장음표시 사용
521쪽
exemplaria , quibus firmiter adhaetendo , n tantum non emendantur , sed Di adb epraecoηcepti erroris novis sobolei submupariunt. Hel inde , υt eos, qui speciem tantummora habent bonitatis arientd legant I d contra verὸ, graues authores, ut nimis duros , Er austeros repudient.
ria diiudicare ambiunt, Omma emendare,
ae eorrigere petulanter praesumant: non quidem charitatri, σ arnoris Relo percussi, sed ιnuidia litiore vehementer permoti . Nam quanquam omni virtute, s probitate sint destituti, quasdam tamen ipsius virtutis adhue in se reliquias possident, ob quas exinde probis, s doctis virιs ardenter in . uidere solent.
5 Multorum propterea Doctissimorum Uirorumi,stigma non desunt quereis , bis Thraso.
nibus obiectantium et Adeδ Dee veteres librorum con ιtores ab ipsis mansisse eorru.ptos , ac deprauatos, ut si fort8 reuiuisee. rent, vix qu Idam operum suorum fuls ioso nis reperirent vestigia . o In quo quidem genere, praesertim ac rater strepunt v turbulenti Grammatici. π Lauma. nista, qu3 fcuero Rbinocerotis naso, cuη-m olfinando curios ρ rimantur. Itior sifortia rigida Iahientium aliquandὸ moneten . turrentura , non tam peruersi , ae proterat apparerent. αα bus tamen , tribus errare eontingit modis , Quoeatione scilicet antiquitatis ; υeteris scriptionis ; ae vocabulo. rum , ct laquutionum . Aetliquitati nanque semper habenda est veneratio . 7 Errarunt igitur gnoratione antiquitatis italiquia ponatur exemplum 3 q.i ud' Tullium ad atticum pro civitatibus perperam seri erunt a Ciby atibus, vel Ci-kγνasu ; eum ibi de illo Editicoeum vectigali sit sermo, quod non a Cibyratu, sed a Ciuitatibus exighbatar . Guinimo etiam inise ipse uellius ia Tusculanis, loquendo da dolare , graui ter det tus est, cum non νem posueris Philoctetam , Nereulis ge-
. mitus, quos audιebat vehementer compa. eientem. α3andoquidem , tempora vales eo undit, ebiloctete nanque vivente, mr eales min extabat. 2 opographica artis commoditate , veteribus in scripturis, errandi suppeditatur occasio , quam dum antiquitas calamo exa rasantur ea iees . Nam tunc , rigida e -- tum mi sanctioM , υτ summa in scribendo adbiberetur fidelitas, qua modo valde Iasaias eirar , o inuenitur , m exomuudam Virgilii, ae Meretii earminum exem plo manifesti colluincitur , ct proba
dao ala inere sal ilis emanarunt errores. Primus , dum, exempti ea ua , apud Cs Iarem in suis commentar ι, pro Vese , croarjs. spectares mathlot/ legitur. alter vero, dum apud Tullium desiuibus , Ab Oronte, pro O ate fati. ponitur . Io Ignoratione demum υcteium loq&utionum, verborum non paucor errasse, aliquibus quoque ostendiιur documentis . Ut apud L mum , Catullum, Horatium mam feste eo η'at . Cum multa ibιdem perperam intellexerint, sensum mutarint, σ υerba depra .auerint, quι omnia crat care iacta bundi prafumunt . II sed alueue non cessit, sed miri n8 viget maloram Criticorum obfltηata malιιιa , cam etiam haud irmeans facras muι Ilare , auo delcre Scriptura, . . dare Nicolatiarum, Gnost eorum , Hebreorum, Lutheranorem, aliorum ne perfidorum Hareticorum merit4 ex Probantur errores , qui sacrιI 8 pasesim diuin6s, s feaetonteos labefactarunt, O reprobarum libros . I a Caluini etiam , tandem in eritieis deteguntur errores et cum omnιbus Mreticis id communiter sit imputatiam; videlices, in suis dogmatibas e infirmandis, Scripturarant , er Pat tam testimoniis aliquid ardere. δε- trabere , mutare , niuit are; er omissis periste uis, obscuriora proferre. Ut suis fauere
existimentur erioribus . . uare modus rein
m erit candi , qui seruandus est breaiter
Nulla quippe ad omia tu in artium,scie
tiarumque ingreisum a veteribus se- I vitta tutior, ac securior, studiosa imitatione ad inuenta , dc excogitata fuit . Prodest nanque non naediocriter ut etiam
; eruditos homines diu, multumque exercitatos studiose saepius audiuisse, cam omnis vitae ratio lic constet , ut quae Pro bamus in aliis, eadem ipti facere velimuS. Habemus siquidem in eo , quem imit mur, estigiem propositam ob oculos , quam exprimamus ; atque hinc est, ut omnes imitatione , . tanquam via cocu
pendiosa ad quas cuinque facultates via mur, quam in scribendo, & in pingendo, de in illiberalibus etiam artibus ducem sequamur. Quid enim' sime linitation contingit 3 Quid ex aliorum ingeniis non expressum Quid ab his non est deductum fontibus t qui primum ex aeternae mentis sinu profluentes, latillime in res,opesque redundarunt humanas; unde vita, tot scientiis nobilitata , tot exculta bonis artibus . tot munita praesidiis , ad hanc persectionem, nisi ex imitationis opibus et-
522쪽
floruit Quin imo Deus ipse praepotens
rerum omnium Conditor mundum hunc
amplissimum , atque ornatissimum , totrorum generibus distinctum, tot luminishus illulitem, tanta varietate dcpictum fabiicatus est ad eius imitationem, queminita suos diuinae mentis thesauros archeis typum continebat. Quo circa , dc caulae naturales, eiusdem Dei singulis in rebus gerendis ad mitiistrae, quas uno naturae nomine signamus, in ijs procreandis ideas imitantur, quas in unoquoque gencre Maximus, ac Sapientissimus Architectus, tanquam exemplaria rerum sinsularum
effinxit. - idcirco scribendi, dicendique gloriosum a quibusdam neglectum
adiumentum , acerbe vituperat,& damnat Plinius Iun. lιι. g. epistola ad Auitum , dumis inquit . Statim sapiunt, statim sciunt
M omnia, neminem verentur, imitanturis neminem, atque sibi soli exempla fiant.., Et quis hercle aliquem unquam reperiet, sic omnibus ingenii naturqque dotibus opulentum iis disciplinis excultum , cui nihil desit, adeo ut aliquando mendicis parem non dixerit, cum opera aliorum in subsidiunt necessario requirat . Recte autem ad imitandum valde conducibile est , priusquai labores qhiila quam diuulget suos, argumentum quod suscipit, ut saepe recogitet saepius: melius an tractarit, quam priores, a quibus imitanduiti percepit. Hoc eli, an illorum inuentis pulchra quaedam luperaddiderit de ingenio tuo , vel δαμ cohibilius, succinctiusque , & maloro , vel saltem pari cum iudicio rem c posuerit 3 Et quia, nulli singula serio secum expendere contentus manere , rite videtur permissum; viris etiam duo hus, vel tribus stib. 7. cap. II. Pliniano moreὶ doctis, prudentibus, ac belIcuiniis, sua libenter communicol , corum
que iudicia avide exposcat . Quinimo ubi indagine maiori opus, ipsa iudicia annotet, quo per otium accuratius singula expendat. Id sine diligenter, nauiterque se peregisse ostendit Rugustinus, dum epi'. 7. ad Marcellinum scriis bens, ita testatur: Ego proinde fateor,
a, me ex corum numero esse conari, qui
x, Proficiendo scribunt, & scribendo profi-M ciunt. Vnde si aliquid vel incautius, velis indoctius a me pontum est, quod non
,, solum ab aliis, qui videre id possuntis merito reptaehendatur, verum etiam a
,, me ipso , Quia & ego saltem posteari vιdere debeo, si proficio, nec mirandumis est, nec dolendum , sed potius ignoranis dum , atque gratulandum . Quod etiam ubro de boris perseu. cap. 2. adhuc clorius expresserat assalina, ita diccndo. Quamuis neminem velim sic ani plecti,, omnia mea, ut me sequantur, nisi in sis iis, in quibus me non errare perspex is xerit. Nam propterea nunc facio libros,
,, in quibus opuscula mea retractanda suisis scepi, ut nec me ipsum in omnibus mes sequutum fuisse demonstrem . Quanto. brem, hac prudenti iis secus iliaitationis cautione profecto carebunt, qui omni spreto erudito censore, imitanda sibi duntaxat vitiosa exemplaria proponunt, quibus firmiter adhaerendo, non modo non emendantur , sed sui adhuc prae- concepti erroris, noua monstra subinde pariunt. Quid enim sperari aliud, aut expectari oportet Cum caeci sibi caecos duces adhibeant Fiet iccirco plerumque, ut titillante suauitatis lenocinio, eos qui speciem tantummodo habent ho-nitatis attent E legant , e contra vero graues authores ut nimis duros, & au sieros repudient . Sed qui ita faciunt cum Petronio M'. r. cap a. libentissime
is dicerem in Non magis sapere possunt, is quam bene olere, qui in culina habi
Sed inuid procacius, petulantiusquea est' in cum in his studiis vix limen attigerint , eo usque deueniunt, ut imperitiae minime pudeat tyrania idem adiungerit Et quemadmodum inepte mimum cum tragaedia confundunt, ita omnia seue riter, incle iitcnterque ut literarum hostes, turpiter agere, ac labefactare. Soli naa.
quc iudicant, qui imperiti sunt. Solum scire volunt Omaia. qui nihil didicerunt. Noli denique pro tribunali sedent, qui nec iurisdictionem, nec tribunal haiant. Non quod pulchritudinem praeclarae eruditionis, ac persectae penitus non intelliogant , aut sciant ; sed quod homines plebei desperatione , de inuidia, quid non didicerint testari malint, qua ui ut alios , qui neque caetera ignorant, &sic eruditioni uniuersae ultimam coronidem imponunt, eo sibi praeferri patiantur nomine. Quibus mea quidem causa, ex Persio M. 3. n. 38. nihil restat, ni
Virtutem videant, intabescantque relicta. Remanent enim a Deo insitae nostris sem. per in animis quaedam virtutis reliquiae, quae adhuc, ipsa virtute relicta, cum tamen subinde cruciatum generant, quo nullus maior sentiri , probarique potest. Hine metito, talibus communiter inuindis id, ipsum precatur damnum, quod de Inuidia i I . met.venuste dicitur,
523쪽
Suecessus hominum-3 Non deiunt propterea , sed doctissimo-rtim hominum , de istorum temeritare, di plus cluam iuuenili audacia, adhuc manent graues iustae tamen in qiuerelae , Quando litidem , nullis omnino libris veteribus adiuti, passim in omnes scrip toros grassati sui , eorum correctiones, ct in intcgrum restitutiones admodum. thrasonice promiserunt, potiusque quid riuilior aliquis horum iudicio scribero debuerit, quam quid scripserit proposuetiint . Quo factum tandem est, ut adeo tarpe veteres librorum conditores in torpolati, & deprauati fuerint, ut si bite reuiuiscetent, vix quεdam Operum suorum vestigia, suis in lucubrationibus Ognituri essent. Quibus proinde, bonarum litorarum exprobare tuebit deturpaloribus, quae de tempore, & vetustate ,
Mel. I . Ita alias dum caneret, conque
flus est Nato. Omnia ecfl ruitis e vitiataque dentibus
Paulatim lenta consumitis Omnia mor
Quo sane in genere acriter strepunt , o nimiumqtie crmitant ij praesertim Gran iamatici , di Humani ρε , qui iloico supercilio , quae non Oportet examinant, di ut
per vulgi plausum . priuatae ambitioni
viam sternant, Rhinocerceis naso cuncta olfactando rimantur. Quod si torte , rigida sapiciatiuiti interdum monerentur censura, non tam facile quidem alienam famam euersiam irent,tantumque odium inter doctos sererent, quantum Immortales passim factiones ottendunt, quae naa. gis exitio ruere seniper, eruntque luexatis Omnibus quam hella externa, quam fames, morbitae ,& alia caeli luna ara tria, hominum genus. Dissensiones nanque caeterarumque discordiatum id mites nunquam tolleatur , quandiu authorcs i
letantur ; aut quod nequius est imme.
rito etiam honore plurimum cc corcntur . Contingit autem ill is li Robortello viro humanissimo, de arte corrigo. ant.
Iibros, fides est adhibenda in tribus errar
modis. ignoratione , scilicet antiquitatis; ignoratione scriptionis veterum ; &ignoratione loquutionum, atque verhorum . Veruntamen haud in hoc temere vereor cum nuperrima, fere,& alia innu. mera negligam exempla haec mihi tantum vetusta. oc obsoleta narraturo, ioco. se ne saltem dicatur et satiquiora Diphterati aeris: Sed gratis sane,& id incassum
nimis improperaretur . Quandoquidem non Captae pellem Iouem laetantis tinis qua creditum est antiquitus illum omnia
scripsisse, quae facienda erantὶ in medium pspiciendam adduco e sed quae adhuc quamquam praeteritae seruantur m
moriae, ut caueantur, venerandae antiquitatis fidelissime recolo detrimenta . Λntiquis enim, ipsorum ne aliquando mutiletur authoritas, non tantum habenda est
a recentibus praeterea sequutis actioni. bus, ne inuida indE succedat detractio, maxime abstinendum, 3. de poni. Heg. .
consentaneum censetur, ii--Quia isdere vivos
Livor, & iniit so carpere dente solet. Ignoratione igitur transactae antiquit
7 tis, quidam ut supra Iloboitello teste
notanter errarunt, qui apud Ciceronem ad Auicum lib.6.eHILI .mp/M. ubi nonis nulli codices antiqui habent: Caelius liis berium ad me misit, de literas accurateri scriptas, dc de Pantheris. sed a ciuitatibus dcc. nituntur emendare, legendo Sedὰ Cibritatibus e c. non bene intelligentes , ibi Ciceronem loqui de AEdiliciorum illo ucctigali, de quo tui. epist. ad
uinctum Fratrem epist. I. ait: Quantum is
velo illud est beneficium tuum,quod iniis is quo , dc graui vectigali AEdiliciorum, is magis nostris simultatibus , Asiam Ii- , , hera iii et Eni in vero, si unus homo no- , , bilis quaeritur palam, te, quod edixeriS,
is ne ad ludos pecuniae decernetentur H. S is c. c. sibi. quanta tandcm pecunia pen- is deretur, si omnium nomine , quicum
is que Romae ludos facerent , quod eratis iam institutum , erogaretur Non enim quia paulo inserius , idem ibidem Attico scripserat hoc pacto, nimirum: Immi --
tem at teram alienum esse existimatione mea,
gendum inde est, ut ipsi grauiter decipiuntur; non a Ciuitatibus , sed a Cibyratibus , aut forte melius, a Cibyratis esse scribendum : Nam Caelius per illum libertum, ut patet in litera , duabus de rebus cum Tullio egerati de Pantheris scilicet, dc de Civitatibus . Quibus profecto distinctis negotiis, sic recte respO IN disse ibidem ipse Tullius se manifeste fatetur dicens: Illud orem alierum quod scilicet ad Pantheras spectat alienum esse
exsimatione mea, Cibyratas imperio meo pu
blica vena νι; ut dictum est. Nam Cth3 ratae, Pantherarum maxime exercebantur captura, ut epistfam. g. epist. . in fin. idem. Caelius, Tullio ua diserti scripserat: Item is de Pantheris, ut Cibyratas at cellas, cuinis resque mihi, ut v chantur . Circa vero Ciuitatum vectigal conuibuentium n
524쪽
gotium , clari Unae inquit . Rescripsi,
, , alterum me molest 2 ferre , si ego in te- is nebris latercm , nec audiretur Romae, is nullum in mea proujntia nummum, ni- si in aes alienum erogari : docuique, nec ri mihi conciliare pecuniam licere, nec ii. li capere , ni onuique eum , quem pla- is ne diligo, ut cum alios accusasset. cauri tius viveret. Ex quibus profecto locis, indubitanter colligitur, non a Cibyratibus, sed a Civitatibus , quae, ut idem Tullius ad QMnctum Fratrem , loe. βρP .cit. scribit, pro aedilitiis vectigal decreuerant, correctius et se legendum. Sed in hanc veterum historiarum ignorationem , apud ipsos adeo facilis, consuetuisque inuenitur lapsus, ut etiam Tullius ipse , eruditissimus quanquam, bc Gmnium accuratissimus scriptor, dum tu-
clare cupit Epicuri quoddam erratum, cum voluptate confundentis dolorem: Philoctetae tamen valde nundosum adducat commentum . Itaque n. IS. late
Ostendetis adhuc a Sapiente grauem dolorem vinci non posse , ita loquitur. Adspicite Philoctetam , cui concedenis dum cst gementi: ipsum enim Hercu- is lem viderat in Rita magnitudine dolo-
, rum eiulantem . Nihil igitur, hunc vi- rum sagittae, quas ab Hercule acceperat, ,, consolabantur, cima e viperino morsu , is Vcnae Viscerum veneno imbutae tetros cruciatus cierent. Id enim ut variar. 2.
cap. Ieruditissime notat, di signat Petrus Uictoritas) Philoctetae tribui nequa quam potest; sed potius Patanti Philocte. tae patri . Nam Philoctetes . Herculem tali dolore affectuna, nunquam vidisse potuit, sicut his documentis , ipse Victorius clarissime docet . Vereor iu- δε quit ne a vero dissentiate memoriae , , que lapsus hic sit: neque enim Philocte-
M ta Herculem in ruta acerrimis doloribus,, oppressum vidit, muliebremque fletum, , edentem, sed Pater ipsius Paean , tempo- raque manifesto repugnant. Ad Troianu, , enim bellum, cuius Dux Agamemnon ,, non fuit profectus est Philocteta: Hercu-M les vero multo ante in Deos relatus erat. is Paeantem autem ab eo sagittas dono ac-
is cepisse, quas postea filio reliquit, ceris tum est testimonijs multorum scripto
Nec item venerabili, veteris scriptionis 3 inexcusabjlis, damnabilisque imperitia aliquo modo antiquitati parcit, dum ambitiosi praesertim Critici, suis adhibitis
commenti iijs notis . illius merum , ger manumque quatiunt, deprauant ,& extorquent quam plurimum sensum. Nam
quandiu ars Typographica latebat, fides
maxime Scriptorum , de transcribentium libros , leges , Sc publica documenta reis quirebantur: tum ut nihil detraheretiar . vel addcretur , tum etiam Ut Uetita nolo communicarentur. Tautaque vel in Scribis librorum, vel Dcscriptoribus legum , dc constitution tim synceritas, dc ars cum diligentia desidet abatur, ut non immeriis totustinianus lib. t .nostrum autem. C.de iuris enucl. dignum existimauerit sanctione cauere de scripturis eorum in legibus, ut ex integro , dc sine sigiis , notisquo fierent . Nunc autem typorum beneficio, aut Typographorum incuria, aut nimia scribentium libertate , paulatim vetera serme omnia, oc obsoleta temere
expolita, stiloque fuco interpolata inedicam penitus deturpata in passim a studiosis,de eruditis inueni uirtur Vitis. Notat idcirco. veterum non sine codicum iactura, noct. allic.lib. I. cap. I. Aulus Gellius , Virgilianos versuS, georg. a. n. ni. miruda,
At sapor indicium faciet, nranifestus, dc
Tristia tentantum sensu , torquebit ama
ita sua tempestate communiter perperam lectos fuisse: videlicet; Tristia tentantum sensu torquebit amaro,
cum re vera, non amaro , sed amaror sit
dicendum . andoquidem non tantum quia antiquus Virgilii ex domo, de familia liber, Amarer legit, quantum ex eo quod dici videretur ablurdu: Sapor, sensu amaro torquet. Cum ipse sinquit Gellius) sapor lenius sit, non alium in semetiplo sensum habeat. Ac proinde sit, quasi dicatur: Sensus, sensu amaro torquet . Et quanquam haec Higini non ignobilis grammatici cominu nis in Virgilium recepta, Favoriiro Philosopho per louem lapidem ut verbis Gellianis loquar hoc est, sanctissime iuranti, minima artiserit censura ; hoc tamen pacto a Gellio eruditissimε vindicatur . Sed Higinum inquitὶ ego dicere verum aDbitror: Non enim primus finxit hoc ver. is bum Virgilius insolenter, sed in carmi- nibus Lucretii inuentum non est asperis natus, authoritate Poetae ingenio , dc D. M cundia percellentis . Uerba ex quartori Lucretis, haec sunt:
Denique in os salsi venit humor saepE sapo
Cum mare versamur propter, dilutaque
Cum tuimur miseri absinthia, tangit ama-
525쪽
is totos, dc locos quoque Lucretii plurimos,, sectatum esse Virgilium videmus: Haec ille. Sed huiuscemodi Lucretii occasione loci in mentem illico venit, etiam veris siculum paulo antc stiperio rom, haud leuites a Ci iticis , icite n alis sic deprauatuin: Nana ubi ex antiqua , di vera scraptura correcte. S cmcndate Icgitur: Quarcellain, alque citam mitti haec fateare neccsse est. ibidem accurate notat Lan: binus, pro Mitti, atae , sed perpciana , quandoqDe Arra, quandoque Minora esse as rositu in , di pe mutatum. Vnde suam cliciendo
Aliud praeterea rem ad nostr ni nain iis
supra diligenter ca I Cnit, dc assignat Pc- , , Irus Victorius. Verba haec inquit C. ,, Caesaris, e tertio libro de bcllo ciuili, itari nunc passim leguntur ; mendose prorsus is ut cui vis facile intelligete licet. Cohom,, temque postea duplici sipendio, frumentorie, cr,, spectar,s, militaribus itie donis amplissime do - nauis . Quomodo enim tam inquinato,, verbo locus est apud politissimum Scit -- prorem l Videndum igitur accurate , an is auxilio Veterum librorum , macula haec deleri possit. Si quis nanque ea cusos codices , cum calaino conseret exaratis, animaduertet proiccto illum locutria, contaminptum esse. Cum enim formis
impriini, ita habeant: in scriptis vcro aliter, atque aliter reperitur. Legitur itaque et Cehorum e posea duplici stipendis , frumeηro, veste , diari s , militaribus donis amississim E doxauit. Veste quidem ianilites ali. quando conari solitos esse certum est.., Liuius enim lib. dia. ab urbe cotidii ν, is ius verbis plane te satur: hos, scilicet, , , qui Camusium pcrfugerant , mulier, , Paula nomine, Busa genere , clara d1M uitiis , n. nabus lanium , tectisque a, , Camusinis acceptos; frumento, veste ,
is viatico etiam iuuit. Sicut & Diaria praeberi solita militi hus, ut commoda quaedam , quo magis laborem ferrent, Tul. iii aut horitate comprobatur, qui lib. 8.is ad Atticum, epissu a 2. inquite Eo mo-D do autem ambulat Caesar. & ijs diariis, , militum celeritat cm incitat, ut timeam, is ne citius ad Brundusium, quina opti, litri accesserit . item , huic fere sina eo ,
aliud inserius , variar. lib. 2. cap. q. Vi tium manifeste commemorat , d. In Isb. s. definibar. num. 02. M tacus
Tullius, de insoelici exitu Polycratas La. miorum Tyranni disserens, qui ant visor unatissimus habebatur , amicitiaque Regis Persarum floruerat , ita loquitur ; ut sere communiter apud inulis tos legi solet: Si sapiens, ne tum qui- dem miser , chim ab. Oronte Praetoliri Darei, in crucem actus est . Cum sci ibi debeat, non ab Oronte, sed ab orae ii . Hoc nanque verum, & propriuin nomen
illius fuit, qui tam duriter in Polycratem animaduertit; quod liquido intelligi ut
testimonio Inrodoti lib. I. unde hii torsia, acccpta est. ignorat.one demum loquution utro veterum. & Verborum , non preici ex1o Grammaticis, , llumanistis , cli.in
do grauiter offendere; & crrare sol ciri. Loquutionum quidem, ut sunt ii, qui cxempli causa, emendare putarunt Li. is uium in epito. ι;b. 38. ita legentes: Qito. is niam eUS ad cupidita Icm ampi im na odori sperandi incitauerat, legem se promulis gaturum ostendit. Nam est legendum , Amplum modum . Modus enim de agrisclicitur , ut Mensura . Vnde Plinius bb. I S. cap. 6. Modus hic plobatur in- , qui t) ut neque landus villam, neque , , villa fundum , quaerat . Et ipse Liuius, , lib. 6. ab υrbe tradit. Latam lege in ait in , , de modo agrorum. Verborum autem , dum censent plerique . illum locurri apud Catullum , ineti. Fcrus Lis, est
valde corrupium . non satis aduertcndo, quod Lis graece, Leo latine dicitur, telle Theocrito ; quod ab eodem Rohortello solerter cst ac notatum. Alis , vero plura late ab ipso ibidem habentur , qui veterum idcirco optimorum cC-dicum auxilio utendum else , quisqui lias vero , nugasique , docens , esse prorsus reiiciendas ι hanc nactiis occasionem , adhuc in quondam , otio licabutentem sciolum . his vcrbis vehe.., menter inuectus est . Castigaui. mo, Ris quidem iure, ni fallor, quendam , quiis nuper Horatium emendare frustra cCna - , , tus cst: Nam ubi ub. 3. Odar.ait ad Faunum scribens.
i Vacat otioso Cum boue Pagus M sc emendat, & legit :-- Vacat otioso Cum P oue ParduS.
526쪽
c u in II in Italia , Pardi uspiam sint. Nantri Pl mus lib. g. ea'. i7. in Africa , & Sy-- tia tantum nasci scribit. Et tamen ma- , , nu scriptum , & antiquistinui in vocat li- , , brum , ad se Patauio mi ssum a quodam, , Lusitano . Proserat quaeso librum ip- is sum , ut videamus qualis sit . Vix ri- tum tenebimus I sat scio . Sunt igitur hae quisquiliae librorum prorsus amandandae . Ignorare quidem penitus, videbatur , Pagum quendam sellum esse ibidem testa ite Lambinis in in quo oni nos ab opere ccssabant, diem festum ira-
Sed utinam in profanis , malorum duntaxat versaretur Criticorum proca i I citas , ut adhuc in Caelum ponentes ossuum , diuina quoque non labefactarent οῦ cum eo crcuerit, ut pro sua libidine , sacrosanctam ulterius Scripturam, quae solui , hoc est, corrumpi non potest , Carth. in Ioa . Io. faede dii raxerint, & discerperint 3 H me Nicolaitae,& Gnostici apud Phila stilum in catal. b
inos illos , qui in Cliristum canebanis
tur, tanquam recenter cxcogitatos, de
Ecclesia substulerunt. Hebraei etiam plerique, qui in Thalmud. ordin. q. tra Z. I. nec librum Iob in diuinis voluminibus habent , nec ipsam Iob unquam inter homines vixisse putant. Nec defuerunt praeterea , qui , ut refert ibidem idem Phila trius cap. l32. o M s. quanquam suppressis nomine citati, librum Ecclesiastes non sine stomacho euitarent, quod Salomou in extrema letae tute ipsum dictalse videretur , cuin deprauatus mulierum amore , summum bonum iris corporis voluptatibus constituebat . a
que ad Epicuri, siue Aristippi Philosophiam , aditum parabat . Sicut etian Cantica Canticorum, non Dei veri, sed Cupidinis amatu tantum edita fuisse astruerent. Et mordicus ille Porphyrius: Contra Prophetam Danielem , duodccimum librum scribit in prasact. commea. rariorum eiusdem Prophetae, inquit Hieronymus in nolens eum ab ipso , cuius inscriptus est nomine esse compositum;
sed a quodam , qui temporibus Antiochi, qui appellatus est Epiphanes, sue
rit in tu dra , & non tam Danielem Ventura dixisse , quam illum narrasse praeterita. Denique quicquid usque ad Antiochum dixerit, veram historiam continere; si quid autem ultra opinatus sit,
quia futura nescierit , esse mentitum . Tandem , ut caeteros infandae , damnalxquc Omittam memoriae: Vitulum cu-
eullatum svicum Lyco liene tib. de ρυ-deret loquar) ac Stigmaticum Perfugim vi verbis Diiraei Scoti in fidei demo distratio. p. fideli lime utari virilmqtie Diaboli soholem , Lutheruin , scilicet, atque Caluit, lim de quibu& superius ea . anum. ctiam nonnulla notauimus in mena in iste sufficiat, quorum alter in conui-Dal. θνα ou. tit. de lib. veter. oe noui tem-men. inquit: Authorein libri, qui si celesia les iii scribitur, sibi videri ocreis, &calcaribus destitutaim, equitare tantum in f bccis , quemadmodum ipse soleret,
cum adhuc esset in Coenobio. In praefationibus autem libror. d se conuersorum, plurimos sacros codices a Canone penitiis aues
lit. Quod sic prosequitur alibi, pluribus
Alter vero, Caluiniis, scilicet, ne
alterum ab altero , alium se unquamaro stentent, tib 3. in litat. cap. O. S. S. Baruch. Prophetiam ncgat esse canonicam lib. I. cast. I. g. g. arguit niendacii librum Sapientiae . lib. 2. cap. s. g. ig. Ecclesiastici Iibrum, non vult esse solidae author itatis . lib. I. cap. s. g. g. idem iudicat de libris Machabeorum . Et in antidoto Con
cit. Trident. sess. . Tobiam quoque, α Iudith ; repudiare videtur. Qua de causa merito quidem Edmundus Campia nus inuictus Christi Athleta , prima ra
tione oblati certaminis in causa βοι, pluri- ,, mum conquestus est , dicens e Factoo- ,, rosius crimen est, ac tetrius , quod nuncis prosequor: Inventos esse Doctorculos , is qui temulento quodam impetu in cae- leste chyrographum inuolarint . Id ip-
sum , pluribus locis , ut maculatum, is ut mancum, ut falsum, ut surreptili uniis condemnarint, eius partes aliquas emulis serint . Haereticis enim omnibus hanc impietatem Sancti Patres communiter tribuunt, & veluti ingeni tam , & propriam agnoscunt: In suis, scilicet, Dogmatibus confirmandis , Scripturarum ,& Patrum testimoniis aliquid addere, detrahere. imulare , mutilare, & omissis perspicuis , obscuriora proferre , vicorum erroribus fauere existimentur . Sunt quidem Scripturae Sacrae , ovium indumentum illud, in quo venturos lupos rapaces Matthai. 7. Christus praedixit , ut pulchre monet Vincentius Ly. renensi s. lib. contra profan. haretic. nouit. cap. 36. Quare ad rem nostram, summo.
pere faciet, ut in ijs tantum locis, qui corrupti, vel videntur, vel de quorum integritate dubitari potest , hic praecipuus seruetur modus: Ne quid , selli.
cet, in con textu temere immutetur: aut vi recipiatur, temere emundetur. Quod
527쪽
s fiat , atque in eo quisque sibi placeat, vix sileri iam potest, quin paulatim Dei Verbum , non iam ultra Dei Verbum sit, sed illorum fiat, qui hoc temere permittunt sibi; cum plerumque exemplo , ac successu peccent singuli nunquam etenim intemperantia consistit ubi caepit ac vix possit fieri, quitia alios licentia in uitet. Diuus idcirco Amsustinus, qui plurimos ubique conserebat codices , ac lectiones sedulo ex penis
debat, ut caute periculo cc derct, Πυαν supcibus, ac tum cns ; sed humilis, ac verens, Beato Hieronymo epist. I9. ita
δε scribit. Ego coim , charitati tuae fateor ,- solis eis licripturarum libris, qui cano δε nici iam appellantur ι didici hunc timo. , rem, honoremque deferre, ut nullum , eorum aut horum, scribcndo aliquid eris rasse firmissime credam . Ac si aliquidis in eis offendero Libris, quod videturis contrarium veritati, nihil aliud , quamis vel mendosiim esse codicem , vel interis pretem non assequutum esse, quod di- cium est , vel me minime intellexisseri non ambigam . Quod si in Decretis Principum , aut Regum immutare aliquid ,
a maiestatis crimine non abit : authen. coli. s. ru medio litis non Oe. noueli. Ios.
S. o propterea Daicimus se. Quidlde scri- ptis his, in quibus Deus ipse cui cumis eodem Augustino . II. d. Civit. Dei. M cap. 3. loquar) piae Voluntatis demon. is strat affectum: in quibus de caelorum cae- ,, Io , Rex Regum Dominus domi n ,, tium, imo salus nostra loquitur, iudicanis dum est νHaec autem, quae de Criticis non tantum , Verum etiam de uniuersali Doctoratus Iure cum in communi, luna in particulari discuti reputantur congrust . , satisque perutilia , hactenus diista sitfficiant. Quanquam enim , adhuc non pauca desiderati queant, utpote cie Doctorum statutis , literariis exercit ijs, ludis , & certaminibus, de Academiariam Rectoribus , Cancellarijs, dc Gymnasiarchis, de Conseruatoribus, & Magistra- tibiis , de Scholasticis tam discipulis, uana Auditoribus , de Collegiis , &raebendis , atque id genus quam pluri- mist Quia tamen eminenlius, quam Caeteri in sua literatia Republica, id omne Benedictus Pereyra, uberrime, lapi n-tissimeque absoluit , ne rc petita fastidiant , actumqtie iterum videatur agi, ab his abstinendum consulto censetur. Caeterum, si quid sorte ; his in expletis , adduistisque lucubrationibus , sanae , probataeque doctrinae consonum , laudabili exaratum est st,to , Summo, Omnipotentique rerum ciuillarum hiargitori , tribuendum comessor et S cciis autem , si ditanum, in fallibili Sanctae Romanae Ecclesiae iudicio , omnium.
que Literatorum censurae, ex animo, cordeque remitto.
Deo Laui, Deiparaeq; semper Virgini Maria.
528쪽
In quo prior numerus, Librum; posterior, Caput: alter tandem, Marginatum Locum ad amussiim iudicant.
Abrahami ex concubinis filii Indiae Gymnasia
illustrarunt I. 3. . Abusus quid sit. I. I 6. 2. Aramni etiam Gymnasia habuerunt. .3.3. Academia imperfecta quae. .q. a. Λcademia persecta quae. I. . . Academia perstetissima quae. I. . . Λcademia quaelibet priuatas leges habere de
Academia Pisana, nobiles prose res,magnR priuilegia,& pinguia praebet stipendia. I. o. I . Λcademiae Romanae varia priuilegia a Sanctis Itoiuificibus coucesta. .fl. 3. Academiae perfectae priuatis viris ex Sopho. elis decreto prohibetur erecti.. l. . . Academiae persediae Antonini Pij decreto prinatis viris prohibetur erectio ibid. Academiae perfectae, tribunal,& gradus conferendi potestas, tribuenda sunt. 1.4. 8.Αeademiae diuersae extinctae. I. T. Academiae niaxi md coiiseruiat Reipublicae utilitati. I. . 2.Αeademiae Pisanae mores,&leges. . 6. II. Academiae eo illustrantur, quo cathedrarum varietate refulgent. l.7. I. Academiae auditorum numerosissimae recensen
Academiam Intronatorum sex nobiles sene ses instituerunt. -Α. . Academiam Sitientium Sorinus instituit. ibid. Academiam Constantum quidam nobiles Patauini instituerunt. I.A. . Academiam Furfurariorum quinque nobiles Florentini instituerunt.ibidem. Academiarum tribunal, fori priuiIegio gaudere debet. I.4.9. Aeademiarum tribunal non extenditur ultra suum districtum. I . IO. Academiarum de origine qdinam scripserunt.
Academiarum regimen, quaestuosa res incipie
Αeademiarum fundatores ad electionem Minctorum possunt interuenire. I. . . Λcademias imperfectas, quilibet priuatus in genuus condere potest. I.4. I . Academias periectas, & perfectissimas condere ad quos pertineat. I.6. s. Academias impersectas etiam priuati homines possitiat dirimere. I . l . Academias persectas, & perfectissimas quinam euertere possint.ibid. Accessistium suum sequitur principaIe. I.7. Actiones Principum, quaenam res dicebantur.
Actus, de habitus, speciem sumunt ab obiecto.
Adoratio duliae . mediat inter latriam, & lay perduliam. I. 6. I. Λuoratio duliae, quomodo Sanctis adhue in , hae vita existentibus sit exhibenda. 3.ω Adoratio, siue cultus ciuilis, qui & quotuplex sit. 3.σ.q-Λdoratione duliae quales Sancti in hae vita fuerint adoratia bidem. ς Adrianus Augustus de quolibet negotio pati batur admoneri. I. a. Λdrianus Augustus decreuit Doctores absque praevio examine non admitti ad docendum ibidem. Adulator quisque primus sui est. I.7. I . Adulatores, vitia stib specie virtutis proponunt. &d contra. q. q. I. Adulatores mentito ore , caeteros ad peccanis dum etiam allectant. . . Advocati antiquitus erant numero determi
Aduoeati quata sic dicebantiar. ibidem. Advocati eommuni nomine cum Procuratoriis bus, dicuntur Patroni. a. II. 3. Advocati, Olim praeponebantur sacris templis.
Advocatorum ossicium nobilius est, qui
529쪽
Ad uocatus quomodo differat a Procuratore.
AEgyptia ex AEthiopia bonas literas recepe- AEgyptii quare sim bolice scribebant. I. Epaminondae doctrina secuta Phebani victores redduntur; qua reiecta victi essiciuntur, Asculapii explicatur laon. .ia. 7. AEthiopes gymnasia instituunt. I.3. 8. Affabilitas quid sit. I. 13. a. Affecti Doliis morbo, Esculapii in templo, quibus fuerant sanati notabant remedιλών.
Aldus Manutius Piυ docet.I. I 6. I 4. Alexander Magnus pueros bonis artibus imbuendos curaui ζ. i. . 3. Alexandriae q uot gymnasia extiterint. I . . I- Algebra quid sit. 3. 23. . Alimentoruin sub nomine , quae intelligantuta
Amantur ab omnibus opera propria sicut filii.
Amici qui vita . Ec exemplo docent eligendi
Amoris Divini, Ae carnalis differentia. 2. 6.8. Amplificatio, quid sit. 4.3. 8. Amplificatio inutilis maximum vitium. ibid. Andreas Classi filius siue Zamus, Pisis docuit.
Andreas Cesalpinus Pisis docuit. I.6. I y. Andreas Fachineus Pisis docuit. I. . q. Angliam qui primo doctrinis illustrauerint.
Anguium quare locis sacris aptabatur pict
Anima nostra quaedam harmonia est. 2. I 3.7. Animae naturalis operario est scire. q. l. . Animalia bruta quomodo ex sitis nutibus multa sutura praemonitrent. 2. 6. 3. Animalia briua enarrantur, quae futuros indicant euentus.ibidem. Anthistenes discipulos virga depellebat argentea. I.6. I s. Antipater Cyrenaleus studiorum cauti caecus essectus est. I. I. s. Antiquitas venerationem importat. 4. 6 8. Antiquitas summis laudibus extollenda est. I. II. Antiquitati exhibenda est veneratio. .a 6. Antiquorum praecepta seruanda sunt. I. II.3.
Antiquorum lucubrationes doctas, & prola ras semper pre manibus esse habedas. I. I.6. Antiquorum sententia non ita colenda est, ut ab ipsa recedere uullo pacto liceat. I. II. . Antonius Mouleeatilius Pisis docuit. I. I 3. Antonius Clofius Pisis docuit. ibidem. Antouius Cutinus Pisis docuit. I. 6. I A. Antonius Merenda Pisis docuit. ibidem. Antropomonphitae, siue Audeant, Deum membra possidete humana dixerunt. I. . IO. Aphri, Philosophiam a Phaenicibus a eceperunt
Apollinarius quam academiam illustrauerit.
Apologus Vrielis de Sylvis, di mare explica
Apologus quid sit. 2.2. g. Apuleius fere omnia ex Luciano desumpsit.
Arbor Indi ea fabulosa narratur. I. I 2. . Argumentum tenet a minori ad maius ded
Argumentum 1 verisimili est a ratione naturali ι.4. I 4. Argumentum tenet a maiori ad minus. a. s. . Λrgumentum a contrario validum est ε.'. lo. Hrgumentum quando valeat ab aequiparatis.
Aristoteles struendi, & destruendi artifex ver. sipellis dictus est. I. I . I. Aristoteles quam academia illustrauerit. .7 2. Arithmetica, de Geometria scientiae connexae. sunt.1 .lq. 3. Arithmetica ,& Geometria alia speculatrix, alia operatrix. ibidem. Arithmetica considerat numerum, de passioties
Arithmeticae Obiectum. a. q. I. Arithmeticae , Ae Geometriae finis ultimus . de remotus qui sit. a. I 4. Arithmeticae nonnulla ostenduntur admirati ne digna. 3. s. 3. Arithmeticae finis proximus, & remotus , qui sit.6.l 3. a. Arithmetici singulis auaritiae speciebus suos numeros turpiter applicant.A. 3.3.o T. Armorum delatio est mixti imperil. I. . I . Armorum vias Omnino inhibetur priuatis. ibidem. Attogantia quaedam filia silperbiae est. 4. 4. . A rs militaris, quanti habita apud Romanos. 2. . Ars pingendi id maxime curare solet,ut eligat exemplar pingendum. a. . I.
Αrs symbolica utilissima est 4 3. 8.Ars symbolica deprauatur a prositaribus . ibidem. Ars typographica scribendi suppeditat libidis
Artes liberales quot, cte quae. I. 2.9-Αrtes liberales qui minime coluerint. ibidem. Artificium omne per exercitium recipit aug
Artium liberalium ordo , 5e nobilitas undisumenda sit. I. 2O.7. 8. 9 Artium liberalium Prosesibres, Magistri cunia add ito sunt appellati. I. 2.9. Asiatiei, ac septentrionales. astronomiam sedulo sectati sunt. I. Ig.4. Assessorum , Ee Coiasiliariorum defectus ena vantur. . O. II.
530쪽
Astra qomodo distributionem v niuersi consit
Astra insallibilitatem non inducunt, & quare.
Astra quomodo , causis impediantur moraII
Astra ouando impedita fuerunt a caulis mor libus ibidem. Astra e usis liberis necessitatem non impo
Astrologia quomodo sit infallibilis, de vera
Astrologia superstitiosa omnia suppeditat aris
Astrologiae. de Astronomiae differentia. . S. I. Astrologiani iudiciariam Philosophi reiecerunt. 2. I 6 I I.
Astrologiam iudiciariam , rationes . & exempla defendentium omnino rei ciuntur. a. Io. Auaritia omnia contan inat . I 3.I4. Avaritiae mala describuntur. 2. I 2.9. Avaritiae, S: itIiberalitatis, ni ultae assignantur si ecies. . 13. . Auaritiae liliae , quot, & quae asugnentur.
Avaritiam , qtii valde sequuti stant. 2. 2.9.Λudibilia, etiam habent mψuere actinam, . a. Augures. in quo ab Haruspicibus ducti milia
S. Augiistino exhibiti enarrantur honores. 3. Aurum purum putum quid iram fuerat. 2.2O. . Authoritas publica , Pencs Principes , de Mazistratus stare pantum solet. I . . Ait thoris firma contestatio in hoc opere scribendo, quaenam ruerit. . I9. I 3.
'Asrologiam iudiciariam, aut ritates, & I ra multa producuntur prohibentia. a. io. 3. Astrologi iudiciari quate aliquando futura praedixerint. 2. I 6. q. Astrologi iudiciarii grauiter reprehenduntur.
Astrologi iudiciaris paenis canonicis. & ciuili bus grauiter puniuntur. . I 6. o. Astrologicae praedictiones quomodo aliquado veritatem importent. . I 6. o.& T. Astrologicae praedictiones adducuntur , quae contrarios euentus sortitae sunt. Iti . . Astrologicae praedictiones quomodo inter sit. perstitiosis artes, & diuitistiones eollocen
Assiologicas praedictiones circa pluuias , ven. tos &c. vanas extitille , variis historiis late ostenditur.ε. Io.s. rologorum temeritas per Icari fabulam explicatur. l6. a Astronomia multum confert ad pietatem , &modestiain. 3. Is . I. Astronomia multis scientiis fauet. s. s. 3Αstronomiae ad studium multa expenduntur inei tantenta. I. ' . Astronomiam primus omnium docuit Seth.
Astronomiam inseruire militiae, nauigatioui, Reonomiae, reique rusticae , variis ostendi. tur historiis.3 . II. a. Astronomiam multi coluerant Caesares , Ze Reges. 3.i8. .dc μ . . Astronomiam multi Ecclesiastici coluerunt.
3. 3.7. I LARronomi narrantur,qui magnos adepti lunt honores. 3. Ig.a num. s. usque adn. a.
Astrorum ex aspectibus, quae praecogi olcantura Rusticis.Σ. Iosa. Avaritia, Ambitio sunt omniiun elenientavitiorum. . . 7:
aritia magni animi est. . II 3. B Aldus Noxiellus Pisis docuit. I. s. I O.
Bardi qui fuerint. l. . I . Bartholomaeus So Zinus Selieii sis Pisis docuit.
Bartholomaeus Romuleus, Pisis docuit.
Bartholomaeus Romuleus ab Andrea Mindendorpio con in emiatur. I. 6. II. IBartholomaeus Chesius bibliothecam Seruitarum, Pisis adauget. I. 6. 17. Barioli, S: Baldi tabella de manuum ammil-sione in Pandectas. I. 6.ει Bartolus,& Αccursus Regiensis filius,ad consulendas Pande erus Pisas miserunt super quadam controuersia. I.6. . Bariolus a Saxo ferrato, Pisis doculi. .6 9. , S. Basilius Magnus, quam academiam illustra
Beatitudo caelestis, hominum est ultimus nnis.
Beatitudo naturalis, in quo consistat. a. q. a. Bedae , ut iacio interpreti . tribuuntur honOχ
Belus , siue Monrod idololatriae inuentor Bellum. bonarum artium studia tauit. I.6. o. Benedictus XII. Gymnasio Pisano sauer. I. 6.9. Beneficentiam fouet societas.4. Io. 3 . Benefici uin,ex largientis assectu attendendum
Beneuolentiam blanditijs quaerere turpe est. I. Biblio: eca ab Aldo Pisanis relicta sabulosa
Bibliotiae caeduae famosae, Pisis extant .ibidem. Bibliothecae insignes , de famosae recensemur.
Boua, malis displiceiu , mala vero placent. I . Obonum adue .stium,& Pagaiucum, quId. . .