장음표시 사용
201쪽
rationale, sed rationalitas est dissereniti ipsi' hominis,& ista opinio pace D. Aegidii,mihi videtur ad meiem Porphyris 3e Aristotelis, probabilior.
Et ratio quae me mouet, est ista . Anima, est Ar ma,de actus corporis physici a. de anima com. 6.& 7. de non animatum . de tamen hic pio posito. Animal est anima, est salia. ista veto animal est animatum, est vera T. Metaph coni. 36. erg3 a simili, rationalitas eli differetia hominis lieet istast salsa, homo est rationali Oa; & debeat dici Homo est rationalis: Amplius seeudo de anima tex.
eo m. 37. anima, di corpus, sunt propter corpus animatum,ergo rationalitas, de corpus hominis,
in contracto.& se ista est vera, Homo est ratio natis, licet ista sit salia, Homo est rationalitas, de hoc ideo, quia abstractum non praedicatur decocreto, cum sotina si pars,de non dicat tutum el- se speciei. Secunda arguitur se. propter quod a. Arguitur unumquodque, de illud magis I. post citcc i ue .sed o arationale est differentia propter rationalitatem, et go rationalitas est magis disterentia. Ad bcc Resb. Aelia. respondit Aegidius, dicens, tr rationalitas non est tota, vel totalis causa, quare rationale sit diseserentia, unde per hanc regulam polietio tutica non sequitur, homo est ebrius propter vinum, ergo vinum est magis ebrium , quia vinum non est sunt propter rationale . Et scuti anima est causa totalis ea uti inebriandi sed debilitas cerebri, im- animati, secudo de anima 36. ita rationalitas,est moderata repletio, die. Contia, inquit Atisi .hia causa ipsius rationalis. Amplius Q. Metaph. 39. a. de generatione animalium in principio, qud dabstractum de concretum disserunt,ut abstractu animatum esi nobilius inanimato propter ani dicatur principale, decoctetum dicatur sumptu mam, & tune valet haec consequentia, ergo ani. Ia.Metaph. 39.Sed principale est forma, ergo ra- ma est nobilior in animato, vel non anima. &e
Concludo igitur O specifica hominis disserentia,
est rationalitas, non autem rationale. His igitur
terminis se declaratis, di dubitationibus dissolutis literam construe.
f A superioribus ergo rursus inchoanti J a. aprincipio, vel iterum,ut Alb. Ant. An d reas de Paulus Venetus, incipientia superioribus .i. i prima diuisione supraposita, diuisionem tti membrem ad bimembrem te ducere, vel secundu in Gratia deum, inchoanti. i. inchoare olenti i so petioribus. i. a prius dictis de disse ieria ad plenius ipsam diuidendum. l Dieendum differentiai uJ .i ex disserentiis f A lias quidem esse separabiles d. i. alias esse dissetentias, quae a subiecto separant uis Alias vero inseparabilesJ .i. aliis vetd esse differentias, quae non possunt a subiecto separati .s Moueri eis nim,de quiescere,de aegrum esse. Ei sanum esseJ . i. tionalitas, de non rationale est hominis forma, dedisserentia. Et probatur ratione etiam, rationalitas, di non rationale sit dissetentia hominis; Disserentia uni uocὰ praedicatur de eo cuius est differetia, secundum Arist. in praedicamento subsianuae in tertia proprietate, ibi, inesi substantiis seeundis, de differentiis omnia uni uoce praedicati, sed rationale non praedicatur uni uoce de homine, sed potius denominatiuὰ, dicendo, homo est rationalis, ergὁ no rationale, sed rationalitas est diis Resp Algid, i nitia homini, Ad hoc respondit Aegidius concedendo maiorem,negando tamen minorem di cens, P non omne concretum pridicatur den minatiue, vere sumendo pridicationem denominatiuam, tamen licet rationale sit concretum, nopraedicat ut denominatiuE, sed uni voce;Contra, aisia praedicatio est vere denominatiua, homo est Motus, quies aegrit udo, dc unitas Et quaecunq; rationalis,de ideo ly, rationale, est vete concretu', his proxima suntJ i de omnia alia accidentia sepadi se non potest praedicati uni uoce, de cy ita sit rabilia, his smilias sepitabilia sunt 3 . i. i subiecto probat ut, quia duplex est praedicatio denomina- possunt amoueri, ac separari. s At vero aquilinatiua, vid licet. In trin seca,de extrinseca,denomi- esse, vel smumJ. i. sed aquilantia vel simitas in natim . natio intrinseca est duplex,una,videlicet, subsa- svel tonale, vel irrationale, inseparabilia sunt 3 seca, aut ex- tialis sumpta a eonereto substatiali, ut homo est .i. rationale, vel ratioci sitas, differentia est insepat iniqς-- anima tua, cui smilis est ista homo est rationalis. rabilis ab homine, di irrationale, vel irrationali. Alia est praeditatio denominatiua intrinseca ac. tas, inseparabilis est a Brutis tin separabilium au-cide talis, ut paries est albus, noninalbedo sit intrinseca parietis,sed dicitur intrinseca accident lia,quia paries denominatur ab albedine sibi scit- maliter inhaerente; alia est praedicatio accidenta4ris extrinseca, quando subiectum denominat tale ab aliquo accidente. non sibi formalitet inhi-rente, ut cum paries denominat ut videri,uisione existente no in seipso, sed in oculo vidente. Et sic remanet quomodo l1,rationale, est prs dicatueonctetum intrinsecum denominatiuum, vetὰ, de proprie, de tum non possit uni uoce praedicari de homine, non rationale, sed rationalitas erit differentia ipsus hominis r unde colligo eum Io. anne de Magistris, e licet disserentia pro prima intentione Limpia, ut rationalitas, non praedicet
in abstracto de specie, praedicatione dicente,hoe est boe, bene tamen praedicatur in concreto, seu temJ i. differemiatum,xes ex differetiis, quae a subiecto sunt inseparabiles s Aliae quidim sunt per sd . i. aliae quid na per se sunt inseparabiles, abiis quorum sunt disserentia. Alia veto per accidesa. i. alii vero sunt per accidens inseparanales. Nauitationale per se inest hominia . i. Nam rationalistas per se in primo modo perseitatis inest homini. i. competit homini. I Et mortale, aci ee etiam Mortalitas per se iti est homini, sed non est d, is
rentia hominis, cum no convertatur cum homine, sed evapritudo, vel naturalis impotentia in homine ad posse mori, sicuti mollities est naturalis impotentia ligni a facile sicari; t Et disciplint esse susceptiuum l. i. mentis,& scientis capas, inquit Ammonius; Mentis capax; quia homo Pintellectum differt ab aliis animalibus ib. Ethicorum eaps. dc Ia. Metapli. 38. Et scietis quia om nium
202쪽
ntum an Imaliu homo est prudentissimus, secundo degeneratione animalium cap. q. eo P solus homo inter animalia utitur ratὶone, quinto de generatione animalium cap. . sAt vero aquilinum esseJ.i. aquilinitas, quae est retorsio in nasos vessimum I . i. simitas, quae ex medietate nasi depres.sa eausatur sper aceidens,&non per seJ.i. per accidens ratione materiar. & non per se ratione sormae sunt inseparabiles a subiecto, puta , a naso. Illiae igitur quae per se sunt 3 .L illat differetis quae pers sunt inseparabiles a subiecto i in sublicitiae
ratione accipiuntur J.i. in oratione dignitiva, qua tei vis, di natura explicatur, inquit Ammonius. de postea Alb. Ant. And. Aegid. N Caiet nux ssit faciunt aliud a .i.essentia litet differre stlis vero, quae seeundum aceidens J . i. differentiae vero, quae per accidens . de non per se, sunt a subiecto inseparabilesJ. Nec in substantiae ratione accipiuntur a . i. nee in desinitione quid ditatiua sumuntur L Nec faciunt aliudJ . i. disserte substantialiter,& specisce sed alteratum, J a. accidentaliter differre Iinae quidem igitur per se sunt 3 .Ld intentiat quidem per se inseparabiles fNon suscipiunt magis, & minus J. i. non recipiunt augmentum,& diminutionem, intensionem , di re. mi isonem. Quae ver3 per accidensJ . i. differentia verὁ per accidens inseparabiles de si insipi.
ra lutea sint, J. i. quamuis non possint separari a subiecto intensionem reeipiunt, di te mill oneJ.i .augmentum recipiunt, I decrementum mam neque genus,aut magis, de minus J. i. secundum prius,& posterius, seu magis intensiue, de minus intensiue s praedicat ut de eo euius suetit genus .i.ptaedicatur de suo inferiori, ut de spe ei eb , vel indiuiduis specierum. Neq; generat differentis .i. nee differen iis diuitiuae generis, ut rationali etas,di irrationalitas, di constitutivae specierum assecundum quas diuidit9. i. secundum quas disserenitas diuiditur ipsum genus, praedicanti cundum magis, de minus de specieb . sipsae enim sunt, quae uniuscuiusque rationem complentJ .i. differentis diuisiuae generis sunt illet, quae com lent, de pet sciunt s rationem 3 . i. des nitionem, uniuscuiusques i. cuiuslibet speciei,de rei desinibilis i Eile auteni unicuique unum,de idem J . i. ensentia autem uniuscuiusque rei, & quid duas in . quit Alberius. Vna,N eadem simplex, s Neq; intensonem, neque temissionem suscipiens es 4 .i. nec auginentum, nee decrementum recipit, ut dicatur, P unus homo est magis rationalis qυoad actum primum . quam alius homo. Aquilinum autem illo. i. aquilinitas in nasosvel sinum Ja. sntitas vel coloratum a .i. color ut albedo, s Aliquo modo intenditur,ec remittitura .i. recipiunt aliqualem intensonem,& remisi oncm, seu augmentum, de decrea: entum, eo ui nsi est vera augmentatio. ut est conuelso alimenti in substantiam rei aliti primo degeneratione, textu com mento 3 2. Sic igitur constructa lucta, ex ea talis colligitur.
omnis d gerentia, o ut es separabilis, aut inseparabilis: si repudiabitis, st disserentia communis., ut albedor si inseparabilis, duplix es, aut, diluerit, per accidens. aut post r se per accideηs ,se est d&rentia propria, non de purione rei, cuius est dIIo-ιiars cipiens magis, o minus, faciens alteratum,
xt smiras. Si per solus parabilis , sic est rentiam is propria, pars domitionis idius rei cuius etid ferentia, non suscipiens magis, o minus, faciens
SE D ista concluso prius est declaranda, ut
deinde contra eam arguatur: dcptimo quo ad primam partem, quae habet v, differentia communis, potest augeri, & diminui, ut albedor est notandu op albedo suscipit magis,& minus, propter admixtionem contrarii 3. physi. tecco .l 9. ut se illa albedo dicitur magis, eui minus est admixtum de nigredine, quae iacit albedinem propriam excellentiam deperdere,vi inquit Auicennas, de se hoe nomen album vero albo est impo- sium,seu verae albedini,cui nihil sui eontrarii est admixtum, nam 3.Topici album est quod est nigro impermixtius. Et dicitur albedo in summo, cui quando suum contrarium eommiscetur, dicitur in i si e r stactor sed qualiter hoc eontingat est dubitatio. Quidam enim dicunt v haec latenso,& remiss o sit per maiorem, vel minor cm radicatione in subiecto, ut Thom Istae, de Aetidius Romanus: quidam vero alii, ut sunt scorali s dicunt,seri per gradus, ita v inten sici sit per additionem gradus integralis ad alium gradu, reminso vero per ablationem, vel subtractionem gradus a gradu rite sue, in essentia albedinis in ud-ditate. Ves in grad u entitativo, Ze hae opillio a pud me semper est vi probabilior habita, de quare aliis; sit mihi sit pro nunc Nouieto monilia sese locis: quoad secunda ueto ι Oclusionis patie, id licet, st differentia propria ut nas curuitas suscipit magis. Et minus. Dico, cp haec accidentia non sulcipi ut magis, di minus per adm:xtionem contrarii, sed ratione subiecto tu in quibus sunt ,
de ad quae consequuntur, ut sic dicit ut unus naissus smus alio simior de reus nasus aquilus, alte ro aquilior, vel aquilinus altero aquilinior: tu ad tertiam vet3 conclusonis patiem dico, quὀd differentis magis propris, intens otie, de remisesionem non suscipiunt. ratio autem huius est; quia illi formi substatiales a quibus sumuntur, simplices stini, de oppositis formis non permixtibiles. vi sie dicimus v rationalitas AE: itiationalitas, non suscipiunt magis, de minus, quia rationale non permiscit irraticinali, sicuti formae a quibus sumuntur ills differentis, qui sunt Humanitas, de Asocitas ves Asinitas, sunt ad inuicem in commixtibiles. sie igitur glossanda, & itii illigenda est hic Porphyrii conci u lio, A cribro bonorueapostorum cernetida Homo enim pluries unusabuli modium clibrat, xt νnam Margaritam in
203쪽
ueniat, ut quarto eolli stet e s. dicebat Magnus comentator Averro es. Nune contra hane concius. Arguo.
Et prima arguo argumeto Ammonii se . AH-stoteles in categoriis in praedicamento substati , in principio dicebat, o substantia prima est quae maximὰ tubstantia di, di paulo insta dicebat, substantia seeunda quae est speetes, ut homo, est magis substantia quam alia substatia secuda quae est genus, ut animal. Eigd substantia suscipit maris,− intensionem, & remissionem. Adhoe multiplicitet respondit Ammonius in praesenti, quod vocavit Aristoteles substantiam primam, Sindiuiduam magis substantiam , ad n stram cognitionem, seu ad nostrum eognoscedi modum te accomodans, eo qud da nobis magis cognoscitur, ae prima ratione comprehenditur; iuxta eiusdem Philosophi sententiam t. Posterio. tex. I a N LPhrs.lex eo m. a. Respondit secundo Ammonius, quod loquutus est Aristoteles secudum altitudinem in arbore praedicamentali, ubi sunt superiora, di inseriora lubordinata, dans exemplum minus aptum, de rationalitate. in Αngelo, di homine: non autem secundum latitudi . nem, nam unus homo non est magis . vel minus homo,quam alius homo, nec Bos, magis est animal,quam Equus,& e conuerso. Omnia haec bene dixit A mmonius. Sed melius,& magis resolute nos dicamus; quod substantia dupliciter potest sumi. uno modo videlicitia per se essendo, alio modo a substando. i. substantia dupliciter potest sumi,uno modo a per se essendo, id est,inquatum substantia. Alio modo a substando, id est, ut substat, sue sit subiectu in in quo respectu acci
dentium, viso erat es, vel homo, est albus.Siue sv. biectum de quo te spectu praedicatorum uniueris sali um , ut Socrates est homo. Uel Socrates est animal. Et se ad dubitationem respondeo,qudd ibi Arist. quando dieebat, substantia prim ut Socrates, est magis substantia quam secunda,ut homo substantia secuda ut homo,est magis sub- statia, quam alia secunda , ut animal, tune sumit substantiam inquantum substantia gicii a stibis stando, eo D substantia prima magis substat, usecunda,& una substantia secunda magis substat, u 1lia secunda. Sed contra hane responsione veris git de sacto argumentum Λ uicennae, apud Albertum tract. s. e. a. se arguentis; in libris Ethieo Hiinquit Λrist. v sunt quidam homines Brutales, di quidam alii longius ab usu rationis remoti, voeant ut homines arborei, & quod .nus homo est rationabilior alio. Et se differentia magis propria, Ee substantia a pense essendo dicta, suscipit magis, di minus, ad quas Avicennae auctoritates
ex Aristotele adductas, accedat id quod primo de anima habet philosophus, videlicet, quod noomnibus hominibus inest intellectus,& id quAdΑuetroes habet in ptot primi libit Physi. D sunt quidam homines non habentes aptitudinem, ut perfici possint per scientias speculativas i alii v ro habent. sed pio huius argumenti solutione est notandum, quod secundum viam Thomi
starum quam sequitur Aegidius Romanus, nulla forma substantialis recipit magis, di minus , quia 8.Metaphysic. textu commento Io. niae sunt sicut numeri non suscipientes magis, quod si suscipiunt, mutatur essentia numeri, ut la ter. natio addatur unitas, vel subtrahatur unitas, noest amplius ternarius, sed binatius, vel quater- 'natius: alia est sententia scotistarum, quod om- lni, forma substantialis suscipit magis, di minus praeter animam intellectivam ipsius hominis . . Tertia est Averrois, tertio coeli, commento 67. dicentis, aliquas formas substantiales impetie .ctas, ut sunt formae Elementorum suscipite magis.& minus, sunt enim iliae formae, mediae interlubstantias petscctas, & accidentia: unde his si ei stantibus. Aa argumentum respondetur, quod Aristoteles per nomines Brutales intilligit illos homi- ornes, qui parum utuntur discursu, & intellictu . . . . r.el quia sequuntur sensum. vel quia nolunt spe. culari, in quo assimilam ut Brutis. Hinc Diuus Paulus I. ad Cor. secvngo. Homo animalis non percipit quae sunt spiritus, id est, homo carnalis spiritualia non percipit, potius v ens sensualitate. quam dictamine rationis. ut Petrus de palud . distin. 4. quaest. 3. Et per homines arbores intesti. git illos, in quibus magis viget anima vegetativa, quam intellectiva, id est, plus vegetant quam m-telligunt, id est,dominatur in eis vegetativa, quia nil iaciunt nisi nutriri, augeti,& generare pet v petatiuam, secundo de anima textu a. di q7.parum autem utuntur sensu,& intelle et u speculatu .
uo nihil. Ad illud, ouod unua homo est rationabilio e alio . Respondit Avicen. apud quem talis habetur distinctio. Forma substantialis a qua sumi- poεω, sub
tur disserenita essentialis, tripliciter potest e nis flantiali t fis derari, uno modo absolute, ut conserens esse Niniter poailli cuius est forma,&se non suscipit magii, di mi
Secundo modo. ut differentia perquam una . .
species differt ab alia specie, di se nec suseipit in
magis, S minus, differentiae enim generis, quae genus diuidunt, & cum genere speciem constituunt, non praedicantur secundum magis,&mi. nus de speciebus quarum sunt differentiae, quia homo non est magis rationalis per rationalit tem , quam equus est irrationalis per irrationa litarem; sed squaliter equus est irrationalis, ae homo est rationalis. Tettio modo consideratur sorma substantialia, ut actionis principium, quae actio dupliciter considerari potest, uno modo ex parte for
mae qus est principium ipsi ua . Alio modo ex parte subiecti. sue ex parte eompositi, ut principii quod, ipsus, ad distentiam ipsius formae, quae est principium quo actionis, ut habetur pti.
mo de anima textu commeto sexagesimo tertio.& tertio de anima textu commento primo. Primo modo forma non suscipit magis , di minus . Secundo modo vero, quia aliquando
anima habet in subiecto illa qui ad agendumst proin
204쪽
promouent, tu actus activoru sant in sublino
bene disposto a. de aia ter. com .et . aliqn autem
quae ad agendum impediunt, si e fm actione non per se, sed per accidens. xξ magis, S minus suscipe te, & hoc aliqui dicunt ratione organi, non ut propria forma. & hoc totum est bene dictum. Ad illud ptimi de anima textu commento et q. Respondit quidam vetus in legendo, sed nouus in sciendo, quod intelligitur quoad usum, & o. perationem, non qu/d intellectus non sit in omnibus. Tu verὁNouiciem ecu dicas, Arist hie reprehendit Anaxagora, Homerii, Parm. & Emis
sensum eum intelleαu, di dicentes, v intellectus est in Oibus animalibus indifferenter, quibus co- tradicens Arist. inquit,u, nedum in omnibus animalibus non est intellectus, sed nee quide in om de nibus hominibus est intellectus, non simpliciter,u ia sed intellectus secun/u prudentiam i ubi notabis vin nobis duplex dρ esse intellectus, videlicet, practicus,& specula tu 3.de anima tex. c m. 49. intellectus speculatiui finis est tm seste, practici vero est operari 3. de anima I .R η9 N a Metaphy.co m. Amplius, intellectus dupliciter cos-deratur, uno modo quoad actum primu i.quan
tum ad stium esti reale qd habet, alio modo quoad actum secundu.i. quoad operationem, siue sit operatio practica circa obiectum operabile. siue speculatiua circa obiectum non operabile. Hi nenas cones.colliger prima est,intellectus quoad a. bis las ctum primum .i. ipsa potentia alae . qua homo in ia' telligit 3 .de aia tedi. I . non est in Oibus aialibus,scut est sensus. Secunda;intellectus practi eus tam
quoad actu primum, u quoad actum sed in in Estoibus hominibus. Tettia, intelle ctus siti m prudetiam .i. quoad usum, seu actum siem, ut expon ut
Ioannes Grammatieus,Simplicius, di Albeti Magnus, di male, vel speculativus, ut melius dixei ut Themistius 1. de alac. I i. ti Auer. 3. de alac m. l.
non inest omnibus hominibus. Ad illud ver5
uerrois in prologo Phrsicorum, dicit enim α.
Is 'non quilibet homo habet aptitudinem ad sic pcisci, propter aliqua naturae impedimenta ,
in organti corporali eausata, ut supra ex Avicenna dicebamus, quae aptitudo non intelligi debet quoad actum primum,led quoad exitum in act useeundum, in quem ob talia impedimenta nun uexit. Vt inquit Avicennas,&Paulus Venetus, di se solutu est, in quo bene digressi sumus,argumetum ab Ammonio originatum, a nobis vetd se locupletatum. Ne in Logicalibus videam ut, s talis . hiii ieiunantes. Sed dubitabit adhuc Nouictus,si
rationalitas, S irrationalitas non suscipiunt m
sis, di minus, est ne verum dicere, ut Homo est
magis rationalis per rationalitatem, qua equus
h ietationalis per irrationalitatERDdit Nb.trac. s. c. a. v non, sed aequὰ se habent ad suas differetitias , ct probo per Aristotelem in praedicamentis cap. de substantia in principio,vbi inquat, non respondem us melius interrogati de quodam h min P est homo; quam de quodam equo,ui est
equus: Dices, hoe valet de seeundis substant II , Dubita. non autem de differentiit. Respondeos, ualet de R sponso. utrisq; nam in eode e. de substantia in tertia proprietate anquit ΑΗstotclea, O inest substatuis cundis, S differentiis ea tu uni uocὰ praedicari deprimis, ergὁ scuti se habet Socrates ad rationalitatem se etiam riuus ad irrationalitater Dices, Dubiti quid sequeretur,s unum animal esset irrationabilius alio λ Respondeo, Uscuti de iacto nunc,ouis Resina. est persectius animal, qui m Asnus. quia magis
habet aecessum, vel minorem recessum a natura humana, ita e conuerso, asinus esset magis irra tionalis, S magis animal quῆm Ouis, quia magis participatet de itiationalitate opposita ration litati,& se quod nunc est deterius, tunc esset melius, di peruerteretur ordo uniueis secundu gradus persectionales ipsarum rerum. Amplius quo Dubitares,est ne unus homo magis iis bilis, quam alius homo/Respondit ad hoc Albertus,&Io. de Ma- Res h. gistr. st sic, Nam habilior ad admirandum, risibistior est,& minus ad admirandum habilis, minus est risibili, sed e mea, tis bilitas est propria pas Contra. so hominia stiens a rationalitate, vi differentia specisca ipsus hominis, sed Vnus homo non dicitur magis rationalis, quam alius homo, ergo. nec
risbilior. Respondeo, sthee debet intelligi,qum Resp.
adactum scdm ratione temperamenti corporis,
nam licet oes homines sint sque tisibiles,in squd participando potentia ridendi, quae in propriotas species, in unus homo eo leticus minus ridet,
di ideo minus risbilis dξ, quam alius iocundus. Et se Democritus minus ris bilis dicitis est, u Heraclitus. Licet in utroq; squa suerit potentiaridendi Hie caue ne dicas, ut quidam dicit, nec sub unu raueda. note vago dignus nominari, ut animal no est animantius planta .i. Brutu non est animantius planta, dicit . n. v animal non plus participat de esse animato,' planta ,sicut unus homo non est rationabilior alio homine, nis quoad operationes. Hoe salsum est,&Cilbetti dictum aliter est intel Procosutatio ligendu; si prius notabis cum Philippo Betoaldo ut nota sum. super Tusculanas Ciceronis, imo ex lucidissimo Themistio a. de ala cap. 8.super textum 18. 23 animans seu animatum , di animal differunt, ita Pplantae non aiatia, sed animantes, vel animat et dici debeant,unde qti in a. degeneratione animal tu , cap. dicebat Aristoteles,u, homo prius vivit vita plantae, idest, vita plantali, seu vita vegetati-ua,tune dicitur animans, di postea vita animalis, id est, vita senstiua, tune dicitur animal, di magis animatus. Hi ne dico, quod antinat brutum est animantius planta:& probatur ex secundo de anima commento s. tertio de anima M. & q9.& 8. phrlic. com mento a o. ubi habetur, quod anima nutritiua nunquam inuenitur in animaliabus nisi secundu postremam persectione, & te tio de anima,com. 6.amma sensibilis est sema
xistens in eomplexione addita complexioni:&se animal est animantius planta, tam quoad actum primum, q quoad actum scim, tam intensue uextensue, intensue quoad plures gradus perle ctionales, exunsue quoad pluto operationes,
205쪽
quas producit animal in vegetando, & senilen do, ut arguatur sie: planta est animas propter se. lam vegetatiuam. de animal est animam propter Tuas pau- vegetatiuam, &sensitivam. ergὁ animal est ani .
tu diuisiuae sint animati,&inanimati di L ferentiae,&sensiti ui&insensitivi, anima. ta quidem ,& sensitiva, i ima substantiam
sumpi animal periecerunt: animata v ro,& insensitiva perfecerunt plantam. Quoniam ergo eidem aliquo modo qui. dem acceptae fiunt constitutivae, aliquomodo autem divisivae, specificae omnes vocantur, & his maximξ opus est ad diuisones generum, & ad definitiones : sed non his, qui secundum acciden ς inseparabiles sunt, neque etiam magis ijs, quae lunt separabiles.
Ammonius, Albertus Magnus tract.s e. I. Continuatiopidius Romanus.& Ant. And. si e lex uin hune ad
praecedentes continuat. Ponebat supra Porphyri in superioribus tertiam diuisionem d:fferentiae. nunc veris resumit illa dicens. q, sunt tres modi differetiae. videlicti, separabilis, inseparabilis per accidens.& inseparabilis p se & tu hoe addit sub diuisionem quanda dῆς inseparabilis per se, dic AP differentiarum, quae sunt per se insepari biles . Aliae sunt per quas diuidimus genera in species. i. sunt divisivae: aliae hant constitutivae specierum specialissima tu; deinde totum per exempla declarat: paulus venetus verδ dicit, hic poni quintam diuisione.Sed n Caietanus iuditio meo, post ora ingeniose satis sie inquit, ut compleat Porphy rius diuisione immediate prscedetem. reassumit eam cum subdiuisone, di sub diuidit alter u membrum sub diuisionis. s. diffetentias per se. declaraiq; membra vltims diuisonis,& tota diuisio .&subdiuisio est illa. Dist rel. tiarum, aliae sunt separabiles aliae inseparabilcs. In separabilium aliae per se,aliae per accides Per te inseparabilium aliae mantius planta: Dices, est animantius quoad actum secundum. seu usum: Contra, actus seeundus supponit actum primum a quo fluit, ergos est animantius quoad actum secundum, tunc etiam quoad actum primum. & quia in animali sunt duci actus primi formaliter distinisti, puta, vegetativa, & sensitiva, et O simpliciter animal
est animantius planta, nec curo quod vegetati. Da suscipiat magis. & minas, vel non , quia hoe impertinens est, cam l3, animantius,attendatur penes gradum sensitiuum, in quo continetur ve se latiuum, secundo de anima 3 i. Hane positionem substineo contra aliter dicentes. Et quddunus homo non sit rationabilior alio homine. in exemplo adducto, nihil est, ob disparitatem. quia unus homo non addit supra alium, gradum aliquem pet sectionalem essentiativum, sicuti a. nimal addit lupea plantam, es. senstiuum a vnde licet equus anim xl, sorte non sit magis vege tans, quam platanus planta, est tamen magis animans, & consequet et falsa est illa propositio, animes non est animantius planta quoad actum primum. Et haec ioco potius, ad excitandum in genia nostrorum discipulorum sint dicta, qui quid in hoc dicat Paulus v eius.
Clim igitur tres species differentiae c5sderentur:& eae quidem sint separabiles, illae vero inseparabiles: & rursus inseparabilium, hae quidem sint per se, illae vero
per accidens: rursus earum, quae per se sunt, differentiarum, aliae quidem sunt oeundum quas diuidimus genera in spe ' --
cies, alis vero, secundum quas ea quae di- sunt diuisiuae generum, aliae conititutivae specie uisa sunt specificantum vicum per sedi L rum, quae per generis diuisionem sunt acceptae, feretiae omnes huiusmodi animalis sint, animatum,& sensitiuum, rationale,& tr. rationale, mortale & immortale, anima
ii quidem & sensitivi differentia, costitu
tiva cst substantiae animalis est enim ani. mal substantia animata sentiti ua) mortalis vero,& immortalis differentia,& rationalis,& irrationalis,divisivae sunt anim lis differentiae: per eas enim genera in species diuidimus. Sed eae quidem, quae diuisiuae sunt disterentiae generum,completi uae fiunt,& constitutius specierum . diui ditur enim animal rationalis, & irrationalis differentia,& rursus mortalis,& im mortalis differetia. sed rationalis,& mortalis differentis, constitutivae fiunt hors: rationalis vero & immortalis, Dei: irrationalis autem & mortalis, irrationaliu ani.
malium. Sic vero,& rupremae substantiae,
& hoe non propter aliud iacit Porphyrius.ut Regidius,& Ant. And.dicunt, nisi νt illa differentia eligere qua itina vult diis uire, qd Ammoni et animaduertit dicem. 2 vult ex disserentiis, docere quaeda quq ad letu uaturas partiendas, seu di. uidendas,de dc finitione explicadas, pertineat. Diuiditur aut prisens textus in tres partes principales. in prima reassumit tertia diuisionem c u subdiuisione drae inseparabilis per se. In secunda parte declarat, de comparat varias acceptiones, spes, seu modos drae inseparabilis per se. In tertia pat- te τetd Eligit illa dram. cuius vete est definitio nem allignaturus, illius inquam quae tertium costituit prs dicabile: expolitionem vero textus, S aliquid obscuritatis, simul de dissicultatis in seco tinet, declaratis terminis,& conii ructa inera, per aliquot conci .dilucidabimus,sia in hoc sida turpiter est, de pueriliter in errore delapsus, α simul utrumq; praestabimus. fCu igitur tres spes diit
retiae dcc. J Nota No uicis. quid per spes hic intestigat Porphy. Λlbertus enim nomine m1gnus,&doctrina maximus, tracta. .c.2. Du diruisionem
206쪽
different; per se iis per modos disserentiae, de
sic speciem et ossat, id est modum Aegidius ver Aaliouantulum accuratius, Albertiam tamen se.
qucsinu. ,haec verba: Se intellige et largo modo sumitur ibi spe et sm Ant. Arid eos sequens. inquit, resumit nunc ex praedictis, D ttes sunt spocles .i modi dis rentia ilicet Anii non ius legat, tria differentia tu in penera .i. tres differentiarum modi Bee. Ut cum differentiae animalis sint, anima tu, lensi iuui rational ,rrationale. mortale. EcVerba tex . immortale &e. sAnimalum illud 4r animatum in quo est ala, unde ad a. di animatum disset ut scut abstra tum, N concretum, principale. 3esum Anim xvm plum i a Metaph. coni. 39. N aiatum est triplex r ' aut idelicet. per sola maiam vegetatiuam, qui sola ab aliis pol separati , de ala tetico m. II. N ta te aratum dr planta .ut penus diuisum in suas species, quae sunt arbores . herbae & virgo ita. Arbo res, ut pinus, platanus. sagiri Ne herbae, ut lactuca, olus, Aec. virgul a. vi mittit M uenista, rosmarinum, in his enim planiae speciebus est stila ala ve e taliua .per quam nutriuntur. Δ trahe do humorem a terra ptr radices; augeritur di crescul,pro
cedendo de minori quantitate in maiorem quantitatem: Spenerant sibi smile in specie, ut plata nus platanum penerati vel per semen, vel per a
sciuionem tam 1 Hinc a de anima iecco m. η7. Alimentum seu lim timento, uel cibus, ut stibi tantia
.i. inquantum eli substantia mixta ex quatuor elementis .est principi si nutritionis: Alimentum ut quantu, est principium augmentationis . i. vi res crescat, ct sat maior, usq; ad quoddam tepus determinatum n usq; ad determinatam magnitudinem a de ala lex com Mi. Aut est animatum peta iam vegetatiuam, de senstiuam fmul, sue eum motu, ut sunt animalia peis cia, siue sine motu . vi at, ita assxa lapidibus in mari, ut ostieae.&spo siae marinae, quae animalia, ea a se ii platami, ita sunt a Ioanne Glammatico, Saliis Giscis appellata, eo Q medium locum, intra latitudini manimati, obtinent, puta inter plantas ta alia animalia; Di eo per vesciatiuam, di sentit tua simul, quia vegetatiua continetur eminent et in sensiti. ua, ut triangulus eminenter continetur in qua diangulor aut est animatum per animam vegetatiuam,sensitivam. S intellectivam. ut est ho mper vegetatiuam plantae, per sens riuam. brutissmilis, perint illectivam veto'cunctis piae stantior, in homine enim vegetatius, & sensititia ominenter, intes icti tua veto sol maliter reperitur secundo de animai ex. 3 a. Animato vel δ Oppo nitur priuatiue iii animat tim, ut lapis, sertu, de e. sedis in . per arentiam Omnis animas: taeniitiuum, Se
1itiuum illud dicitur. quod aliquo sensu vigeticuius obiectum est ipsi in sens bile, primo deam,
Vnde sensiti uti in dicitur illud, quod est apium
natum sentite, seu patiemi O, de recipiendo specie sensibilem sensationem, seu actum se nitendi eli celer sensibile veto est obretium aptum natumpet suam speciem sensu in mouere. Vt deinde exieti tu, dc tirtili bili fiat sensatior sensus autem qui
dati sunt animalibus ad salutem eptio de an Imaoi di i 1. Metaph. 36 sunt in duplici differentia
ex secundo de anima, videlicet. Ex ei tores Ee in ii riorcs ; exteriores, ut uisus cuius sensibile obi di ii in est color seu vis bile. Auditus. cultis cibi diu ist sipor,dulcedo amat mado dic. Odoratus cuius obiectum in odore Tictus,cuius obiecta sunt quatuor primaequalitates alterativae quatuor Elementorum, ut calidum, s igidum, humidum, di sceum, secundo de anima in cap. de
tactu e sensbile veto est duplex secundo de anima tex com 63. videlicet, sensibile per se, S sensibile per accidens; sens bile per se duplex, propriu m,di commune: sensibile per accidens est illud , suod non per se immutat sensum', nis quia cum sensibili per se est coniunctum, ut si quis videat socratem Philosophum qui est albus. ly,lbum . est visibile seu sensibile per se. ne veto philosophum, est sensibile per accid&: sensibile pro prium est quod ab uno lanium sensu potest per
cipi, circa quod ille sensus non potest errare, e
xistentibus omnibus necissario requistis q. Metaphys c. cc m. a . se color, vel visibile est obi ctum visus, de sapor obiictum gustus: sensibile vero commune est, quod pluribus sens bus p
test percipi, ut motus, qui est numerus,sgura, ma υgnitudo secundo de anima tex.c m. ' nam motus localis a visu, di tactu cognoscitur.tactu a medico,&visu ct a non medico. Hoc est sentiti
uum cui opponitur ptiuatiue insensitiuum, seu
non sei, sitiuum, ut est om ne ea reos sensu , ut lapis, di planta: ubi nota Nouicie quodi1. sens bi. Nodanaum' i Φ.& insensibile dupliciter possunt sumi, via O Odo passive, ut illud dieatur sensibile, quod est aptum sentiri, di se lapis dicitur sensibilis. quia sentitur a sensu visus, di tactu si & in seiis bile dicitur illud, quod non est aptum sentiri, & se intelligentiae, & anima humana dicuntur insensi-hiles, quia nullo sensu possunt sentiti, se poriphyrius dicebat in pro hemio , sue in sensibilibus posta, det. Alio modo sumit ut sens bile, dein sensibile actaue, vi sensibile sit illud, quod et tapium sentire, seu sensationem producere, di i sensibile, quod non potest talem sensatione in elicere. Et hoc modo sumitur inpiaesenti, sensibi te, dein sensibile.
s sationale 4 dupliciter pol si sum I. .no mo R3Mςna: do largὸ pro intellectuali, se Homo dici tit ta-rionalis, adest, intellectualis: alici modo sumitur proprie pio discursino. de se duplaciter, uno ua ,
do pro aptitudine ad discutiendum,& sic est proprietas hominis scut risibile alio modo pro principio a quo emanat, de suit illa aptitudo, , se est disserenita sp cisca hominis, de qua te plurima diximus in discursu de triplici ini illectu in
parte contra Franciseum de Matronis ex sent Atra Seoti. H Ie nunc sonitur rationale pio pti
cipio a quo si uit aptitudo ad discurrendum et
litationale a circa hunc terminum aliquis tuis It rationale.
tum immorati oportet , quia discutiatem secit Porthrrii Antiquis interpretibus, Modernis elo minim de hoe nihil cogitantibus Nam i ratio
207쪽
rationale est differentia diuisua generis, non tamen videtur esse constitutiva speciei: nam in ut Porplurius dissetentia addita generi constituit speciem, sed itrationale cum sit quid priuatiuum mira . nihil addit ipsi generi. puta animali. Respondit
ad hoc Boetius, ψ differentia negativa, ut v. g.no esse lapidem, non constituit speciem; at differentia priuatiua qualis est, irrationale, hene consti aluit speciem hane sententiam non recipit Alberistus Magnus tract .s . cap. nec solus Hispanus, quia dicit Aristoteles cl. Topi. e. r. v disserentia priuatiua non constituit positiuum,& pti inode partibus animalium ea p. 3.ubi habet Aristoteles, quod a priuatione nulla potest sumi differentia. Ex alia parte videtur Aristoteles velle,u, tales disserentiat priuatiuae eonstituant speei es; inquit enim 6.Topic. 3. q, genus semper diuidi debet pdifferentias oppositas eonstituetes proprias sp ei es, huiusmodi autem sunt rationale,&irrationale, quarum una opponitur alteri,ut corporea, ropria resp. In corporeum,&e.Ego veta ab his intricis me expediens, utramque opinionem, di Aristotelis auiactoritates se pugnantes eoncordans, Dico, vomnes d. fetentiae priuatiuae, vidclicet.I, corporeu, inanima tu, in leti sibile, eo irrationale. dupliciter possunt eo siderari. unci mo videlicet formal , alio modo pro materiali, v. g.lv, incorporeum,sormaliter sumptum nil aliud importat, nis pria
uationem corporeitatis. i. carentiam trinaedi me
sonit, vel substantiae sib stratae. &subiectae ipsiti; nae dimentioni. Miterialiter vera importat fundamentum . seu subicctum illius priuationis, quod non est aliud, quὰm substantia spiritualis,
in qua est priuatio. i. negatio corporeitatis, de si edicere. v subflatia est eorporea, vel incorporea. nil aliud est dicere, quam P lubstatia, aut est corporalis habena trinam dimensionem aut spiritualis carens trios dimensione, quae spiritualitas, est quaedam disi tentia post tua constituens speciε sub alternam ad omnes substantias spirituales. Sie etiam in proposto dicimus de irrationali, ita Q quando nos diuidimus animal per rationale . de irrationale, tine irrationales formaliter sumatur . non est differentia constituens specie, cum
in se si quid priuatiuum, si verA sumatur funis damentaliter pro aliqua forma positiva subiecta illi stiluationi se dupliciter potest sumi, uno modo, videlicet, pro differetia positiva ads quaia ipsi
Bruto, ut d eete: Animal, aut est rationale . aut irreationale idem sit ae dicere: Animal aut est homo aut est Brutum. Velinirrationale, potest sumi loco omnium differentiam, quae constituunt
omnes species specialissimas, quae sunt sub Bruto, vel sub animali: unde dicentes, animal aut est rationale, aut est irrationale, idem est ae si die rent. animal, aut est homo, habens ratione , aut est Equus, Bos, Leo Catentes ratione, Eabentestamen suas proprias sormas post tuas, per quas constituuntur equus, Bos,& Leo. Et se auctori, las B aetii cu auctoritatibus seeundo loco adductis intelligit de irrationali materialiter sumpto, auctoritas vero Soti,& Alberticu auctoritatibus
formaliter sumpto: sequi distinguit lepora concordat scripturas seg se distin qu re. opus,labor est vulgaribus; nobis ueto nihil est laboriosum, in subtili schola. Diuino at x lio, bene exer- ei talis. lMortale di immo ita iri Nota hie Noui. Verba textricie, o, ly, mortale, quan id in ad vim vocabuli, no ..Monale, iamen est positiuum, sed con notat priuatione vistae, mors enim est contraria vita, ratione frigiditatis & sccitatis, ex libro de longitudine, di br
uitare vitae unde mors non de s nis vitae, sed terminus vitae a. Phys et aaeontra Homerum;& snis diei non potest,nis ire proprie, di secundum Metaphoram s. Metaph. ter. m. a r. Immortale vinris i. non mortale sormaliter importat priuati nem mortis. i.negationem piaesentiae mortis,&con notat ens post iu u. puta, vitam cui opponit mors. Viuere enim viuedibus est esse a. de anima
coma T. quod saltem veliscat de iis . quae sola anima vegetativa vivunt, sec udo de anima com. II.
Sed occurrit dubitatio, utrum mortale si dis. Dubitatio. serentia constitutiva. heis. Vt vidi i dicere porphyrius, ii inquit d sitiens h reminem, v Homo est animal rationale mortalit Respodeo u, de hae te 3 VIum triplex est opinio. Prima est Avicennae apud Albertum, tract. .e 3 qui inquit v, mortale dc immortale, non sunt differentit licet porphrrius P modu exempli ponat, ut disse e iis, sed i 5 est s
Henda vis in no te, dummodo per ista nomina ,res quocumq; modo desigiletur; vult diceret te nomina poni hic a porphyrici eralia exemplorum, quoru non requiritur , et scatio primo de generatione tex. Is Dima seetius p. lib. sd Otto d. t ε. de
D.Tho. I. par. q. a. r 6 secundi opin .est Alberti 1 ophum Magni in prias legato loco, qtii eum distinctione , indet hoc modo; Moi tale duplicii et pol sumi. uno modo prout dicit actu exilietem in materia . cum potetia ad priuatione talis actus qui est sorma substantialis ipsius hois a. sol ma existens in materia prout con norat potentia ad morienduin coposito,& est sorma substantialis e sipositi; alio modo sumitur mortale simpliciter, pro eo in quo est priuatio Dieitae ad Vita perpetua: & sic non est disserenita: vult diceres sol malitet sumitum mortale, non est d fierentia hois, bene in umptum fundamentaliter, seu materialiter pro composio ex materia, di sorma cu aptitudine ad
moriendum. i. mortale in concreto, non aute in .
abstracto est ho is differentia. Tettia opi .est Scot. 3'
' .a9. Io Anglici, Mauritii Hibernici ibidem.&Ant. And. in eade diiset ora dub. 7. P mortale noest differetia constitutiva hois: Nisa opinio his irationibus probati prima is dissetetitia sumitura forma, quia actus est qui separat, & diltinguit
.Metaphys. s. sed mortale est ratione materiae,u a res pol esse, di non esse γ Metaph. loquendo e principio intrinseco corruptionis 4. Phy ciam. I 28.qui cud dieat Io.Canon. Scotista I. Ph Lq. 9.art. 2 tenens, si non materia, sed forma est caula
corruptionis. quod salsum est ei Auer. in disp. in soluti a.dubii. Ergὰ mortale non est dra hola. L Mil. .
Secunda,ois dissiletia prius inest speciei indis .
208쪽
v Iduis sed mortale prius eo repetit indiuiduis, uspeciei, ergo moriale non est disserentia. Maior probat ut quia per formam speciei differentia copetit indiuiduis,ut rationalitas, quae est differentia adaequata hominis, prius competit homini, cum quo couertitur, si socrati. Minor probatura. Metaph. in pro hemio, ubi habetur P actus, dienerationes P se sunt eirca singularia, undeCalas sanatur per se, homo vet8 per accidens, S se mortale quod dicit aptitudine ad transmutatio. a. ratia. nem, no est differentia ipsus holsaertia, omnis differentia est prior specie, vel smul eum specie, sed mortale est posterius homine secundum n turam, ergo mortale non est differentia liciis, maior probatur ex Porphrtio dicente, disterentia addita generi constituit jeciem, di lic differentia eonstituens est prior specie constituta, sicut principiu est prius, di persectius principiato I a.
Metaph. cc m clo. Minor probatur, quia prius natura est homo, quam sit aptus natus ad dissolutionem, sicut actus est prior potentia se Metapli. . Rae, Quarta,vltima differentia conuertit cum specie, seu cum diis nito, sed mortale secundum Porphyrium est vitima differentia, & non
conuertitur cum homine, ergo mortale non est hominis differentia.Maior probatur, quia differentia debet conuerticu des nato,cu sit pars desimi raonis, se ut conuertitur definitio o. Top. di 8. Physi. tex.c Om. 27. Minor probatur, quia secum duin Porphyrium, an inal rationale, eli genus ad
bominem , α Angelu a qui specie distinguunt ut
per motiale .ct immortale, & tamen non conuertitur cum homine quia dicimus, homo est morin alis, non i n dicimus,mortale est homo. Quia es. Ralla. quus est mortalis, S non est homo. Quinto,differentia est illa,quae coducit rem ad csse, & est pars rei secundum Porphyrium. i. est de essentia,ti causa specie tum et .coelico in. So. I coeli 77. I S. Me . tapti. com . . Sed mortale no conducit ad ine ip . sum hominem, im 3 potius ad non esse,quia ideo corruptio unius est generatio alietius primo de
nentis isse, est vita, di generat o vermis incipietis esse. Haec in gratiam Scoti, di discipulo tum eius, sint dicta; quo tu sententia mihi magis probatur, quia ut inquit Aegidius Roman .Porphyrius Plat inice,& male est loquutus, licet hoe Aegidii dictum neget Scotus. ut suo loco diceturiunde lenientia Auic. in duobus dictis consistit, quorum v nu habet ut apud Alberium tra c. e 4. videlicet, animal rationale est ut genus ad holes,& Λn-
pilos, quod est salsum: Alterum est apud eunde
Albertum tracta. . c. I. u mortale, di immortale non ponuntur ut differentiae, sed loco differemtiarum . di hoc sorte dicere voluit Auet. 8. Meta. phy. eom. I.-disterentiae quarundam rerum se .
muniti r ex pi tuatione. i.*quarundam retu disserentias per priuatiua nomina circu scribimus,
di hoc Avicenns dictum mihi non displicet, gaab hoc tion recedit Scolus, si ut se Porphirium D thari, cusare volueramus; Alberti si sentetia substiti. - Vst. D pox dea Scuta opinionem, ut tutiore, in uno
ad Avicennam accedentem, defendimus, quae si tibi non placet placeat Avicennae sententia, eo apud Arist. reperit ut etiam, homo est animal
rationale mortale,addentem mortale, propter a
liquos qui dixerunt corpora cilestia cis animaista anima intellectiva, di esse immortalia, ubi per mortale differetiam intrinseeam inter homines . di corpora coelestia circumscribit,licet hoc occasionaliter dicat Aristoteles, di potius secundum aliorum sententiam.& vita st,patet,quia quando dicit in eap. de substantia in tertia propriet te substantiae secandae, & differentis earum prodi eantur uni uoc Ede primis, non loquii de mortali. sed de differentiis positi uis, ut patet intuenti verba Arist. superius dicta, qua uis hoe no cos derauerit Isidor.lib. 2.Ethimo Le. 26. I Aiati quidK Verba textisti senstitii differentia & J Ammonius se. legithse vel ba, animati quide, & sensus partieipis dinserentia.Aegidius vero, Ant And.&Caietan.animati, S sensibilis differetia, die. Et addit Ant. An dreas. sta verba,ammati, di sens bilis debet e poniaianimatum, di sens bile, ita ut const ructio sit in transtiua, sicut cum dieitur creatura salis L creatura qui est sal, vel ens rationis .i. ens qd est ratio, quod si transitive sumatur idem est. quodens factum. & eausatum a ratione .i. intellectu.s Ronalis vero, di immortalis De .i. hs du .dige Vcri a textis
Ietis uidelicet.Immortale di tonale costitu utDeu. i. Angesum secundia Platonicos. Sic igitur tetminis declaratis,literam construe.
Cum igitur tres species differentiae conside, Conmuta. rentur J.i. cum tres species, id est, modi differem litterae. tiae,ut inquit Albet tus, Aesidius, di Ant. Andreas a nobis eonsiderentur. videlicet cois, di propria,& magis propria. JEt es quidem sint separabileq.i.& illarum ilium differentiarum, aliquae finia subiecto leparabiles, ut est disserentia communis Issa veto inseparabiles 3 .L N illarum differenti rum alis sint in amouibiles a subiecto, videlicet Droptia,S magis propria. Et tutius inseparabis bumJ . i. & iterum differentiarum inseparabili ui
id est , qui a subiecto separari non possunt. I H et quidem sint per seJ id est , hi sint per se insepat biles. si lis vet4 pet accidens id est,&alis sint i
separabiles per accidenses Rursus earum qui per se sunt differentiarum I idest, iterum de novo, a liam subdiuisionem ad dedo, ut inquit Aegidius, di Λntonius Andieas. earum differetiarum qu et per se sunt inseparabiles. Alis quidem sunt secti- dum quas diuidimus genera in species θ id est petquas tit diuiso genetis, non per essentiam Seu ris, qui indivisa permanet, sed per potentias genetis, , t inquit Albertus, & post ipsum , Caiet nus, quod non est diuisio per res, sed per modos.s Alis vero secundum quas ea quς diuisa sunt speciscanturi idest, alat vero di fierentis inseparabiles per se sunt, secudum quas,ea qui diuisa sunt, id est, ipsa genera, speciscatur,idest, detet minantur, contrahuntur, & ad speciem coarctantur, ut ex tali genere se diuiso, di cottacto,& tali diffarentia contrahente sat, di constituatur species
subinertia , sunt differenti s ister medit,vel spes
209쪽
spetialia ma, si sunt disserentiae ultims sui cu dis. serentis omnes per se huiusmodi animalisa . i. ut exempli gratia, omnes differentis per se diuisus
animalia sint animatum 4 . i. animatum ani tr. a vegetativa sola, aut uegetatiua di senstiua sinu l. aut ex his Ee intellectiva: de sumit concretum pro abstracto, propter penuriam vocabuli communis ad omne animatis,ut animatum, quod non potest esse animalitas, quae non competit plantis in quibus est vegetativa solum sic sensitiuum J.i. habere sensus aut omnes ut sunt animalia pers cta,aut quosdam .i saltem sensum tactus. de gustus, ut sunt animalia impet secta rationalca.discut suum intellectuale. Nirrationale J. i. carens hoe discursu, leu ratiocinio mortales. i. aptum te ad dissolutionem,ut inquit Albertus sId immor tale).i. carens hac potentia ad corruptionem,seu dissolutionem, Ecle parationem animae accip
re animati quidem & sensti ut differentiaJ .i .ani malum de sensibile, in sensu intransitiuo , inquit Antonius Λndreas s differentia constitutiva est substantis animalis i.het duae disserentiae,animatum,& sensitiuum; sunt constitu ti ut substantiae a. essentiae animalis est enim animal substantia animata sensitiua .i integratur, de intrinsec Eeonstituit ut tota essentia animalis, per has duas disserentias, videlicet animatum, seu si fas est ita loqui)animatiuitatem,per quam animal conuenit cum plantis: de sensibilitatem per quam differt ab illis s mortalis veto, de immoti alia d. intentiaJ.List duae differentiae, mortalitas, de immortali istas & rationalis de illationalis 3 i. de hs duae alis distetent it, videlicet rationalitas, de irrationalitas diuitiuae sunt animalis differentiaJ.Ldiuid ut ipsum animat: vel distinguunt, si magis proprie, Scotic Eloqui uoluerimus, ut Battholom ei Manaoli Thomi ut ealumniam,adu et sus scolistas e .uitemus s pereas enim genera in speetes diuidimus I .i. pet has enim disterentias modo enarra iasi diuidimus).i. distinguimus, genera in speciesssed et quidem qui diuisus sunt differentit generum 4 . i. sed illae differenti et pet quas diuitii tui geneti ompletivae fiunt, de constitutivae specierums. i. complent seu persciunt, de constituunt, seu componunt ipsas speciosdiuiditur enim animal i. distinguitur hoe genus animal, stationalisti irrationalis differentia bi. in sensu intransii. uo loquendo rationali,de it rationali differentia .i.per has disterentias, qui sunt rationalitas, ecirrationalitas,quicquid dicat Aegidius, ut patet supra dictis, laetursus motialis, dc immortalis differentiat. .de diuiditur etiam per mortalitate, de immortalitatem, I sed rationalis, de immotta. Iis differentiae constitutiuae sunt hominis 3 .Lrationalitas,de mortalitas,sunt dut d fierentiq. quibus constituit ut de definit ut homo, dicendo, Phomo est antinat rationale mortale frationalis veia de immortalis Dei J i. ilis veris duae differentis, videlicet lationale.α immortale,sunt constitutinas Deia.i. Angeli it rationalis autem, de mortalis, tracionalium animaliumJ .i. isset vero duae a.
lis diuereatis simul. videlicet irrationalitas, ec
mortalitas. costituunt animalia irratIonalia. v. g. equum, qui est animit irrationale, mortale se ero suprems substantis, cum diuisu et stit anima ti,de in animati differentix J . i. cum animatum. &inanimatum, sat duae disterentis diuisuae. supremae substantis corporet, quet est supra omnia genera sub alterna in arbore pridicamentali, ut cudicimus,qu Ad substantia corporea seeundu Ammon tu duplex est, videlicet, animata. dein anima lasde senstiui. de insensiti uiJ.i 3c cum hae duid inserentiae, videlicet sensiti ui .i sensitiuum .de insen-stiui. i. insensitiuum, sint di fierentis substantiae animatae .cu m dicimus, quod substantia animata aut est senstiua i habens sensus, aut insensitiva, idest catens sens bus f animata quidem de sensiti uaJ. i.hs due differentit, animatiuitas, de sensibi. litas si uxta substantiam sumpt .i. seum sub Ila. tia iungunt ut sanimal perseecruod . i. animal habent cotist ituere, cum animal si substantia animata sensit tua: animata vero de insensitius. t.bedus differentiae, inanimatum, de insitis biles periecerunt plantam J.i.eonstituunt plantam, dic edo, qudd planta est substantia animata insensibilia inuoniam ergo eaedem aliquo modo quide acceptae sunt coniti tutius 4 .i. de quia istae differenti et
quodammodo. t. unci modo sumptae, sunt con
siit ut tuae. i. constituunt species taliquo modo autem diuisus I. i. de sub alio respectu sunt diuis ut generis specificae Omnes vocanturi l.omnes huiusmodi differentiae appellantur differentiae spe inciscet. L constituentes species s de his maxime op est ad diuisones generum J . i. per has maxime diuiduntur geneta tae ad desinitionesJ.i. hae etiam differentis per se inseparabiles de genera diuidentes, necessaris sunt ad. eomponendum desinitiones, quae conliant ex talibus differentiis diuidentibus, de generibus diuiss, s sed non lus quae secudum,accidens inseparabiles suntJ. i. de cum hoc. differentis insepatabiles per accidens, ut aquilinitas in naso,eapillorum crispitudo, non diuid ut genus, nec componunt desciitionem ineque etiamatis ijs qui sunt separabiles).i de multd minus disierentit separabiles, qui sunt differentis eo mmunes, diuidunt genera, de constituunt definitiones qui constant ea principiis propriis, qui sunt
in re et .Phy.as. dc I .de Anima, com. 3.diit nitum enim est unum per unicam intrinsecam disserentiam T. Metaph.ηῖ. d. g. Metapli. com. Io. hinc ex
Alberio colligo,,hre praedicabiliu m eognitio neeestitia est ad diuisiones, 3c desinitiones, ut ipsemet Porph.duit in prohemio.
Quas etiam determinantes dicunt. Dissetentia est, qua abundat species agenere. homo enim plus habet quam ani mal ,rationale ,& mortale: animal enim nihil horum est . Nam unde species haberent differentias Neque vero omnes
oppositas habet, quoniam idem simul habebit oppolita.bed, quemadmodum cen-
210쪽
sent, potestate quidem habet omnes eo rum, quae sub se sunt differentias, adiu
vero nullam. ac si neque cxij x, quae non
si ni, aliquid fit, neque opposita circa ide
Ab soliva pr; ma parte Ist lux capitis de differetia,in qua porphvtius aliquax differenitae diuisones an gnabat, nune a 3 secundam partem accedit in qua ipsos differentie magis propite sum
p s. aliquas diis nitiones afferre contendit, se cotinuant Ammoniux, Albertus tract s. c Q. Aegidius Romanus, Antonius Andreas, Petrus Tata retus. Ioannes de Magistris. N Dominus Caiet nus: Pr sens vero textus secundum eosde in tres
partes diuiditur in primi ag qnai primam disserenti edis nitionem . ibi, sis tentia est qua species abundat a genere: in secunda ibi, nam unde
specie x,&e. unam mouet dubitationem: in tertia vel O .ibi, sed quemadmodum.&c. prs motam duis
bitationem breuiter remouet: sed hie statim deni merri talium definitionis dubitabit Novicius dices; Q Iot numero sunt desinitiones illae, quis mine de disserenita quae facit teritu praedici bale, ut inquiunt Alberina. N Caietan ut jasIgnit hiepol phyrius Ad hoc respondeo q, de hac re bipartitos inueni porphrtii graiies cxpostores; o una parte enim sunt. Ammonius. Albertus Magnus, tradi s e. inchoata DE.&cap. 8.co pletive. per trus Tata retus, Bulleus. Λ Caietanus, quod de . sinitiones istae numero sunt quirque: correspondentes etiam quinq; eris diuisonibus supiatta diris id ipsum dixerunt etiam Philippus Mucagata, Tiberius Bononiensis Versorius Parisiensis,&SOtus Hispanus . secunda opinio est D B.ietii. Aegidii. Antonii Andres, & loanis de Magistris. v desinitiones hae susi tantum quatuor, nam ultima quae videtur quinta non ponit in numeru,
sed est cotti ctiva. direptilativa dis nitionis quaris. Et hme opinio est mihi probabilis probab. lior t. men videtur prima opinio,eo quod ultima hiedes nitio .quam illi dicunt isse quintam, ne dum est correctiva quartae. v itcrtis, ut dicit Aegidi', sed etiam omnium aliarum , quid sititio scitus specifici est,q hei speciem constituerer hinc licet Alberius Caietanus, S Solus dicant, cp tripliciter conliderati potest differentia specisae ego indico. quinque modis potest cons detari, unde quinque sortita est des nitiones: prinio modo cos deratur inquantum est consit ut tua speciei, diactu includitur in ipsa, & tune disinit ut hoc modo:disserenita est qua species abundat a generer secundo modo cons delatur inquant sim est una forma communicabilis multis speciebus, di tuae sedes nitur; disset ei laesi qus praedicatur de pluribus differentibus specie in quale sid. tertio mo . do confidi rati potest diffitentia, But facit dis. serie spectim quam constituit, ab aliis specith . cum dis nitio quae dicitur terminus a. Phys cotit ex is . principaliter habeat distinguere propter ipsam d. Eeientiam δε iunc sic definitur; d:fferen
ita est qua gigerunt a se s e gula r quarto modo
cons deratur,vi est diuisua genetis. & eoti seque ter specierum, qui sunt sub genere, di tune se des nitur; differentia est quae est apta nata diuid re genus. N ea quae sub penete sunt: quinto modo considerati potest d)fferentia, ut det et minat senus ad esseni iam speciei ,& tune se dis nitur: dissetentia est qui ad esse conducit, di quod uti erat esse.&quod rei pars est. Sed ulterius dubii a- Dubiti bit ingeniosus Novici'. sunt ne des nitiones istae quinque, an descriptiones λ Ad hoc respondeo Respon. duplici opinione:prima est Ammonii Boetii. At Pi ima opinio belli Magni, tracta. s. cap. Builli,5 G talia dei, quὁd sunt descriptiones: secunda opinio est AG Secunda vi. gidii Romani, Seotiq.16. Ant. An d Tiberii Bononiensis in sua digressione. Magistri l 'hilippi, Domini Caietani, Versorii Parisiensis. Petri Tatat ii Pauli Veneth&Soti H spani.asserentium, has esse dis nitiones, eo D differentia bene pol dis- niti, di isti melius sentiunt, ut insta in pissenti loctione dicetur. Et haec quoad continuationem, diuisionem, & intentionem prisentis textus. Quoad eius vero expositionem attinet, se expo- 'nature differentia est qua species abundat a genete i superat, di excedit genus. v. g. Homo superat animal per rationale.& mortale, quae non includuntur in quid ditate, di essentia animalis. Dein . de dubitat Porphyrius, a quo nam species habent suas differentia 1ρ Aut enim habent a se, aut a nullo, aut a genere, non a se. quia speciis constitueret seipsam, non a nullo, quia ex nihilo nihil st, vel quia ex nihilo non constituitur aliqua entibias positiva qualis est species, nec a gentre , quia tu ne issent opposita distetitit in tor soluit Por.phrtius dicens id senus habet omnes differ citas potestate, quas spι cies habent in a ctu, & haeet sponso,inquit Asia monitis,est peripateticorum, licet aliter ipse Porphyrius sentiat cum Platone rΑd terminorum declarationem, modo acceda
s Differentia est, qua species abundat a gene. Verba leat reoAlbertus tract. 3 c η inquit, v species habens
in ira tuam essentiam , uifferentiam magis Spria in actu per talem differentiam superat genus, c ut alis dissetentia in genere non si, nec actu, nec
intellictu, in specie a vie actu. & intellectu; actu quidem , quia species es in actu per talem disse.
rentiam , ideo enim homo est homo, quia actu continet rationalitatem: intellectu vero, quia disseretia, ut rationalitas, est de intellectu speciei
hominis, sine qua homo non potest intelligi, ἐγst homo sine rationalitate. qui est de eius diis nitione, cum dicimus quod homo est animal rationale,& hoe non debet intelligi de differentia eo imunt, te propria. qua non cadunt in diis nitione speciei,unde bene dicebat Aegidius Romanus, Od fierentia est qua abundat spicies a genere . i. Pquam plus ponit ut in diis nitione speciei, quam in desinitione generis: ut patet, quia plus ponitur in desinitione hominis, quam in des nitione . animalis, nam animal est tantum substantia animata sensitiua,homo ueto est substantia anima-