장음표시 사용
201쪽
Taxat Diose. 2 ratminius In demonstranda Clemaude 'Nam quod in superioribus quom diximus mos illa
Plinii, diligentiumq; herbariorum esse uidetur,quo faciliorem cognoscendis herbis uiam ostendant,ut similitudines afferant Plures aptiorest. Centunculi,idest, primae Clematidis folia in quit Plinius, rostrata sunt ad similividine pitri penulam, no capitis,ut praue Nicolaus seribit. Non tollit hare descriptio Dioscoridis signa,sed auget.Non ideo Centunculus qui ab Italis diacitur Clematidis primum genus non est,quia euidentiora signa Plinius quam Dioscorides a tulit on uideo praetere cur de Italica cuiusuis herbae appellatione barbaro potiuS graemu quam Plinio ipsi in Italia nato dc educato credendum sit. Cum praesertim si uerum & cum umniae praefatione fateri uolumus aberrasse plurimum Dioscoriden in romanis herbarum appellationibus nemo sanus negabiciquod multarum exemplo manifestum fieri potest.ut eum Pa mentum a Romanis Solsequium uocari , Betonicam uero Rosmarinum, Ahrotonum quo Absynthium ponticum,Hedyosmon autem quae Henra sit Nepetam, Melanthium uero quod Gim dicitur Papauer nigrum appellari dixerit: cum apud Romanos diuersas esse tam herbis quam appellationes istas,non Plinius modo,sed&Celsus&Columella, dc nostrorum temporum usus,& nomina in posteros seruata testanrur: quare nihil est quod Dioscoriden, externum hominem, in latinis herbarum nominibus,Plinio fideliorem putemus . Nam cum Clematitia de Gnaphalium diuersas herbas Plinius probe cognouerit: quippe qui utriusque diuersa signa effectusq; prodiderit: &non Gnaphalium , sed Clematidis genus primum Centunculum cognominasse Italos dixerit, quid aliud arbitrandum est, nisi aut Italicum hominem Italicas appellationes multo Dioscoride melius cognouisier aut duas herbas Centunculi cognomento sic vocare potuisse:ut Parthenii quatuor, brosiae item quatuo Hesrines tres,Heraclη plurimae cognominibus claruerunt.
Diuersas autem herbas esseνCentun Ium, & Gnaphalium, uel hine perspicuum est . Centunculus in aruis iacet:sic Dioscoridis Clematis,farmentis,pampinisue super terram tangis quod S ipsum indicat nomen sotris uirentibus Laurispecie,sed breuioribus. Adhcit Plia nius quo maniustior herba fiat ad similitudinem capit' penularum rostratis. Penula enim h' Penula. pluuiale est tegumentum , utin Hadriano spartianus ,&in Alexandro Lampridius testantur, cui a rogo Capitium aduersus hymbres futurum tegmen adne fiebatur. Quod non intellexia Nicolaus: qui capitis scribi non capitii.nam penulae nihil accedit quod caput dici possit, cuius ad exemplar effigiari herba queat: Sed rostratum capitium accedit. Gnaphalium uero talium habet molle , breue, album, tomento simile. mentum enim molle illud linum, stupam, lanamue significat, quod etiamnum uulgo quoq; tomentellum dicitur , quo in sulciendis, plendisque rum culcitris,tum maris quas nunc etiam mattarassas uocant ὶ utimur. At ideo Gnaphalium dicta est herba ipsa, quod graeco uocabulo gnaphalos, minuta illa lana sit, arci; cui ita dixerim tonsura quae in fullonica arte ex carduorum,autforficum ductu trahitur a ueexcidie, qua ad tomenticia quoque utebantur:ex eo & ipsa dicta , quod gnaphos carduus sit: Gnaphalium ergo herba ira cognominata est: quod breuitate, mollicie. Maphalon,hoc est, momentum repraesentet. Atq; ideo Plinius & Tomento similem, dc pro tomento in usu esse di Ur.Quare haud negauerim,potuisse Dioscoriden qua ratione Gnaphalium interpretari sumus conricere arm opinari, Gnaphalium etiam a Romanis Centunculum uocari: quod illo uesue Umento centon quoq; in rustica supellectile ut mariaeconcinnari possent. Sed non ideo errasse Plinium dicere aequum est,cum primam Clematitan homo Italus in Italis Centunculum Mocari dixit.
Gnaphesi e amologia. Possumus in hoc quoq; aecusatoris ingenium, iudicrim prauitatem damnare: quod libra
riorum, pressiorum s errores , quibus pleni sunt Pliniani codices , Plinio quoque adscribere non ueretur. Aut si id comprobari non posse uideat,uel in hoc laxet:quod Plinium frustra ali Laelae. quid posuisse calumnietur,ue de Lagine quo fabulatus est.Lagineante omnia qus nisi graeca impediat declinatio,a laete gignendo nomen traxisse uideri potest secunda Clematicis spe cies est:non lagine, ut Nicolaus titubans legit. Frustra autem a Plinio eadem herba repetita non est ut Nicolaus camir; qui nem Plinη mirum in describendis plantis ordinem cons e rat, neq; quo pacto his idem repeti non modo possit, sed &debeat. Volumine.M. Plinius, in quo de his agit qui inter amenta oler in usum quoq; cibarium ueniunt, Laginem suo ordine
commemorat,describit eius etiam facultates quasdam,non omnes tamen aperit. At. . ε .ao,
cum clamatidis enumeraret species, ne quis Laginem secundum esse Clematidis genus durita seMLaginem illam uocari ab aliis dixit. Tum Lagines quoq; uires uniuersas adiecit: utintelligerent secundum Clematidis apud graecos genus Laginem quoque esse. Ne enim libro. xx. de
Clemaudis speciebus di ius erat,sed de ea tantum Lagine quae aruense QIus,es laurumquc
202쪽
esset ut eodem quoq; ordine, Se capite de Scandice, Hellaphoboic Sinin diserit. Ast ubi a : Ominissis e mu' dicendum fuit cum nota omnis Clematis esculentum Mus sit) uuae
illa Clematis esset quae Lagine diceretur edocuit : pari illam effectu scribere graecos notauit aequas facultates in Lagines mentione omiserat addidit. Scio Sc laginem quo tae laginem'
do hanc de qua agimus Lamem,folioses ramos hahere, atq; humi adrepere ad Scamomun . . Lia. yy VR uς Unum i iii uxu solium habere: quo fit ut diuersas prorsus herbas eta Nee minus Ineptam, superuacuamq; nominis in Lagine mutatione Helicines & Eugnes
Plinius scribit ipscari se inquit Nicolaus, ne codicis uitio lagine Sechite, pro Heucine &E line potitum H et sua qusdam iamdudum trita de Helicine comministitur.Nos de his adhunc moaum dicendum putamus: Laginem pro Hesrane non scripsit Plinius cum de molici Hel xine in luperioribus dixerit: & de Lagine. G. uolumine diserit: Eufinem dicere non oriciis equamuis enim Lagine ut & uerum esse videmus Cissampest,hoc est , Inuolucri speciem reorae entet, non ideo Eusines nomen quod Inuolucri proprium est Lagini tribuisset sede retosa di . quod Ongi serpendo feratur elegantissimo uocabulo Echiten uocari ab alijsillam stabit. Est V autem Lamne quam pigrim uulgo Corrigiolam dicunt non eam ramen qus ligonia sit Pita La ne ciuae centes a floris figura Campanellam uocant: qua ratione Conchylium quocti uocari scribit inita s. '''nius:eam n estulentis, Sc eo praesertim cibari genere quod torta dicimus utunt:mulieres Quo in aqu: Sumo decoctam etiamnum lactis gratia sorbent. Ne absurde tenue Scamonium quom oecta est,quod illi non absimilis uideatuci nisi quod minoribus longe foliis , leuioribus, nec cratus uesiitur. Quae hic autem de Ligustro Nicolaus adiecit ea sunt quidem S iamdudum a nobis decantata. Sed Sc Ligustrum ipsum Olivastella nulgo dicitur. In eo tamen Leonicenus allitur,quod Caprifolium uocari a quihusdam de caprarum pastu autumarinam nec nomen I c n ' lis rario uer' . illum enim seu fruticem, seu arbusculam dicas, caprae non attingunt: Maprifoliu uero non Ligustin,sed Paeacanthus est, cuius quot nominis Syluaticus meminit.
E L. of HVUM quςmOVagnin S. st Agarici descriptionem Echion herbam. 1 uolumine continuo subiecit Plinius.Quae quoniam capitula habeat, uipe ris timilia, ideo Echios, quasi yipera cognominatur. Duo huius genera, Pulerio similia stomhus coronata. Tercium lanugine spinosa , distinctum pingit. Addit praeterea.Quidam Echion Nerionatam Scunt non Arction, ut praue inserere Nicolaus uoluioquorum opinionem Quoniam longa foliorum & floris di-entia improbaret , subqcit. Cuius scilicet Persenatae folio nulIum est latius,grandes lappas ferentem . Ac si dicat. Tria Echii genera diximus Pulemo sita milia , cui parua sunt solia, & quae floribus coronantur. Falluntur qui Echion dicunt essePer lonatam,grandes Iappas ferentem,cuius folio nullum est latius:quae omnia a Pulem similitu dine maxime diu repant. Non intelIexit in morsum praeceps Leonicenus Plinii uerba illorum ententiam apposite improbantis, qui Echion Personatam esse dicebant. Nam ea parte. Qua mus scripsit, Cuius folio nullum est Iacius: Leonicenus, iuS illud, ad Echion retulit: non ad Personatam,ut Plinius, &grammatica ratio postulabat. Ne 3 enim ideo duplicem Persen ramine credidit Plinius, quia quosdam Echion Personatam dicere, &ex aceto radicem dare cripsit.Nam hic de Personata non agebat, sed de Echin:de qua utquaecunq; ab autoribus se P' compererat aperir ideo quosdam Echion dicere in natam scripsit,& ex aceto darepotui. Non enim probe claudit quod saepe diximus Quida dicunt,ergo Plinius credidiciac pra terrim eum Echion triplicem pinxerit, & ex soliorum & floris differentia non esse Echion Per lanatam aperee senserit: at ideo post paucos uersus,non iam de Echio, sed de Personata notissima herba speciatim uerba facitream reon & Personatam Graeca & Latina appellatio sene nuncupauit: neminemo illam ignorare dixit: ut eos etiam uidelicet destringeret,qui supracchion paruis foliis herbam Perisnatam latissimis constantem putauerunt. Bene emo omnia quadrant.Sciat deinceps Nicolaus,hoc in loco hellissime significasse Plinium,atcpta credi citis aliud Echion eta Pulegio similem:aliud Personditam folijs maioribus cucurbitae:quas m
nam herbam esse quidam putauerunt.
203쪽
C stra legentes quantulacun illa sine aliquid semper arripiant, quod in communem utilitatem.
conferre possint quod tota defensione,quancum PoruimuS Obiter curauimus, Leonicenus umro uitauit hoc subnectere uisum est:quod Arction graeci duplicem esse readiderunt. Vnam quidem quae de Arcturion diceretur:cuius folia Phlomo quam latine Uerbascum dicimus simialia crassiora tamen & rotundiora esse diXerunt : semen uero minuto Cymino simile: quod tam ipsum quam radix ischiadicis Sc dysuriam parientibus efficaciter daretur. Alterum,quam AGetion,& Prosepiren,&Pro pion,& Marinem dicerent: nos Personatam & Lappam . de qua egimus:ambas quarto Dioscorides pinxit, Plinius primam septimo de vigesimo: Alteram, quo dirimus libro tradidit. Sed Aparines nomen a Dioscoride positum, non probauit:quando aliam esse a Personata Aparinem,&figurae de uirium diuersitate monstrauit. -
Quo plura in Plinium congerere Nicolaus nititur,eo se pluribus inscitiae notis commam laci ut qui nec PIinq uerba, neescribendi ordinem, nec rerum consederet differentias. Ita nutanifestas ineptias iam satius est ridere quam refellere.Eidem plantae Plinium,li Oc est, Chamaed . iphne diuersas descriptioncs afferre, Leonicenus dicit. Sed quam diuersus sit ipse ab eo quem P putabamus,exhac ipsa Chamaedaphne consederemus . Plinius .is. in describendis Lauri arboris generibus inquit. Est 5c Chamaedaphne sylvestris frutex: neq; ultra de Chamaedaphne uer ba facit: neq; illam pingit ut Nicolaus prius arbirratus est ex nomine uidesicet addubitans,ne herba esset, quam Dulicem nominauit. Hic uirur uerborum Plinri textu s puncto , signandus est.Tum pergit enumerando Plinius Lauri genera atq; inquit.Et Alexandrina, quam aliqui Ideam, atri Hippo oecin,atri Daphnem uocant. Hanc uero Alexandrinam Daphnem pingit. Hscilla est,quam Dioscorides quo Resieri describunt. At. . S .ao. uoluminis.14: capitulo cum : Haticum,subfruticum genera multa descripsisse His subnectemus inquit, quae Graeci communicatione nominum in ambiguo fecere, an arbores essent. Tum prOXimo capitc continuo ide Chamsdiri Chemedaphne,Chamclea, Chamessce,Chamsciita, eteris huiusmodi uerba i. Eacit. At inibi Chamaedaphnem describit: quam uolumine. 1ς. tantum attigerat. Haec igituτο ita se habent. Enumerat. io. Plinius Lauri septem genera: tum tres Laurei fruticis species, Cha-
msdaphnem, Alexandrinam,Daphnoiden:& Alexandrinam quidem,& Daphnoiden pingit:
Chamaedaphnem uero, quoniam inter illas relaturus erat quas nominum communicatio ut ipse inquit dubias fecerat, an arbores Men an herbae. . 5 .io. libro pulchre descripsit: in quo ide similibus herbis suo ordine loquebatur. Vides ut ob punctum quod in iocis quom dicitur
Punctorum Leonicenus captus est i inter duo ista nomina,Charnaedaphnem,& Alexandrinam. u. illo li rario*ue1Ii- hro, morae aliqui pancti interiecisset quod uel ipsa gammaricae ratio per, &, copulae intem sis uentum postulabat non in hos laqueos incidisset. mirum subit boni huius uir &amici quide jLeoniceni naturam consiyderanti: quem si ambulantem uideas, lentum magis Sc tardu, quam citatum uel celerem dicas: in accusando uero Plinio adeo praecipitem currere,ut in eo legendo , percensendisin accusationis capitibus, moram omnem , tarditatem. Oderita non spiritum e near, non animam,nihil interpungar, nullo puncto consistat.In hoc quos sagacissimi ingenriuir Politianus in ea quam de Cisso & Cistho ad hunc ipsum Leonicenum stripsit epistola, egregie norat,cum . .&.2o uolumine caPite. io . quia non interpunxit Nicolaus inter Hypocisthis,&,quam inter herbas dicemus,parum sapere uisus est maleq; eo loco sensisse de Cisthoesta oti ,
Punctum, ut diximus,saepe conuincitur.
Chamaed. Sed ne Chama daphnes nomen dubium aliquando legcntibus ingerat, duas en plantasPb duplex. scire oportet: quae Chamaedaphne pariter nuncupenxur. Hanc ipsam. f. de qua agimus, quae :uulgo Laureola dicitur:& eam quae Vincaperuinca dicitur,coniugalibus coronis expetita: foliis quam Lauri longe minoribus: humi ad serpilli morem reprans:nore ceruleo, inodoro, miscundo,soliusculis quin ,sed continuis distincto.
De Oxymyrsine nihil est quod differamus. Nam cum frigida quaedam Leonicenus afferar, iquibus conqci posse ut ipse putat uideatur, inium de Oxymyrsine,Rusco S agresti Myrt quando dubitasse: cum Plinio randem conuenit. voluit ut arbitror Nicolaus ostendere, scire se, quod Oxymyrsine Bluscus esset, quem ueteres Ruscum dixerunt, autore Plinio: quasi igrande aliquid,acsecretius quiddam in herbaria prolaturus.E tsi facultates suppethsset, Plinia quom redarguisset,qui non ideo Oxymyrsinem non agnouit, quia plures de ea sententiaS recitauit. Sicut cum inueniri aliquos dixit, qui Acorum Oxymyrsines radicem esse crediderunta Sed inuenit tandem Nicolaus, Plinium a Castore suo,a quo tam multa, &hoc quom didicin
is, quod Oxymyrsiae Bruscus esset. Atuitamsi subuenisset Castor, interierat Plinius. Vide :
204쪽
quam talociosae hominis.huius commentationes.
di dirus est,eum ego non tam librorum quam telluris, non tam literam qua Herbam esse oportere censeo. Nec satis esse ad herbariam perdiscendam tradendam zossicium lege ξ, P nxarum uidere picturas,graeca uocabularia inspicere,magi
PrudenUS, cum de magnis uiris iudicaturus est, diligenter eorum uerba pertinere latirare z- cutem,libi. ipsi persuadere, nihil frustra,nihil temere a tantis uiris dictum esse Tum uel beni-
ualidissimis ea rationibus argumentis,demonstrationibu coiz .Haee etaineperiori lue nicenio In semper desyderauerimus,in quibus certas calumniae notas contraxit in his prercim Lolio scilicet & Auena de quibus nunc agimus,mim in modu errata uisus est' Aerare Lolium Leonicenus inquit idem sunt: Auena quo dc Aegilops, idem . mirari sei e deI, Plinii: illa pro diueris accepisse:aut graecis cognominata uocabulis,
suppeditarent. iror ego Nicolaum ipsum unus cum si tam diuersa a ueritate sin meo latinus homo cum se,graecis magis uocabulis quam latinis rebus insistere. Ac primum
AER lium idem sunt: si Auena ct Aegilops idem, non uideo,cur mirabundus o libello raonicenus errori tribuit. Si Plinius eandem herbam nunc Iarina,
unc graeca denominatione commemora quod non Plinius modo toto o re ala in menti praeci e , sed quilun litteris aliquid mandauere, faciutarunt. Nam si error efLImguam nosseret error est, eandem herbam utraq; lingua describere. Sed nos ideo diuersis appellationibus cognominasse illas Plinium dicimus, quia quamquam unius Mimneris iuersae tamen & figura& potestate sunt & natura: in his primum Plinii autoritas, tum ratio' Protaime res iPia araumento nobis erunt Sie imέ ' i g H, Uς rumen imi, quicquid noxium esse solet, diuersis nomin ravibus a Plinio,Columella , tum accuratissimis quibu scriptoribus appellatur Nam ι Coelo prouenit noxium, id nunc malum, nunc iniuriam uocat Plinius: ut Vmbreg ri ista, uentos,grandmem,robiginem,uolucres. Quaeucro a terra afferuntur damna, nunc tarum 'Pestes uocant: m quibus uligo, amaror, carieSzzum eruca, cute limax,Lalpa, phalannus rarhuiusmodi bestiolς continentur.Nunc morbos appellaniaut Lolium, bulos Lannam 'AZ ram, Aegilopen, Pese um,aim eiusmodi caetera. Quae uero uel ipsis seminibus accidunt ita ut corrupta uel murentur,uel degenerent, siue interiori ipsorum seminum caussaἀ siue cccii terrae 3 intemperie,ea frugum uitia nuncupant.Inhjs abortio,i-UMS,Vanitas,hmmus auena uruca, migo connumerantnr Haec Plinius ingeniosissimus scriptor, sua illa incredibili di gentia, miro ordine si qui illum Leoniceno diligentiores inspiciant)Mequitur.De coelesti imu ri deq; terrae pestibus nunc sermo nobis non est:de uitiis, morbiscv agimus seu m ' utintelligamus non de uocabulis,sed de rebus agi.Nec uerborum significationes Plinium, sed rerum naturas scribererrantoq; grauius Leonicenum deliquisse,qui non resipias ut Plinius)sed Ulcissas uocabulariaQ ad Plinii accusationem induxit.Μorbus igitur propria significatione sciuan
ii 2 2mPς ' β binQ, odestino autoribus,corpora; aduenit, temperatis, est urbe
ta',& tolli remedris potest: Vitium uero perpetuum impedimentum est,ut obite iurisconsul
muS' veru ata seges uanis eludatavenis. lium ttur α Aera Dugum quidem morbi sunt, sed diuersae herbae sub uno genere cum sint diueris plecti,nec uspore illud potest:hoc tamen affert incommodi, quod terram occupat, exhauritoe
ri 'o secerni P Tr. Aera autem ipsa complea necat. inuoniam eroni T
o. P illud PliniuM Aer uero quod ignotior nostris eme uideret, descripsit Quod minimu. f. semen cuius fumo abalneis turba pelleres ) aculeato gigneret cortice & com P eaeu riucu necaret,quod &reipsa quot manifestu est,in qua degenerare Tritica,& Hotam
205쪽
C posse quod Theophrastus 3c Galenus scribunt non negauerim. quippe quod Lolli species Aera quom sit. Sicut Silla etiam quam talltrinam uulgo dicimus , quaῆ Lolliarinam: seu magis ex Theophrasto Linipirinam dixeris:que longiores quidem sprcas ted breuioribus ac densioribus ferat calamis: nec iunctis spicatim seminibus, sed in ramusculo alternatim dispositis Lotium ergo triticeis pene intris recto calamo nasci, nec complexu,uinculoue ullo tritico adhe escere, plus quam ut Probari oporteat manifestum est spicam uero hordeo similem , uerum angussiorem,ac sine aristis Prosere:in qua exiguum quidem ut minutae Auenae,sed non ut A ra minimum semen,acuminato Sc obrotundo gerit tegmine: non rectimulis est, uerum implicat,eiscumnectit. cum Triticum,tum Fabam, Scomplexu illo attrahit, necat . Quis ergo Aeram Sc Lolium idem esse dicerium S grammatici quoq; scribant, Lolium graeco uocabato non Aeram,sed Zizaniam dici.Hieronymo quoq; in matthsi interpretatione dicente: Inter triticum Sc zizaniam,quod nos appellamus Lolium,quamdiu herba est, nec dum culmen uenit ad spicam, grandis similitudo est, et in discernendo aut nulla, aut dissicilis distantia. Quid igitur Aerae cum Lolio Zizaniam praeter genus commune c Me dc hoc adiungamus,quod uulgo quoq; Scin Cisalpina Gallia, & apud nos herba haec Aeram dico si modo coniectura non fallimur neq; enim decernentes,sed excitantes ac disceptantes dicimus Veledula dicitur: quasi uolutula: quod Tritici scilicet, Fabaem caulibus aduoluatur. Quod uero uertigines illa quom in pane si comedatur faciat quod malu Lolio tribuimus non propterea Lolium ipsum
erit:cum noxias uires duabus,pluribusue,& diuersissimis etiam herbis esse nihil prohibeat,a his praesemm quae generis unitate conueniunt. Sed Sc eandem herbam Lolium, dc Aera esse , tametsi Loltu Aera quom a quibusdadida nec Dioscor . nec Galeni autoritate conuincia muricu Aerae quidem uires ambo describan figuram uero qualitatem neuter demonstrer.
Par In Auena Sc Aegilope ratio. De Auena Plinius,Galenus , quod homini In cibat quando sit, quod iumentis in pabulo referunt, nos quom in Gallia passim videmus equos , D muloso Auena uesci: Aegilope uero,quae sylvestris Auena sit, quis unquam uidit uel iumenta. uel homines uesci Tum Auena tritici Sc hordei uicium est: quod quotiens,quaue ex caussa fiat, duodevigesimo uolumi docet Plinius. Aegilops uero ut eodem loco Plinius γ Hordei morbus est proprius,non uitium,& hordeo innascitur: quod quinto quoq; Se uigefimo uolu- , ne refert: Aegilopas dicens Eustem nominis herba sanari quae in hordeo nasci cur tritici so- madu- lio: uis praeterea nescit populo etiam reste duo esse Alienae genera: Frugiferum uuum: Ste Pl , rite alterum: uel prodente Virgilio , qui bis steriles Auenas dominari cecinit, et uri campum Auenae frugiferae segete scripsit. Auenam quoin satiuam esse, & propriam naturam habere .H- de agricultura libro Colamella demonstrat. Eius quippe sationem docet ,δc partim in foenum vel pabulum cedi,partim semini custodiri scribit.Dioscorides quo ille quo uelut Aiacis clypeo tectus Nicolaus insultat de Auena, Aegilopem seorsum tractans,diuersas illas esse indica
ust. Nam Bromi quidem duas species. L. uolumine cum reserat, secundam a RomaniS inquit Auenam uocari: rum. 4. uolumine Aegilopem quom a Romanis Auenam diei assirmat. Ad de,quod Ambabus glummi,quibus semina integunt, eiusdem fermae figurae cum sint capilla mentis haerentes, non spicis, auenae tamenfrugiferae densiores grauiores sent: tum semina al-ha gracili quasi minurum hordeum dixeris: Aegilopis uero maiora, nigra, hirsuta,gem Shifurcata cuspidibus:quam Auenam graecam uigesimo uolumine Plinius nuncupasse uidetur: cum Bromi similis herbae quod se ipsum frugum uitium est ) figuram, facultat et enarrar. vis Auenae Sc Aegilopis insignes alias differentias referam c Auena ex his est,quae maxime in Bumentaceo genere nuda sunt semina: ut hordeum quo ,&halica . Ast omnium seminum, maxime Aegilopen, natura operuit . Auena praeterea cum Hordeo sere Se seritur Se metitur et
Aegilops uero quod mirere non nissi post annum exsemine suo Plinio autore nascitur. Si viare igitur &Dioscoridis,& Plinii scriptis de rationibus,&rei ipsius euaenti diuersa esse monstrantur, quis Nicolaum Leonicenum non errasse , immovero non piaculariter deliquisse defendet,qui Plinii doctrinam,singularemque diligentiam taxare non sit ueritus Nec Auens genera , nec Dioscoridis uerba , nec rei ipsius differentias proprietate i perspexit. Quid uero de his uocabulorum interpretes reserant,ipsigrammaticiuiderint. Nos Plinio, prudentissimo n ruralium rerum scriptori,tum risus Usis,at. oculam ut aiunt testibus,credamus.
Sed Rem Sassicaade, de Nardo istaselicis accusator noster Leoniciuersat, e Plinio Pri
206쪽
mum imputare uidetur,quod Nardum Gallicam appellauerit, quam Dioscor C elticamnun- Acupauit. Nonne hominu uita ex hoc Plinii errore periclitatur Gallica Narta dixit Plinius eum Celticam Dioicorides dixerietquasi quos graeci Celtas dicunt, nostri Gallos non appellenetaut non omnes Galli cellaequondam dicti sint,aut Celtae galli non sint, ad australem Cemeni monas plagam, Smalsilia ac Narbonis pelagus habitantes , rupes, Alpium arringemes. Latinc denominauit herbam Plinius, Dioscorides graece :a prouincia Pliniuria prouinciae Parre Dioscorides: re nomineq; conueniunt, de cognomine quo non dissident . Dioscoriden praeterea seime Nicolaus inquit, quod Nardum hanc gallicam, quae in Liguriae alpibus nasciziar, in cois Saliuncam appellant: unde errata Plinium insinuat,quod pro diuersis Nardum milicam
re Saliuncam acceperit. γSed diuersas esse Nardum Gallicam, & Saliuncam herbas , origo primum serit ut creda- Nardus Garamus:cum in Liguriae spibus, ue ad Ligerim amnem,qui in Gallia est ut ex graecis codicibus lica & Saliura unus habet Nardus nascatur Gallica: Saliunca uero in Pannonia, &Norko S urbe Epore - cadiuerta taedia, Alpiumq; apricis.Figura proxime,& herbarum ipsarum diuersa descriptio, quod ues uno hi quom Plinii uerbo facile datur agnosci:qui Nardum gallicam ut Dioscorides fasciculis alli gari inquit, & comitem illi adnasci Hirculum herbam . Saliuncam uero incomitatam humi lem ut Virgilius inquit Sc breuem,& quasi manu pressam esse:atq; ideo ad coronamenta non pertinere quamquam nobilissimi odoris sit) quia nectinon possit: Tantae uero soliditatis uemetallum esse coeperit: etiamsi mendose, non seliditatis ut uetus habet lectio sed suavitatis scriptum sit.Facultas tertio ite herbarum diuersitatem arguit. Quamuis etenim odoratae sint am
h uires tamen differentes utri Plinius tribuit.Nomen postremo herbarum ipsarum differentiam prorsus aperit:cum Nardus illa siue cestica , siue gallica cognominetur: Saliunca uero &Orcitumyra autore Seruio uulgo dicta est, hodie quom romana spica dicitur. Sunt qui eam esse putent, quam officinae Rosam sam Demariae nuncupent. Quorum Opinionem , quando Plinii pietiirae multa parte congruit, non improbamus , & omnino probare subsissimus. Cum ergo & origine, & figura, & facultate, & appellatione Nardus gallica, & Saliunca data ferant, no errasse Plinium dicere, aequum est: Leonicenum uero iure damnanduin esse,qui nec
ista priusquam accusaret Pensavit. - π -
Hoc ex abundanti adaicere uisum est:quod Saliuncam a Nardo Gallica diuersam, Diosco- μνidis autoritate Pandectariut facit: tantum uero abesse,ut Dioscoridis unam esse crediderit, ut allum inducat eos arguentem, qui Saliuncam Nardum Gallicam esse dixerunt. Hoc tamen in graecis codicibus Seentem Dioscoriden non comperimus: nec Saliuncae in Nardo cestica mentionem fecisse. Sic qui Dioscoriden eum dico quem per haec tempora medici Iegunt non in latinum quam barbarum fecit,si modo ueritatis aliquid ineptus ille interpres assecutus est, S liuneam & Nardum gallicam ut diuersa seorsum scribentem Dioscoriden lacinnos Plinium diligentissimae eruditionis hominem,rationemQ ut diximus,&rem ipsam complectimur.
Vana quo & inepta prorsus de Sio, & Silao disputatio. In erratis Plinii Leonicenus de
putat:quod Sium, Silaumqt pro diuersis posuerit. Leoniceni uero rationes superioribus qui cem non dissimiles sunt.Quoniam inquit, sine dubio Silai, & Sit descripto es herbae quae uutago Erition dicitur,competit. At si pro Silao Sion legendum sit, frustra duobus locis eademneroa reperita. Sed uide,ut diligenter inspexi ut diale mee argumentarus est. Duae sunt herbae α S1laus & S1um: nec seu stra seorsum positae, ut dicit. Silaus nascitur glareosis & perennibus rivis, cubitalis Apij similitudinereoquitur uiolus acidum,siue acedum. Acedaris enim herbarpya competit. Haec Plini3 de Silao descriptio.Sij uero haec est.Sium latius Apio, in aqua na- cenS,pinguius, nigrius,copiosum semine,sapore Nasturtii: crudum coetiimcti sumitur. Hanc quoc Plinius Lauerem interdum appellasse uidetur. Confer Leomcen fi placer,umus he ae descriptiones , & tuo Crisioni compara . Silaus Apio similis , Sium latius Apio,pinguius- nigrius. Silaus glareosis,& qerennibus rivis nascit: Sta in aqua quae & non glareosia Mepotest: ut incustris,sontana putealis est. Silaus cubitalis est: Siu humile,aqus paululu quaeda superextans. Silaus coquit ut olus:Siu crud coetiimq; sumit,ut Lauere quoq; Plinius docec. Silaus acidu olus est: Sio uero Nasturtii sapor. Vnde Nasturtiu aquaticu appellasse Stu rece ru quos ana inuenio. Sapor ergo,colosimagnitudo,usus differunt. Quis tam diuersas herbas unam
lauit Plinius ud magna utilitate uesice e ciuis Ri m Uriori
207쪽
E Cinnabaris duplex. Bulcasis. Cena um.
utrinis prosic quae malam uesticam maxime infestare uidentur: quonia & uessicae plures etiam morbi contingere possunt: ut collectio, ulcus, scabies:quibus eFcax Silai remedia esse potest. Sed nec putame Plinium , eandem herbam esse Silaum quae Stum, ex eo quoqet inspicere licet, iiquod eodem loco Plinius libro . s. is.post Silai remedium ad tres fere uersus in calculi curatio - te, Reliquum inquit ex uino, tum Sio, & Urtica marina: & daucumδε plantaginis semen ex uino. Neq; uerisimile cuiquam fuerit, eodem pene uersu, Silas, SqQ si una herba esset ut diuersa Tum mentionem a Plinio factam esse. In quo hoc quoq; est animaduertere ut mirum Plinη o dinem consederes quod ab nono quinti de vigesimi uoluminis capite, unde generatim,membratim de singulis corporummorbis remedia subtexere incipit, nullam, aut raram ex his her sham describens pingit Plinius,quas superioribus libris ante descripserat. magnum argumen tum, Silaum, Stum non esse: nreodem loco Silaum, nusquam alias adductam pingat: Sium suem,quam. . Pinaeerat, nominasse eodem loco satis duxit. Haec cum ita sint, quis uel accura rum Plinii lectorem, uel iustum accusatorem Leonicenum dicet, qui cum Silaum, & Sium ea dem herbam,&quam nunc Crisionem dicimus esse crediderit,hoc saltem ignorare non debuit Crisionem breuem herbam humilem esse:utiam Silaus esse non possi quae cubitalis est. vis ut S rei ipsius euidentiam in medium afferamus: ne non tam Leonicenum refellere, quam nostra legentibus prodesse quantum per nos fieri potest uoluisse cognoscas Sium eam ihemam esse fatis constat,quam togata Gallia Crisionem , Vmbria Lauerum,PicenteS Lauen- donem uocant: uidentur enim hae quoq; appellationes eum priscis Dioscoridis, Plinij uoca-hulis conuenire. Nam Sium, Lauerdum vici Dioscorides scribit . Et Lauerem pro Sio usurpare Plinius uidetur.Crision uero,unius syllabae detractione, faeile transit in Sium. Ipsius quo herbae cum natura, tum bene olens sapor floris etiam, & seminis non iniucundus odor facile persuadent Silaum uero herbam glareosis,&perennibus rivis nascentem,edui is gratam,quae iin Ariminensi uicinis Flamminiae uiae riuis, & in Hetruria plurima conspicitur, cubitalis, si pein altior, Pisaurens Cannasiolum uocant: Eae eo ut opinor dictam, quod caulem inanem sCannae similem habear, quasi Canasilaum dioris. Nos iIlam aceto salem conditam , non i gratam evertissimus,frequentero gustauimus Arq; ut Sium, Silaus diuerta apud Plinium sherbae sunt sic Crision Canna lusq; apud omnes diuersi Hactenus quantum in nobis fuit illis respondimus,inquibus Plinium Leonicenus iniquissime damnat:quod scilicet easdem her :has,ob nominum uarietatem,putauerit esse diuersas.
Cinnabarin,qua in pictura, medicamentiis utimur , quam nostra tempora Sanguinem idraconis appellant, Dioscorides metallicum esse putat Leoniceno autore atq; in Libya nasci: itametsi fodiendi, concinnandi metalli huius quod in alijs fecerat rationem, autoritatemque lasserat nullam. Leonicenus, qui solius Dioscor. autoritatem, sine iudicio, sine delectu sequendam esse semper censet, ideo errasse Plinium arbitratur: quod Cinnabarin scripserit elephanto- , rum, draconum sanguine permixto fieri dum pugnan res pariter decumbunt, obtritu elephanti interit draco. Verum non errasse Plinium tum maxime Omnes intelligent,cum de Cinnabari quae dicuntur,s1ngula quaein descripsero:& nodos illos quibus intricatum Leoniceni Ita ihellum uides,explicauero, prius adstipulantem Plinio Iulium Solinum adduxero , de Cinna
hari in collectaneis ad hunc modum scribentem. Dum ruunt elephanti, dracones obruuntur: ssic utrinqr fusus cruor, terram imbuir,fitin pigmentum quicquid solu tinxerit,quod Cinnaba- irin uocant. Haec Solinus. Nunc de Cinnabari quantum collegimus eloquamur. Cinnabaris quidem nomen non latinum,aut graecum est, nec Libycum,sed Indicum,sang- :uinem elephanti &Draconis permixtum significat. ut. 3o. uolumine autor est Plinius. lBarri quoque, barbaro nomine elephanti dicuntur. Victorem, barrio canem, rabidi leo nis, geographus uates inquit: & nigros barros Horatius memorac unde fortasse Sc nomen iapsum Cinnabaris manare potuisse uidetur.Color est floridus, sanguinem repraesentans,inter leos qui mixtura finguntur connumeratus,me inae habilis Sc picturae. Cinnabaris quom alia dicta in duo diuiditur genera. Unum quidem metallicum,natiuumq;: quod in Libya, at his in i locis effoditur, Hemathiti lapidi colore similis: quemq; a coloris quoin similitudine aliquos , Sanguinem draconis nominasse Dioscorides scribit: dc ab Indica Cinnabari nomen accepisse lnon absurde fortasse crediderim. Cinnabaris alterum genus metallicum quoq; est, sed facticiu: iex uiuo.Largento δι sulphure.Cuius conficiendi ratione Bulosis quida arabs cognometo Ser :uitor tradidisiquo pictores per haec tempora Cenabriu uocantes utunt. miniu qd graeci mit ton uocant, metallicu quide Origine emininio Diosc. autoribus,sed fingiε,digeritur ut mi inium esse possit,color floridus. Cinnabaris ergo prima , propria indica,draconisis sanguis lin,Plinio,Solinoq; autorib. Altera γε ab indica Cinnabari nome traxisse per coloris similitu-
208쪽
dinem uidetur, metallica est,in duo diuisa: Nativam scilice cuius Dioscorides meminit: et δε- Acticiam, quam Bulcasis docet, approbat picturaiSyluaticus quo ,&Arduinus Pisaurensia, Ardumus de
qui de Venenis egregium illud uolumen scripsit quod nuper e tenebris erutum,cum Haliabaris uenenis. uoluminibus impressum uenditur: duo Cinnabaris metallicae eme genera ut nOS quo nota uimus prodiderunt.Sed Sc rarissiimus pictor Ferrariensis Hercules , nostri Apelles temporis, uir diligens, natius Cinnabaris frustain, quod in Italiam rarum invehi afirmat,nobiS dona uir, atq; apud noS fidem eorum quae scribimus aliquando facturus seruatur. Minium uero non Cinnabaris a graecis .sed milton proprio uocabulo dicitur,cuius Plinius, Dioscorides meminere. Nam qui minium,Cinnabarin siue natiuam,sive facticiam idem esse purauerunt,apem blaton 'tissime Sc pictorum sententia, δc nominis diuersitate,& re ipse falluntur. Potestatis uero differentia Leonicenus in primis fallitur: qui superuacue ne inepte diaeerim commonefacit, ne Cinna-harin,quam Cenabrium pictores uocat, in medicamentiS qus deuorantur ponant medici eum id non solum medici,seplasiar in fugian sed nusquam a medicinae autoribus scriptum sit, metallics Cinnabaris genera sorbilibus compositionibus, anridotis, carapoliisue misceri. Si quis autem e uetustissimis Cinnabarin forte compositionibus usquam posuit, de Indica. LGinnabari,hoc est,Draconis sanguine, cuius periculosuS non sit usus,quam medicinae & picturae uti lem Plinius prodidit, intellexerunt. Quatuor igitur hi color repraesentare omnes sanguinem uidentur,paulo tamen dilutiorem Minium: unde omnis cum scriptorum, tum medicorum e ror manasse uidetur, atq; inprimis Leonicenum nostrum inuoluisse. Nam graecorum quidam minium Cinnabarin uocauerunt,quos refellit Plinius quidam Cinnabarin sanguinem Draconis esse dixerunt, quos Dioscorides,qui Cinnabarin Libycum metallum essc dicit. Nec propterea sanguinem Draconis non esse in medicamentorum, uel colorum genere Dioscor. ait', quia quosdam a coloris similitudine Cinnaba in libyeam nominasse sanguinem Draconis scribant. Non enim hoc agit Dioscorides ut parum con*derans Nicolaus arbitratur sed eos refellit, qui Cinnabarin que in Libya nascitur,sanguinem Draconis appellabant. Aperte ex hoc insinuans,& fanguinem Draconis, & minium aliam quidem rem esse, quam Cinnabarin libycamia Non ergo a Dioscoride dissentit Plinius cum diuersa tradant, sed cum Serapione potius, Aviacenna, Constantino negocium est,si sanguinem draconis opinati sunt herbae esse succum. Id quoq; cum pigmenti, tum medicamenti genus,quod nunc vulgo sanguis Draconis dicitur qd BQ seplasiarii mercantur, Sc quo utuntur medici, duo habet genera. Vnum quidem in masiam ς - .redactum, PaniS ferme instar, grauiusculum,fabrilis rubricae colorem aemulans quo ueterinata δην Πλη rii medici ad malagmata, emplastraue utuntur, nec nisi apposititiis medicaminibus adhibetur. ςψmβ WV Alterum genus leue, rubens, splendidum, minutis glebulis grummis in constat, ad coagulati S 'ς δ' sanguinis atq; atri speciem, pyxidibus asseruatur,longe preciosius, de in antidotarium usum
uenit.Haec duo genera si diligentius colorem, leuitatem, nitorem, rum harmulariam mitatura,
sapor in cons*deres mecum quoq; fatearis oportet, illam esse Plin4, Solintq; Cinnabarin et nec metallicum quicquam, nec herbaceum sapere,sed quod terrae haesit magis,ac propterea harenosum , minusq; pum est.illud primum genus artificio purgari,atq; in eiusmodi pa illos digeri, minori uenire:Hoc uero quod pyxidibus assertiari diximus ut est sincerius sole decoctum, ac durarnm, Sanguinem dices, uim illam medicam floridum colorem suscepisse, armideo originis quom nomen tenuisse. Nemenim,autore Plinio, uenenum habet Draco, imo ipsius adipem uenenata fugiunt: at ideo medicinae non minus utilis quam picturae perhibetur. Huius quo Cinnabaris indicae argumentum non leue est,quod Cinnabaris indicum ut diximus nomen est, non graecum,aut libycum: tum quod in haec quoq; tempora negociantes Veneti,fanguinem hunc Draconis dictum, non e Tunere,Libycisue urbibus ad Italiam deferunsi sed ab Aegyptia Alexandria, in quam urbem uelut orientis emporium Indica omnia, S rubri maris,atque Aetli iopum mercimonia comportantur . Hunc in modum igitur quantum erilibrorum, rei ipsius diligenti uestigatione accepimus ista se habent. Avicennam uero,ac re
liquos qui sanguinem hunc Draconis esse herbae succum putauerunt, refellere propositum non est: illi de his uiderint qui arabicam medicinam diligentius coluerunt. Nos ista pro Pli niO ut potuimus respondimus: quem in illo literarum omnium linguarum gymnasio, in illo comuni gentium olim atq; artium domicilio urbe Roma, non segniter, neq; ociose moran rem , uiru alioquin diligentissimu,sed insigni loco & dignitate posit no Cinnabaris modo,ue rumina reruom niu quas sine ulla exeeptione scribit certissimas in tanto mortaliu concursu notiones habuisse,uerisimilius multo est,quam quemvis graeculum gentis suae uoluminibus insudantem. Nem quod ad Leonicenum hunc pertinet, qui non minori ut est uidere) arrogantia quam in superioribus imperitia, quod a PLINIO de Cinnabar dicitur,putare se di rit esse fabniosum , ut qui rerum usum nullum tam facile mirabundus habere uideatur et
non uideo, cur Draconum iElephantorumque permixtus sanguis, de quorum inimicitijs,
209쪽
C pugnis non unus aut alter, sed omnes fere historici & naturalium rerum scriptores tradunt, inusam medicinae uenire non possit. Quasi non dissicilius,aut incredibilius mulsit Chrysoeoiiam,miniumc ,hoceit,auri,argenti saniem ex intimis terrarum haurire uisceribus,quam fusum pugnaci sumorum animalium sanguinem ex summa telluris cute colligere: ac muricum, Purpurarum saniem maiori certe quam Cinnabaris impendio ac labore conquisitam uictri cis Romς opibus,& totius orbiS luπuriae suffecturam,infectorum quondam ossicinae non emerint. Et non Indus quo ,&ieliae Arabs odorata illa excrementa solae muscum uocant foetiadissimi e pardorum genere animalis, petrarum saxorum mucronatis derasa uerticibus, ad nos immensis prccηS etiamnum camparanda transmittant:ac non lapidem quendam medici nae quom usibus efficacem Lyncum lotio in harenis gigni,a et ob id Lyncurium dictum medici crediderintrethumanorum cadauerum saniem,in ea quam Μumiam uocant ,fastidiendae ia . tiam remedijs mixtione,uel fabulosissima inuentione receperint.
FINIS Collinutianae Responsionis.
ANnotationes Herbarum quarundam Schoite charisi. quas ad te mist,
nolim edendas, nisi equus lector prius praefatione quapia sit admonitus, me ista annotasse antecb mihi Leonicenus sit uisus, quem comperi in eo; de argumento fuisse occupatum: cuius tamen sententiae in omnibus non accedo, ueluti de Hypericone,&paucis aliis. Visus aute mihi ante mutotos annos in Italia Leonicen. 8c illius quaeda opuscula:quas aut de Plinii D erroribus,at in hoc genere scripsit adnotationes, nct uidi, nisi ante pauscos menses, ex quadam impressione Basiliensi. Ne uero lector quispiam nasutior me ob id furti accusandum putet quasi qui alienis in gilhs,tanq, propriis uti uidear, malim nostra illa supprimi, quam alicui ansam dare falso calumniandi nostram innocentiam. Missurus tamen sum Gerardunostrum post festa istaec Natalia qui mentem meam latius tibi exponet, Ille etiam Horatianum nostrum secum adferet,in quo castigando adhuc laboramus. Vale, Coloniae. i5. Decembris. Anno M. D. XXIX.
HERE MANNI Comitis a Nuenare A notationes aliquot Herbarum.
4S De Oxylapathio, Lapathio & Rumice,
rides tres species Lapathi confundit: licet alteram satiuam, alteram uero speciem sylvestrem esse di σ- cat. Quod autem Lapathon inter olera antiqui res posuerunt, facit, ut ego idipsum minime credam esse Lapathiu acutum, id quod hodie sic vocat herba scilicet omnino inspida, sponte crescens ubiq; fere. Quare mea salte sententia, Lapathon inter olera connumeratu aliqua est ex herbis quas hortenses 8c satiuas appellare solemus. Unde illam coniectura no ualde remota suspicamur esse eam quam hodie Spinachiam appellant, magnam habentem cum Acetosa similitudine, nisi U
solia habet molliora, magiis pallentia. Accedit huic sententie Serapi on
210쪽
in cap. de Spinachia,ubi illi tribuit mollire uentrem , id quod etiam Lao Apatho Dioscor . tribuit. Altera autem sylvestris species, folio proxima Plantagini,sorte est, quae Lapathium acutum hodie uocatur, Quod austem OXylapathon uocat Dioscorides, Scipsum acri gustu esse describit, O lapathia
magis ad eam herbam pertinere existimo, quam uulgus medicorum ho um, ςx se. die uocat Acetosam . Quod & Serap1on Arabs in sua descriptione anis maduertit. Nam omnia quae ex Dioscoride citat in capitulo de Acetosa, illa a Dioscor. narrantur de Oxylapathio . Credo autem recentiores medicos errasse in hoc, quod Lapathium acutum a soliorum acumine di sictum putauerint: cum illud a sapore potius dicium esse intelligere debu issent. Nam 8c macetum dicitur, unde recte Acetosam,sed rectius Lapa thium acetosum uocassent . Constat autem Acetosam inter condimenta at olera quae cruda comeduntur, etiam hodie in usis esse coquoru . Vn de a ueteribus Rumex dicta etiam inter cibos numerabatur.Lapathium autem illud acutum quo ad scabiem utuntur medici empirici, tam est inosipidum,& etiam palato ineptum, ut nemo unquam idipsum culinae desputauerit. Alia etiam erroris caussa, uideri potest semen utriusq; herohae:quod adeo simile est,ut nisi folia diligerer inspexeris saepe unum pro altero sumere possis. Verum Galenus distinguit Lapathi' species, esse astiam quidem insipidam, aliam acuti saporis . Unde utramq; herbam sub , Lapathh nomine comprehendere possumus . Ego tamen quoties Oxy B
lapathion ab autoribus ponitur siue Lapathium acutum, ipsam Acetossam ponendum esse affirmo, manifesto errore medicoru prodito in heroba quae Lapathium acutum dicitur. Praeterea in capitulo apud Dioscos ridem omnia quae de Oxylapathio medicamenta scribuntur,multo misgis Acetosae conueniunt quam Lapathio acuto: ideoq; etiam a Serapioseone ad Acetosam referutur: uidelicet, quod collacis, ac dissyntericis prosi sit ex uino pota: quod stomacho detrahat fastidia, nimirum propter si Poris acumen: quod 1 tibus scorpionum medeatur. Quod autem Lapathio acuto magis in scabie 8c pruritu empirici usi fuerint, errori potius tribuendum, quam experimento putauerim: quandoquidem Acetosa si Aeetosaeonia eodem modo praeparetur, molio citius pruritum tollit scabiem exiccat irascabiem.& sanatiquod nos ipsi non semel experimento comprobauimus. Quod etiam Dioscorides ait Oxylapathion locis palustribus frequentius nasci,
1N Ota quod Dioscorides sub nomine Ciciaminos CisIamphyllon uel
iat ali j rectius legunt.Cissampelon ponit. Id eo factum est, quod mira sit huic herbae cum Ciciamino in sotnjs congruentia. Verumtamen diuersas esse species etiam Dioscorides testat . Porro Cisamen uerum, id est, Clelamen. Panis porcinus omnibus nota herbae, cuius radix in Precio habetur Pur Panis portans gandis melancholicis humor1bus. Altera aute species, uidellaei Cissam