursum Regulis dirigere, aut in circulum res abibit, aut in Infinitum. Ex quo patet, OS, antequam Argumenta Logica conficiamus, antequam
ex praescripto Regularum Argumentemur, jam in ipsis Regulis
Argumentari. Regula enim Argumenti Argumentum est. Et caeterae quidem operationes Argumentis, Argumenta Ver non nisi Argumentis diriguntur. a. Quae quamvis ita sint, et Logica non omnia Argumenta, nec sua, nec aliarum cientiarum dirigat omnes tamen Scientiae
ei incumbunt, et ipsa sibi quoad prima ejus Theoremata, praesertim quoad istud Axioma Ex vero nil nisi erum. Omnes enim Disciplinae ex Principiis quibusdam deducunt suas Conclusiones, easque postmodum tam sanctas ac veras habent quam
ipsa rincipia idque jure sed totum illud Jus ex hac Lege
est, et hac lege sublata non esse nis stulta praesumptio. Item, Quod equitur ad Consequens, sequitur ad Antecedens. V. g.
Mathematici 1serunt, et merito, posteriores suas Propositiones, quae nempe ex prioribus eliciuntur, non cedere in certitudine ac videntia prioribus Propossitionibus, quae nempe immediate deducuntur ex Principiis; unde in ista concatenatione suarum Propositionum nituntur isto Theoremate Logico: Quodsequitur ad Consequens, sequitur ad Antecedens, quod Axioma nec demonstrant ips1, nec inter Communes Notiones seu Principia praeferunt idque, ut omnia eorum sunt, circumspecte hoc enim Axioma ex Logica tamquam Scientia natura priori supponendum erat. Quam saepe iidem non utuntur isto Axiomate:
Falsum non nisi ex falso nempe in omnibus Demonstrationibus indirectis, quas ipsi Negativas vocant. Item: Ad veritatem Enunciationis Disjunctipae requiritur eritas alicujus partis Unde etiam saepe utuntur Syllogismo Disjunctivo in Forma posito,
sic procedente. Vel Abelmest; et non est quod quibusdam
409쪽
P. III. Sec t. III. Cap. VIII. interjectis demonstrant , ergo B est. Ad haec nulla Disciplina dubitat Subjecto tribuere quod de Praedicato demonstravit;
ut, cum Triangulum habet angulos aequales duobus rectis, etiam Triangulum aequilaterum habere angulos aequales duobus rectis, etc. Et 1 Cub nostro incubant omnes cientiae, eumque aperte et re ipsa fatentur se priorem esse. Nulla autem
propinquius ei incubat, quam ipsa Logica. 3. Etsi igitur de Argumentis hyssicis nobis hic ex pro sibtractandum non sit, quaedam tamen Argumenta Physica, quae Logicis propinquiora videntur, producemus in medium. Et primo quidem Argumentum a Majori ad Minus, et Argumentum a Minori ad ajus, quae exteriorem apparatum similem habent cum Argumentis Topicis, et subinde etiam sunt vera Argumenta Logica, praesertim a genere ad speciem
4. ajus est id quocum Terminus verissimilius connectitur quam cum alio, ad quod comparatur; ut labi per foramen verissimilius connectitur cum Gracili quam cum obeso, cum 'gmaeo quam cum Gigante adeoque Gracilis aut 'gmaeus ibi est majus. Minus est id quocum minus verissimiliter aliquid connectitur, quam cum alio. Ut labi per foramen aliquod in carcere minus verissimiliter connectitur cum obeso aut Gigante, adeoque Gigas in casu possit est minus. His respondet Commune, quod cum duobus sic connectitur, ut cum Uno eorum Verisimilius, cum altero minus verissimiliter connectatur ut in
casu possit Elabi per etc. 5. A ajori ad Minus tantum argumentamur negati Ve V. g. Gracilis non poterat elabi per illud foramen e carcere, ergo nec obesus poterit; non autem assirmative, quia non sequitur Gracilis potes elabi, ergo et obesus poterit. A Minori ad Majus
tantum argumentamur assirmative v. g. Obesus potuit elabi, ergo gracilis etiam poterit; non autem negative obesus non poterat elabi, ergo nec gracilis poterit. Ex quo Vides, Argu-
410쪽
6. Nota quosdam imperite confundere Argumenta a Majori et a Minori quod fit ex ignorantia Definitionis. Nesciunt enim, quid hic debeat dici Majus, quid Minus, atque ideo id omne, quod majorem molem aut speciem prae se fert, Maius Vocant. Nec dubitarent hoc Argumentum : Obesus potest elabi
per hoc foramen carceris, ergo et gracilis poterit, Vocare Argumentum a Majori Sicut et illud vocant Argumentum a Majori Deus dat vitam, ergo dabit et ictum, cum utrumque sit Argumentum a Minori. Quod ut videant, notent in Argumento-a-Μ ore-ad-Minus, post Copulam Illativam Ergo, apte subjici illam particulam: Multo minus id enim 1gnum est, Minus reperiri in Consequente, et Majus praecessiisse in Antecedente. Sic apte dicimus Gracilis non potes elabi per illud foramen, ergo multo minus obesus poterit ubi nota, in ipso Argumento
Obesum vocari Minus. In Argumento autem a-Minori-ad-Μ US
post Notam Illativam, apte subditur illa particula : Multo Magis: ut Deus dat vitam, ergo multo magis dabit totum ubi Darei ictum vocatur a ius, aut potius Magis in ipso Argumento, ita ut Dare vitam 1 Minus hic. Unde hoc a Major est: Homo non dat ictum ergo multo minus dabit vitam. 7. Nota secundo, Argumenta a Majori et a Minori, dum ex parte Praedicati procedunt, plerumque esse Argumenta agenere vel a specie. Ut hoc Argumentum a Majori Petrus non potest ferre quinquaginta libras, ergo Petrus non potesserra centum libras, est Argumentum a genere ad speciem, quia Potens ferre quinquaginta subalternat, et Potens ferre centum subalternatur. Istud autem : Potest ferre centum, ergo potes ferre qui quaginta est et a Minori ad Majus, et simul etiam a Specie
8. Atque haec de Argumentationibus illis inter Logicas et Ρhysicas velut ambigentibus Argumentum Physicum et stabile