De arte recte cogitandi lectiones sex auct. ab. Franc. Longano

161쪽

ret 6 Lea. IV De veritatum ortu,

tas , ipse igitur est dependens. Nam ubi desunt sensationes , deesse quoque debent cogitationes atque ubi deficiunt cogitationes deficere etiam debent veritates Logicae. Contra Veritates aeternae in rerum

relatione constabilitae Dei voluntate, quae natura sua immutabilis, etiam nostris cogitationibus omnino destructis, existunt . g. 23. Ulterius idearum objectum dupliciter menti nostrae est consorme, vel interius, vel exterius. Nam objectum, ad quod cogitamus; vel ex nostra ipsa cogitatio; vel

existentiam realem habet . Prima veritas dicitur interior , altera exterior . Ex quo sequitur, quod omnis veritas exterior sit quoque interior. At non contra. q. 26. In veritatum porro investigatione, vel a principiis eas deducimns; vel ab eorundem conclusionibus . Primo modo ad veritates pervenimus intuitione ; alio m do vero ratiocinatione. Ex quo fit, quod duo veritatum genera habeamus. Primum est veritatum objectiυarum, sive intuitiυ rum. Altera vero ab acta, & discursiva, quae in idearum connexione consistit.

q. 27. Ex quo facile deduco, omnes scientis eundem certitudinis gradum habere pollie, nam quot quot scientiae, artesque dantur,

162쪽

Earumque progressibus Ia

univesar logicas veritates continent adeinque evidentiae capaces. Hinc ethica, metaphystica , Politica , aliaeque demonstrari quoque possim t. Reapse AEthicae auctor quinque libris comprehensae. impietatem suam ex falsis pridcipiis ostendit . Identidem fecit Hobbesius ; denique Wolfius

universa. ejus perquam prolixa opera etiam methodo mathematica conscripsit. f. et S. Itemque in hac tanta rerum varietate, servatur quidam ordo, qui Dei voluntati est omnino conformis; hujusmodi veritas dicitur metap sica. Quae sane veritas est prorsus extrinseca , nulli mode dependens a nostris cogitationibus, ideoque est

absoluta, atque aeterna. f. 29. Postremo veritas moralis aliorum

fidei innititur , nempe ipsa est , spiritus

nostri persuasio narrantium auctoritate constabilita . f. 3o. Ex his , quae hactenus summa cum brevitate exposui , apertissime eruitur , quod veritas sit tanquam totum quod ex omnium relationum complexione deducitur, quae sunt inter ideas. Ex his quoque intelligitur , quod si omnes idearum connexiones, vel contradictiones nobis innotescaol, tunc habebimus veri.

163쪽

128 Lect. IV De veritarum cnu, latis certitudinem . At si sesum modo totius aliquam partem agnoscamus, non erit veritas, sed probabilitas. Quae ita delibatis, reliqua prosequamur.

stratiυa, probabit. . f. 3I. DRrincipio methodus est via,sive odi. do, quo vel incognita invenimus; vel inventa aliis communicamus. Quibus in re vel a partibus ad totum ; vel ab hoc ad illas proceditur. Si primum, methodus dicitur anal ica , si alterum oms ethica . .

q. 32. Primus modus ex rebus manifestis,& simplicibus procedit ab obscuras, com p sitas , & implicitas. Contra altor: ut in corporis humani anatome, si omnium

primo disquiram universa fluida , deinde solida, ex quibus postremo deducam, cor poris humani structuram ex fluidis , actolidis conflari , perquam ordinate di positis. f. 33. Quod si haec vellem aliis enucleare, principio dicam corpus humanum ex fluidis 1

164쪽

Earumque progressibus. Ir' dis , Sc solidis constare , tum singula exponam. Ex quibus sane intelligitur, quod primus modus pro re invenienda , alter pro eadem explicanda inservit. His ita expositis ad propositum accedamuS. f. 34.Primo certitudo physica est quaedam

nostri judicii qualitas, quae sorti invictaque relatione nostrum spiritum necessario unit cum propositione , quam nos affirmare , vel negare volumus . Hujusmodi certitudo sentitur tam in omnium corporum existentia, quam in eorum sensatio.

nibus , late, fuseque in prima lectione

pertractatis. q. 33.Ex quo primo sequitur, hanc certitudinem sequi debere nostrorum sensuum rationem , objectorumque pressiones. q. 36. Secundo sequitur, quod si sensuum organa sint vitiosa, vel non sint in debita distantia , objecta non possunt videri cla- redistincta, ut in myopis, Sc presbytis. g. 37.Tertio sequitur, quod si unus sensus non sufficiat, necesse est , ut adhibeatur alter. Sic si1 visus non distinguat, utrum massa aliqua sit necne metallica , adhibetur, etiam tactus.

q. 38. Quarto requiritur, ut medium, per quod lux transit, fit omnino simplex , i en

165쪽

13o Lect. IV De veritatum ortu, en ratio, cur remus in aqua videatur fractuS.

f. 39.Quinto requiritur quidam lucis gradus pro visione lassiciens, alias objectum

non videtur, uti revora est . f.4o.Sexto convenit objecta aspicere secundum omnes eorundem situs. q.4I.Postremo requiruntur perfectiora instrumenta , quae oculis sunt maximo adjumento . Haec de certitudine physica , s utitur demonstrativa.

De eertitudine, demonstrat a.

f 42.DRincipio demonstratio nihil allud

A est, quam videre , num praedic tum conveniat, necne, subiecto. Quae relatio dum a definitionibus, postulatis, atque ex axiomatibus deducitur , vocatur dire cta. Si autem aliqua contradictio , sive absurdum ostendatur ex proposito princupio oriri, vocatur demonstratio indirecta. Primi generis sunt pene omnes Euclidis propositiones . Secundi vero sunt sexta, septima , aliaeque qpamplurimae ejusdem M loris. . d

166쪽

Earumque progressibus. 1 3Iq.43.Itemque Veritas vel ex effectibus, vel ex causis eruitur . Primo casu dicitur aposteriori, in secundo a priori . Ad primum genus reseruntur omnes illae veritates, quas ex Observationibus, atque experimentis detegimus. Sic Redus deduxit , omnia insecta oriri ex ovis. Ad aliud porro genus reseruntur omnes philosophorum hypotheses. De omnibus singillatim dicemus *.4 Qui sibi proponit perpendere, num aliquod praedicatum subjeelo conveniat . I. Ex integra definitione , .Vel ex ejus partibus propositiones accipiat pro syllogismorum catena conficienda. a. Si circa idem objectum habentur axiomata , Vel postulata , vel aliae propositiones jam demonstratae, iisdem uti potest in minoribus syllogismorum propositionibus . 3. Data propositione , quae sibi cum aliis est medius terminus communis, revocatur ut

fiat major in alio syllogismo. 4. Cum his praemissis uniatur alia ex antecedentibus jam nota. I. Tandem quotquot sunt propositiones ita inter se connectantur , donec ad syllogismum perveniatur, ut ejus conclusio sit ipsa propositio, quam demonstrandam suscepimus. Hinc si quiu

167쪽

132 Le l. IV De verrtatum ortu ,

ostendere v llet illud ipsum , quod habet

Horatius in satyris : nemo sua forte conpen-rus ; hunc in modum procedat. 8 3.Def. I. Felicitas est ille hominis cuiusque status, quo omni ex parte est comtentus , cuique statui nihil addi, vel detrahi. potest. q. 6.Def. a. Homo est animal perpetuis, Corporum exteriorum ictibus subjectum , adeoque necessarium est, ut voluptates , ac dolores sentiat , etiam ex impressionibus praeteritis. q. 7. Def. 3. Cognitio in homine est qui dam actus, quo conatur veritates invenire. q. 8.Def. . Curiositas est interior animi vis, quae nos impellit ad exquirenda impressionum objecta, eorumque proprietates, qualitates, usus, aliaque. f.49.Def. 3. Benevolentia est animi desiderium , quo aliis bona exoptamus. f. o.Axioma I. Homo est ens angustis limitibus, tam physice, quam moraliter

circumscriptum. f. II. Ax. 2. Nostrarum cognitionum objecta sunt paene infinita , atque inter se maxime complicata . f. 52.Ax. 3. Bona tam in numero, quam

168쪽

garumque progressibus. 133

g. 33. Ax. . Homo in statu, quo est, nequit fatalem rerum ordinem accelerare , vel retardare, adeoque non semper capaxost perficiendi quae velit. f i54. Ax. I. Quicunque desiderat, non est sua sorte contentus. Quibus positis , demonstrationem aggrediatur. 'g. 33.Prop. I. Quot in natura dantur bona, totidemque in homine excitantur desideria. Bona autem sunt pene infinita. Ax-3. Ergo etiam pene infinita excitari deis bent in homine desideria. Sed successiva transitio ex desiderioe in desiderium , feli. citatem destruit . Ax. 1. Homo itaque non est felix. f. 36.Prop. a. Homo est ens quoddam in. declinabilibus corporum plenonibus subie ctum. Def. I. sunt ergo in eo fatales dolores, sensationes autem molestae felici tali repugnant. Αx. s. non est itaque felix f. 37. Prop. 3. Homo est animal rationis particeps. Def. 3. ideoque aptum natum ad veritates investigandas . Nullus autem da ri potest conatus a sciendi desiderio divi ius. Itemque qui desiderat , non est suaserte contentus. Prop. I. Homo ergo nou

169쪽

134 LM. IV. De veritarum ortu, 3. 38.Prop. . Benevolentia est cuilibet ho mini ingenita . Def. 5. at haec exerceri nequit sine bonorum usu sua natura infinitorum. Ax. 3. Quamobrem benevolentia est in homine desiderium, cui saltem non semper satisfieri potest . M. I. Ho mo itaque benevolus esse debet infelix . . f. 39.Prop. I. Homini est rerum praeteritarum memoria, atque aliqua suturatum praescientia. Def. a. verum haec admodum

sunt inter se connexa , ut nullo pacto perrumpi possint. Ax. 4. Quod autem neoquit mutari , fataliter aecidere debet. Diemque necessitas auimi aequabilitatem destruit . Ax. 4. Rerum igitur praeteritarum memoria , ac quaedam suturarum praecognitio hominem reddunt infelicem .

Prop. 6. Nulla in homine dari poterit selicitas, nisi in corpore adsit aequiliurium

fluidomm , ac solidorum , dc in mente quidam scientiae gradus. Def. I. solida autem ac fluida perturbantur. Homo itaque non est seliX. f. 6o.Prop. 7. Timc daretur in homine se licitas, quando ejus potentia esset major, vel saltem aequalis desideriorum summae . Desideria vero sunt pene infinita. Ax. non possunt igitur satisfieri, adeoque ii mo non est selix. - Prop. 8.

170쪽

Earumque progressibus. I 338.6I.Prop.s. Denique si humanus statuet

esset felix , eidem nihil addi , vel demi

posset : quo casu omnibus voluptatibus frueretur, quod est falsum . Ergo non est felix. Nullus itaque sua sorte contentus. f. Sa .Haec de demonstratione directa; quantum vero pertinet ad indirectam , tunc ea fit, cum conclusio cuidam veritati ex se notae repugnet , vel subjecti proprietati manifestissime opponatur . Quo casu conclusio est contradictoria , adeoque absurda. Ut in hypothesi, quod omnis homo sit felix, ita indirecte procedi potesse . ex principiis in demonstratione directa superius stabilitis. q. 63.Prop. I. Felici nihil deesse debet. Def. I. Cui autem nihil deest , nihil deside. rat. Vir ergo felix nihil desiderat . . q. 64. Prop. a. Qui nihil desiderat, omni

bono fruitur . Felix vero nihil desiderat. Ergo omni bono fruitur.

f. 63.Prop. 3. Quicunque omni bono fruutur , nihil extimetescit. Sed felix omni hono fruitur. Nihil igitur timet, proinde que mala nequit sentire . g. 66. Prop. . Qui non sentit mala, non sentit dolores : qui vero non sentit dolo res , neque sentire potest voluptates. Fe-