장음표시 사용
151쪽
,, fusiorque charitas ἰ eo vigilantiori opus,, scientia est , quae actum hipprimat, spiri-- tum temperet, Ordinet charitatem. Sa ii cris idcirco quotquot insano inquietabantur Eclo , ut plurimum exprobrantur
in litetis, ut Abisai Sarviae 'Dauidis inomaledicum de cognatione Saul caput ei
cupiens amputare z.νeg. io. Ionas, paeni
tentes in Niniuitas, comminatam eorum petens eversionem lacobus, & Ioannes, de Caelo in Samaritanos, quod Domini non recepissent nuntios, depre
cantes ignem. Luca p. atque alii id genus non pauci . Illud propterea Mosis Exodi
., mirifice caponens consilium t Ite , nimi-- rum, & redite de porta usque ad portamia per medium castrorum, & occidat unu ri quisque fratrem, S amicum, & proxi- ,, mum suum . Ast. De porta vero usqueis
A ad portam ire, est a vitio usque ad vitiumri per quod ad mentem mors ingreditur, in-- crepando discurrere. Per medium veroo castrorum transire , est tanta aequalitates is intra Ecclesiam viuere, ut qui delinquenis ti uiri culpas redarguit, in nullius se debeat, , fauore declinare. Vnde,& iccte subiungi. A tur: Occurat vir fratrcm,& anauu,dc proinis ximum suum. Fratrem, scilicet, & ami-- cum , di proximum intcrficii, qui cum punienda inuenit , ab increpationis gla- is dio , nec eis , quos per cognationem diliis git, parcit. Omnia vitia penitus expungenda sunt,
Ia ut periecta morum salus contistat: Quid enim proderit i exempli causa j pudicitia
seruetur, si auaritia animus deprauatur. Corporis perfecta salus, omnium constat sanitate membrorum ; nec satis est , ma- , , num carere Vitio, si aegre icant pedes do-
,, lore. Qui sane assectus inquit Galenus,, in apboris. Hii moram m. .aphoris. Io. si cui , , simul accidant ei, qui urgere videbitur ., magis obsistendum,altcro tamen non ne-
is glecto. Vt si febricitet aliquis, & simul
,, hydropica affectione laboret;nos ad vitύ- , , que affectum conitariam curationem n ,, gitantem, respectu habito ambobus sol error, & ingeniose obsistemus; quod in caeteris colligatis morbis faccre consueui. is mus. Ad morbos animi, haec optimois trahenda videntur, ubi vel leuis plaga
in vulnptis pignus est: crescit enim malum , & in dies adauctum adolescit si reliquiae vitiorum penitus non extinguantur: quia virtus minime perfecte triumphat nisi adeo vitia deleverit, ut nulla vel curiosis,, oculis, eorum apparuerint argumenta :ri Cum Assurgere non possit ubi vitium
is libero pastu comitatur Erasm.νασω. ob. . Is dissig. ara.de mlit,ro .Equidem peccatao, ., licet sicut colligantur virtutes non omnia
s,, tamen, quae per peccatorum gradus pro-
,, greditur inquit Basilius in Isa ue-ὶ asib,, mi latur funiculo cuipiam contexto, di in ,, longum protracto . Ob hoc, ait; Vae quiis attrahitis peccata quasi funiculo longo. M Quod etiam mirifice explicat exemplo is peccati Luxuriae.Quare nisi quod superest
ex fune caepio contorqueri, cum ipso fune penitus dirimatur, alterum eidem protinus atteretur, & intexetur, quo Iongior euadat, & augeatur, colligat rumque animum instar languorum diuintius prement. Hoc autem ire, & redi persecte est de porta usque ad portam docet Gregorius.
Quod si per medium castrorum tran-I4seat quoque necesse est, qui delinquentium culpas redarguit, quia in nullius se debet fauorem declinare &c. Haud quaquam latere nos conuenit, quod natura
quicquid laudabile est, ut proprio potitue
honore, sic etiam malevolentiae sustinet dentes, & aemulationis laces. Praeciam
is facinora, & res a quopiam egregie gestae his lib. i. aiebat Polybius) magnam Plerumque inuidiam, oc graues calumnias conflare 'lent. Veruntamen,& si omnia, Oculis inuidiae notetur,& maledicis obloquutorum linguis obrodantur; illa tamen inuidiae plus patent, quς a Rectore quantumuis aequo, &Dociore quantumuis probo patrantur.Vnde Velicius Patercus lib. 2. dicere solebat. Raro inuidetur ijs
huminibus, quorum vis non timetur contra in ajs homines extraordinarie reformidant, qui ea suo arbitrio , aut depos turi, aut retenturi videntur. & modum in voluntate habent. Semper equidem
Rectoris a filo improbis displicuit suspecta,& Doctoris probitas discolis videtur
iniqua et Quoniam ut in fragmomet. graeco ροα. canit Menander. Se ipsum nullus fatetur esse malum . Quinimmo multorum natura facillima
est ad querelas , alii aliorum infixascant
murmurationibus merita , ut sua tuearitur errata: quaeruntur omnia trιbui conis sanguinitatis suffragio, aut adulationis studior ne dum illis ad correptionem Plurima subtrahuntur , denudati putentur
metito. Illud Senecae cap. in tranquiti. Trit,
ad sui usurpantes tutelam: Familiariteris domestica aspicimus, dc semper i iaci icio is fauor osticit. Hinc, simulacra aene sis icribit Plutarchus de Iside, σ maeis consecrata fuerunt iudicum, mari itius is mutila; praesides iudiciorum contaiciens, is quod abstinens, de immota sit iustitia . Manut nanque apud veteres geracrationcm
152쪽
nem signabat: unde praecisa manus sterilitatem innuebat. Apud Naxeram in Ios, . ωρ. II, 3. 3-num 3I. Ergo, & Opinio ca- non istae , cui disciplinae ges O , incumbit puniti ita coirectio. Simulacrum manibus excudendum videtur penitus orbatum , ne scilicet generationem agnoscat, cuius gratia adulteratur iudiciu , ct aequitas mulctatur exilio. Atque ita per medium castrorum gradiens ὸ increpationis gladio , fiat rem, proximum , dc amicum, salubriter inierficiet. ρ
Simeon propterea, & Levi filii Iacob 16 ob stuprum Dinae sororis per Sichem op
pressae principem Sichar in uniuersam saeuientes Ciuitatem, et si Patrem, gentemque suam , imminenti vitae exposui G. . sent periculo . Genes 3 zelo , tamen plurimum commendantur iustitiae, ac disciplinae. dum legitur: Domini
Deus patris mei Simebn, qui dedisti illi
., gladium in defensionem alienigenarum, ,, qui Violatores extiterunt in coinquina- ,, tione sua, dc denudaverunt faemur. virgio, nis in confusionem, & dedisti mulieres,, illorum in praedam ,& lilias illorum in , , captiuitate in , dc omnem praedam. in di- , , uisionem seruis tuis, qui aes auerunt Zelum tuum. Phinees ad scortum triadia. nitidem intrantem irruentis iu Zambrii quod non respeximet ad carnem: aut sanguinem in Domino adeo placuit religiosus ratus , ut mran. as. Moysi diceret. Phinees filius Elea rati filii Aaron Sacer ,, dolis auertit iram meam a iiiijs Israel: quia
,, Zelo meo commotus est contra cos , ve., non ipse delerem filios Israel in zelo meo. ri Idcirco loquere ad eum : Ecce do ei par ,, tem faederis mei , dc erit ram ipsi, quam ., semini cius pactum Sacerdotii sempiter- ,, num, quia Zelatus cst pro Deo suo, &,, expiauit scelus taliorum Israel. Eodem plane disciplinae gelo Acham Iosue lapidare praecepit, dc totam eius comburi supellcctilem , quia tulerat de anathemate Iericho. Iosue 7.Omnes item filii Israel, quasi vir unus congrcgati fuere grauissimum ad vindicandam scelus , quod Ga laadit irae Beniamin pro Levitae patrarunt
Ichu,alias esto impius. 4. reg. ro. Baal Sa , cerdotes iusserunt occidi. Cernens Nehemias, alienigenas Iudaeos duccntes uxorcs , omnes malcdixit, quosdam verbera- Mit , decaluauit nonnullos. Nehem. M. Ma-Ythatias, hominem cernens super aram immolantem Idolis, trucidauit. rimat. 2.
atque alii quibus non tantum S rcrae Liulcrae verum cliam Ecclcsiasticiae abundanti istoriae, propior lautusccinodi disciplinaeciona inueniuntur commendati.
Abstractas intelligentias, eo magiisque ipsum Deum ; formidine absque erroris , ut naturali lumine , Metaphysicus, siue naturalis Doctor Theologus , ali- quo inὀdo valeat percipere: fide, vel
speciali aliqua diuina illustrationi ,
suum naturale lumen, a summo bonorum omnium Largitore enixe postulet
titate generalis cognitionis, nimirum ex creaturis , diurna duntaxat assilieme gene rati illini Mione .
Deus a creatara minim/ distat, eum ubique non solum nobis sit proximus , sed insuper infusust etenim non tantum sub illo agi-
tus , O admirabιlis sit optime Dalemus agnosere, quoi utique est seruis non ignorare qu/dditatem: nam quantitas sua est fua qui ditas. μ 3 Philosophi ιnquisierunt Creatorem per creatu ram : Gard non inaniter, oe frustra ia- tueri oponet pulchritudinem cael , ct ordinem stellarum, in quorum consideratione ,
non vana , ct per tura curiositas exerceu
da est , sed g adus ad immortalia , o Iem per permaWura faciendus. 4 Ethnicorum sapetentes , ea ratione qua sol eum J unus , Dei optimi maximi agnouerunt unitatem: Ieuare uobilem Planε Iam p o
pbano cultu summ/ venerabantur caeteroruDeorum reiecta caterua, ade)υι Dys vulta templa condenda crederent.
Ex serpentum natura, O proprietatibus, Dei
immortalitatem , diuinιtatemque venaban.
ιual sinum in omnium animal, o maxime gurum longaeuumque piaeterra , i ρ- vectam cum pelle deponens reuirescit . . uare Ierpentibus tanitiis cultus tribtiit Geηtilitas,ut Draconia, templa nomina
6 Diuina goaedam alia ex diuersis rebus creatis Ethnici colligebant attributa οῦ ut prouι-dcvtiam ex oculis , benimentiam ex Iside mammosa , ex palmo , vel pugillo omni
potentiam , ex mundo immensitatem , ex
petrarum Armitare sapientiam sic
153쪽
gistus, ct alii , ex ratis itas ab isto nain
tu roi,. σ rerum compararaone deductis ,
s.fictis, m Triadis insuper licet sub amgmatibus valde obscuris, ostenderunt m3- flenum, it graui m testantur Amsi
is Talis autem excelleys cognitio, qud Diuina attigerunt Genulas , ut scientiarum: omnis antesigniaa naturatiam , unde frequeηtis. ri nomine Meta-Uca dicitur , praecla -- ribus tirutis pra exteris, insignita , σ δε- eorara est: ideiria anto mamia Philosopbia ei prima ,s' uniuersalu Philosophia; naturalis Theologia; Scienti Diama, Iapernaturalis Pbilosophia , O sapientia nuncupaνι folet .
panissua principia ceria ex testimanio na. ruralis rati ovis. propter suam tameu abis straa: onim, re nostri deόiluatem intellectas, qui illorum attingere neqau euiden.riam non semel eirea ipsa sib i camingit erraret, quoniam naturalis luminis instrumento ad ea perΠngere nequimus , qua sei se penetrare non valet, quemadmodum res fvernaturales sunt. Io Gentiles redarguuntuν Philosopbi, qui eum per ea, qua facta , ct ereata sunt tam cogno uilut Deum, errore ramea tu iter deincepti, mutauerunt gloriam lucorruptibilis Dei is similitudiuem imagia:s corruptibiistis hominis , O volucrum , ct quastve-dum , ct serpentum : ex eo , quia non si istut Deum glorificaueruut, gat gratias egerunι , sed evanuerum in cultationibal fuissii Vt naturali Theologo, solertiue Metaphysico , omnis errandι praecludatur Uta, eius intellectus, aliquo auxilio sanahdas est: nam intellectus noster ιη puris naturalibus oculo comparatur infirmo; quare , licet tae apprehendendo D verus , tamen in componendo salus ut plurimum apparet: etevim ratio non habet a natara Di oesmet con .eeptus, sed in ordinando errare potest. ra Duobus modis Duari potest bumanus intellectus eiusque naturale adiuuari tamen , quorum primus est donum fidei; nam cognitio Dei ad quam utima ordinatur intimis Theologiae naturatis in dum habetur per
fidem rateras mentis conιeptiones eruditeriorumque dioeetis nebulas . . are errabant Philosophi, plus da se naturae quod habuerit, dum supernaturalia lumine at- ιι si posse putabant naturali. 3 Triplex auingendι res intestinui statuitur modus: quidam βιlicet naturalis , naturali modo et quidam supernaturalis, ct -- pernaturati modo; qvidam vero medias, nempὸ supernaturalis, sed naturali modo . Horam primo, intellectas csinoscit natur ratia per lumen narurale . seeunda , super. naturalia cla , ct distincte per lumen su, pernaturale gloria οῦ rertio tandem, super. nat urat ia eo gmatied per lumeu fidei . 'I Fides , fixe formata, sine informis semper in- . nititur diuino testimonio , scilicet, sacris scripturis quarum proprietas est, in M, qua fide ruat, totius Diritualis adfe- fruere fundamenta e quare titubabit fides , si diuinarum scripturarum vacallat autMri
is Infusa fiori, temporibus suis , nobiles preta. terunt fructus quotquot saera ruam scriptu- rarum ex sibi exmyta notitia , depulsis erroribus, falsam eum vera fatieiιre eom murarunt philosopbiam ; qaorum omissa caterua , quicquid de se Diuus seri ferit A sustinas, in exemplum adducitur dumtaxata
I 6 Secundus modus, humanus, qua Daari potesti teIι eam , est Decialis alis ratio Dei rdiuisa sapientia iuxta diso opera sapientis, qua sunt, non mentiri de quibus nauit, oe mentientem posse manse ita sare, congrua remedia dignata est reuela.. re οῦ o sicut priori sufecit fidem , ita D. steriori specialem fabstitvit illustratis
II Natariae tumen , tuta in Oeati Cati assimili tam est ; quod nisi d superiore, fellicet, D.
ι lis, aut ignis. adiuuetur lumine, tantiam grasora, ct natural a , mi uimὰ ver3 subistilia, O supernaturalia perci prer . IS Deus eam illuminet omnem hominem venientem in hune mundum: erit qu pρὰ hae superna Lux , qua lucis corporea ad insta , m aere mentis nonra fugat ignora ΠιAE tenebras : cir sieut corporea, directe, est obliquὸ illustras; ita hse divina Lux directὸ illuminat dum supernaruralia in D tria , clard. mauifeste ostendit di, obliqu/verὸ dum per speculum , ct in ani sate supernataralia, in Dia quoque manifestat. Is me eadem Lux idtὸ saeris in literis furemus appellatur susurrus, quia plerumque in
animis noβ, is ita emicat , ut eos Iaιeat, quibus adest: eius tamen non exilua ma fecita periistimul indicia,du enim, qua soleancta creata cernimias , in Creatoris asinirationem subleuamur.
o Tatis dι Mida illustratio , non tantῶm promito Dei exhibetur iustιs , ver iam αιὰm, o ictustis, quinimmo , ct Damonibus. dum voce veritatis scripta tutus in ment3bus fuis, verum aliquid cogitant .ETii Diuina , ac supereminens Natura,
nudae visionis cognoscibilitare ignota, i inaccessibilisque Viatoribus saltem naturaliter existat,ub. t. de specllistrin.6 cm. 23,
154쪽
docente Augustino: Quod, Tanta, de talis est, ut de eius visione nihil in hac vita sibi usurpate meus humana audeatacogno. . scibilitate tamen generalis cognitionis,. hoc est ex creaturis, diuina duntaxat assistente generali illustratione, eos usquequaque minime latere, late tradit Hent,
per totam . Nam y quae Dcus, sua natura
texit, & quasi tenebrarum latebris vallauit, effectorum beneficio, quasi pers holem parentes agnoscimus, si non plena,
' rudi cognitione saltem: in operibus enim eius, & in mundi omnibus motibus, virtutem eius semper praesentem aspicimus, euin tonat, fulgurat, fulminat, cum seism renat. Et sane, quomodo Deus eminus manet, cum omnia caelestia , terrenaque,
et quae extra istam orbis prouinciam iunci Deo cuncta sint plena 3 ubique non ta tum nobis proximus , sed infusus est. Equidem si Sol Caeri assixus, terris omniis bus sparsus est tamen; pariter praesens ubique interest, & miscetur omnibus, nusquam enim claritudo violatur; quanto magis Deus author omnium, ac speculator omnium, a quo nullum potest esse s cretum, tenebris interest, interest cogitationibus nostris , quasi alteris tenebris p Etenim non tantum sub illo agimus, sed
cum illo ut prope dixerim; vivimus.
Qismobrem super ilsud Roman. I.Reaela ., tarentinere. Haec habet Glossa et Tam pu ,, chra astra condidit, ut ex eis quantum ,
., & quam aditiirabilis est eorum Creatoris, cognosci posset. Quod est quodamin
,, do Diuinam entitatem agm stere. C ,, gnoscere enim quantum sit,&quam , ω, admirabilis ibidem m. .subdit Henricus is, est cognoscere eius quidditatem ; quia iis, quantitas sua, est sua quidditas.. De tali idcirco Deum cognoscendi modo, a. in Ioaum tradit Augustinus,
, quodet, Philosophi inquisierunt Creato-
,, rem per creaturam, quia potest inueniri M per creaturam . Quoniam, ut ipse,cap. 29. , de vera relig. abunde se explicat: Non ,, frustra, dc inaniter intueri oportet pulis, chritudinem caeli, & Ordinem siderum , o, 'uae omnia in silo genere modum pro- , prium , naturasque scruant. In quorum ,, consideratione, non vana, & peritura ,, curiositas exercenda est, sta gradus ad , , immortalia, dc semper permansura facien- , , dus . QRaare , deverb.DominGerm. 31. scite concludit: Laudent ergo Creatorem omnia opera sua, totum quod hic ex parti- , , bus singulis P de rebus ungulis inuenitur. ., totum ibi simul, dc non solum hoc,quod in creatura ibi inuenitur , sed inennarra
is torem. Veterum hinc Ethnicorum D. 4 pientes, ea ratione, qua Sol cum sit unus, unde illi nomen, quippe a soli indine, Dei
optimi maximi agnouerunt unitatem Iatque prophano cultu, ante omnes re se, reliqua Deorum omnium, quam Gen res ipsae venerabantur, caterua reiecta,
solem Deum esse unicum arbitrabantur, ita ut Dijs nulla templa condenda esse crederent, eo quod uni Soli, quem colerent vix Mundus ipse suificeret. Pythagoras,
tanta eum veneratione prosequutus est,
ut aduersus eum nefas esse dixerit lotium effundere, utpote quem omni cultu dignum arbitraretur. Et Hesiodus, praeceptum hoc, summa religione obseruandum adhortatur. At consultius quidem Socrates apud eruditissimum, optimumque Xenophontem, eos reprehendit, qui bolem Deum potuere r lumenque eius. dc formam ad Deum Summum refert, quod omnis eius potestas, dc magnitudo ab eo sit,4 q uo una cum Luna fuerit crea tus: Homerum idcirco, dc ceteros reprehendit Omnes, qui Solem, unicum esse Deum crediderunt. Pier. valer. Hi I rQ. tib. Immortalitatem, ac Diuinitatem in Deo haud inepte, ex Serpentum conditione adhuc ostendebant et Talis quippe ab iis censebatur natura Serpen tum, ut apud Caussin. in Hori Amu. Hie- ναι. b. I. docent Philo Biblius, dc Sach
mathon οῦ Scribunt enim Gautum AEgy ptiorum Deum, draconum naturam , ad
que serpentum diuinam putasse, God,, spiritualissimum est omnium animal , α,, maxime igneum, longaeuum praeterea,&,, senectam cum pelle deeonens reui rescit, ,, dc vix n. Iurali nece conficitur. Cum quo
facit relius Lampridius, qui Deos quo que serpentes ab IEgyptiis nominatos mentorat, ubi sic de Heliogabalo loquis tur: AEgyptios draculos Romae habuit, quos illi AgathO-daemonas appellant. ,, Nec tantum AEgyptii, sed de Phaenices quoque serpentem Daemonem faelicem
nominabant, ut tradit Eusebius tib. I. deprapar. euanges. cap. I. Et quod magis m, randum ; Serpentibus tantum cultus tria huit gentilitas , ut Draconia templa nominarct . Strabo lib. I Quod prima ut arbitror circa serpentes extiterunt Idolo latriae semina, adeo hahcspeciem Daemon habuit in delicijs, ut nec sine serpentum iemgie consecrata superstitionis domicilia crederentur, quod constat ex Persio Sa
Pinge duos angues zi pueri, sacer est locus:
6 . Nec minus praeclara illa sunt, quae do
155쪽
Deo ipso per figuram, nuncupationem ue oculi commonstrato. intelligebant: Veluti, scilicet , ut cruditeri explicat Valerianus, in minori mundo,
ri oculi sunt articulorum omnium praestan- iissimi , pulcherriniique , ac omnium M actuum moderatores . ita Deum illumis optimum Maximum, mundi oculum, pa- ,, trem luminum a Iacobo nuncupatum, omnia , formositate transcendere,omni ais is que gubernare , atque ut ait Apostolus, is nihil eum latere, Cuius Oculis omnia nu-
is da, & aperta sint, atque ita honos, αδε malos speculatur: & ut quae pro facie M sunt homo videt, ita quae delitescunt in is imo corde prospicit Deus,& perscrutatur. Atque ita deinceps , ex sensibilibus aliis,
ut Iside mammosa , Benesiccntiam . Causi polyb.6mbib. 2.36. Spit hama, duoeccina mensura digitorum, hoc est palmo, vel pugillo, omnipotentiam , Pier.et aser. Hie- Mundo, Ini mensitatem , caass
caeterisque crcatis , diuina venabantur at-
tributa . Nam ideo nosse se voluit, id cora mundum , dc opera sua diuina constituat.
At sane 'uod maxime mirandum videtur ut rationibus ab ipsa natura, & re 7 Ium comparatione dedi ictis, Plato, Plotinus, Timaeus Locrensis, Tris megistus, Mabj, altissimum quoque valuerint, licet sub aenigmatibus valde caliginosis tui
cum Hugone liter iano Din. 9. Rbliot. P.P.
loquar Sanctissimae Triadis penetrare Mysterium, grauissimi testantur Authores: Suidas enim de Trisin egisso ita diserteis scribit. Mercurius ter maximus AEgyri plius Sacerdos, Rex, Philosophus, anteis Pharaonem do ruit. Sic dictus, quod deis Trinitate loquutus est, in Trinitate unam is esse Deitatem Ularens, in haec verba. Fuit lumen intelligens ante lumen intelligens, o .& suit semper mens mentis lucida , & ni- ,, hil aliud fuit huius veritas,& spiritus omin,, nia continens. Extra hunc non est Deus, ,, non An us, non esseolia ulla alia r Om- ,, Mium enim Dominus , & Pater,& Deus;
,, de omnia sub ipso, & in ipso sunt. Obis testor te Caelum, magni Dei sapiens; ob-
,, testor te vocem Patris , quam loci uutus is est primam, cum omnem mundum sit-M mauit: obtestor te per unigenitum ser-M monem, Patrem omnia continentem D propitius , propitius esto . Et tandem sutcae ter auriam LudovicusViues in lub. I o et s.ct Cinu. 5M. ita testatur idi ocens: Augustinus lib. 7. ea Q. eap. s. ait: is se in libris Platonicorum legisse,& si nost iis eisdem verbis , sententiam Euangelii D. Ioannis, In principio erat Verbum. Amori lius autem Platonicus sic inquit: Atque is hoc erat illud verbum , per quod ea, quaeri facta sunt, fiebant, cum tamen semperis essent, quemadmodum , & Heraclitusis voluit. Et per Iouem barbarus ii Iecemis set in ordine, dignitateque principi j con- stitutum apud Deum esse, & Deum esse , is de per ipsum omnia facta esse, dc in ipso is quod factum est, uiuum, dc vitam, αδε ens suisset Barbarum vero Ioannem diis is cit. Ex Platonis item epistolis constat, ,, Verbo Dei omni ste facta : dc ex Ploti. no, Filium Dei esse creatorem dcc. Haec proinde naturalis intra cogniti nis ambitum suprema illa facultas est,quet g frequentiori nomine Metaphysica, naturalia scilicet transcendens , Scot. quaest. ν. prolo. nuncupatur: dc ut caeteris, nobilita
te praestat. I.met. cap. 2. mei. eap. I. et 6.
cap. l. ita praeclarioribus titulis prae omni-hus insignita , dc decorata est . Antonomastice enim Philosophia vocari solet; vel prima, dc uniuersalis Philosophia.
Rursus naturalis Theologia r Scientia diuina. Super naturalis Philosophia: Sapientia denique, ac Domina, dc Regina scie tiarum. His profecto , dc consimilibus appellationibus, eam dignatur Aristote-
frequenter. Quae cuncta , ingentis speciei
Mulier, Vitta opertos oculos , caput Cinrona , laeuam gestans redimitam sceptro, clepsa iri midium una cum mundi globo , cogitabunda calcans, apud Ripam Icons-log.par. a. icone suo pergraphice distinxit. Sola nanque mentis intelligentia naturalium omnium quatenus Antesignana oscientiarum, a caducis abstrahens,& tcm poris mutationi subiectis, Divinam , dc supernas minimc veretur contemptare
. Quia vero, naturalis ex testimonio rationis , cuius est hanc iudasa re scientiam,s ipsa met omnino sua praesupponit princi
ec si de se certissima sint,quia prima sunt,
ct aliorum causa veritatis. a. met. uo.
,, Propter suam tamen abstractionem, ocis nostri debilitatem intellectus,qui illorum D ncquit attingere euidentiam tibidem . ,, num. II. inquit Henricusὶ nobis, siue sa. is menti in ea , non possisu esse notissima D secundum quod dicitur a.mri. rem .Quod inranifestissima in sua natura , sunt disticiis sis cognitionis in veritate sua, non prin
sed prs tumor; quia dispositio
156쪽
o intellectus nostri ad ipsa, est similis dispo-
sitioni oculorum vespertilionis ad lucem. Quamobrem, praua ex intellectus hac nostri dispositione , non semel circa ipsa
Ratio enim naturalis , naturae uti tui lumine veluti instrumento. Henr. I par. aritc. 3. quasi. quod cum valde
tenue, ac limitatum sit, eius beneficio, ad ea pertingere nequimus, quae se ipso penetrare non valci, sicut initrumento artis fabrilis ut ipse explicat Henricus opus
carpentationis labet esticere non potest ἀQuare Paulus Roman. I. gentiles redarguensio Philosophos, qui cum pet ea, quae facta,
H di creata sunt, iam cognouissent Deum , M errore tamen turpiter decepti, Mutaue-M ἔunt gloriam incorruptibilis Dei in simiri litudinem imaginis corcuptibilis homi- nis, & volucrum, & quadrupedum , sic
,, serpentum Non aliam praeter cam,tan- , , tae iacturae causam exposuit, quod et Nonis sicut Deum glorificauerunt, aut gratias es egerunt, sed evanuerunc in cogitationi ri bus suis. Qus verba , I .ram. Biblist. P. P.
Theodulus Caelesyensis, ita nitrilice estra interpretatus Etrauerunt inquit & 1is Deo prorsus exciderunt. Porro cum di- ,, xisset, quod voluntarii excaecati essent, i .ad ijcit causam , quae est quod omnia suisis, rationibus commiserint, & non Fidei. , . VOlentcs enim per formam , de figuram ,, formae Omnis expertem, perque imagi-
,, nes corporeas , incorporeum deprehen-
,, dere, in errorem dclapsi sunt: cum non νδε possent cogitationibus luis ad finem duci. Verbi gratia. Vnde nam pateat,quod caeis, tum, aut terram Deus condiderit 3 iacis M nam Pater Dei, quaeue caula substantiae , ,, vel perionae cius , aut quae ipsa sit Hypo- , , stasis Et obscuratum est insipiens coxis eorum . Nubibus enim adaequatae cogi- tationes eorum ob luscarunt ipsorum cor
insipiens. Insipiens autem ideo appellat, , , quod noluerint fide Universum ipsu com- ,, prehendere. Dicentes enim esse sapienis tes, stulti facti sunt. Causam reddit cur ,, Gmnia cogitationibus suis permiserint: ,, putarunt, inquit se csse sapientes, seque, , susticere sibi ad cuiuslibet rci comprehen-
, , dionem, ideirco stulti ficti sunt: Quid
enim dementius, lapidum, dilignorum adoratore p., Vt igitur naturali Theologo, studios quo Metaphysico , omnis errandi praeci I Ddatut via eiusdem mens, intellectusque, aliquo auxilio , haud segniter iuuandus est. Gemadmodum enim , ut videamus uti curandi sunt, quibus videmus ; have ex rat e tecto. iudicemus. intellaistus
per quem iudicamus , suapsuci protinus
sanandus est: Intellectus quippe noster s.
ut dictum est, oculo comparatur infirmo.
ineptus in iudicando sit, quam oculus in cernendo lucidiora. Nam dc si, simplicium in apprehensione semper sit verus , in eorum tamen iudicio pletumque fit fal
is docet Henricus: Λd cognitionem intel . . ,, lectivam duo requiruntur, quorum priri naum est verbum intellectus , quo inforti matur concipiendo quod quid est in reo, is secundum vero est iudicium de tali conis ceptu, sine quo intellectus purus non est, ,, sed semper phantasticus manet. Et estri primus intellectus simplicium, & ideo is semper verorum est secundum Philoso- phum intellige non concipiendo verita. 'tem rei, sed id, quod verum cst in re .ri Ueritatem enim solum concipit intelleis ctus secundus, qui incompositione, ocis diuisione consistit, unde de verus , dc fal- sus potest esse secundum Philosophum. is In quo, sic plures deluduntur, credentes
is percipere veritatem , sin tamen eam nonis percipiunt, verisimilitudine phantasmari tum decepti. secundum qiiod dicit Augu-
istra phantasmata, quae redeuntibus nobis ,, ad inuestigandam veritate in in itinere novi ',, bis Occurrunt, & nos transire non sinunta ,, Quae tamen , quantam est ex se non nisi ,, verum ex imaginatione, de iensu osten. ,, dunt: unde non solum intellectus simpli- ciumrapprehensionum semper verus,quin ,, ctiam semper vetus est , di ipse sensus in is apprehendendo, dc nunciando; ita quod is omnis falsitas in iudicio , dc collatio , is vel intellectus, vel in agi nationis oriatur, is secunduin quod dicit Augustinus. 3.,, acad. cap. 11. Credo sensus non accusari,
is i videlicet quod imagii 's falsas strentes pa- riuntur, vel quod falsa in s buinis videis mus. Quicquid possunt videte oculi, c-. rum , vident, noli plus assentite, quam ,, ut ita tibi persia adeas apparere, & nulla: is deceptio esti Cuius in iudicando deceptiua iis nis causam, iam pridem par. anis. I. LD qMs.6. num. II. attulerat, dicens: Quia his ratio noli habet a natura , ut, .edinet conceptus, sed in Didinando create ρο-
Duobus igitur modis, humaniis sanari Ia potest intellectus , eiusque εν- intriti
lumen, ut ita dicam, in ciatissimum sciae: leuia Plinius ab Augustino I. RM.tap. 6...disertis his explicatur vobis : Animae . opus est, ut oculos sanos habeat , quibus γ' tam bene vil possit. Oculi sani mens estra ab omni labe corporis pura , q-d nihil t
157쪽
eum teste Auleenna Issuamet. cap. 3. In-
,, tentio ultima in hac scientia sit cognitio gubernationis Dei altissimi,& cognitio' Angelorum spiritualium, & ordinum eorum: quae iuxta Philosophi dictum a. Utaex. I. Nohis iunt dissicile intelligis bilia, non quidem propter se,sed propter ,, nos: aliter enim sui ibidem docet Com- mentator, frustra essent facta nobis intelis ligibilia, si nunquam ea intelligere posse
semus. Est propterea acies mentis nostrae inualida sinquit idem Augustinus,
ee figitur, nisi per virtutem Fidei nutri-
D in v etetur,ut ad perceptionem incom- ,, mutabilis veritatis imbecillem mentem
,, Obseruata pietas sanet. Dei quippe cognitio per fidem , & honorabilissiniatu in
veritatum perspicacia , caeteras mentis conceptiones erudiet, disperget errorum nebulas. Regula cognitionum, amussis veritatum est, vel in aenigmate contemplatio primae. Haec reliquas gubernabit, ut prior machinae rota caeteras voluit: Cardinalis nanque talis cognitio versat alias. Hinc Metaphysicorum quorundam
V nonnullas, I .n.are. . 3. n. 14. ita carpit
V Positiones. lirrabant ergo, dicentes; sin . parata , quoad essentias , & quidditates si suas cognosci posse ex puris naturalibus, ,, plus dando naturae quod habuerit. Eris,, Iabant etiam, dicentes, quod quidditates illae, clare ab homine cognosci non pos- ' sent, quia ex naturalibus ad illas attinge' te non posset; denegando naturae , quod habuit, scilicet, potentiam receptiuam γ' unius, ex dono alterius . Medium elle go tenendum; scilicet, ut notitiam illintum recipere poterit, sed quod propria , actione ad illam attingere non poterit. Triplex proinde attingendi res, ipsit amet intellectui statuitur modus apud
' dam naturalis inquit & modo naturali:
quidam supernaturalis, α modo super- naturali: quidam medius, supernaturalis, is di modo naturali. Primus est , quo cos, gnoscuntur scienda in disciplinis phil ,, 1ophicis, quae sunt de rebus naturalibus, , quarum notitia est naturalis , quia inueta 'sigatione naturalis rationis, modon rurali, quia via sensus, & experientiae ca- pit Ortum . Secundus est ille, quo co-υ gnoscuntur clare, de aperte quidditates is caelestium spirituum Dei, & Angelorum,
is qui iunt res supernaturales, quorum notitia non est naturalis , quia non natura-
' lis rationis inuestuatione , neque modo naturali, quia nec per illa, quae accipiun- D tura sensu, is immediate, oc pure a di-:
is uiuo dono speciali. Vnde ad notitiam is talem, & talium stibilium super scientias philosophicas habendam non est stu dendpm naturalis rationis inuestigationi, D ut invita ista acquiratur, quia studium is ad hoc , eget fruitra , & labor perditus; ,, sed sic vivendum est in praesenti vita, ut in futura haberi promereatur, vel sit Deo V placuerit ad horam concedatur. Tertius modus est ille, q uo supernaturalia , & di-
νγ uina hie cognoscuntur per fidem, quo D rum notitia est supernaturalis, quia peris lumen infusum, modo tamen naturali , ,, quia in aenigmate rerum sensibilium . Hoc itaque tertio modo, intellectus adeo natiuum sanatur lumen, ut ea luminis esto sit indoles: quo scilicet, magis tutis lat, eo plus oculis ossiciat, . Maniam. 7. Fidei tamen infusum lumen,mentis Ocu
los non obruit, sed detNit; non operi mit , sed eleuat, non omiscat, sed illustrat: ad Consentium A bente Augustino: In q uibusdam rebus ad ,, doctrinam salutarem pertinentibus, quasis ratione percipere non dum valemus, isd,, aliquando valebimus, Fides qua coris mundatur praecedat rationem, ut rati O-
nis capiat, & proferat lucem, hoc utique ,, rationis est. Et ideo rationabiliter dictum ,, est per Prophetam: Nisi credideritis,nota intelligetis. Quod sanε, sym Io ignis . corusco expositi Soli, huiuscemodi arris dente lemmate: Oblector Iumine victus,
scus Iustinianus, lepidissime expressit. Non enim grauatur, sed gaudet summopere mens suam notitiam infra agniti nem esse, quae nabetur suffragio Fidei, quam suo lumine adaequare minimequeita
Quia vero catholica Fides , charitate a Iq quamuis exuta, quae secundum Theologos, 3. sent. dis. 23. est vera sorma , &perstetio illius, ex testimonio, propriam alterius semper sortitur veritatem: cumo ea , quae credimus , testimonio, alterius
ri humanae,sed Diuinae inniti debet auth ritati duntaxat: Etenim , Hoc est verum quod diuina dicit authoritas , potiusquam illud, quod numina infirmitas co
rem, spiritualis totius aedificii, in ijs, quae fidei sunt struere fundamenta , solis S
cris Scripturis proprietas est. Hor. I. p. MLIq. q. I.m7. quae sicut in fabrefactis cuiusmodi haec fuerint, sperandum est eius. modi sole quicquid superstrueretur, vis delicet ex solidissimis, solidissimum. Umde merito, r. de Oct. Grist. cap. 37. aiebat
M . idem Augustinus. Titubabit Fides, si viis,a uinatum Scriptur rum vacillat authoti:
158쪽
Liber Secundus. Cap. VIII. 13s
i is ras . Maximam erin esse non tantum . . authoritatem Dei, Deumque vera, occeita dicere, nemo sanae mentis dubita-i bit unquam; sed nec insoper addubitari poterat, Deum non esse ii lum, qui fidem largitur,oc pet iidem, mentem hominis illustrat. Haec quidem Iux et , quaei P
mundum venit , quae maximis inscitiae, nostrae tene is depulsis is hominem caeli αiaibus ii miscui fecit, Deo proxima ,, quia adcipatum. Est,ait Dominus, scrip.ri tum ini Prophetis, m 54. Erunt omnes docibiles Dei. Omnis, qui audiuit a Pa. t te,& didicit venit ad me, Io. o. Merito,, quippe Tertullianus ad scapalam: Magistrum neminem habemus, nasi soluui
Deum. Hac se oblectet disciplina Christianus Philolophus, in hoc diuino fidei Gymnasio se diu, noctuque exerceat, α,, crit sine dubio tanquam ligitum iecusis decursus aquarum, quod facium suum ,, dabit in tempore suo, Psal. I. Hinc sane infusae Fidei tempestatibus is suis nobiles protulerunt fructus , quotquot sacratum ex Scripturarum sibi e posita notitia, depulsis erroribus, falsam
cum veta faeliciter commutarunt Phil sophiam, quorum ιnnumera missa caterua, quid de se, Sanctus fateatur Augustinus lib. 8. confess. cap. II. lcgentem quem minime pigeat audire. EI cccc a gemebundus inquit in audιo vocem de vicina domo cum cantu, diccntis , dc crebro repetentis quati pueri,an puellae, D nc scio: Iolle , lege: Tolle, lege: Statim.
, , que inutato vultu, intenti IIirnus cogitain ,, re caepi, Ultum nam solerent pucti in aliquo genere ludendi cantare rate ali- quia, ncc occurrebat omnino auuiuiisera ilic uspiam. repressoque impetu lachrm marum , surrExi nihil aliud interpretansis diuinitus mihi iuberi, nisi ut aperirem se codicem, dc legerem quod primum capitulum illuc nil lcm Arripui, aperui, de legi in illentio capitulum, quo pri inuin coniecti sunt oculi mei: Noto
D in commessationibus , dc ebrietat: biis,s, non in cubilibus, di impudicitiis, nor in colitentione, di aemulatione et sed m-
cupiscentiis. N cc vltra volui lcgero, D nec opus erat. Statana quippe cairi sine huiusce sentcntiae, quali luce securitatis
Mintura cordi inco, omnes dubitationis, , tenebiae diffugerunt dic. Calcrum, cum nulli dubium sit , ge. I O inino pondere nos impclli ad discendum
authomatis, atque ratio ais, Aug. lib. I. de med ap. 2 mon. poli quam latis videtur G. cnium, in elicuus ei ga crcdibilia naturale lumen, Fidei sanari donor erga intelligibilia quomodo sanandus sit, adhuc superest inquirendum. Quamobrem
cet Henr. Iuxta duo opera Sapientis , quae sunt non mentiri de quibus nouit,&mentientem posse manifestate congrua remedia dignata est reuelare : & sicut priori muneri, fidei suffecit Lumen ; ita posteriori, specialem substituit illustra. tionem: quod ab eodem se accepisse Λuguilino, plurimum commendat . Suadetis, enim Sanctus Episcopus, I de Diu ap. I.
M Quod aliud est scire tantummodo quidis homo credere debeat propter adipiscenis dam vitam beatam:allud vero scire,quo-
, , niam hoc ipsunt scire, & pths opitulatur, is dc contra malos, Ec impios defenditur . ,, Qua scientia non pollent fideles plurimi, is quamuis polleant ipsa siue plurimum. ,, Ac proinde contra epistolin fundamenti cap. Iq. aperte concludit; ur ipsa fide valen- ,, tiores facti, quod credimus, intelligere,, mereamur, non iam hominthus, sed ip- A so Deo intrinsecus mentem nostram .
,, lustrante, atque firmante. Ideoque rear mentis nostrae naturale lumen , ab eodem Henrico Gandauente, I .mari. 3.q.
4. n.6. luci in oculo Cati as linii latum, est existenti. Nam sicut haec ad illustrandum medium, ut eo tantum grossiora rercipiantur visibilia , secus vero minutissima quaeque, nisii lumine solis, vel ignis fulciatur externo , censetur russi. ciens; ita intellectus illud naturale lumen nisi superiori aliqua adiuvetur illustratione speciali, naturalia duntaxat, supernaturalia nequaquam pandet occulthia.
uuae profecto superior, ac superna illus ratio , praua in intellectus sanandi affectionem, ininsus erit alter.
At quia , Deus ipse est, qui illustrat ;I 8 Aug. i. Diu cap. 6. cum illuminet Ominis nem hominem venientem in hunc mun-M dum , Ioax. l. nil aliud praeter ineffabi.
,, lein Deum, hqc erit superna Lux r Deusis nanque in tolligibilis lux est in quo, deari quo , dc per quem lucent, quae inrelligi.hiliter lucent omnia, ibidem cap. l.
Equidem lucas ad instar fugat a mente,
ignorantiae tenebras, dc caecitatis Contra
languorciti spiritualem ci tribuit valetudinem. Nunc idem Λugustinus, i I. dec t. Dei cap. Id. inquit. Non inc u
ri nienter uicti ur, sic illuminari anima tu. M ce incorporea simplicis sapientiae Dei, si- cut illuminatur aeris corpus luce corpo. rca, dc lac ut tenebrescit aer iste desertus, , luce; ita icnebrescere animam , luce δε- pientiae priuatam. Quoniam autem , du plici via, tenebroto in isto aere, Vt ε.
159쪽
cus, luminosi corporis diminditur iubar, directa scilicet, α obliqua; irac quidem duila obliquo Drit aspectu, aliud aliquid directe ili ultraudo; illa vero, dum ex diametro respicir, eumque immediate lin- mutat: Plinio .itiodo, se ipso immergitur; at secuιido uchiculo alterius: ita sane, Iostrae ditimum, ac supernaturale lumen ,, illabitur menti , dilecto scilicet . cum in D aeterna talicitate videbimus eum sicuti, is est: in directe vcro, & oblique , cum in ,, hac mortali, ac miserabili vita, ex parte, is scu per specululia talatum intuemur; I. is Corinιba 3. Nam illa Lux se ciste udere dedignatur in hac cauea in elusis, nisi talesis lucrint, ut ilia vcl cli acta, vel dissoluta , , possint in auras suas cuadere. AAD I. solit. is cap 14. Tunc enim erit mens idonea,quae lucem illam videat, quae nunc nondum is est . iam Aug. epist. o ob luit. ex xiens illud Apostoli 1 .corinth. q. Cum venerit Dominus, o illami bis abscondita tenebrarura oec. Cum denique eadem ιn animis ita is emicet nastris, ut eos ipsos plerum qu lateat,quibus focialle adcit propterea mystice A lobo Gy 4. Sancto Gregorio lib. b.
Mora ap,2O. intcrprcte , Furtivus appellatur suiuixus: Non desunt, qui intelli-gcre Oplairi, quibus se ipsa prodat, qui husquc a nobis deprehcnuatur inuictis, aut quibus vchiculis animum subeat ip- Iulii . Quare diuinitus factum cit , ut idem banctus i 'Ontifex, sacra: bcripturghςc exponcnao verba , cili, occultae prε-sem lae, nubi R iic indicaret indicia. Lcgi. is tur cui in : Quali stiri ille lutccpit auris ni ea venas tu turri eius: Ubi inquii: Nunc occulti verbi Diumam susuritum, tot ad ' nos venae, habet, quot cieati, O pcribus γ' ipsa Diuinitas praelidet: Dulia ciὲi in qu . VM sunt cuncta creata cernimus, in Creato, ris admiratione in subleuamur : Nam si . ,, cui aqua leniter ituens rimata per venas, quae ιrur, vi augeatur, tantoque se latius' iunciit, quanto venas apertiorcs inuc ac rit; ita nos, dum studiose Diuinitati, no-N tiriam ex creaturae eius consideratione xx colligimus, quasi susurri j ad nos venas il- ,3 lι usupcrimus, cluia per hoc,quod fac iam, , cernimus virtutem Creatotis admira
uixit, di per ea , quae sum in publico , illud ad nos emanat, quod latet in occul-' to . asi enim per quendam ad nos
M sonitum erumpit, dum considerandan his. sua opera ostendit, in quo temetip-dis tum utcunque indicat, dum quam sit in ,, comprehensibilis manifestat. Haec ille. Nec tamen proinde seqttitur, hanc diuinam tantummodo animis exhiberi specialem illustiationem, qui lanctitate vel maxime innocentia pollent: nam gratia plerumque non est sanctificans sed gratis data cui libere vult Deus, licet indignis, ct inimicis: Impii cnim inquit Aug. lib.,, I de Trinit, cap. lue. cogitant aeternita.
M tem, & multa recte roprehendunt, reste- ., que laudant in hominum moribus. Quibus tandem regulis ea iudicant, nisi in N quibus vident quemadmodum quisque a vivere debeat, ctiam si non ipsi eo mos, do viva iit. Vbi scriptae sunt nisi in libro,, lucis aeternae Quinimmo , ipse etiam Diabolus idocci Venticus, I p. an. I. PI. n. v.) si quid veritatis syncerae videt, inatali luce videt; secundu in quod dicit Au
vocem Dei sinquit) audiuit . quod voce
veritatis scriptae intus in mente sua, verum aliquid cogitauit. Uerum enim v to, hoc tandem fatendum est, quod quἴ-cunque diuinae cognitionis lux in animis oriatur nostris, quandiu quasi circeribus includuntur corporibus, pretiosis.sma quidem est, maximumque Dei, rebus mortalibus omnibus, merito ante ponendum beneficium; cuius aliquando Obstupens Augustinus excellentia, lib. a.
de lib. a ιι.ea Io. suarum laudum, haecis praeconia fecit. o sit auissima lux, puris satae mentIS sapientia. non cessis innue. D rc nobis, quae & quanta sis, di nutus tuiis iunt omne crearu tu ui decus.
Optimi Iuris ciuilis Interpretes, quorum in ciuitatibus honestam , beatamque
est colaseivare vitam, ut muneris sui praeclara monimenta rClinquant; Legum non tantum zznentur proprium penetrare sensum, veriun ctiam Carum censurae, suos in cunctis committere
1 Origo eonstituendi R ρ-blicat, er Ciuitates , Chria, hoe est, usus,ut que mititas lan tum stim, cum propterea siet institutae, et mutua scitiset , commuηicatione , sese 6 mines iuuent, σ e diuersis muneribus in
a Inji in septem genera Das dinribuere
Cives r in totidem HVri , licet non ea dem serιe . Arabes intrιa. Veteres Galli in duo. Athenienses . Romani, in Plato
160쪽
quibus eommunitas, ct viris udo, in qualibet conseruaretur Ciuitate . 3 .luia nulla civitas, nudaque commanitas p
test absque legibus beatri ct honest/ Diu re; sapientis legum Interpretis, quibus legibus, ct praeceptis, id aisequi ροιιι erit
quam marimὸ considerare cum leges ad salutem ciMiun , ciuitatumque messimilarem, vitamque omniam quietam, o bea-ram praeeipud condita sint. 4 Homines ideirio e fluis, montibusque ad ciuilem conuocatis societatem , sapientes legum lator es non tantam manibus, quam ιegibus ipsos sit mrunt; seuod in Latinos Satarnum, in Gracos Orpbeam, Amphionemque ferisse, eleganter testati sunt Poe
s Zetes funi stabilissimi muri, inconeussaque ei-
uitatam fundamenta , in quibus bonos adm diutissimὸ detinent, malos arcent, σηs appropinquare non sηknt : in his fulus bonorum, in his consilia ciuitatis, in his pacis praesidia continentur. ανa legum Mnestela singillatim explicantur . 6 Ad honest/, beateque vivendum , fatis est deIegibas bene sentiis, recteque facere . υnde Iuris interpres, cuius est in ciuitatibas
honestam, beatamque conseruare vitam , maxime curare debet, in prisis recondiras legum eruere sensus, praespud et hi magis viget ambiguitas ; ad quod rem peragendum nonnulla assignantur praecepta. 7 Ad conciliandum antinomiam, legum, scilicet, contrarietatem, prius ad titulos , bub quibus iura sunt Iocata inspicieudum est. Deinde ratio cuiuscuhque deesionis diligenter est perpendenda . Tandem finis, σcausa pradictorum minimὸ est ignoranda enam dispar causa plerumque inra concia
3 Ex υnius quoque legis declaratione , alimam perplexitas tollitur, eam anteriora iura aposterioribus quandoque emendentuν . Sed hoc manifestd constare oportet. Si veνδ id aperιὸ non exprimatur, quadam verba inpradictis legibus emendationem indicantia assignantur, qua diligenter perpendeη
s Principum historiam, ad praedictam legum
dignoscendam emendationem, valia utile est non ignorare ἔ αuare chroηologia , mne temporis characterismus hale rei ma-aim8 fauet . eἰm temporis adnotatio instar
candela super eandelabrum sit,quod si tutis, er lumen sustuleris, omniaque rem brarum, eonfusionis plena feceris . Io charandas Nariorum legislator, legum eor rectionem, o emendationem permist sed ad ipsos, ne temere id agerent, eoνrectores
terrendo statuit, vι periculo laquei βprias exponerent . aue coUultim Octauias Aagustus eoUitali qui lege ea, ait, ne quilibet, absque Principis expresesa authoritate, Me attentaret . . II Iuri peritus, ne comparetur viro consideranti vultum natisitatis sua in speculo, qui postquam aMt oblitus est qualis fuerit; de bet in Deeulo legis, non perfuηMνM , sed mentis oeulos diligentis figere: eism neculi usus, non ad simplicem faeiei intuitum, sed ad intuentis emendationem sit in situlus: Guare non auditor tantism , Dd factor legis debet existere. I a Non solkm diuina,verum etiam humana iura, quadam moralia specula sunt intellectus ,
ad emendaιionem morum asinuenta ἔ nam
ius humanum imitatur diuinum3 o leges quatenus leges . se inuicem minime discre. pant; aliter non essent leges, sed potius edicta, decreta, Principumque instituta. II Lactanti3 Firmiani , utitis discursus adduc tar, quo erudit/ostendit, non suseere Imνisperitis alta , O subtilia de legibas sentire, nisi opere ea compleam: Homines enim malum exempla, quam verba , quia
loqui facile est, prastare verὸ disciM. I4 Mtiqui AEgyptiorum Reges , quia legibus ὰ se traditis spontὸ subsietebantis, subditorum
beneuolentiam adeὸ assequuti sunt, ut si gulis maior Regis, quam uxorum filio-ramque, aut aliorum principum falutis inesset cura. Vnde Zadmeus quoque plurimum eommendaιών , qui ne scinderet de adulteνio a se statutas lages , proprium pr altero delinquentis filii oculo paterno comm
Is praedictis aeeipitur Deumentis, quid in itila sentiendum sit missa, o odiosa di euitate: An scilivi iurisperiti Rebuisu blicis, er Ciuitatibus prosint , veι obsint potius; si opponentibus iurisperitorum impudentiam aperiὸ ieatur, eam non cadere
in kr, qui ben/ de legibus sentiunt, ill rumque praeeptis se subiiciunt, sed in sduηtaxat, qui eas extorquent, o extoris quendo, σ non obtemperando Iadunt.
RErum publicarum, sicut,& Ciuita
tum, Chriam, viam scilicet, ac vitae I utilitatem extitisse originem, a. de republ. affatim testatus est Plato. H. e quidem propterea institutae , ut mutua commutatione se se homines iuuent, & e diuersis muneribus in unam quandam conspirent harmoniam. Hinc tanouam ex son- te ut notat Bodinus de repub.tib. 2 eap. g. partes, & ordines manarunt ciuium varii
apud varias nationes Indi in septem g et nera suos distribuerunt: Philosophorum unum, qui ab omni opere immunes, de
praestantissimi sunt habiti e secundum Agricolarum; tertium Pastorum, & Ve