장음표시 사용
181쪽
larem orbium coelestium effective causari ab intelligentiis vel mentibus beatis,quas philosophi dixeriit orbium motores, diuinos, optima vita fruentes, nec tempore senectam aut aliam quamlibet inueterationem suscipientes. Hos aute an ia. gelooe nos appellam us,quos si Paulo docente cognouimus administratorios spiritus esse, inq; ministeri u mitti filiorum Dei generis humani,nihil profecto mirum videbitur, hoc mni ininisterum inlidi nuis elelles orbes adiuti:itat filiorum hominum. iod si ita credimus habere ut Aristote les sensit,nec resutant orthodoxi prosecto multam gratiam ct venerationem beatis illis mentibus debeamus,conseques est quorum ministerio vitam hanc ducimus, & alimenta capimus:& cuticia quae secundum corpus sunt,abundanter possidemus. Maxime autem primae illi beatillimae menti, moto ribus istis praesidenti, uni primo, ac summo enti, Deo super benedicto,gratias againu, necesse est: qui tam magnificos
ministros nobis non secundum anima tantum,verum etiam
secundum vilissimam nostri pa tem id est secundum corpus hoc corruptibile alsignauit.Aduertendum insuper est,quod hi motus,licet ab eiusmodi motoribus extrinsecis fiant, non
tamen sunt contra naturam coelorum, neque ob mouens extrinsecum,dici possiuit violetiter moueri. Nulla enim in coelesibus esse potest violenti ased sua uini me ibi cuncta geri necesse ell,ubi nulla potest esse corruptio, quoniam nultu violentum ut Aristoteles autor est potest esse perpetuum. Neq; enim ullo modo forma coelestis Luic motui co tranit: tur,sed suauissime se subdit intelligentiarum mouentium actioni, neque ad quiete conatur,donec omnipotentis Dei iussu post
seculi conluminationem,iubeatur stare tota coelestis machina, posteaquam humanum genus se per terram , vltra vitam non deget,neque item aliquod aliorum mixtor v. Tuc enim superfluus foret motus coelestium corporu, cum ad hoc potissimum moueantur, ut ne bis suo motu ruinistrent: quem- . admodum sanctus Dei Moyses,populiun suum a coelestiuincorporum cultura dehortans,ea asserit creata in ministerrum omnibus gentibus quae sub coelo sunt. lsia corpora an dici debeant animata.
DVbiratum est autem ab antiquis de coelestibus cc rporibus: utrum animata sint, an inanim χta. Fuerunt qui ani
182쪽
animata ea esse senserunt,putantes ipsoru motum ab anima effective procedere.Sed veritas contrariu habet,esse videlicet corpora inanimata, neq; vegetatiuam, q, sensitiva, neque rationalem virtutem habentia. Nam etsi moueatur ab age tibus intellectualibus Sc liberis, id est ab intelligetiis motri- .cibus,non tamen hinc consequitur quod corpora sint animata.siquidem motrices illae intelligetiae non sic coniunguntur coelestibus orbibus, quomodo anima coniungitur corpori, per formalem unionem & substantiale informationem. Re pugnat enim hoc angelicae intellectuali naturae, cum mat ria rem unam componere. Est enim haec inter animam ratio Disserunt natem& intelligentiam, siue angelicam naturam disterentia, angelus σquod anima corpori est unibilis: c caeo rem unam uata co- amnis homiponere: quam uis etiam separatim possit subsisterematura in uis. tem angelica nequaquam materiae aut corpori est uni bilis, sed solum per se nata est subsistere. Coniungitur autem intelligentia motrix orbi moto,ipsum qi tangit secundum virtutem tantum, ut propter hoc uequaquam dici debeant coel stia corpora animata,nihilia ccxce magis quam nauis dici ssicani nata, eo Hias habeat retiorem nautam. De diusione regionis tarisDuso naum suos orbes.
Superest nunc videre, an quomodo elementaris regio in
plures partes diuersas ab inuicem secta est, ita & haec coelestis sit in plura corpora diuidenda, an sorte non plura corpora,sed unicum debeat corpus censeti Et primum quidem illud experientia certissima monstrat, satisque quantum adflane partem inter philosophos naturales & diuinos Theologos conuenit, debere fieri diuisionem coelestis regionis in Plures orbes.Verum in numero non omnes conueni uti Fue- Prima optarunt enim naturales philosophi priores, qui tantii octo sphae modil numeras putabant coelestem machina continere, septem videlicet re caloris. orbes planetarum,& sphaera stellarum fixaruiH:atq; hi sph ram octava putabant esse primu mobile, id est, pri in uir. Orbem mobile.Verum qui post hos tempore subiequuti sunt, Seeiria vi experientia fium: & ratione cOuicti, coelum unum compulsi nio. sunt superaddere:eo quod sphaeram octauam duobus motibus cori petissent moueri, ex motu stellarum fixarum qua sunt in ea. Praeter enim motum ab oriente in occiden em
183쪽
co eserunt ipsum etiam ab occidente ad orientem tende. re motu alio .Ex quo firma ratione recte concluserunt non. posse hoc esse mobile primum,quod per se duobus motibu, deprehederetur moueri sed debere alterum esse prius a quo motum unum per communicationem acciperet, ut esiet alestia ter sibi proprius. Itaque hi nonam sphaeram adiicientes, in noratione in uem orbesdiuiserunt coelestem regionem,ipsamq; spheram uentum. nonam primum mobile esse dixerunt,octauam vero secundu .Huius sentemiae fuerut astronomi coelebres,Ptolemaeus,nrita, er Thebitius di Alphraganus Post hos vero perseuerante in sorprobabilior tunatis ingeniis studio inquisitionis,& ad priorum experienopinio. tiam posterorum accedente industria simul atque diligentia, compertum est experientia, pariter & ratione, ultra nonam Motui tria sphaeram praeter praedictas noue aliam esse ponendam.Conpilationis. nder uerum enim in firmamento motum alium quem trepidationis nominati vel accessus & recessu, praeter duos praedictos. Vnde cum nec duos motus diuersos a seipso habere
Ioset neque simul duos ab alio superiori alioqui & ille haeret duos sibi proprios,quod primo mobili nequaqua conuenit,cu unico debeat simplicissimo motu moveri) ratiocinatione collegerunt debere supra firmamentu duas esse alias mobiles sphaeras, a quibus per participatione vi raptus duos motus acciperet, tertium vero haberet sibi proprium. Itaque hi decimam sphaeram vocat primum mobile, nonam autem vocant mobile secundum. Huius sencentiae complures fuerunt ex recentioribus & insignibus astronomis, Alphonias rex Hispansae, Ioanes Ligaecius,Georgius Purbachius, Ioannes regii montis,& alij plures praedictorum sententiam ins quentes & approbantes.Et hactenus quidem quae ratio dare potuit & hominis ingenium inquirere, audiuimus. Superesivero ut quod potissimum est,& fides docuit,non taceamus. De caelo em reo, er de caelo cur altino sinecq eo, ac primo mobili.
ΡRarier autem praedictas sphaeras motu locali mobiles, Fides catholica &diuini Theologi docent, aliud superius esse omnis motus locλlia eXpe: , perpetuo quiescens ab omni motu locali, quod ab initio creatum est plenum inaestimabilibus millibus tutelligentiarum & spirituum beatorum , qui simul cum illo di in illo creati sunt tanquam in
184쪽
loco sibi deputato, ciuemadmodu mixta eo ora suis quγque locis in his inserioribus solent generari, uti in aquis pisces,in aere aues, super terram animalia caetera & plantae, intra terram mineralia,& huiusmodi. Hoc coelum mole im- coelumem
mensum,& inaestimabili luce, ac supra humanam mentem ureum diuina claritate sui dum propter quod di empyreum nominatur,id est igneum, non quidem*proprietate & natura ignis,sed a spletarent odi glossi,sissimo se oro sedes est destinata ante constitutionem mundi, & velut aula regalis solii praeimmata ab initio, omnibus qui regnaturi sunt in conspectu dei & agni, Cuius lucem, licet sie clarissimam &limpidissimam, nequeunt corporales nostri oculi conspicere: quemadmodum non est potens noctua cernere lumen solis. Neque lumen ullum extra se beatissima & iucundissima lux ista diffundit. Non enim sunt alii coelorum orbes tam praeclarissimae lucis & diuini fulgoris capaces, multominus elementa aut caeter corporalia. Attamen de actione huius coeli dubitat nonnulli, quibusdam dicetibus, quod nullam omino habeat actionem in inseriores sphaeras, aut alia subiecta,nec esse propter rerum nuuralium dispositionem aut gubernationem conditum, sed tantum in gaudium& praenarum beatorum. Indecens hi arbitrantur ut tam gloriosissima dei masio creaturis adhue corruptibilibus d seruiat: nec putat ipsam pertinere ad ordinem mundi corporalis. Alij vero partem assismativam praeeligunt, dice tes ipsum sua solidissima quiete, & quietissima virtute, si bilitatem,permanentiam & fixionem rebus inferioribus i fundere. Res enim inseriores propter aliorum coelorum citissimos motus ut ipsi aiunt continuo defluerent, nisi huius Irimi coeli quiete,aliquo modo in suo esse seruarentur stabi: s.Nos vero quia certum nihil de hoc habere possumus, quod fide certum est contenti, de praeparato nobis tam amplissimo, tam supremo, tamque iucundis imo habitaculo inaestimabili gaudio gestientes, totis potius affectibus adiulud suspirare,ad ijlud tendere studeamus, quam multis in . tilibus disceptationibus, aut cogitationibus inanibus de eo multa disseramus. Pluris enim esse debet nobis Christianis hominibus huius unius coeli ex fide simulex notitia,quam eqterorum omnium S cunctorum que in eis sunt astrorum ac motuum eKactissima comprehelio. Ad huius coeli nimis doua ε
185쪽
siderabilem ornatum atque pulchritudinem Cepe nos co uenit, donec peregrinamur in hoc corpore,deuotis affecti . nibus suspirare,& qu isi violenter nostrae mentis oculus igimOS atque tenebrosos couertere in quo beata fruantur luce angeli conciues nostri, pariter & eorum spiritus: qui in domino hinc discedentes priores illuc sunt ingressi. Nos quoq; iuxta irrinum Dei super nos bonam eodem peruenire post paululu cot,fidimus psius gratia adiuti qui nobis antequam nati essemus tam gloriosum ab initio praeparauit aeternae mansionis habitaculum.
Sunt igitur coeli Nndecta hoc ordine siri,coelum em- nreum, primum mobile, caelum G tallinum firma
mentum,coelum tu GIouis,Martis, Sobis, Veneris, Mercuris, O Lunae. Post hoc igitur primum & nobilissimum corpus sequitur
decimum coelum,primum mobile:quod motu supra quam eniteri potest velocissimo,lege perpetua,quotidie ab oriente in occidetem per meridiem,vigintiquatuor horarum tempore decurrens,velocissimo hoc raptu suo Oinues inferiores coelos secuin rapit, eodemq; temporis spatio persectamia circulationem complere facit. Nec praeter hunc motu alium Cora nonsi. aliquem habet. Sub hoc coelo est nonum,quod nunc aqueu, nunc crystallinum a sanctis N diuinis I heologis nominatur, non quidem a proprietate vel natura aquae, quasi illic verae aquae sint elementares, sed ab omnimoda diaphanestate siue perspicuitate,eo quod nulli omnino habeat stellaem. F orsitan& ob hoc quod sit in modum aquς,sive crystalli effecta Egidissimum & frigiditatis maximae effectivum , quae est
aquae qualitas praedominans.In cuius confirmationem facit, quod quidam supra firmamentii veras aquas poneridas a serunt ad motus & caloris illius temperamentii atqtae Teia geratione:ne videlicet ex nimia talis motu& velocitate, ignis generaretur qui omnia haec inferiora consumeret. QVae s--: tentia licet.non admodu probabilis videatur, in hoc inmerinobiscum facit,quod aquas istas qualescunque tandem sirit ad contemperationem nimij caloris supra firmam eritiam Pesitas dicit. Quod & nos secundum verisimilitudinem asscivimus:non sc quidem ut a coelis prohibeatur calor,quasi Cin. lectibus corporibus sit exustionis periculum quae iocour Pet
186쪽
Ulii sunt,& ealiditatis non susceptiua, etiam si mille admouerentur ignes sed propter nimium calorem caeterorum Astrorum , atque etiam eius qui ex nimia velocitate motus oriri posset in regione elementari, in his inferioribus coren perandum. Aiunt enim quidam huius coeli tantam esse frigi ditatem, ut his inferioribus prorsus esset intolerabilis, si non Solis & aliorumbastrorum calore temperaretur. Hae lunuaquae,de quibus in scriptura sacra freques est metio,nominatim in princ pio Geneseos diceute Domino,Fiat firmamem Genea. tum in medio aquarii,& diuidat aquas ab aquis.& subditur, Factum est fit mametum in medio aquarum, & diuisit aquas quae erant supra firmamerum ab aquis quae erant sub firma meto.Item in libro psalmorum. Laudate eum coeli coeloru, FDM S.& aquae quae super coelo, sunt,laudent nomen Domini. Et in libro Danielis,ad laudem Dei omnem creaturam exhortantes pueri Hebraei canunt,dieetes:Benedicite aquae omneS Dan. 3. quae super coelos sunt domino .Haec autem iphhaera coeli crystallini siue aquei,secudum opinione Ptolemaei, atq, AlphrλPam,ponend:um vnain tantum sphaeram naturalem suprae firmamelum,primum mobile diceretur. Veritas tamen magis credibile lacit,eam esse secundum mobile.' DE fmamento Orbibus P utarum
HVie autem coelo aqueo contiguum est coelum ordine octauum: quod a stellis mirae magilitudinis, di multitudinis stellatu appropriato nomine diciturna Scriptura autem firmamentu vocatur, vel propterea quod verbo Domini in diuisionem positu sit aquarum superioru ab aquis infertorsebus. Vel quia in eo innumerabilis est stellarum multitudo urinata. Sunt enim in hac sphaera omnes stellae fixae: de quibus dicemus posterius.Hanc vero sphaeram octauam sequuntur,
septem si haerae septem planetarum , hoc ordine' h i. si Sphaera Saturni, Sphaera Iouis , Sphaera Martu,
vbara Solis, Sphaera Veneris, Sphaera Mercuri , Υι-
tima Lunae. Istarum autem sphaerarum supelior quaelibet ambit ocorbiculariter circundat inferiorem: suntque aliae aliis mai res, secundum quod plus vel minus accedunt firmamen to, vel ab eo recedunt. unde spliaera Lunae omnium infima,
187쪽
omnibus etiam minor est: contra , sphaera Satumi omnium est maxima,utpote firmamento proxima & contigua. Qua in re considerari facile potest inaestimabilis niundialis machinae magnitudo. Nam quemadmodu diximus in elementari regione superiorem sphaeram excedere inseriorem proportione decupla,ita etiam in hac regione, continuato semper augmento,superior longe quantitate superexcedit insoriorem proximam: unde necesse est multo maximam & immensissimam esse molem illam vitiniam empyrei coeli, α magnitudine incomprehensibilem. Insuper velocissimus ille motus decimi coeli,huic empyreo proximi, quo in vigintiquatuor horarum spatio tantum percurrit, imo peruolat, imo plusquam peruolat circulum, merito debet considerantibus nobis eius masnitudinem stupori esse , di miraculum multo inaximum.Sciendum autem est, firmamenti nomine interdum signari totam aggregationem octo sphaerarum, septem videlicet planetarum & stellarum fixarum. Debere
tamen poni hanc sphaerarum diuisione:& non posse in unum corpus censeri, manisestissimis experientiis & rationibus certissimis ab Astronomis probatur. De duplici motu orbium crisium,qui sunt postprimam
O Mnes coelestes sphaerae quae primum mobile sequuntur, duplici motu moventur. Priore quidem alieno,id est,ex raptu primi mobilis, quod ut supra diximus ve eissimo tuo motu in viginti quatuor horarum spatio sese citissime cireunuoluens, & totum suum cursum complens, omnes orbes intra se contentos secum circunuoluit, ut in
eodem spatio temporis totum suum cursum infallibili lege perficiant: id quod in soldi manifestissima experientia ad oculum conspicimus, qui hoc motu raptus diem nobis a die distinguir. singulae enim eius reuolutiones secundum motum istum primi mobilis factae , singulos nobis dies ericiunt. Et quidem si totum accipiamus tempus reuolutionis, id est, tam illud quod supra nostrum hemisphaerium, quam illud quod supra alterum oppositum vota Quis dies uitur, dies naturalis dicitur, constatque viginti quatuor li naturasis. HS.Verum si accipiamus tempus tantum illud quo supra noQuis asis strum hemisphaerium apparet & mouetur,dies dicitur artih-eialis diei. ciari.Et hi dies,non aequalis sunt longitudinis. Nam hyeme brσ
188쪽
breuiores sunt dies,& aestate longiores,iuxta quod supra nomum hemisphartium Sol magis eleuatur. Fit autem motus
iste primi mobilis super duobus polis mundi directe sibi in Duo pol
coelo oppositis: quorum alter arcticus nominatur, semper mundi. nobis apparens:alter antarcticus, nunquam, sed nostris antipodibus perpetuo est praesens,quibus econtrario noster polus arctieus semper abes. A polo enim arctico qui in sutrimo coeli ponitur , usque ad polum antarcticum,qui directe ex parte altera est oppositus, linea recta per medium mundiducia intelligitur,quam axem mundi appellant,eo quod es, Quid axis ea ipsum fiat motus iste primi mobilis, S cum eo omnium mundi. sphaerarum coelestium, quemadmodum rota voluitur circa axem. Fit autem motus iste ab Oriente, per Meridiem, in Oeeidentem, atque ita deinde per Septentrionem redit ad Orientem. Praeter hunc vero motum primi mobilis,in- Motui r seriores sphaerae omnes sibi proprium habent, quo mouen- rius motus tur contranitendo ab Occidente,per Meridiem,in Orienti, aduersus. atque hinc redeunt per Septentrionem,in Occidentem. Hic
autem motus non circa eundem axem mundi fit, nec super
iisdem polis, sed super duobus poli s aliis, distantibus a pra
dictis per viginti tres gradus, & triginta tria minuta , aut se- . cundum alios unum N 'uinquaginta. Α quotum polorum vno ad alterum, intelligitur transire per medium mundi linea rectissima, quae dicitur axis huius motus, & nominatur axis et odiaci,quemadmodum prior dicitur axis mundi. Quomodo intelligi debent in coelis mytus oppositi,stmotus
Posset autem ex iam dictis lacum aliquis haesitare, qu nam pacto possint esse motus oppositi in coelestibus, cum otui circulari ut ait Aristoteles nullus sit motus contrarius. Rursum quomodo fieri possit, ut rapiat primum . mobile alias sphaeras, cum in eoelestibus nulla possit esse
violentia. Vt enim non est ibi contrarietas, ita nec violentia admitti potest. Ad hanc autem obiectionem remouendam, necesse est sane intelligere quae prius dicta sunt. Non enim motus isti proprie oppositi sunt adinvicem quasi contrarii Contraria enim in eodem simul esse non possunt sed quia diuerso modo fiunt nus videlicet ab Oriente in Occidentem,alius ab Occidente in Orientem,quanuis non per eui
dem circulum, liquo modo viactur oppositi.Insuper quod de
189쪽
modum cum inferiores sphaeras dicimus contrantii , absque resistentia aut rebellione accipimus. Nulla enim in coelestiabus est contrarietas, nulla fatigatio, nulla violentia, nulla mobilium resistentia. Non enim aliud sibi vult, quod diciamus inferiores orbes rapi,quam quod simul a motum priami mobilis per accidens moueantur: luemadmodum nauta mouetur vectus a naui,& aqua ad motum vasis in quo cotinetur: ut sic ratione continentiar, inscriores simul cum supe- fore moueantur. Et quod de eontranitentia inferiorum dicitur, nihil aliud sibi vult, quam eas diuerso motu proprio
moueri,ab alia parte ad partem oppositam. Muanto tempore mnusquisq; caelestu orbium sus proprisi.mo
OMnes igitur sphaerae coelestes huic motui primi mobialis ut iam dictum est contra nituntur,secundum C;rculum obliquum qui S zodiacus dicitur cursum suum pera- gentes.Verum illud notandum est,quod quanto propinquiores sunt primo mobili secundum situm, tanto sau mi motum Proprium tardius perficiunt: quato autem distantiores, tanto citius suos cursus absoluunt. Vnde coelum crystallinum omnium tardissime moueri necesse est, contra vero Iunae orbis circvgyratur omnium velocissime. Quod ut fiat euia dentius,volumus uxta Astronomorum traditionem, sing
caelum eo larum sphaerarum motibus suum tempus subiicere. Dicunt pallinum autem nonam sphaeram cursum suum proprium perficere 9coo. in quadraginta nouem millibus annorum , di in ducetis annis gradum unum zodiaci emn dimidio percurrere. Atque hanc sphaeram dicunt hoc suo motu rapere secum octauam sphaeram, & omnes auges planetarum praeter quam Lunae, de quibus tamen nihil nunc particularius dicemus. octaua autem sphaera proprio suo motu scilicet trepidationis, vel accessus,&recessus in septem millibus annorum circulum paruum describit,pertransitque gradum unum Todia qua-doque quidem in centum anitis,quadouue in sexa inta, quadoque vero in alio interuallo.Saturni sphaera, reuolutionem integram annoru sere triginta sputio pei scit: Iouis in duodecim: Martis sere in duchua: Sol reuolutionem integram facit in tiecentis sexagintaquinque diebus ,&sere sex ho- . ris. Vesus & Mercurius, sere similiter. Nouissima autem
190쪽
- ' LIBER VII. Ur Luna, in vigintiseptem diebus & octo horis situm elaculum complet. Ubi illud obiter sese osseri declarandum,quid sit ,
quod quartus quilibet annus uno die abundat , ut videlicet iquartus quisque annus iuxta nostram computationem habeat dies trecentos sexaginta sex, qui & bissextilis nuncupatur. Cum enim sex horae quater sumptae diem faciant naturalem,hoc est, viginti quatuor horaro, idcirco quolibet quadriennio ad dies e suetos 36s. quibus constat annus com munis adiicitur praedictae computationi dies unus, ut seruetur temporum ordo, &sestiuitatum uniformitas. Qui a mus uno die seeudum huiusmodi computationem ex trium praecedentium senariis S suo residuo sex horarum confl ito abundans bissextilis nuncupatur: eo quod cotineat w6. die rubi bis senarius ponitur,a quo numero senario bis ita repliacato,bissextilem eum appellauerunt.
DE natura autem Astrorum, dubitatum fuit ab antiquis,
sueruntque super hae re diuersae diuersorum senteniatia .Quidam enim antiquorum dixerui, ea esse corpora animata, propter alimentum suo motu terram perambulantia, vescilicet humidum aqueum ad se velut in potum,& siccum terrestre in cibum attraherent: quemadmodu videmus progressivo motu animalia quae apud nos sunt moueri ad quaerendum alimera,ethum atque potum. Sed hoc figmentu plane poeticum est,neque quicqui habet verisimilitudinis. Alii verb,de quotu numero fuit Empedocles,astra dixerunt esse de natura ignis, orbes autem coelorum de natura aquae. Sed neque hic veritatem assequutus est, ut ex praecedentibus ma- niseste patet. Qui autem veritatem tenent, asserunt astra esse eiusdem naturae & speciei cum suis orbibus, in quibus 'mouentur,neque a reliquis Dartibus suorum orbium essentialiter disserte,sed tanrum secundum accidentia.
Sicut enim in ligno eotingit aliquam partem esse admodum densam &copactam prae reliquis partibus,qua nodum vocamus,est tamen eiusde naturae cum aliis:sic&in orbibus coelestibus astra partes sunt densi res . atque compactiores telietuis, eiusdem aulcm tum naturae & species. Sunt enim coeli