장음표시 사용
121쪽
-.DE GEN. ET CORRUP.RER. NAT Generatio est mutatio huius totius in hoc totum. nullosensibilisubiecto permanente eodem.
Hoc est generatio subtantialis est motus, quo mediante ex una subgantia generatur alia, ita ut nulla substantia quae Prius erat, in ipso generato maneat, Vt patuit in hoc eodem capite. Alteratio secundum Aristo. sic definitur,
iteratio est quando sensibile subiectu in permonens, in suis mutatur affectibus, qui aut contrari, aut
Hoc est, alteratio proprie dicta, est motus, quo mediante subitalia acquirit aut perdit qualitates tertiae speciei,ipsa subsantia integra permanente.Dicit autem Aris .in v ii. Physicorum,alterationem solum esse inter qualitates sensibiles. De augmentatione Cr diminutione proprie disiis.
Tracta tur A Ugmentatio larga significatione solet accipi, ut signifi- ἐφώ Ur etiam eam quae tit per appositionem solam alterius θ' utur a- corporis,vel per subingressum intra partes alterius, etia si id p d s. quod aduenit,non couertatur in substantia eius qui additur.3-bb. dege- Sic dicitur aqua augeri per terrae commixtionem,& lana per Wrato aeris intra partes ingressum. Aliqua do autem magis proprie dicitur augmentatio,quando id quod apponitur est eiusdem speciei,vel fit eiusdem speciei cum eo cui apponitur. Ut multum vini,per modicie aquae appositionem augetur: & ignis adiectione lignotum: hae tamen non sunt propriae augmentationes,de quibus hic loqui intendimus. Nam secundum physicam considerationem noli ro proposito conuenientem, proprie augmentatio & diminutio in solis viventibus inusnitur,quae alimento utuntur:& quod sic augetur, secundum omnes partes suas similiter auget ur:& quod minuitur, secundum omnes partes suas similiter minuitur. Quare homo praeciso pede, non dicitur diminutus aut decreuisse hoc modo, sed potius mutilatus. augmentationis causa, . eius in nutritione disserentia.
Est autem anima vegetativa in vegetantibus huius audimentationis vel dimiti utionis principiu,ries pro instrumento calore naturali: qui in principio tantae est virtutis
ut possit non solum alimentia in substantia vertere eius quod, nuti
122쪽
hutritur vel alitur:& intertenere in priori qua itate, sed etiapotens est ut singulis partes uniformiter augmenter, maiore quantitatem inducedo. Qui tadem calor debilitatus,& quasi longo labore fatigatus atque confractus , satagit intertenere priorem quantitate ne decidat. Postremo & ipse decrescens, nequit ultra substautiae suam quantitatem interimere: & tuesubstantia decrescit eius defectu.Nutrire tamen non desinit, ει alimentum vertere in substantiam, donec ob nimiam impuritatem, & nimis diutinam commistionem cum materia adii 'n;ente caloris huius virtus opprimitur,& nature Virtus deficit,quando necesse est ipsam substantiam deficere.Omne siquidem vives, quoad viuit,nutriri oportet: augeri no item
neq uem, inui. E t iuxta huius caloris atque virtutis nutritiuae qualitatem, res vel multum, vel diu ,vel paru augetur, vel mi Nuitur. Patet ergo ex praedictis, alimento adueniente fieri augmetationem, sicut & nutritionem. Differentia tamen est inter augmetationem & nutritionem, quoniam nutritio est . . quaedam partiali, generatio,nempe conuersio nutrimenti in substantiam nutriti, atque mutatio secundum formam sub- sancialem. Adigmentatio autem est, sola maioris quantitatis
acquisitio. Atque hoc ipsum voluit Aristoteles,cum dicerer,
ex eodem fi eri generationem, nutritionem, & augmentationem. Oro enim ut est caro, nutrit: quatenus vero est quanta,euget. Substatia enim carnis, est nutritionis materiae sed quantitas,augmentationis. inatenus vero materia,n
trimenti aduenientis formam priorem perdit, & formam substantialem secundum speciem nutriti nouam acquirit, partialis quaedam est generatio.
Ana igitur pateut eorum somnia, qui ex aliquo separato putant fieri augmentationem, aut ex incorporeo.
Nam illud si indivisibile fuerit & non quantum,non facit aliquid maius suo aduentu. Cum indivisibile additum indiuiubili, siue etiam diuisibili, non faciat maius illud cui accedit.
Neque etiam per solam extensionem aut rarefactionem fi ri diceda est. Alioqui nullus videtur usus,aut ut minimu nulla necessitas, adhibendi alimenti: quod tamen in hoc indubie sumitur, ut quod caloris actione deperditur nutrimenti adhibitione restauretur. Fit igitur augmentatio ut ante dictum est ex alimento quanto adueniente: quod est uuidem
123쪽
r: DE GEN. ET COR. RERUM NATVI
quidem ante nutritionem illi quod ex ipso nutritur, & augoetur dissimile: sed vegetans anima caloris ministerio assimi- Iat illud sibi,ut fiat ex eo nutritio,& augmentatio. Sic enim fit nutritio & augmentatio exhibo, a diu quidem contrario, visat actio:& potentia simili, visat conuersio in nutriti substan iam . Contrariorum enim proprium est, ad inuicem
agere di pari Nec agit simile in sibi sinite. Vnde fit,ut quoa augetur,ex pfinum dissimili, & postmodum assimilato, augeatur & nutriatur. Soluitur dubitatio de modo augmentationis,atque dimia
V Erum de ipso hoc augmentationis, ac diminutionis: modo, dubitet sorsan aliquis , quonam pacto fieri
possit haec augmentatio atque diminutio, ut non admittatur neque vacui positio, neque dimensionum penetratio: quorum utrunque est naturae prorsus repugnans, re
omnino impossibile. Nam si augmentatio ut modo diximus sat per aduentum alicuius quanti, quod intra partes eius quod augetur suscipitur, in plenone reeipiatur, an in vacuo Et si quidem in pleno dicatur recipi, quomodo non est ibi dimensionum penetratio 3 Si vero in vacuo dicas, admitti videtur positio vacui. Similiter & de dimi-
nufoiae quaestio sermari potest, dum aufertur quantum de partibus eius quod minuitur: partes illae decedente , an plenum relinquant, an vacuum ' Si plenum, quomodo non ergo priusquam abscederent, erat dimensionum pen tratio λ si vero vacuum relinquant, quomodo non admit-Glutio. titur vacui positio 3 Huic vero dubitationi facile satis ref spondebimus , dicentes, alimentum adueniens in plano suscipi: pleno utique, non per aliud eum quo simul penetratiue susciperetur, sed pleno ipso alimento quod si,scrpitur. In diminutione autem, partes quae resoluuntiir, ὁ pleno decedunt: ex pleno utique, non alio corpore, ut sic dimensionum prius suisse dicamus penetrationem , sed ipso quod subtrahitur. Atque hoc pacto,neq, vacui positionem, neque dimensionum penetrationem requirit praedicto modo posita augmentatio vel diminutio. Est autem similis haee quaestio qualis seri solet de motu locali: quo dum corpus de loco in locum fertur, quaeri similiter potest, dum locum deserit, an plenum relinquat, an vacuum: & dum
124쪽
In locum intrat,an in plenum,an in vacuum suscipiatur. Sed ex dictis iacilis est solutio etiam huius quaestionis.Et quemadmodum cum in locum corpus ingreditur, partes aeris suscipientis, ad ingressum corporis abinuicem elongatitur, &veluti scinduntur,rurisumque egrediente corpore simul co cluduntur,ne remaneat vacuum: ita in proposito, dum partes alimenti adueniunt, dicendum videtur, quod partes co Ioris,cui aduenit alimentum, abinia cena licet impercepti-ili modo distenduntur, ut id quod aduenit intra se suscia
piant. In diminutione autem dum resoluuntur partes aliquae,eae quae circumiacent,mox se concludunt, & velut coi Discantur.Culus rei veriIatem probant infantum iuuenumque magis inflata,senum Vero & decrepitorum contracta, &velut conuila ta ςOrpora. Quid it die nilum augeri. c A P, v I.
I Llud autem dicitur augeri, quod idem manet ante &post augmentationem : non id quod post augmenta- 'tionem habetur. Cibus enim adueniens a Vt quantus auget. Illud vero quod aute erat, & post manex, per adiectionem yartium aduenientium augetur, non hoc totum quod post augment xionem factam nabebitur, cum huic toti nulla , facia sit quantitatis additio. Augetur enim, cui adiicitur maior quantitas. Cibus vero quantu ,,& partes cibi aduenientes corpori quod augetur, dicuntur augere: sicut in alteratione subjectum cui aduenit quesitas, dicitur alterari, α qualitas ipsa subiecto adueniens alterare. Ipsum vero aggregatum ex subiecto qualitat neque alterare dicitur,neque
3lcerari. I. . . - Onuntur proprietates augmentationis, , inutionis. C A P. VII,
X praedictis vero collisuntur sequentes hae proprieta- . tes,seu conditiones augmentationis. Conditism
Prima est, Quod augetur, augetur adueniente nis eae . ἀaliquo corporeo; σ quod minuitur , minuitur aliquo subtracto corporeo. Secunda,Quod augetur, manet idem ante O post augmentationem. Tertia, Eius quod augetur τοι minuitur , qualibetpars augetur,
125쪽
; DE GEN. ET CORRUP. RER. NAΥ. Nel minuitur. Quarta, Auimentatio, ct diminutis funt absque positione racui. Quinta, Imentatio,
o diminutio sent absque penetratione dimensionum. Sina est, Augmentatio partis fit per additionem
dissimilis, Oper additionem similis.
In quarum proprietatum recta intelligentia, tota vis est augmentationis,&diminutioni; collocata. Illud tamen aduertendum est, quod in tertia proprietare dcitur, id quod augetur secundum omnes suas partes augeri, intelligi debere non de omnibus partibus, etiam minimis, Mimperceptibilibus,sed de partibus notabilis alicuius quantitatis. Quemadmodu dum infans totus augmentum sumit, videmus omnia membra perceptibilia, a capite ad ungues usque,proportionabiliter augeri,nisi sorte in aliqua uspiam parte praua sit dispositio, partieularem membri illius augmentationem impediens. Hac enim ratione fieri poterit, ut non aequalis fi t partium augmentatio. Vnde fieri nonnunquam videmus, ut manus habeant aliqui non aequalis
longitudinis,aut pedibus inaequalibus claudicent etiam quia natiuitate aequalia erura acceperant in eo quod in corporis augmentatione pars altera praue disposita no potuerit cum
membris caeteris iustam accipere augmentationem. De quatuor minisse tangentium.
Voniam autem generatio & corruptio non fiunt
sine actione,& passione: agens vero & patiens ut agant & patiantur se debent tangere, idcirco de his quoque nobi orjt dicendum. Tangentium autem plures limem odi. Vnus,eorum qui habent diuersas magn tudines, αd otiis locis sitas, quarum ultima simul sunt, sed non gunt,neque patiuntur,nquirum ab alio. Et secundum hune modum tangunt se coelestia corpora, nec in se inuicem gentu,nee ab inuicem patientia. Verum propofito modus ille non conuenit: cum generationi atque corruptioni nihil condurat. Alius modus est eorum, quae habent diuersas magnitudines contiguas, S agit quidem alterum in altς-xum, sed non est actio mutua passi in agens. Atque hoc modo se tingunt cselu Lunae,& orbis ignis. Agit enup &influit
126쪽
eoelum Lunae in sphaeram ignis:sed non econtrasso, eum n5 sint coelestia corpora vilius impressionis ab his inferioribus susceptiva. Tertius modus est, eorum quae habent diue sas magnitudines contiguas, inter quae etiam mutua est actio: ut ignis, & aer. Estque hic modus omnium proprii simus,& maxime Physicus, generationi quoque, corruptioni , & alterationi accommodatissimus. Quartus in diis est, quando agens &pasium vel non habent magnitii-
dines,vel non coniunctas seu contiguas, virtus tamen agen
tis in passum transit. Sic Sol agit & tangit virtuali coni ciuitae infima in quae agit: & corpus tangit animam : &molestia seu tristitia dicitur tangere hominem. Et hic modus suffcit ad actionem , tametsi rarius sit in huiusmodi mutua actio. Quod ig tur dici solet, Omne agens in agendo repatitur: non habet veritatem, nisi in iis quae tertio modo contactu scilicet Physico mutua actione, & contrari tate agunti& patiuntur adinvicem. Et est aduertendunc, quod illa quae in materia communicant, adinvicem attinedi patiuntur, id est,'uae materiam habent similiter suses priuam actionis, vel impressionis ab agente, haec nat1 sunt
ab inuicem pati. ippe materia est passionis principium, sicut forma actionis. , Illa vero quae materiam veloinnino non habent, ut spirituales substantiar, vel non habent susceptiuam impressionum extrinsecarum, ut sunt coelestia corpora respectu inferiorum, in his non inuenituemutua actio & passio. Formae enim coelestium corporum, utpote perfectissimae in agendo,suam materiam in qua
insunt, sic perficiunt, solidissimisque qualitatibus stabilirint, ut alienarum impressionum non sit ullo pacto suse priua.Alienarum dicimus, hoc est, inferiorum. Nam verisiis mile est, coelum supremum & immobile influere in omnes inseriores coelorum Orbes. uu'modo vens aliquo modo mile debιt essetas,
Llud autem quod ad actionem in aduertendum, omnino Pulchrchae simile non posse agere in sibi om nino simile, Aqua enisti omnia calida, non potest agere aliquid in lapidem penitus eiusdem ripoticaloris: sed si sit minuς ealidus quam aqua categer adhuc ab ea: sin nrigis, tepefiet ab ea, donce aismiletur e liditat1 pius. Rursum omniaci dissimile non potest agere in omnino
127쪽
is HS DE L, E N. ET CURRV P. RER. NAT.
sibi dissimile:quemadmodum in coelestia haec inferiora pro
ster omnimodam dissimilitudinem agere nequeunt. Idci co homo in brutum,docendo no potest agere, quia brutum non est, nee in potentia simili homini, secundum disciplinam atque scientiam. Ad agendum enim S patiendum hane oportet inter agens & patiens esse similitudinem,ut tale sit patiens in potentia,quale est ages in actu. Omne enim agens in agendo assimilat sibi passum, ut tale sat ipsum patiens,quale actu est ipsum quod agit. Idque vel formaliter, vel secundum virtutem.Sol enim calefaciendo non sibi calefactum in caloris forma assimilat,quam non habet: sed assimilat sibi calefactum , ipsi imprimendo id cuius virtutem effectuam in se habet. Quanquam enim Sol in se formalia ter calorem non habeat, id est, accidentariam illam qualitatem quae dicitur calor cum sit una primarum qualitatum, quarum coelestia nullo pacto sunt susceptibilia) est tamen calidus secundum virtutem, quatenus in se virtutem habet& essicaciam producendi in inserioribus calorem, quomodo
etiam aromaticae species multae secundum virtutem tantum olidae nominantur. De or uin elementis, m actione eorum adlauhem.
Rrstat nunc,ut de mutua actione elementorum speri lius disseramus. Pro cuius intelligentia primum est aduertendum quaedam esse corporalia simplicia, quaedam vero ex simplicibus commixta, de quibus dicetur posterius.
Nune autem de simplicibus primum dicendum. causis se Sunt autem corpora simplicia, quae non componun
t. - tur ex aliis prioribus, aut simplicioribus corporibus quanquam habent materiam, O formam, partes ipsa
connituentes i Horum sunt quaedam ingenerabilia & incorruptibilia,
eo quod qualitatum activarum non sint susceptiua, ut coelestia coipora. Alia sunt generatione, & corruptione, α alteratione transmutabilia. Haec sunt nimirum quatuor elementa, quae cum ex nullis simplicioribus componamur , ex ipsis tamen componuntur omnia tera, quae
in his inferioribus mundi Partibus signuntur, idque per
128쪽
mutuam actionem & passionem eorum adinvicem. Principium autem huius actionis & pissionis est a quatuor qualiutatibus tangibilibus, quibus est omnis actio corporalis:que Proinde qualitates primae solent nominari.
uaesunt calor origus ramictas, siccitas.
autem aliae tang biles qualitates , quae actiua nonnunt.grosum subtile, durum molle,lubricum aridu: hae enim Dunt secundae qualitates, tangibiles quidem, sed per se nonacimae, quanquam ad actionem aut passionem possint esse Donae disposationes. Secundat autem qualitates recte haedice utiquia ad primas illas quatuor possunt reduci ut ibes- ρ ad humidum,&grossum ad siccum .sdque propterea,quod Dcut humidum est bene repletiuum,ita etiam subtile:& sicut siccum minus , ita &grossum. Similiter de lubrico & arido dici potest. quatuor combinationibus primarum qualitatum, di-
Ex his igitur qualitatibus omnis procedit actionis, o- Fesboudet
mnitque generationis & corruptionis initium. Sunt bbro a. enim ad inuicem contrariae hae qualitates, & cotinua pugna fristo. de
res in interitum cogunt atque deducunt,nouaque generari sagener. ciunt. EtJuxta combinationes, quatuor innuuntur elementa. Caliditas siquide & siccitas,igni: humiditas & calor, eri: aquar,frigidum & humidum terrae denique, siccum & frigidum conueniunt. Reliquas vero duas cobinationes, scilicet calidum & frigidum,humidum & siccum quoniam impossibiles sunt,ob contrarietatem,constat non constituere aliud ap dictis elementum. Ex una autem sola qualitate, non sumitur aliquod elemetum. Unumquodque enim elem erum duas habet qualitatum harum primarum & activaru,atque earunde alteram in excellentia,alterari: in mediocritate temperatam. Quippe ignis summe calidus est & temperate fie-cus,terra summe sicca & temperate frigida,aqua summe frugida & temperate humida, aer summe humidus S temperate calidus. quanquam id sensus non ita indicat,neque experitur. Propter enim influxus certos coelestium corporum, re propter aptam habitationem animalium, sicut est aqua non suo naturali loco relicta in quo erat ab initio condita,
ita & aer non est in sua naturali dispositione relictus. Non i
129쪽
no DE GEN. ET COR H. V V. H. E R. I, AI.
enim conueniret in tanta humiditate hominis respirationi, propter quem claret facta esse & elementa, & mixta omnia. Attamen praeter ratione,etii experientia fluxus aeris latis testatur, quod diximus de humiditatis in aere praecellem sua tum ad natura eius attinet veru esse & indubitatu: quoniam multo se saei lius aer diffundit & spargit,quam aqua,& magis replet: quae duo humiditati posterius appropriari dicemus.Relinquitur ergo,non nisi quatuor esse elementa. De elementissam li*antibus, Cr non symboli*-
IN ter baec elementa, quaedam adinvicem communicant in altera qualitatum: ut ignis, & aer in calore,quem habet lenis sum me, & aer modet ate:ignis R terra, in licco: aer &aqua,in humido: aqua & teria,in frigido. Et haec elemeta vocantur Graeca appellatione symbolizantia,id est, communicantia, seu ad inuicem conuenientia. Quaedam secundum utranque qualitatum contrariantur: ut ignis & aqua,aer, &terra. Igni enim calor & siccitas: aquae frigidum, & hum dum conueniunx. Iterum aeri calidum &humidum: terrae, frigidum & siccum appropriata sunt.haec sunt quae non Pymboli 1ant,id est,in nulla qualitate communicant laue conueniunt. De his autem quae symbol rant,dicit Aristoteles, laciliorem esse transitum ab uno in alterum,'uam in non symboli1atibus.Ut facilius est ex igne aerem fieri,quam aquam. Sola enim humido superante fit aee.Cita etiam & facilis en Reneratio aquae ex aere,cum solo frigido superante calidum gignatur aqua. In altera enim qualitate erat conuenientia. At vero ut ex igne fiat aqua, oportet & calidum vinci a frigido,& siccum ab humido.In utraque enim qualitate est comtrarietas. De proporitone qualitatum primarum er elementorum adinvicem. C A P. X i
Ex his quatuor qualitatibus sunt duae maxime acri-uae , caliditas, atque frigiditas: propter quod, ignis &anuasim quibus hae qualitate, dominantur elemetita linit
prae caeteris magis activa. In virtute autem resistendi, misnus etiam caeteris siccitate dico & humiditate valent. Unde aer & terra maloiem habent resistendi virtutem , quam ianis & aqua.Quomodo enim haec in .geudo atque puξnindo praecellunt, sic illa in resilendo. Et est profecto dm μ
130쪽
ribilis esse harmonia, a naturae eonditore Deo ordinati sitiine d sposita,ut quae magis sunt activa , minus resistant, citiusque patiantur: quae vero minus agunt,magis resistant,neque ita facile patiantur. Alioqui subito oporteret totum vnioersum . b ignis sphaera absorberi, si sic inferiora haberet, caetera elementa in resiliendo,quemadmodum in agendo ea superat & excellit. Sed & illud ope ra plerium fuerit in hae elementorum differentia considerare,quod superius semper excedit quantitate proximum sibi inferius elementum, proportione deci pla: ita ut infimi elementi a supremo secudum m1gnitudinc ni ditiantia sit secundum proportione mille pla. Ignis enim sphaera quae sub Lunae cocauo a Philosophis ponitur immediata, mi sies maior est globo terrae. Nam ex uno pugillo terrae,decem fiunt pugilli δ quae,ex uno vero pugillo aquae,decem et eris:ex viro aute pugillo aeris,dece ignis. Ex uno ergo terrae pug llo,const e per multii l catione arithmeticam, fieri mille pugillos ignis,centu aeris,decem aquae; tametsi non plus materiar habeat tantus ignis sub millecupla quantitate,quam tantilla terra sub simpla quantitate.Horum simplicium corporum seu elementorum conditiones ponit sex Aristor. Prima est,
Vnumquodque elementum inuenitur non simplex , sed mixtum , O licet sit quale simplex, non tamen est illi idem.
Cuius causa ex prius dictis pater.non enim hominis naturae elementum omnino simplex conuenit, cui omnia tamen sunt creata. Secunda est,
unis essumme calidus wglacies summe frigida,atq; ob id ex hiscem sumptis ni eneraripotest.
Ratio est,quia generatio mixti non fit, nisi contrariis qualitatibus primis ad concordiam quandam di cotemperamentum redactis. Τertia est,
Duorum elementorum locus est sursum, σ duorum
Aer enim & ignis sursum sunt et aqua vero & terra deorsum. Quarta,