장음표시 사용
171쪽
iet colorem,ejusque taleitatem v. g. albedinem. Si enim hine nasceretur, non esset ratio, cur
eminio deberet videli color potius quam albedo. imo E contrario deberet potius albedo vide. ri, quam color. quod ita probat . illud potius debet e longinquo videri, quod maiorem habet vim oculi motivam . at si albedo distinguatur aeolore, maior est vis motiva albedinis, qu1 meo loris. unumquodque enim movet, ut est in actus adeoque quod magis est in actu, magis movet. albedo autem a colore distincta magis est in actu, quam color. Prob. 3. aliis exemplis. Nam r.eadem pict xa,vel statua videtur ab artis perito,dc imperito, nec aliquid videt peritus, quod non videt impe. ritus , ted idem melius. a. eadem omnino veri tas attingi potest eognitione intuitiva, & evidenti,quae attingitur cognitione inevidenti,aut probabili: &illae tamen cognitiones, quamvis eiusdem obiecti,genere distant.' eadem divina omni potentia,quae iuxta adversarios una est in. divisibilis,seu formalitas,seu virtualitas,concipi potest modo ut generativa, modo ut creativa,&creativa modo materiae, modo Angeli. q. idem
obiectum amati potest sine ulla disti lictione in ipso , &'cum magna distinctione in actibus
amandi ; nam eca matur amore simplici secundum se de si sit absens, desiderium , si praesens, gaudium movet : qui actus genere differunt, desunt ad idem bonum. Similiter ergo possunt specie , & genere distinctae cognitiones ad idem esse indivisibile obiectum et Dico z. Diversit ascognitionum de eadem Inis divisibilite nasci universim potest ex diversa impressione, quaIn tes salit in intellectu, ex eo, quod res aut per se, aut per suum effectum inadaequa te movet ad sui notitiam. U I e. plicetur, & probetur simul conclusio, in qua- uor eam propositiones seorsim probandas dis
172쪽
I. Propositio, omnis causa assimilat sibi ali. qualiter effectum. hinc omnis effectus dicitur , di est similitudo, atque imago causae suae. Haecust eerta apud omnes. a. Propositio . eadem causa utcumque indi. visibilis ,&simplex, potest diversos effectus si . hi assimilare, assimilatione non perfecta,& ada quata, sed inadaequata, &imperfecta, absque ulla distinctione in causa rationum producentium, &assimilantium. Patet in Deo, cui om nes creaturae assimilantur secundum magis, ecminus, nec propterea oportet ullam distinctio nem Ponere ex parte Dei, sed tota distinctio se tenet ex parte Dei, creaturae assimilatae. Ratio est; quia assimi latio cum sit habitudo, non solum involvit assimilantem , sed etiam 'ssimila. tum s adeoque multiplicatur sufficienter per se. lam multiplicitatem assimilati , quod aliter, dc aliter perfectius, aut imperfectius trahitur in similitudinem causae. Propolitio . obiectum per sui impressio. inem, ac motionem, qua producit in potentia cognitionem sui, assimilat sibi intentionaliter intellectum. Hoc est apud omnes certum s nam di notitia paritur ex obiecto, de potentia: &intellectus intelligendo fit per similitudinem
1 4. Propositio . ex eo, quod obiectum indi vi. sibile inad equa te movet intellectum , existit de eodem notitiatum diversitas, quae proinde tota est non ex distinctione rationum in obiecto , sed ex variis imperi estis motionibus, quas obiectum iacit in potentia. Prob. una, dcindi
vidua res in adaequatam sui similitudinem A. ciens, diversimode sibi passum, &essectumas. similat , ut patet ex secunda . sed obiectum agit in intellectum, assimilando illum sibi in-Ientionaliter , ut constat ex tertia. ergo idem
indivisibile obiectum , impersecth, Ec in adae, quaIe movens, potest ponere in intellectu a D
173쪽
similationes , adeoque cognitiones diversas . Hi ne in sero r. citia distinctionem in re , arustrahi posse a re conceptum generis/disserenistiae. Prob eonceptus generis est conceptus Comis munis 3 coneeptus differentiae est proprius rei. at res dum facit debilem, dc imperfectam motionem , illam eandem motionem sacit, quam saceret alia res sc albedo procul visa ita movet .culum, ut movet et alius quivis color; &pr pterea existit coloris eognitio eommunis , de ge. netica , communis omni colori . sic motio in .
persecta facta ab homine, si potui fiet eadem fie.
xi a plantis, dicitur conceptus vitae eommunis
homini, & plantis: si potu i sset eadem seri ahrutis, dicitur conceptus animalis communis homini, brutis satque ita de reliquis. Dum vero res perfectam impressionem parit, clarius cognoscitur; ec movete propterea dici lux ad notitiam propriam, ac disserentialem, h. e. eam, quae ita est ab hoc, ut ab alio esse non possit. hinc dieitur eonceptus hominis differentialis,ac pro.
prius, qui ita est ab homine per se, ut ab te. cto, ut a nullo non homine imprimi idem , ut ab obiecto, possit. Insero a. quod petenti, unde sit diversitas cognitionum de eadem indivisibili re, tesponadendundium distinctione. aut enim ly unde saeit sensum causalem ric est quaerere, aqua zausa sint distinctae cognitiones; cui quaesito respon. demus, esse ab eadem te indivisibili, quae virtualiter continet duas illas, vel ptu res cognitio. nes: sicut diversitas creatorum effectuum emincienter est a Deo, ut a catasa i lios eminentia litet praecontinentea aut ly unde iacit sensum serm lem : &est quaerere, a qua forma sit ea dixersutas et cui quaesito respondemus, esse ab ipsa entitate conceptuum , qui se ipsis formaliter disti guuntur, ac diversificantur.
174쪽
OBiic. r. ad hoc ut agens aliter , agat , debet fieri variatio aliqua vel in ipso. vel in passis r aliter manen&prorsus idem. semper saceret idem. hinc proi r divellam applicationem aliter, di aliter sit in oeuluax albedo. at in intellectu ista varietas non habe tuti est enim idem obiectum . eadem potemtia, eademque saepe approatamatio. ergo non potest existere diversios conceptuum : Us innaec exi stit, necessario ab obiecti distinctione profluit. Nego min. diversitas enim habetur saepe ex parte obieetrdiversimode applicati ; quod dum e remoto se insinuat sensui, facit debit m , dccommunem sensationem e dc haec. debile, de commune phantasma ι hoc vero debilem, de communem cum intellectu de speciem , Oe cingn itionem. Habetur etiam diversitas ex parte antellectus, qui cum subdatur,mperio volun tali , potest ex arbitrio se applicare diversimo. de ad cognoscendum obiectum, illudque in ristiones varias partiri: quod maxime praestant i, qui intaphysicis speculationibus sunt assueti, ut d et experientia. Obile. 3.eadem res non potest contradictoria suscipere. susciperet autem, si divexisseonce' Plus terminaret. ergo non potest . Min. prob. dum de homine habetur conceptus dumtaxat communis cognoscitur, ut mimal , dc non . ut rationalis 3 quare si animal, dc ration Ieidem in homine sunt Μ idem cognostitur 4 dc non cognostitur.
Nego min. adprob. dico, quod dum hom soncipitur , ut animali concipitiu conceptu
175쪽
communi: dum vero ut rationalis, toncipitur conceptu proprio . hoc autem , & non a trudest, concipi ut animal, non concipi ut rati nate , substare conceptui communi, non Pr prio. quod autem idem obiectum modo uni . modo alteri conceptui subsit, nulla est contrais
dictio : sicuti contradictio nulla est, quod idem indivisibile subie,stum modo sit sub una, modo sub alia forma: aut quod eadem indivisibilis
causa modoqinum producat , modo alium esse , tum . Contradictio est in adversariorum: senistentis, qui volunt libam rationem obiectivam exprimi in conceptu animalis , non aliam scum tamen in re non sit unum, Ec aliud. at juxtanos eadem omnino obiectiva latioν quae concipitur cognitione communi , impersecta, di confusa, sub qua denominatur animal, ea dem deinde concipitur conceptu proprio , Scelaro, έub qua dicitur rationale . Hinc dum concipitur animal, rationale etiam concipiturentitati vh, & materialiter, sed non formaliter, quatenus non concipitur illa cognitione, sub qua rationale denomidatur. Obiic.3.cium cognosco clare animal hominis, vel clare cognosco etiam rationale, vel non. Si non, ergo cognosco animal clare, non cla te cognito rationali; quae duo cum sint contra.
dictoria, necessE est, ut animal , de rationa Ie non sint unum, sed duo obiecta. Sisic; ergo quemadmodum ex illa cognitione possum assit mare, quod sit animal, possum etiam deho 'mine adirmare, quod sit rationalis; quod est
falsum a Resp. dum cognoscitur clare animal, cogno sci etikm clare t tionale , sed illa eadem claritate , qua cog scitur animal , di sub qua homo denominatur animal; non autem illa claritate, sub qua homo denominatur rationa, lis. Ad cuius evidentiam nota, quod cum anidi mal, dc rationale io homine Mupponantur
176쪽
idem prorsus idem , eo modo, quo unum co gnoscitur & aliud, adeoque utrumque clare , vel utrumque confuse. cum hoc. tamen stat, quod vulgo vere dicatur cognosci in homine animal, non rationale , seu clare animal, con . se rat Onale . cuius propositionis sensus:, ut sit rectus, supponendum nomina imponi reabus non ut sunt in se, sed ut sunt in anima, substantque nostris conceptibus i sunt enim v ces institutae ad mentem .manifestandam, quae per se innotescere non potest: & hoc intendio mus, dum loquimur, rem exp*nere , prout i llam habemus in cognitione, quod expressit D. ThOm. . . qu. 3. art.9. ad a. ubi, Nomina,
inquit , non sequuntur modum essendi, qui essin rebus, sed modum essendi secundum quod imcognitione nostra es . Iam in re nostra nomen animal impositum est homini, in quantum substat conceptui, quo communicat cum bru tis ἱ nomen impositum est eidem , inquantum substat conceptui , quo secernitur, brutis . dum dicitur cognosci clare animal, non clare cognitio rationali, est contradictio non cadens supra rem unam, sed supra cognitiones multas s q. ia est sensus, quod habeatur con Ceplus unus , Tub quo animal , non habito al: o, sub quo rationalis homo dicitur hoce si cognosci secundum unam rationem, & non secundum aliam. Obiic. . ex hac doctrina fit, ut omnes cogni tiones de re eadem non disterant, nisi secun . dum magis, & minus intra eandem speciem .essent enim omnes de eodem obiecto modo magis, modo minus clarae. maior autem, dc mi
nor claritas non facit, nisi plus, & minus in tra eandem speciem .' Nego sequelam , cuius falsitas ex dictis est manifesta. Utenina ex eo, quod creaturae ab uno Deo procedentes magis, &minus eidem assimilentur, non recte inseres , eas esse eius' dem
177쪽
isio ' 'Astaph. Liber L. dem omnes speciei: ita isee rectό inseres,eiusdeasse speciei cognitiones omnes, quae eidem inomasis , deminus intelle ctum assimilant.. Univertim quium cum causa aequivom possit in virtute continere plures speci e effectus, non bene ex identitate causae arguitur identitas speeiei in essectibus . Unde autem oriatux , vel sistius dignoscatur diversitas specifica m. Mitionum . . Pertinet
Ex hactenus disputatis sicilh eollisiturinter
eiusdem .rei persectiones dari distinctio nem rationis . eum enim ex una parte proba . tum lassicie ter sit,inter eas nullam obiectivam distinctiphem reali minorem intercederer ex altera constet, de eadem se plures, distinctos e sonceptus haberi p se s consequens est . ut 'detur distinctio rationis . huius enim nomine . non venit, nisi res intrinsech una a rationibus multis facta ex itin sech multiplex, ac distincta. Et quidem huiusmodi distinctione suhIata, cor . ruunt Omnia Loεicae praecepta; non enim g nus esset, aut disterentia, 'non essentia,aut pas sto,non subiectum in praedicatum, non denni tio, aut definitum. Nee juvat recutius Nomina- .lium ad conceptus, & nomina ; ut enim in Lo sicis est ostentum, non praedicanturnomina, &conceptus, sed res sub nominibus, εc concepti a bus. quare quae dicuntur de genere disserentia .cadunt non in nomina . sed in res per nomina sign i ficatas, non in conis us, sed in obiecta per concepi uvexpressa. Quamquam ut verum sitemh nostrum cum Nominalibus super haeredissicium de voce . est totum
178쪽
Capua HL totam. Negant enim ipsi distinctionem ratio. nis in re, de solum concedunt distinctionem realem in coaeeptibus : quam proinde Gregorius appelIat distinctionem non rationis, sed
rationum , eu cognitionum . Nos telo admi timus distinctionem rationis eoincidere μα, tus eum distinctione reali conceptuum, qai tamen extrinsece rem ipsam denominanine ut cognitam, ita de multiplicem . Iruauevolumus,
hominem sub eonceptu animalis distingui a seipso sub conceptu rationalis, oon per ullam distinctionem in homine, sed per solam distin. ctionem unius eonceptus ab alio r quemadmo' dum diximus in Logicis, omnia individua sub
cognitione confusa unificari, ac denominari univerale sine ulla unitate in re, sed per somum unitatem cognitionis. Hoc autem totum aut ibi etiam notavimus, discrepantiam non hinbet, nisi puram de vocabulo. fices. in ista sententia non negatur, quod animal, θ: rationale sint duae formalitates . sed non iunt duae per duas cognitiones. ergo .
Prob. min. pluralitas . cognitionum non Po
test plurificare, ac d stinguere , nisi eonstic tuat . atqui animal, & rationale eum sint teramini primae intentionis, significant rem, ut
est in se, non veto ut eonstitutam, ac denomiis natam per cognitionem . ergo non possunt animmat . & rationale distingui per cognitiones, sicuti possunt per cognitiones distingu i genus, αdisserentia, qui sunt termini intentionis is eundae, adeoque involvunt constitutive cognis
Resp. factu, reeolendo ex Summulis, quod nomina primae intentionis supponunt non personaliter, sed simplieiter, dum illis additur terminus intentionis secundae. Sic dum dico, animal est genus , animal, quod est te minus primae, stat pro rebus non ut in se, sed ut in anima. Iam vero , ut nomen eminest secun
179쪽
dae intentionis, quia siges scat multa, uiden
minata,&constituta per cognitionem. unam. Iita Se in re praesenti nomen, inatentionis seeundae, quia signincat unum, ut denominatum, & constitutum Ux cognitio. nes multo. Dico igitur,quod animal ,.& mistionale sent termini primae intentionis, nant distinctas eiusdem rei sormalitates, e sed dum ita sonant, non personaliter, sed simpliciter supponunt stant pro re non ut in se,led iit in antina . ad ue prore, ut denominaia Pell
let praeterea ita distinctio appellari noti Ihm rationis, sed etiam formalis distinctio.
appellatur rationis, quia tota est a ratione , his e. intellectu cognouente obiectum imperis.cte, ae veluti per partes . appellatur sormalis , quia est per cognitiones, suae sunt formae exattinsech denominantes obiectum.. Rotius eiusmodi distinctio duplex est , esia propria, di praeeisionis r alia impropria , denonexplicationis . prima habetur inter ea,quae L stant eoneeptibus. quorum umis in altero non includitur, nec est alterius explicativus. Sie distinguitur animal a rationali in homi. ne . seeeunda habetur interea, quae substant conceptibus, quorum unus in altero ineluditur, de unus aIterum explicat. sie distinguuntur
definitio, de definitum a nam definitio est deformali conceptu definiti, de in eius conceptu Involvitur ι quamvis definitio clarius explicet illam ipsem rationem , quam obscurius involvit definitum . Distinctio. rationis propria Mit proprie dictas formaluates; unde anima. hitas est alia omnino sermalitas a rationalitater quod non praestat distinctio rationis impro,pria ; quia definitio non est alia se alitas a definito. Ad eiusmodi distinctiones seeernendas duae regulae traduntur. 1. est . quando per unum
180쪽
conceptum quantumvis penetratum , dc excus
tum intelle aus nocertimuit dealio, nec . conis veris , tune habetur distinctio rationis propria. Sic invicem co-tantur aniniat , & ration te, utcumque enime'nsideres animal, di primeleium sentiendi , nunquam in eo ration se principium discurrendi apparebiti atque idem est in rktion ii telath ad animal. non sic acci .dit in definitione , ae definitos ex eo enim o quod intime penetres, ec evolvas concoptum hominis, apparebit demum, quod illi compe- ut animal rationale, & e converso. . a. Si facta hypothesi, quod, quae distinguun. tur ratione, diuinguantur etiam re, sequitunper loeum intrinsecum. immediate, Ac serva do hypothesim, rem esse, &non este talem is distincti' rationis est impropria. Si vero Ianon sequitut ita, sed solam destruendo hyp thesim realis distinctionis, distinctio rationis est propria. Reserit manifesta in exemplo. St. Iupponas hominem distingui realiter ab animali rationali, pet locum intrinsecum immeἀdiath sequitur hominem non esse hominem squia Me est esse hominem, esse animal rationa.
Ie, at si supponas animal tealitet distingui agationalio non sequitur illico animal es e , de non me anima Ismaneret enim adhuc per i cum intrinsecum sentiendi principium , quod est esse animais adeoque maneret animal. Se. absolute. quod animal realiteedistinctuitia rationali , cum quo de secto rea. titer identiscatum, sit, de non sit animal f sea. non sequutu per iocum intrinsecum, & ex procatione animalis, quae id unum