장음표시 사용
191쪽
C cibis placere possies.si ipse nee rationem ullam,nec experimentum quod obstet afferre potest.
Egregie defensum a nobis in Heliotropio Plinium, negabit nemo,quod unius omnia in isterturbantis uerbi uitium, non Plini sed codici, ut par erat, tribuimus. Nam Sc eodem argu mento in Qtrinquefolio, ut ipse inquisiexcusare Pliniu,paratus fuerat Nicolaus, nisi delicatus nimiu exactor, quod omnia ad n mem opinion qua de Pentaphyllo coc erat, non respon derent, satisfactum sibi non putauit.Sed tam in Plinio excusando nune primus ipse,c, in aech fando ut semper errare uisus est. Quod in hoc de quo agimus Quinquefolio perspicuum faciam .in hoc maπime errata Pliniu Leonicenus credidi quod Quinquefolium herbam, etiam fraga serre dixerit. nam quae fraga fert herba,inquit,non quinis, sed trinis constat folηs. Verum triplici in errore uersari Leonicenum, ante omnia scire oportet. Primum quidem , quod Quinquefolium illam esse arbitratur, quς & in hortis,& agrorum limitibus, tum semitas, vijsq: Pes Corui- passim conspicitur,quae quidem uulgo, Sc Quinquefoliu & Pes Coruinus dicitur. Hanc enimnus, Leonice Quinquefolia esse, de qua ueteres medici loquerentur, afirmasse illu plaeris constat: cum de ne est Penta- nostra hac defensione,dem sua accusatione sermo forte incidisset. Avulsum terra ramuscu-
Phyllon. lum nam 8c in horto res agebatur ostendisse dixissem illam Quin folium esse,in qua Pliniustam euidenter errauerit. Deinde,quod per imperitia herba fraga ferre posse nulla credidit, nisea quae trina solia habet,*Φ melius Trifolia dici adseuerat,& quam docti, uulgusq; Fragari am herbam noscunt, pariter &appellant.Tertio,quod Foliu quid sit quoue modo accim oporteasi in saluberrimae herbs descriptione paru intellexissetusus est. Adde si placet Sc quartu quaredo id ipse minutissima quaeq; in ininio earpat quod fructus hos, e Quinquefolia, siuea risolij,non fraga ut semper Vergilius,& in suo Palemone noster maro sed inscite fragra Leonicenus appellat.Nos cum Theophrasti,mox Dioscoridis, postremo Plinii de Quinquefolindicta
excusserimus, Sc uerum esse autorem Plinium, Sc calu'niatore esse Leonicenum ostendemus.
Quin soliv. Quinquefolh,siue Quinquepennae radix lib. .Theoph. inquit cum effoditur , rubra est: D inarescens uero nigrescit, atq; quadrat. Habet foliu Vitis,sed pusillu, colore simile uitigineo est,& auget,& desinit cum Vite:folia ola quin , unde Sc nomen. At quarto Dioscor. cu multa Pentaphylli nota enumeret,inter qus 8c PentadactyIon,& Pseudoselinon,& Quin foliu sunr, Ramos inquit fert tenues,unius palmi in quibus fructus:folia habet menthae similia, quolibet in surculo quia ,raro uero plura,in cireulu sinuatim diuisa, Florem habet cum pallore subalis hidum cita enim ochroleucon interpretari posse uideo radicem subruffam, oblongam,Heli
horo nigro crassiorem,quae plurimum in usu est. Plinius uero quinto & vigesimo, Quinquefolium inquit, nulli ignorum.Cum etiam fraga gignendo, commendetur. Graeci uocant Pentapeton, siue Chamaeselinon, siue Pentaphylion. Cum effodi rubra habet radicem. Haec inarescens nigrescit,& angulosa fit. Nomen a numero
latiorum habet. Et ipsa herba incipit & desinit cum Vite.De Pentaphyllo igitur,hoc est, Quia quefolio haec habentur.Nullus etiam,quod sciam,his autoribus uetustior , illam pingit. Nam
Galenus eius tantum uires, non figuram aperit.
Primu illud eκ his satis constat, uulgarem illam Leoniceni Quinquefolium,no esse hane de
qua agimus.Nam 6c illi nec flos albidus,necin surculis fructus, nec radix rubra, nec crassa, nec inarescens,aut quadratur,aut nigrescit,nec uitis egressum, digressum sequitur, sed perpetu uiret. Haec si quis neget,herbae ipsius conspectione eonvincitur. Sed & illud quoq; liquido consare arbitror,cum Plini autoritate, tum Dioscoridis pictura, Pentaphyllon hanc nostram, cetum quo ferre: cum etiam fraga gignendo,comendari illam scribat Plinius: tum ramos uniaus palmi tenues,in quibus fructus sint, habere illam Dioscorides referat. Folium uero non esse. quale Leonicenus arbitratus est, ex omnium descriptionibus intueri licet: Nam Theophrastus
folium habere illam viti simile prodidit,&folia omnia quinq;:Dioscorides uero folia illam si nuatim falcatimve diuisa, quolibetin surculo quinq;. Tum in nominibus Penda&ylon illa uocat,quo nomine S Cici quo , siue sylvestre Sesamum cognominatur, cuius folium Pala est Viti simillimum esse: tum Pseudoaelinon, quod falsium Apium dici,potest. Plinius uero Chamaesesinon, quasi humile Apium, eadem uterque ratione cognominant. quod &Apium vici simile quiddam habere uideatur, 3c folia ad hunc quoq; modum sinua ta,a quom deincePS numero Quin foliu Sc Quin pena dicta est.Quae culta sint ideo Quin oliu dicta est,. huiusmodi integra folia, quinq; ab radice emittit: nec foliusculis quinq; uvqua Pede corvina uocari supra diximus aut uulgaris Leonic. Pentaphyllo distincta,sed porrectioribus quini ut i in dixerim angulis, ad vitis, Aphcl; similitudine in sequente ferme moda effigiata est Haec Sc Pentaphyllon illa est,qus Diose autore fructus edit, qus fraga ab Plin.ap
seiunx, cuius caestulaea Dio uires Plinio tradunhque in Theriaci compositionibus addix,
192쪽
qus purgandis domibus adhibes, cuius radice plurimu in usu Aesie,Dioscorides dixit . Quae si Leonicenus noster, acrioribus oculis inspexisset, nec uilissimam herbam, cuius in medicina nullus usus esset, pro utilissima δύ celeberrima demonstrasset, nec intempestiue adeo in Plinium assiarrasset. Herba uero illa, 'quae distincta tria folia habet, quamq; in Italiae muntibus plurimam ct coenobiorum hortis satiuam passim fraga ferre uidemus,suum nomen habet, Fragaria ab herbariis,a Plinio Fr ga dicitur. Nec uerisimile cuiquam fuerit,hoc loco Quinque folium tot appellationibus,tot etiam signis demonstrare uo
Iuisse, si Fragariam intellexisset herbam quae uulgaris est, de quam ipse fraga in su perioribus appellasser. Atm ideo non sim pliciter Quinquefolium fraga ferre dixiKsed copulae etiam scilicet adiectione descripsit, cum commendari illam etiam fraga gignendo diκerit: ne enim etiam augentem copulam addζ- disset, nisi Scaliam esse herbam,quae fraga ferre agnouisset:ut quam ipse prioribus uoluminibus indicasset.
His illud adhciendum uidetur ut minus mirum sit, Quinc in folium quo fraga ferre posse Fragariam illam nostrae huiet. Penraphyllo, de qua agimus, proportione quadam similesnaMoesie,ut eiulaem generis eum ipsa esse uideatur. Nam Scipiam haec commentantes obser uauimus,radice subrussam habere,& digito saepe crassiore,&senescentsi nigrescere: tum no nisi ramusculos quinin ab radice emittere, roq; plures,in quib. prima illa foliuscula dividantur Duas ergo herbas esse dicimus. Unam quae fraga, aut certe fragis similes fruetus edat, quae' ' Pram ine her Pentaphyllon, & uinquefolium Dioscoridi, inio uocetur, quaeque ad medicos usus exi- hae duplices. mia sit. Alteram quae uulgaris est, ct fraga ferat, nulloque alio,quam fructus ipsius nomine de
signeturiculus decimoquinti primi Sc vigesimi uoluminis capite Plinius meminit. Quod si me Binterroges quidnam&hodie Quinquefollium hanc esse putem, quamve eius appellationem credam micam quid uestigans inuenerim,atque ut nihil unquam decernens, sic nihil retinens, quod studiosorum ingenia ad uerstatis inquisitionem mouere,excitareque possit.Est Venetiis in eo uico, quem Specierium uocant, seplasia in cuiusdam non ignobilis taberna,cui pro titulo icifignique sit Aethiopis caput.In ea liber est Herbarius, tanca arte ac diligeria pictus . ut na
tas paginis illis suis herbas, non effigiatas credas: in eo pictam uidimus iisdem prorsus quae hie dirimus signis herbam, Miris quinque, que Sc ipse qaoque ut pinximus,po ectiores angulos, sinuatos haberent. Sed & fructus, quos Fraga dicas, tum ad ipsam herbam latinum nomen Sanicula, Germanicum Sanictet scriptum est:citanturque inibi, de Sahicula hac scribentes, in Sanicula. Diadimidus Galenus,& Petrus Hispanus is qui postea summum Pontificatum gessit, S Ioan nes uigesimus primus nuncupatus: a eum de medicina libi scripsit, qui Pauperum thesaurus inscribtructum Ceruiensis Episcopus quidam, Sc Laudensis m-phaeus, & Gilbertus Anglicus Chirurgi. Ea Sanicula, Pentaphytalonne sit, cur affirmem non habeo, cur negem non uideo. Haec habui de Pentaphyllo,Fragis, Sanicula,quae dicerem,Per quae fateri oportere censeam, non errasse Plinium,sed iucundissimae herbae nomen, po- 'testatemque docuisse.
imilis quoq; intelligentia transuersum homine rapuit, dum errasse in Adares descriptione Plinium calumniatus est Nech enim esse aliud Adarcam credidit, quam quod in suo Dioscoride legerat: quippe qui unius addictus iurare in uerba magistri, quicquid oculis primum oflertur arripit.
Interrogo te Nicolae, quoniam Dioscoride autore Adarca, siue saIRaginis siue spumae cuiusdam species est,nonne & eodem Adarcae nomine Harundinis genus esse potest Non credo inquies: quoniam triumuiri isti mei de una tantum Adarca loquuti sunt. At si Plinius &Harundinem, S spumam esse dixisset Adarcam, num putares homini credendum Sc eruditissimo Quid haeres quid subsistis c Agnosce tandem quaeso tuam istam in euoluendo PLINIO
librandisque scriptis indiligentiam: qui nee A D A R C AE uocabulum latinum putes et cu Adarcen pronuncies . Audi Plinium plus aliquid de Marca, quam Dioscorides sui ssu
193쪽
C adsecta disserentem. Est 5s in Italia cis. uolumine inquit nascens Adarca nomine Palustris:- scortice tantu sub ipsa coma utilissima dentibu S.qm utS eade est quae Sinapi. T um.1 .uolumine de eadet Harundine uerba faciens,Sinapis inquit natura, eosdem effectus habere tradit Adar in inter sylvas tacta, cortice pleniore sub ipsa coma nascens. Ar. ias. primi & trigesimi uoluminis Calamota capite, Interaquatilia inquir dici debet: & Calamochnus latine Ad arca appellata: nascit circa :chnus. Harundines tenuis spuma aqus dulcis&marinae, ubi seme miscent uim liabet causticarideo a- .copis addἰt contra perseiλOou uitia.ToIlir &multem lentigines in facie. An Diosco. Adarcam i
Adarea unde ignorasse Plinius tibi uidetur quam ideo latine Adaream dictam non inerudite fortasse quis putet, quod ei harundinum generi facillime haereat,quod Adarca appellaturesnciuile quiddam sagis Nicolae uel Iulio Celso autore qui nec tota quide perspecta lege audeas iudicare. Qui de lcimumsextum Plinri librum legeras,primum & trigesimum quoq; & totum legere debuisti. ge minam enim Adarcam esse uel sine Dioscoride didicisses: Unam scili cet quae Harundo sit,quae :ex Pleniore cortice qui sub coma est Sinapis uim habeat, at utilissima dentibus sit. Alteram quae Salsilago,spuma sit:& quod nec Dioscorides quidem docuit Calamoclinus graece dicatur. Adarcam quoq; latinum nomen esse: neq; ideo non latinum nomen esse, quod a graeco ihomine Dioscoride scriptum sit:cum Italicas appellationes graecum hominem scribere, et ne
cessarium quando iit,& nouum non iit. De summi ergo uiri Plinii in Adarea iudicio non ante iudicium serre debuisti,quam de teipso,deq; tua in legendo Plinio diligentia cogitare.
Denatiuis coloribus agens Plinius, Nativam esse Sinopiden quae Rubrica esset edomit, soptimamin eam ess e in Lemno insula. Tum tres Sinopidis species expressiCrubram,minus ria shentem,mediam: ijs S pictorium pariter S medicum addens usum. Tum palmam lemniae dat iei quae signata uenundatur, Sphragis eae eo cognominarur, a tapin medicina praeclara habet. iHaec Plinius sua illa inimitabili breuitate percurrens. ac ueluti rerum dicendarum multitudine i Pressus,reliquorum colorum genera rationes persequitur. Posterior Plinio Galenus medicus shoc agens ut qui tantis occupatus non esset longam exorsus fabulam , ut Lemnum insulam 1 Galenum ta - terrae sphragidos gratia uenisse se diceret, Icinerarium conscribit, Se Coclesyriam, Palestinam . s. Cyprumq; quondam lustratas, rum Thracia Thessalonicam enarrat, & Μyrinam Lemni ciuitate ad occasti m sitam ,incassum uenisse se. Sed properanis nauclero tum quidem Lemno i D soluisse Italiam perisse Romauero redeuntem peragrasse macedoniam se, Philippol com memorat,& Thasuminsulam primum,mox Lemnum appulisse inde in Ephestiam 'urbem ad iorientalem insulae plagam positam ueuisse, at imbi omnem terrae Lemniae rationem didicis se. Haec est Galeni tandem de Lemnia terra elegans historia. Hic Nicolaus noster frigidissima quaedam suo more comminiscitur: quasi ideo errauerit Plinius, quia Galenum, qui tum forte nec materno quidem utero possierar, non imitatus est:neq; aliud ex Nicolai tandem uerbis hoc in loco colligitur Sed in quo errauit Plinius obsecro An, quia non ut Galenus fabulatus est Ast hunc Romanae grauitatis hominem esse diximuS,milibus rerum occupatum, nec potuisse tum quidem cum Galeno nauigare. Immo uero quinto S uigesimo uolumine cum de terrae generibus scripturuS esset , Singula inquir, a graecis plurimis uoluminibus tractata sunt. Nos in liqs breuitatem sequemur utilem, nihil necessarium,aut naturale omittentes. An ideo erravit,quia non terramlemniam,sed Sinopida uel Rubricam appellauit At ea terra rubra est, re illam Vitruvius.'. Rubricam nominauit. Tum Sinopiden ipsam, colores natiuos omnes , S e terra nasci,& terrae esse genera, Plinius multo ante praedixerat. An quia Iavandae eius terrae, pastillorum conficiendorum rationem cum de ipsa ageret non ut Galenus edomitraed. ς .re. o. uolumine breuius multo Galeno,aptius descripsit. An quia Galeno terram Lemniam appellare illam uisum est,non Rubricam, inius uero solo Rubricae nomine, uel Sinopidis ii sus est Sed sicut de Galeni longe posterioris appellarionibus Plinius diuinare non potuit, ita i Galeni quom autoritate defenditur. i. H.simplicium,de nominibuS inquit, ut semper dixiam us,cerrare non oportet,sed de rerum ipsarum uiribus disciplina. tractare Ceterum nun tres iesse Sinopidis species dixit Plinius e Nun palmam Lemniae dat quae signata uenundatur Nun leius medicinas aptissime docrisit atq; haec omnia multo ante Galenum vn sine Galeno intelligere mortales uel ex hoc ipso Plinio potuissent, esse medicatum in Lemno coloris uel terrae, iuel luti genus aliquod quo & pictores uti possent, &quod remedris efficaciter adhiberetur e lQuid Plinio uel adm abilius , uel salubrius, Galenus, Dioscoride r de terra Lemnia retulerunt uinam tandem error Plinii Quaenam ista insolens Nicolai accusatio, eruditorum omni ' lum uocibus scriptisin ferienda Plura in hoc dicturus non sum. Plinium lege enarrationem. lGaleni, is calumniantem in his Leonicenum inuenies, Dioscoridemque mendacem: cui nec
Galenus quoineius ante laudator,saua dicenu pepercit.
194쪽
Io I sum enim se a peritiS in Ephestiamquest,quod Caprinu sanguinem terrae Sphra dimisceri a
ex Dioscor. lectione crediderit. Haec est illa de qua ante loquutisumus uanitas. Vertem Dioseo 'riden tuum tela Nicolae:qui in librorum suorum initio testatus est, non se illa quae in his sermiteκ aliora uanis opinionibuS didicisse ted uisu,experimento ,uel concordi scriptoru narrano ne comperta habuisse. Vbi ergo caprin um sanguine lemmae terrae misceri Dioscorides uidit Irrisere Lemnii Galenum, Dioscor. autoritate de caprino sanguine inrerrogantem. amSuthoc quom obirernoremus On recte in Coriandro loquutum Dioscorident tita simricium Galenus argvitta ne semel tantum aberrasse Dioscoriden putes. 'fi'c' Plinio Nicolae legist qui parce, modestem de seipso praedicans:qus uana. pratae sunt, obiter uel notat,uel rehcit,uel in his autom fide appellat: tu audita ab se tum liniatum uua diligenter ac summa cum fide distinguit. Quae dubia scriptorum uarietas facit ea Ie gentium iudicio examinanda relinquit: ab se uero ignorata generose fatetur: ut plane liuesti e re pollis, Plinium Romanum hominem grauissimum scriptorem, naturae, &artis miracula referentem,solo Dioscoridisμ quando euam errantis iudicio, multoq; minus tuo taxandum carpendum non eme.
Propter Cillum Cisthumq; orta est ut ille inquit tempestas ista: nec ulla fere est taberna quae Leoniceno isto,suo cum Dioscoride exultante, non Cissum, Cisthumq; personet: nullis scholasticorum aures, quas sua cum Cistho Citam non obtuderit,a-ad fastidium iacietatem Q perduxerit: cui non facis suit a Politiano nostro tum egregie defensum in his Plinium tum se amice prudenter commonitum,sed rursus ut qui deterior si corrigis fiat non modo orio ribus calumnqs incubuit ted in maiores quo ineptias incidit, & crimina in Plinium molitus est edito etiam ab se libello, in quo non falsa modo, sed inscitiae & temeritatis plena cuncta congessiit. Cuiusuis hominis est errare inquit Cicero ) nullius nisi insipientis in errore perseuerare, I cenuS er m em re ut suo,querimbe Policianus castigauerat,u adeo perstitit, utildicere ausus sit. nesciuisse Plinium Cissum a Cistho distinguere: pluribustu argumentis de monstraturu m se pollicetur, quam in dictatis prius fecerit:tum libellum illum suum Plinii errorum titulo imUmit.NOIgitur nihil Politiano aduersati,qui grauiter diserte ut in Herculeo robore pro Cissio respondit &Cistho:leuiori ut opinor uia,&quae patronum bonam causea ituentem decear,de his in hunc modum uerba faciemus. Vlam illud primum omnium satis consita Cissi Cisthim dimerentias non ignorasse Plinium, Rqui.is. uolumine Chil dest, Hederae uiginti genera liaculentissime deseripsit:quarto uem &ud Cissi Attam hi duo tantum genera: S u O. inlo ira Cimum a Curio discrevit, magnitudi--,solqs,tare, natura,ut nulla ipsas comarion Praeterquam nominis uici minae renerarcerit.
Haec quae diximus , qui utris, ' locis Plinium leger, facileintelligetin hoc non errasse. O uod uero in marem, stemmamwCissum diitinxeritaquoniam communis ea Mirim inter Nive ficium plantarum ditarentias, mas scilicet,&foemina ut Plinius , &de historia plaeitarum orta ino The'phrastus assirmati iam &hic palam ex nec in hoc quidem errasse Plinium: uroe obi ter non uidisse Nicolaum Theophrasti libros intelligas,qui. s. uolumine Cimum quomisi marem ac forminam cliuidit. Sed qua fronte Plinium nega &Theophrastum Florisqu*x dissi rencia In inderis, hoc e Cissio Plinium posivisi quis , nist Leonicenus , uitio dabit An quia
da ri se προς- ς )Πueim mi.ec 'st nutus florificae dimetentias eieipsa fidem sumere licet. Et eodem 6. uolumine rheophrastus non ali' magis plante utrius Hederae flores similes esse dixit, quam sylvestri rosa quamuis minores: & mari quota Hederaesto S ad purpuram inclinatum. Sed sylvestri rosae similem esse Hederae florem non inconome dictum est color albensigura anumtoliusculorum quo numerus conueniun mare: clo dispar: tum maris flos ad purpuram accedens. Sed tales esse flores Cistho Nicolaus assieue racat ideo deceptum in Cistho & Cisso Plinium clamitat. Imo uero contra.Nam ut Politia nus quo 'bellissime notauit Hederae flos concolo utrim enim albens, sed mari in purpuram vergens: Cistho uero discolor:mari siquidem misceus. uod si nec Politiano quidem creden cum Leonicen. putauit et suu Diosc. diligentius inspicere debuit:qui mari quide Cimo mali punici florem quo nullus rubentioo eminsuero albidu pinxit. Sed tam sine oculis, tam sine mentem Plin. fert, ut nec Pliniuintellexisita, nec Diosc.aut Theophrastu. quidele ita uideat In Ianta ergo uiginti genera Hedos differentia, &duorsi Cisthi tam graphice a Plinio deseriora ianorillime planis, passim nascentas Hederae flore,quis, nisi errans,errare Plinisi potuime iudica Dit: aut tanto autor heophrasto desipuim Sed Scin eo qQ ideo errata Plin. Leonic. amrmat
195쪽
1o2 PLINII ADVERSUS LEONI C. C pocisthis: videtur inquit Nicolaus eredidisse Plinium sub Hederis quo Hypocisthidem quando nasci.nihil no alisinat particula illa, marcime,significare uidetur. Vide obsecro quas mita inutias Leonicen. ut Plin. taxet,inqairat,abus in reb. urgeat, qui ses salute holm disierere testa stus est. Post Cissi remedia graeci inquit Plinius,uicino uocabulo Cisthum appellant, fruticem maiorem Thymo: foths ocimi. Sub hiis Cisthi generibus nascitur maxime Hypocisthis. Hie iNicolaus inquit, quia,maaeime, dixit Plinius, sub Cissi quocygcneribus,de quibus paulo lata ipra dixerat, innuit Hypocisthiden nasci. Innuit inquit Plinius. Et quia innuit,errat. Hoc est uia snum accusationis caput. Audiant obsecro studiosi omnes. Audiant uere calumniantis homia inis inscitiam, audiant iniquitatem. Nusquam Plinius nec medicorum, aut herbiriorum quis
quam sub Hederis nasci Hypocisthiden dixit: ergo innuentem hoc, non dicentem Plinium data imnabimus ut facta Claudius Venoces iurisconsultus inquit aut dicta,aut scripta, aut con- isdia legibus puniuntur . In Plinio nil horum, sed cogitationem,& nutum, immo nec ista qui- idem, sed quem Nicolaus opinatus est in Plinio conceptum ipsum animaduersione dignu iudicabimus Vnde ista philosophe qua ex schola promuntur No n inquit Plinius,sub Cistho maxime natatur Hypocisthis: sed sic: Sub Cistho nascitur maxime Hypocisthis. Ita sincerus habet codex, non quem Leonicenus praue legit. Atq; ideo ita intelligendus est locus ille, qusmaia i xime Hypocisthis dicitur, ea sub Cisthi generibus nascitur. Hoc transposita illa particula,ma- sxime,scilicet infert. Neq; maxime prscedentia semper implicat, includitue quod cum uulgo Μarimae, Par Leonicentis opinatur sed id interdum desagnat, quod solum, tantum,duntaxatin significant riculae lanifi- Quasi maxime id ssit, id fieri dicatur quod soli illi de quo dicitur competit. Sicut & maximii Catum. dicimus, quod uni soli tribuimus. Atq; hος praesertim uerum eli, Rabsurdum quidpiam, aut ambiguum falsumue sequi necessarium esset: si per maXime particulam quae iam dicta essent includerentur. Sic erudiciores grammatio,iurisconsultiq; de maxime,adverbio disputare so- s' lenta oe est quod Plinius latine expressit: Sub his Cisthi generibus nascitur maxime Hypoci- is. Ne quis forte uel sub Cisso,hoc est, Hedera:uel sub Ladanifera Cistho nasci illam crede rei, quam aliud esse Cisthi genus non ignorabat. Sed Sc alioquin absurdissimum prorsus seque iretur, si Hypocisthidis nomen, quod quasi subcisthium sonat ut . 6. S . io . scribit Plinius alii pIantae quam huic Cistho conueniret:&quod nullus unquam scripsi id Plinius tacite intelia lligi uoluisset. In eo quoq; praue legit Leonicenus Plinium,dum inter Hederas mentionem de Cistho factam credidi tam eo quoa libro...&.ici irascriptum uideatur . Sub his Cisthi generibus nasci itur maxime Hypocisthis quam inter herbas dicemus. Ita uerus habet codex memorabilis uiri s
Guarini veronensis castigatus manu,qui in Ferrariensis Cenobii quod ad Angelos uocant Bi lhliotheca seruatur: Leoniceuus uero quod impressi omnes habent codices)ia legit: quam in iter hederas diximus: quod quidem mendum esse bifariam constat. Nam de Cistho inter hede- :ras nusquam dixit: dc de Hypocisthide inter herbas ut pollicitus est S. S .dio .libro scripsit. Tam l&si locu hunc quom Politianus noster, quaestingenn prestantia, uere latinem defendit: cum iin se i ad Leonicenum epistola interpungi oportere locum illum ostendit: ut scilicet post uer ha illa: sub his nascitur maxime Hypocisthis: moram punctumq; adhibeata tum sequentia uerha, scilicet, quam inter hederas diximus,non ad Hypocisthiden, sed ad Cisson E inritanon qus isequuntur, is de qua Erithrano inter hederas uere dixerat, referre oportere non insubtiliter cen isuit. Si igitur uitiosi sunt qui nutic immessa circumseruntur libri, uetusti S manuscripti codicis iae uiri sineulla dubitatione doctissimi Guarini Veronensis testimonio probe a nobis defensus lest Plinius Aut si nec uitiosi quidem sunt, Politiani ingenium non erudite minus quam elegan iter ab omni Leoniceni calumnia Plinium uindicauit.
Urget subinde Nicolaus Plinium inexpugnabili ut ipse putat argumento: quod pro iCistho Cissum nominis uicinitate de eptus accaeperit: dum scilicet libro duodecimo Lata num a pastu Hederae barbis hircorum scripsit haerescere: quoniam non a Cista, hoc est, in dera, sed a Cistho ct Lada id odoramenti genus Iegatur: pluribusqr ista quam fatis sit uerbis exequitur, suosque illos ut Iet unius uerbi triumuiros citat.Ego uero Dioscoriden legens in primo de Cistho loquentem, Sc Galeni quoque simplicium pharmacorum septimum, u- mimque animaduerti, ambabus de istis plantis, Cistho scilicet, quam &Cissaron, hoc est,mia nutam Hederam uocant, Sc Lada,quam etiam Cisthon simpliciter dicunt, uno prope conte πω uerba facere. Quin & Galenum quoque post duas Cisthos, Cissum continuo subiecisse. Ipsum quoque Plinium quarto & vigesimo post Cissi remedia Cisthum subdidisse. Tum sexto S uigesimo post Ladani facultates, Ladaeq; herbae mentionem, de Hypocisthide uerba fecisse. :Itaque uidentur hi omnes diuersas omnino plantas simul designasse, pariterque illas cognati one quadam similes tradidisse. Cogitatio subit, nulla magis ratione permotos, quam quod nomine, solo, ladaniseraque potestate cur est clemens rosidumque insulae Cypri cculum incinae l
196쪽
essent pariter quoque commemorasse. Quin Se Dioscorides ipse, &Iadamseram Clisthum & neam quae Hypocisthiden ferat quae Sc Citaros, dc Cistharos quoque dicatur eiusdem mene
iis fecisse uidetur. Qua quidem ratione permotus sipuntinus,qui Cornucopiae scripsi Quem Coeriri H;-que Leonicenus iniquissime reprehendit, quosdam ait inter Hederae genera Cisthum connu, alime Ri rimerasse: quippe quam Galenus & Plinius ut diximus cum Hederis scribant: S a Cistho Antik 'unde Hypocisthis fiat, Ladam, seu Ladaniferam Cisthum diuersam facianctum Cistho Citari quod quali Hederulam significat Dioscorides & Galenus adriciant cognomen eum. Quamobrem non ablurde fortasse quis credidit tribus illis plantis odorificum illud pingue insidere posse, quod caprinis uillis haeresceret: magis uero in Lada, unde & pingui nomen. Atque id eo forte duodecimo uolumine dirita Plinium, Hedeta flore deroso, pastibus matutinis cum est rorulenta Cypros, haerescere barbis hircorum Oesipum illud quod Ladanum dicitur. ne que enim tam Ladae herbae suecum illud eri crediderunt,quam ccclinem rorem herbis illis intasidentem,quem tam Cissus quam Lada,Cisthusue recipere quom possent. Sed melius multo,certiusque defenditur Plinius,quando nec hanc quidem de Hedera optanionem firmans , imo ut apparet improbans, Esse alios inquit qui Ladam appellent herbam cui pingue illud insideat: colligendique facticii Ladani rationem docet .Tum sexto de umesi 'mo uolumine nihil haesitans, Ladam herbam in Cypro esse confirmat, ex qua Ladanum fiat: ct Ladani uires enumerat: ut eum non aliud credidita sit certum.In quo ergo errasse Plinium dices c Cissum, id est, Hederam agnouit: Cissum a Cimo discrevit: Hypocisthiden unde fieret expressit: Ladam Cypriam herbam esse,ex qua Ladanum fieret, non dubitauit. uod aut em Hederae flore deroso depecteretur Ladanum, ex aliorum sententia, non sua prodidit: cum eodem loco bis repetat, recentiores hoc tradere: ne suam esse sententiam putaret quisquam , cum mox aliam, ueramque de Lada prolaturus esset . Vides, ut suis uiribus nixa veritas sei psam probe defendat ut ab errore Plinius synceriter loquens uindicetur Non oportet in quit iurisconsultus Paulus uerba captare, sed qua mente quid dicatur animaduertere. Sic &Aristoteles dicendi cautam quaerere oportet, ait, S quo praeterea modo se habet in credendo qui dicit: utrum h umano,an ita ut afferat atque persistat. Cum ex tot plantis igitur Ladanum fieri in Arabia, & Nabathaeis Plinius scripserit: tum recentiores tradere, quod Ladanum in Cypro fiat Hederae flore derosor tum alios eme, qui ex Lada herba, hancque tandem senten tiam postremo constantissime teneat, quis nisi inhumanus,inexperiens, iniquus,erroris Plini iam insimulabit uis nisi parum pensitans Leonicenus,qui non errasse Plinium modo sed cfcum etiam in hocmime imprudenter insinuat Quis Sipuntinum ut NicoIaus) accusabit ut rum bene de literaria republica meritum: cuius labores uniuersa iam legit Italia: quia quosdanumerasse inter Hederae genera Cisthum scribit: quasi grande sit uitium,in tractandis rerum generibus plurimorum opiniones,sententiast referre, nem idipsum in omni disciplinarum genere diligentissimus quis factitauerit. Ac non cuiusuis historiae fides pariter & ratio iubeant,omnia quae ubim tractantur,in legentium notionem adduci. Sed ne quid telorum praeterea relinquat, quod in Plinium si potest non congerat hoc quo argumento errata Plinium molitur ostendere, quod erodi a capris Cypriam Hederam di xit.Sed uide obsecro quod saepe monuimus) ut calumniam suam Nicolaus in accusando Plitanio prorsus penitusq; denudet. Platonem legimus, in Oratoribus irridendis oratorem ipsum summum apparuisse. Contra Nicolaus in accusando Plinio,accusatione dignissimns ipse, tum
indiligens, maliuoluis uisus est. Quo pacto inquit Cypriae caprae Hederam rodere possunt: cum Cyprus ad Asiam pertineat In Asia uero Hedera non nascitur. At ideo frustra ab Har palo satam in Asia Hederam, ipse quom Plinius refert: hoc Nicolai argumentum est. Dic ob
secro Leonicene, age alcue amice responde. Cur tota ista tua accusatione, aut Plinii uerba nota discutis,aut subiices,aut inuertis,aut iungis,aut mutilas quod expleteris nostrae huius deferisionibus capitibus uidere licet. In Medis scribit Plinius seustra sevisse Harpaluma non in Asia ut tu Plini3 uerborum peruersor scribis ergo non de ea quae proprie Asia dicitur quippe in qua media non sit intellexit Plinius, sed de ea quam tertiam totius habitati orbis partem dici mus,huic ut opinor Cyprum deputas. Nam ab ea quae proprie Asia dicitur,longo distat in teruallo.Nulli enim prouinciae Cyprus adiacet, sed mari omni ex parte circumflua cum sit,& Cvori situs. propriam ipsam prouinciam geographi faciant Pamphilis & Ciliciae ad aquilonem occasum v Opponitur: ad meridiem atq; ortum, Aegypto & Syris Tertia ergo orbis pars Hedera careaena inquis. Sed nonne,ex India Sc mero monte Liber pater, Sc Alexander coronati Hedera re dierunt Nonne in sacris literis legisti, factum in Astyria Ionae prophetae ex Hedera umbracu iummi quod Tacitus Diurnalium primo dc uigesimo scribit Iudeorum sacerdotes,qui cibia, Pani concinerent, Hedera uinciri solitos ut intelligas ,ne hoc perpetuo uerum esse in.
197쪽
C da a illam serant quae Asiaticae quidem sunt prouinciae. Sed ad rem redeo. In Asia inquis in idera non nascitur. Sit id aliqua ex parte uerum. Et CypruS ad Asiam pertinet. Et hoc iit sane uerum. Sed hoc quoque uerum est Leonicene, quod parte superiore Syriae itinere a mari quinque dierum Hedera non nasci incipit. Haec est Theophrasti quarto de plantis sententia Strabo quoque trans Euphratem non nasci Hederam scribit: cis Euphratem non negat. Syria ergo, & citra Syriam quaecunque sunt regiones in quibus Sc Cyprus est ferre Hederam possunt. ToIle ergo tua ista argumenta Leonicene,atque abi.Et quod collegisti de Plinio ut dicis iam abiice. Et haec mecum,cumque ipsa ueritate colligere non pigeat.Sed prius quaeipse i collegisti ,& quae falsa essed ocuimus, iam nunc aperiamus. Tua ista sunt uerba. Possum ergo inquis sic colligere. Hedera apud Plinium diuiditur in marem , ac foeminam: utriusque flos similis Rosae sylvestA describitur. Eodem autore in insula Cypro Hederae stare deroso,Ladanum hircorum barbis adhaerescit. Sub Hederis quoque Hypocisthiden n sci aliquando significatur. Haec autem omnia a nullo autore, excaepto Plinio de Hederis seriabuntur: aut sensu ipso, siue experientia comprobantur. Hactenus tua uerba. NOS ex his quae isupra diximus 3 quae uera esse Plinium Theophrastum, Dioscoridenque legentibus appar hunt,at ex Plinii sententia sic colligimus. Cissum, Cisthum, Ladam, diuersas esse plantas: Cissum marem, sceminamque esse,& ssores Rosae sylvestri similes habere, Theophrastus quoque praeter Plinium scripsit: sub sola ;Cistho Hypocisthiden nasci, Sc ex sola Lada Ladanum depecti. Et haec quidem syncerus auor I Plinius prodidit: Leonicenus uero,nec Theophrastum legit, nec Plinium intellexit.
Mira est profecto Leoniceni huius nostri, boni alioquin uiri, indiligentia: qui non modo
herbarum figuras, potestatesque non discernit, sed nec Plinij ipsius quem accusasi uerba consederat, syncerarnue orationem ut scripta est refert. Suopte uero iudicio fertur, i mendo alaris, uel impressoru uitio codices,sua ipse lectione medosiores facit, dum quod laxet inueniat:qd Sc in his quom deabus nunc agimus herbis, Sc tota obiter defensione facile cognoscemus. Glasto herba, quae Plantagini similis sit,Britannorum foeminas corpora oblinire, Aethi putri colorem imitantes uolumine scribit Plinius. Nihil hic de uestibus agitur. Corpora inquit PIinius, non lanam, aut uestes: quod falso Nicolaus retulit. Hanc idem autumat eam esse quam Italiden Graeci uocant. Hoc argumento, quod Isaciden Dioscorides qua lana xum infectores utantur, a Romanis Gluttam, uel Glastum dici scripserit. Hoc siquis neget, nohil habet Nicolaus quo sententiae sue ueritatem comprobet. Huius rei hoc afferimus argumentum: quod Glasti uocabulo non Romani utuntur, sed sautore Plinio) Galli. Duos praetere Dioscoridis graecos codices legimus, in nullo GIutta GIastiue nomen sub Isiacide scriptum est. Sed cum liatidis duo scribat Dioscorides genera, un um quo infectores urantur,alterum quod medicinae tantum usibus sit efficax, quod agrestem liaciden uocat: primum ilIud a Romanis Rhutam, ues Aluram: secundum Rhutam minorem, uel Alutam uocari asserit olli similem
quae infectrix sit. Ex duobus enim codicibus alter Rhutam, alter Alutam habebat: quanquam nos Dioscoridis codices sic castigare recte posse videmur, si non Gluttam, uel GIastum quod de suo Nicolaus addidit neque Rhutam, uel Aluram quod nostri habent codices sed Lut am, uel Luteum inseramus. Est enim Lutea ut tertio & trigesimo Plinius) siue Luteum uis primo Vitruvius scribit herba qua non minus Chrysocollam ceruleum ue infici,qua linum, lanam tingi prodiderunt. Vnde illam infectivam quom Virruuius nuncupat. Hactenus e go non Plinius sed Leonicenus mihi errare uidetur: qui Plinium,Dioscoridernaue uel oer Gram, uel falso retulit. π U UL, ctemne inanior Praeterea sylvestris Lactucae sunt genera vigesimo libro inquit Plinius, Caprina . ii, quatuor. EiPPO , Is xi., Sylvarie . Caprina necantur Pisces, Esopos ulceribus mederur, Isatis uulneribus prodest, Syluatica insectores pariter, medicique utuntur. Quam hic obsecro admonitionem Nicolaus desederat Syluatica Lactuca tiam lanas, inquit minius, primo Isau - ,
dis genere D I O S C O R 1 D E S. Non negat PLINI V S Syluaticam si- ,
Iam suam graecam Isariden esse. An graecis adeo addictum Plinium esse oportet, tantumue illis tribuimus, ut nisi de graecorum sanctuarqs promantur, nec herbas quidem describere, nec Romanas appellationes afferre Romanus homo interdum possit c At designare inquit, debuit Pu inius, hancSyluaticam Glastum esse eiqi Plantaginis folia adscribere: quod in Glasto. it. libro facturus erat: qciqi in hac Isatide Dioscorides fecerat. Vnde ista obsecro admonitionis designa trionis necessitas Suas Isatides Dioscorides sponte nascentis Lactucae genera non facie: cum, leas uocabulo indiscretas scribit. Distinctius aliquando P L I N I V S de his tradit. nam l
198쪽
2-ς Eei r ,-dixi no ina tribuere. In quo ergo errasse arguitur Plinius, quis ... . t ςQΠΠς n ' dis ideat, uberius ramen de re ipsa disseruit c Syluaticam praeterea ,
um uero nosty e poris Guadum . Vis hoc quod dicimus ue manu cuta unc) tanAere . Communia, inquit Plinius, sponte nascentibus Lactucissima sunt: eandor
et i ' λ', hy sed min. scabricia. Tum propria Sylvaticae Lactucae signa demonfisi est inquit Lapatho sylvestri solqs, nisi quod plura habet θc nigriora. Glastum uero simile Plantagini esse dicit. Si ergo Sylvaticam siue Uaciden mavis dicere Nicolaus purat Glastum esse, apelle fallitur. Glastum Plantagini simile est. At Plantagini nec caulis unus, nec ze diis , nec cabricies folqs Si Glastum ob id Syluaticum, siue Isaciden crodidit quod Guado, quo nostri temporis infectores utuntur, Glam uocabulum similem λα- 2bere uideatur, nihil hoc absurdius . Guadum enim cui est uidere Plantagini simile non est . ut Glastum dicitur. Quippe Plantago ipse uiridis , subam, neruosa, folns acutior:
nec caula uno, nec candido, nec scabror Guadum contra enerui solio, candicante, caule M LO, ὸyluestri Lapatho, quam Runnicem vocamus, persimile:cuius folia Belae candidae similia traclit Plinius de Lapathi generibus decimoquinto uolumine scribens . Guadum praeterea cyaneum colorem lanis reddit, Glastum uero atrum corporibus Plinio: ita ut Aethiopicum nigrorem referat Wruleum Caesari. At uulgus inquit Nicolaus, Guadum uocat, quod paucis mutatis literis facile e Glasto transit. An nescis Nicolae ut Anneus quoque inquit petasimum esse ueritatis interpretem uulgus Quod si a sono arguendum est, quo Eretium quo que vasorum Iynceritas exploratur, Guadum ex eo uulgus nuncupat, quod cyaneum sue diximus colorem lanis reddit: quasi BIadum dixeris. Eum enim colorem, qui primus canaidis lanis a Guado inditur , uulgus Bladum uocat: uicinius uero miam in Guado Blai G lassi uocabulum. Quidnam igitur simile cum Glasto habet Guadum Non taura non collor, no n nomen, non potestas. Quarto uero Lactucae sylvestris generi, hoc est, Syluaticae seu primae Dioscoridis Tatidi, Guadi signa omnia prorsus conueniunt. Ergo ut Vaticlen illam si
Et Im, siuς L. teu ,Diodiridi. Plidis Sylvarica nostri temporis esse Guadum dicimus.
cGIastumo ec uaciden ec Guadum esse credimus: umerae Guadum ne sit, non sine ratione dubitemus: eam uero transalpinam herbam esse putamus, gestici nominis, Plantamini tanulem, atrum colorem referentem, qua barbari tingerentur, cuius Caesari; δύ Propertius m minere, quo terribiliores hostibus uiderentur. In eo uero non conuenire Plin um Dioscori
nidicimus: quod Italides duas, Dioscorides non esse Lactucae sponte nasi entis species di xit .d umquae Plinio tertia est Lactuca, non Ιfatiden in sylvis nascentem , ut Plinius sed am stem Dioscorides nuncupauit. Postremo, quod infectricem illam Isaiiden, quae Plinio in 1 Destris Lactucae generi s quarta est, Dioscorides etiam Isaciden similiter ut alteram uocat ' &hoIris Amoglosso comparat quae Se ipsa non simpliciter Plantago est, sed minor Planta inis pecies, ut eae ipso nomine quinto &vigesimo Plinius indicat, foliis Rumici certe similior γPlinius uero sylvestri Lapatho, hoc est, Rumici similem pingier & Syluaticam nuncupat: ut quae facultates diuersas sortitae essient, & nomine quoque differrent. Ita quanquam in his non Paria tradere uideantur, re tamen ipsa, facultateque conueniunt: sed ita, ut plenius quidam in eruditius in Plinio uidere possis. Eos enim scriptores tum Aristoteles, tum iurisconsulti maxime probare uidentur, qui in enarrando ita describunt, ita partiuntur, ita dinumerant ut omnes rei de qua agitur species Sc nomina facile dignoscantur. Sed ne quid sciens pr ere am, quod rei de qua agimus lucem aliquam asterre possit quando in Lureae herbae 8c Guadimentionem incidimus, scio herbam esse qua bombycina &quae serica dicuntur inficiant. Ea in do nomen si fatiua plurima nascitur, caule singulari, cubitali, colore luteo, minimis ab radice foliusculis: cuius semina ad Bliti serme speciem totum caulem occupent: Gualdam infe-Ores nuncuparit. Estiment uolentes, an hanc Luteam illam, siue infectivam esse credendum lat: atque an Gualdae uocabulum Guado uicinum admoneat, non esse a Glasto Guadum quod Leonicerius opinatus est) ductum. His ingenia ad uestigandum excitamus έ nihil de Cernimus : refelli, doceri, corrigi sine contumacia patiemue, quod hic in plenum , Sc tota do
cula uero a nostris dicitur, eademque Lanaria, a Graeps uero Struthion, Sc uul strutium nuncupatur, quid obsecro cum Glasto, Isaride, Sylvarica commune habet,
199쪽
C bonus iste uir Leonicenus, uelut in stu Pa pullicinus haerens, dare uideatur Radicula acui atus su Erutex est ut in sexto quoque TheOPhrastuS meminit, cauIe fetulaceo, languinoso, oleae foliis flore pulchro,inodoro: Struthion, id est, passerculus a Graecis dictus, non Isatis : Ut tu syncere Plinianae lectioniS euersor addubitas Nicolae, radice magna, quae non lanam tinoit sed ut quarto &vigesimo PliniuS scribit lanam ringentibuS praeparat, candorem, molliciemque afferenS: atque adeo , UL lanas quae remedηS quibusdam adhibentur, Radicu Ia curari non oportere nono & vigesimo scribat Plinius: Sc oves quae tonsurs praeparentve radice Ianariae lauari iubeat Columella. CuiuS quidem Radicis tam multae atque eximiae a Radicula au- eo in meaicina uires, adeo remediis efficaX POrenria, ut aureum poculum a Medicis cogno reum pocu- minata sit. Quid nam horum unquam Leonicene in Glasto, Ilatide, Syluatica, in tuo Gua Ium. do legisti Cur Plinium accusas c & tuo isto cum Patauino Antistite torqueris, Petro Barocio, quem ego eruditum hominem, sanctumque uirum esse audio .Tu tuis istis ambagibus, gratiissimam illius inseris sententiam, quasi &ipse tecum de his ambigat. Si Plinianos codices, quos S tu mendosissimos sateris, non eXcutis, non comparas, non aestimas, si nec Plinium cle anter latine, uere, dilucideque loquentem intelligis, si te nominum uarietas implicat, si te rerum obruit multitudo, cur Plinium erroris in simulas Tingit Glastum corpora, non uestes tin it uestes , Dioscoride autore Isatis tingit lanas, Lactuca Dioscoride aurore Sylia uatica dis Plantaginis, Lactucae, Arnoglossi, Lapathi speciem referunt. At radicula lanam non tingit, nec corpora: acuminata est, oleae Sc passerculorum uude dc nomen faciem praebet. In his ergo, ubi ista quam deploras nominum rerumque confusio Nun tibi omnia bellissime ut uides Plinius explicuit c Tu curteipsum non explicas c Tu cur nullo ita dicio Glastum tingere uelles ais,autore Plinio, quod nusquam scripsit c Cur Ualiden Glastum a Romanis uocari D oscoride autore impudenter affirmas, quod nusquam prodidit Cur
in Radiculae descriptionelibro decimonono non Struthion, sed Italiden posuisse Plinium ad dubitas, qui Saliis quoque in locis Struthion semper, Italiden uero posuit nunquam Cur nullo probabili argumento, sed uano quodam, uulgarique sono permotus, nostri remporis Guacium Glastum esse contendis Tua ista interpretandi legendique peruersitas,&scribe D di in omnes ambitio, non Plinii candidissimi scriptoris diligentia, pariter dc elegantia , in caliginem , confusionemque perducunt. Q uod uero nobis sui facis Sc Serapionem, Sc Au cennam, Sc Pandectarum scriptorem obhcis, praue ut putas de Isatide, Sc Radicula sentientes De his nihil est quod respondeam: illi uiderint quos medicinae artis scientiam professos,
in te Ut arietent iam intentos paratos Ue uideo.
Veru in priusquam ininianae defensionis, quod reliquum est, absoIuamus, uel hoc umimbreui oratione perstringere placuit: ut intelligas quo iudicio, quam indigne NicoIaus noster Padectarii uirum bene de se meritum, scio isio libello pulsauit, Pandectarum sciIicet scriptorem , a quo defensio. tam multa de simplicibus medicamentis hausit: quemque ferunt Nicolaum ipsum inmani bus semper habere consuesse: atque ex eo libro tanquam ex oraculo, de simplicssius medic mentis uerba facere. Is de Italide ut dirimus obscurissime ambitiosissimeque disserens, post Avicennam, Serapionemque districtos, in autorem tandem Pandectarum inuehitur, scriptorem mendaciorum, ignarumqr appellanS.Tum quod nescierit, quid apud antiquos Catap tia sit,accusar. Pandectarum scriptorem bonum certe hominem,multa studiosissime collegi inuidemus,dedisseque operam, ut S ipse si qua posset posteris aliquando prodesset. Non assecutum fortasse, sed nec sic quidem contemnendum: immo uero quod Lepe quoque usurpari conuenit in Aristotelico more, gratiam illi habendam censeo, quod uera multa cum scripserir, ueris etiam inueniendis uiam uel perperam scribendo) monstrauit Sc docuit.Quantum uero ad Catapotia pertinet,in quo noster hic tantopere assurgit,sic dixerim. Non ignorauit Pande Catapotia. ctaria ra ausor quid Catapotia uerbum signaret. Nam dc in C. literae descriptione,Catapotia iaqui Dillulae sunt. Et post paucos uersus, in eo quo de Catapulta herba scribit capite, semina eius herbae accipi, & Rcu t Catapotia mandi insinuat: quae Dioscoridis quoque uerba uide rur, sic in Chamaeleae descriptione, ex Dioscoridis sententia trochiscos ex Chamaelea &Abgathio fieri docer ut Carapotia pillulas certe designans, non licinam. Non enim ex Chamaelea,
Absinthio,& Catapulta ut Nicolaus insimulac sed ex Chamaelea,& Absinthio ut Catapoistia. Sic unius literae mutarione: qui, ur,dixit,&, dixisse a mordaci homine accusatur.
Vides iam apertam Leoniceni de utilissimo scriptore calumniam. Nesciuit inquit Nicolaus) quid Catapotia esset Pandectarius: at ille in C. litera pillulas esse monstrauit. Catapud am inquit herbam addit Absinthio dc Chamaeleae:&hoc quo falsum est.Nam ex Absinthioae Chamaelea trochiscos fieri docet, ut Catapotia id est, pillulas. Et quoniam Lepe illum de sua ista Cataputia clamitantem atque in medicos inuectum esse
audiuimus, hoc quoque his subnectere benigna interpretatione cui hominem decer uis
200쪽
est. Non latuit nostri temporis medicos,eatapotia pillulas signiScare: quippe quod Pandem d.
rius ip e ut diximus & is quem Aggregatorem uocant, catapotia exponentes,pillulas dixe runt:sed quoniam in nulla pene herbarum frequentius,aut efficacius euenit,pret quam in hi
:us genere: ut caus sentina quae S Ricinos ab insecti specie appellant) pro camporis hoe est ni
tulis sumantur quod Dioscoriden quo , & caeteros tradidisse videmus ideo herbam ipsam campotiarium semen ferentem quam propria quom appellatione nuncupant singulari quadam demonstration et ob remes praestanriana seminum ipsius usum,ut Cataputia passim dice rLi Est RV m C ' uua herba,quam uulgus per haec tempora CGzapuzolam , nunc Guardalhortum uocant. Proprium uero eius nomen Lathyris est: cuius Quarto uolumi neDioscorideS. r. vero.&.xo. Plinius & uires Sc figuram scripserunt. od uero uitani non eata ' '
eapolia,sed cataputia dicatur linguae usus increbui nequaquam mirandum.Cum ub& lactolium tanta cognatio si adeo in uerbis po llenS magister usuS, quod ut Quondam utilM A
uoltis Minuus & uiuos,&curuatus Sccoruatus, S poblicum &publicum &eoloam S eul pamst Herculem &Hercolem divine prisci: ur est inueteribuS tum libris, tum eo ammat. Didere: sic Cataputia pro Catapotia non incongrue, aut certe sine piaculari crimine enunciae possimus.Haec pro Pandefarum aurore bono certe homine, aduersus Leoniceni contumelia quasi ex itinere respondissae lassiciat.Nunc ad Plinium reuertamur. -
Eandem herbam esse Echium, & Alcibium Dioscoride Sc Nicandro autoribus Leoni o a
putat. Quoniam uero utriusq; seorsum Plinius mentionem faci hoc quoq; inter errores demittar. Is mihi errare uidetur, qui sciens, Prudensque compertum se habere aliquid affirmat areis an eo obstinacius haese cuius contrarium plures sapientiores constituunttin hac causa nemo nisi peruersi iudich errare Plinium dicet. Ecliij Plinius genera, lacie uires, usiuma describit Alcibium quale esset, apud autores non reperiri se dicit.sed cuius herbs figuram non reneris Lele circit,eius uires quas reperit tradita uel ex hoc intelligere omnes possimi Plinium Diris ,
csilet. Nicandrum nobis uidere non contigit.Dioscorides certe non Alcibium sed Alethiasiis S Aleubiacum seribit Echion uocari. Si eadem herba est Echius S Alcibium aloe eadem utri ' potestas,at idem usus,unam habes herbam duobus nominibus a plinio destriotam ritu Alcib a qualitate non reperisse se fateri maluit, quam impudenter aliquid assi are- si diu
sunt herbae, nomen utriusq; habes S uires. In quo ergo uel er ditorum aures, uel medicorum industria, uel aegrotantium de*derium,uel uita offenditur Quis errare confitentem homin nisi errans Nicolaus iste contendet Numen confessis aliquod Pate Ouidius inquit. Fatetur ngenue Cicero se nescire quod nescit. Si ergo uerum fateri,si impudentem non me si non tem re aliquid amrmare error est errauit certe Plinius . Quam sint friuola, nullius ponderis Gonicens nostri inuenta, uidere iam licet qui ut opinor nulla magis ratione adductus in hos si mones incidit,quam ut Nicandros nobis &PamphilianoS efferret: quasi ipse ideo maonus eoissendus sit medicus, aut Plinii censor,si speciosa nobis graecorer nomina, magno oreonunciet
. . Clem ridiSapud graecos genus primum, Italos Centunculum uorare scribit Plinius At
olcorides Gnaphalium graece dictam herbam a Romanis Cen tunculum uocari assi at olaoriden ueriora dixisse his argumentis Nicolaus insinuat. Primum quidem Quod idem enectus dysentems utiles Gnaphalio,& Centunculo aDioscoride tribuuntur & Plinio. Deinde, quod in Clematidis speciebus describendis, nullam Dioscor. rostratis foliis pinetit ut Plinius. At nos uel uno uerbo questionem soluere facile posse videmur Plinius Clematiclen CentuncuIum uocari ab Italis dixit:Dioscorides huic appellationi contrarium nihil seribit sed Gnaphalium ab Romanis Centunculum dici tradit. Vtrunm uera dicere potuita, absurdum non est. Nam quid prohibet,& Romanos Gnaphalium, S reliquam Italiam Clematiden monomi nare potuita Centu neulum Huic sententie fidem facit quod Romanos no Centunculia mo-co,sed & Tucularem,& Albinam uocare Gnaphalium.in tertio Dioscorides scribit. Plinius uero in tua Clematide,quoniam non de Gnaphalio ne de Romanis,sed de Clematide, & de Itasaoquebatur,ex his appellationibus nullam posuit. Leoniceni praeterea amumenta Quid ha hent roboris quid dialemcum sapiunt Nonne easdem uires ad dysenteriam emcaces,no Gna P'a io modo' Centunculo,sed & ipsi Dioscoridis Clematidi, tum innumeris pene herbis Iegimus em laus infert syllogismus: Duae herbae eosdem praestant effectus: ergo non duae sed rana censeri debent:tum quod Clematidis Centunculi figuram non pingat Dioscor. qualem zmius, non ideo erroris conuincendus est Plinius. Ne enim probe claudit enthymema Nicoi,in scribenda clamatici. Signa quε Dioscorides non commemorat,ponitPlinius:ergo em