장음표시 사용
41쪽
s Lectio Ldificationem, vel particulam esse scripse
q. 7. Qua autem ratione spiritus tu compus , corpus vero in spiritum agat, & inter se mutuo pene colloquantur, ac se intelligant, omnino ignoratur, sicuti eriam ignoratur in qua corporis parte animus locatus sit. Cordatissimorum quippe virorum hac de re opinio est pro capite. At amotis his tricis, quaeramus seria , atque ad propositum accedamuS.C A P. II.
De fensibus exterioribus. q. S. Uisque scit omnem cerebri massam per concavum spinae usque ad ejus os sacrum printendi . Quisque etiam scit ex hac massa telam nervosam oriri, quae sensuum textinram essicit. De quibus mox. q. s. Sensus igitur est: quaedam animi vis , qua corporum externorum impressiones sentimus. Verum latiore significatione sensus omnem vim mentis exprimit , qua objectorum exteriorum ideas ,
sive simulacra , sive species, sive idola
42쪽
De mentis actibus. concipimus , sive quicquid interius senti. mus . Primi generiς sunt ideae omnium rerum, quas vel Videmus, vel tangimus, vel audimus. Secundi vero generis sunt omnium voluptatum, ac dolorum ideae. q. Io. Ex quibus intelligitur, fensus vel esse interiores, vel exteriores. Exteriores sunt quinque notissimi, quorhm quatuor sedes habent peculiares, unus vero tactus est in toto corpore diffusus s imo & reliqui ad hunc solum reducuntur. Interioreς autem sensus sunt totidem alii, scilicet memoria , temperamentum , passiones, attentio, ac denique sensus moralis. Sensus porro tam interiores, quam exteriores in omnibus lio. minibus distinguuntur; etenim Omnes partes solidae , ac fluidae in quoque homine toto callo inter se sunt diversis, varieque complicatae. Quid multa P In eodem homine temporis progressu omnis structura muratur. De singulis , 5c primo loco de
q. 11. Visus est sensuum eminentissimus, nam vis vi silva ita requirebat, cum ipsa sit origontis extensioni proportionalis , &propter hominis i indigentias est duplex . Oculi sunt duo globuli , tribus praecipuis tunicis septi, quarum concavitates totidem
43쪽
humoribus replentur , adeo densis, ut lucem refrangere possint . Hujus autem refractio ita a natura comparata est , ut in oculorum fundo , sive retina objectorum inversas pingat imagines. Quae porro a nervo Optico exceptae, ignoto nobis modo, in cerebro, non solum imprimum tur secundum reales corporum magnitudines, figuras, situs, colores, sed quoque diutissime in ipso cerebro, quin deleantur,
impressae remanent. q. I a. Cum autem in omni animantium
genere, maximeque in homine lapsu temporis hujus organi figura , humorum dentitas , atque ipsa fibrarum textura mutetur, inexplicabilis ideo esse debet videndi differentia . Quae omnia si quis adcurate supputaret, universam viil visivae quantitatem habebit. q. I 3. Auditus est alter sensus duplicatus , in auribus situs . Auricula exterior pro aeris undulationibus , ex corporis so- nori vibratione productis excipiendis, inservit. Hic aer' tamquam in infundibulo tortuoso receptus tympanum ingreditur, atque ex hoc transit in labyrinthum, cui nervi acustici adhaerent, quorum ope usque ad cerctri fibras communicatur corporis
44쪽
De mextis actibus. 'sonori fremitus, qui etiam ignota ratione in nobis ideam soni excitat. q. I 4. Quae cum ita sint , patet quod pro desipiendo soni gradu , supputanda est primo corpbris sonori elasticitas: 2. ictus quantitas: 3. objecti sonori distantia.
4. aeris resistentia : 5. denique ipsius odigant actualis status. q. I 3. In naribus porro est odoratus ;quae quibusdam nervulis capillaribus ve-sii untur, ab ipso cerebro productis. Scitur vero ex corporibus istidis , atque odoris
maximam effluviorum copiam continuo exhalare, quae aerem circumvolant. Scitur etiam , quod ejusmodi particulae in. sensiles narium nervulos olfactorios vellicant, ex quibus excitatur in cerebro indoris, vel latoris sensatio. q. I 6. Hujus sensus propterea vis habetur ex effluviorum numero, eorumque impetu , ex succi nervet subtilitate, atque exfibrarum cerebri elasticitate . f. 17. Quam proximus odoratui est gustas, in lingua, ac palato situs . Lingua enim est superius tecta quadam membrana quaqua versus id numeris foraminibus repleta , ex quibus innumerabiles papilla nerveae tactui rigidae se produnt. Partic
45쪽
io Lectio L. lae salinae , oleosae , sulphureae , aliaeque quam plurimae in cibis contentae istos ne vulos titillant, ex quibus rerum sapidarum, vel insipidarum Idea in nobis excitatur. q. 18. Gradus huius sensationis supputatur : I. ex particularum numero , &qualitate , 2. ex nostra naturali, & momentanea dispositione . . 'is. Tandem tactus in omnes corporis, tam interiores, quam exteriores partes est diffusus . Medulla enim oblongata inter colli vertebras, & spinae lateraliter nonnulla nervorum paria protendit, qui in omnem corporis superficiem propagantur, atque ita mirabiliter inter sese ordiuntur, ut portentosam membranae reticularis telam essiciant . Hinc evenit, quod quaelibet impressio, quae in hac fit, statim cerebro communicatur, atque imprimatur idea corporis exterioris. Ad hunc sensum referuntur omnes sensationes frigoris , caloris, gravitatis, asperitatis, &c. q. sto. Vis hujus sensus habetur ex vi premente, atque ex nostra actuali,& naturali dispositione. γῆ. ai. Hujusmodi est fabrica sensuum exteriorum, quos ' vulgus multiplicatos vellet, atque etiam persectiores. At si sensus
46쪽
De mentis victibus. II sus essent etiam centum, attamen humana
mentis operationes essent illae ipis, quas modo habemus, nam sensuum multiplicitate
non augerentur, verum sola idearum sphoera evaderet major. Quantum vero ad horum
imperfectionem, est quoque inepta querela , nam si sensus essent persectiores, illa
ipsa ratione , qua voluptatum numerus fieret major, eadem quoque dolorum copia fieret numerosior . Nescimus igitur
quid Petamin. C A P. III. De sensibus interioribus. et et . r. Xposita hominis parte exte-Γ riore , perpendendum nunc est ejus interius mirabile magisterium ,
quod summopere in cognitiones , atque in actus humanos influit. Sensus interiores sunt memoria , temperamentum , passiones , arxentio , ac sensus moralis . De quibus quambreviter ad Tyronum captum verba faciam'. 23. Universa cerebri massa duas in partes dispescitur , quarum altera cerebrum , alterum cer bellum nuncupatur . Haec
47쪽
1l Lectis LHaec substantia mollis infinitis pene cellulis , sive flexionibus repletur , in quibus , modo nobis incognito non solum, imprimuntur , sed quoq. retinentur Objectorum exteriorum impressiones, cum eorundem relationibus, etiam abstractis, &perquam longo ordine implicatis . Mihi sussiciet duntaxat velle, & statim in hac substantia imagines canis , bovis , equi ,
domus, navis, exercitus &c. distincte in . tueor . Itemq. hujusmodi ideae tanta vi imprimuntur, ut iis licet semel visis, recorder tamen cujusq. magnitudinem , colorem , situm , dimensiones, & cetera . f. 24. His accedit , quod in hac mirabili cerebri fabrica, manent non solum objectorum ideae hesterna die mihi obversatae, sed etiam illae , quae olim meam pueritiam prosperam, hilaremque reddiderunt . Itemq. in ea pilae celeritatem, testudinis tarditatem , ignis vim , vulpis vafritiem , Sinensium vanitatem , at laque infinita quassi lego . Quid multa 8 In hac una tanquam in libro distinctissimis characteribus obsignato tot philosophicarum meditationum seriem , tot systematum absurditates , tot imperiorum vicissitudines, uno verbo universos huma-
48쪽
De ment s actibus i anae rationis progressus , & natum ipsus
revolutiones pene intueor. Haec vis, quaecumq. illa sit , memoria nominatur : Ipsaq. crescit, decrescitq. in eodem homine ; fere semper in senectute debilitatur,& nimia morborum vi etiam prorsus am- mittitur, ut ex historia . f. 23. Temperamenrum est solidorum , ac fluidorum constitutio, quae sere in singulis hominibus disteri . Ex hoc facile enodatur, cur ex hominibus alii sunt ob-
tusi , torpidi , ac lenti ; alii contra actuos , violenti , iracundi. Itemq. dantur homines sere semper hilareς , sestivi , &laetantes; alii contra taciturni, maerentes,
tristesque. Denique sunt 3c qui facillime
omnia, ac clare intelligunt . Sunt alii, qui paucissima , & obscure concipiunt. Unde haec tanta varietas , nisi ex varia solidorum , & fluidorum permixtione 38. 26. In quam plurimis porro fibrae sunt debiles ; in aliis vero resistentes . Ι-temque dantur fibra magis , vel minus elasticae, magis vel minus molles, ac caeo dentes , atque ex vasis alia sunt latiora , alia mediocria , aliaque angustiora. Quibus positis, sequi necessario debet, fluida non posse in omnibus aeque circulare . Ex quo
49쪽
14 Lemio I. quo intelligitur dari cliversa temperamentorum genera. Datur ideo obolericum , sanguincum , melancholicum, oe phlegmaticum in hominibus temperamentum.
f. 27. Et quoniam in sanguineis fluida aequabiliter carrunt, ideo sunt hilares, aperii, securi, eloquentes , benefici, urba, ni , intrepidi. At quia in cholericis fluida sunt subtiliora, & vasa apertiora, idcirco cholerici sunt celeres, impetuosi , iracundi , ambitiosi , atque ad vindictam propensi.
g. 28. Temperamentum melancolicum est sanguineo inserius. Etenim melancolici sunt lenti, taciturni, acri ingenio, acrique judicio. At omnium lentissimi sunt phlegmatici , ob eorundem fluidorum spissitudinem , & vasorum angustias. Hinc sit, quod phlegmatici sunt vultu tristes , tardi, timidi, dissidentes, avari, obtusi ,
denique in virtutibus, Jc vitiis mediocres. f. et s. Quicunque igitur omnem terrae superficiem mente perlustraverit, generatim inveniet, primo climata frigida homines modificare ad temperamentum phlegmaticum , calida vero ad cholericum : deinde inveniet in quam proxime frigidis homines esse melancholicos; in quam proxime
50쪽
De mentis actibus is calidis esse sanguineos. Verum haec in genere. Nam indiscriminatim ubique locorum omnia temperamenta dominamur.
Quin imo in ipso homine, eademque s milia notantur diversa hominum temperamenta. Quae cum ita sint, sensationes non possunt esse eaedem in omnibus homini. bus , & ne in ipso quidem homine. f. 3o. Possiones, sive affectus, sive perturbationes , sive quodvis aliud vocabulum adhibeas, sunt quaedam animi commotiones ab objectis exterioribus ςxcitatae. Ηarum omnium sedes est in corde , quo
nervorum ope cerebro adhaeret. Passiones licet multae, ac Variae , Omnes tamen totidem amoris sui ipsius sunt modificatim nes ac veluti reactiones, quarum unaquae que in nostras ideas , & judicia maxime influit. Verum passionum vis, atque ene gia a tyronibus facilius sentitur, quam iisdem explicari possit. f. 3I. Quartus sensus interior est attentio, quae nihil aliud est , quam quaedam insita mentis occupatio in objecto nobis cognito. Ex quo statim intelligitur, quod attentio sit quaedam vis objem impre
sone anterior, nobis a Deo data, ut minutim rerum qualitates explorare valea