장음표시 사용
211쪽
di sensi tua rationalis. & ideo dicebat Porphy cpgenus nihil horum habet. i. nullam habet actu huitismodi δ ει ten iam magis propriam, ut inquit Ant. Α nd. His addit acutili mii Caietanus quod caietanus. II. qua, non tantum denotat differentiam, quam habet a ct a foecies,&qua earet genus, sed etiam denotat differentiam esse causam, quare species
plus habeat in se. quam genti, unde sensus diis nitionis d fierentiae est iste. differentia est qua & vi causa abundantis.& re abundante vel redundant pecies abundati genere Vult Alcere D.Cai rarius, v homo non soluin superat animal per rationale, quod est disserentia, sed etiam per risibi. . te. disciplinabile. admirativum, qus consequunt rationalitatem in homine in actu, de non sunt in genete.& se differentia est qua species abundat a penere, substantialiter,& est causa.& ratio abun dandi accidentaliter, eo quod si perans aliquid per principale,etiam pace etatium dicitur supe Dubit. rare:sed dubitaret aliquis. quid absurditatis soqueretur, si differen iit specificae actu essent in gene ted Ad hoc cum Alberto respon. tracto. cap. qi
in initio, qudd tune disinitio speciei,qui sola desinitur Met. o.esset nugatoria. v. g. si quis ho. minem disiniendo dicet et . quod homo est animal rationale . tune si rationale esset actu inani. mali, idem isset ac dicere, hoest alat tonale rationale. quod est nugatorie, & sup ea suEloqui: etias rationale quod est in animali sit in hae desini, tione implicite, di rationale secundo loco postuponatur explicite r imo si differentis essent actu in genere, puta rationale, & irrationale, dicendo,
ruod homo est animal rationale. idem esset,ae in es nitione hominis ponere, semel irrationale, &his rationale;quod est in sine ab hominationis in schola logico tu. Sie igitur intelligendus est porphyrius, quando inquit, quod differentia est illa qua species abundat a genere.i excedit di superat
genus, ubi inquit Sotus Hispanus, quod vi Baetius phras nigricam ad h. eram seruaret,aequi uocant secit orationem latinam. vel ba frit'. ΓΗ ino enim plus habet quam animal, ratio. Ratioirale natricie. prster superius dicta.hie notabis, rationale Datuor modis sumi potest, secundu Fram /' eiseum de Matronis in suo constatu lib. s. dist.33q. 1.ar .f. uno modo quid ditatiue, uel secundum quid ditatem,& sic solus intellectus dicitur rationalis, noci autem voluntas. secundo modo dicitur rationale per essentiani,& se omnes potetiae inrellectivae, videlicet memoria,voluntas i& intellectus dicuntur rationales: tertio modo aliquid dicitur rationale per paraicipabonem, & licom ne regulabile a ratione dicit rationale s unde a p. petitus sensitiuus in homine regulatus a recta ration dicitur rationalis. similitet voluntas dici. tur appetitus rationali seu appetitus intellectualis; quarto modo dicitui rationale per coniuctionem, eo quod est coniunctum rationi in supposto, unde aut ina vegetatio a &sensu tua in homine cuin contineantur eminenter in potentia intellectiva, dicuntur lationales, & om nibus his modis dicitur rationale formaliter, alio modo dicit
rationale obiectiuὸ: in qua nilim est de oblecto producto a ratione seu intellectu, qui dicitur ratio. ut se loe ca dieitur sciencla rationalis , quia est de obiecto rationali. quod est ens rationis p ductum per actum eollatiuum ;psius rationis. . intellectus r Tu vera adde,qu Ad rationale dupli- R ilonale taciter potest sumi,unci modo. 1idelicet,pto apii tu Plicito. dine & habilitate ad ratiocinandum. seu discuris In rendum &se est passo hominis. qurmidmoduris bilita est passo homini, . & potentia ad ridendum: seeundo modo sumi potest ratimnalitas P principio talis aptitudinis. re sic est differentia costitutiva hominiae licet hoe neget Franciscus de Matronis.& hoe modo sumitur rationale in ps senti. per quod homo superat animal.
Neque oppostas habet a Dubitabit quia . quς x x oppositio est ista de qua hic loquitur e Orpbyx 'ὸ R sp quod
Respondecim 3.Met in cap. de eodem Adiuerso, quatuor sunt quod quatuor sunt species oppostionis: prima 1 pecies oppo. dicitur oppositio eontraria di hae e et inter duas se onia. qualitates postiuas, eiusdem geneti , mutuo se ab eodem subiecto expellentes, uua postionem p pontitur diale ed di amaritudo,quae sunt qualitates phstius. sub eodegenere. qued est sapor, de mutu A se expelleri es ab eodem tibiecto,& eadem parte subiccti. cum nihil ut sic dicat ut simul
Aulce & amarum.& hoe eommune est omnibus scientiis s. phys. co m. o. secunda oppositio dicitur contradictoria, quae est inter duas proposi licines . ad uuam oppositionem quinque requi- ML γruntii r i .peri serm. videlicet, ut propositiones eo tradictoriae snt de eodem subiecto, eodem prae ..dieato eodem tempore, ternit nisintvniuo ei, &vna si assim aliua, altera vero negat tua , ut sunt
istae. socrates nunc eurrit,Socrates nunc non cur
rit di hic opposta smul esse non possunt Io metaph. co m. i aertia est oppositio relatiua , quae est inter duo correlatilia: ut sc pater I Filius dbeuntur opponi relative, inquanium paternitas eadem numero , quae est in patre t et pectu sui miij. non est in suo stio 2 e conuersos liatio, quet est in stio respectu sui patris, non est in suo p
ire subiective quamuis bene ternii natiuee in aeta est oppositio ptiuatiua, quae est inter habitu.& priuationem, ut se opponuntur auditus, disu rdita s. qu s cst priuatio audii us, & sic priuatio cognoscitiar pet nabitum,S unum sppositum P - - r
sitionis species. Ad quilitum nunc rcspondeo, cpsumitur hic oppositio, pro oppostro ne contraria, impropriὰ su mpta. sed qui madmodum censent potestate qui- ye 'a texi dem habet actu vero nullam. J Dulmabit luc ali L. quis.qui sunt illi qui se censen λR spondet Ammonius,& Alberitis Magnus, quod ista sum P e.
ripatetici, seu Aristoteli cir via de dicit Ammon .
quod peripatetici sum illi, qui hanc dubitatione diluentes dicunt, quod in genere potς state,& vittute sunt differentis opposite,quibus t ducta uePlatonici dicentes, ulti etentias actu cile in genetibus,ti quia puri brtius in pro hemio pollicitus
212쪽
erat se velle sequi sectam Peripateticam, quia lἱ- bellum hune, ut ad Aristotelis pridicamenta n celiatium conscripst,ideo peripatetice se respo- det, sed sorte, ut platonicus aliter dixisset Sic ha. h et Ammonius, licet Anti And. de Bulleus legat, quemadmodum probant philosophi, Aegidius vero quemadmodum probant. potestate,quidem habet actu vero nullam. JNota hic cum Alberto tract. s. e. . Q differentia est inter potentiam, de potestatem: de ideo genus potius potestate, quam potentia habet differentia quia potentia est indifferens adesse, deesse 9. Metaph. I . & ad materiam reducitur I a. Netaph. dis potestas vero est potentia stans petactus inchoationem, de sc genus de si non habet differentias contrarias in actu . Metaph. η2. nec in potentia, habet tamen , de eontinet illas pote stite,qus potestas est aptitudo generis, est enim essentia ge et is ex se indeterminata sed est in potentia, ut determinetur ad diuersas species.v.nnatura animalis est ex se in determinata sed determi, nabilis id homin e in equum , Ee leonem , 8e talis potentia , 3 et aptitudo generis per quam genus potest ad dii et fas species determinari, vocat; solet potestas, ambitus, de communitas generis, vel habi ui eonfusus disierentiarum generis, eo vin tali apti ridine potentia, de confusione contine. tur te, .limia iis generis, Ac talis potestas eadem realiter est cum essentia genetis. Veibateae res sΛctu vero nullam J .i .genus nullam differen .
tiam habet in actu, quia animal quod est genuαs hiberet aliquam disterentiam actu, non posset praedicari de omnibus suis speciebus de quibus modo praedicatur, quia dato oppost ci. st v. g.
- hate differentia, rationale, tune no posset animal praedicati de equo, quia tunc dicere equus est animal, eet dicere, equus est rationalis. de si e cum uus si illationalis, esset idem ae dicere, equus
irrationalis est rationalis, de se prs dicatelut op positum de opposito, quod est implicate in adiscio de ideo cum animal non st,nisi substantia animata senstiua,neque est homo, neque bos, ssecundum se in ratione animalitatis consideret, de propterea nullam habet differentiam in actu. Dubii sia lite dubitabit Novi eius; si differentis potestate, de non actu sunt in genere quot modis continues quod git aliqua esse in genereὶ Ad hoe resp.quod quin Liaque nMλ- que modis aliqua dicuntur esse in generer primois aliqi ux sunt in genere sicut coordinata sub gene- in v i. phi modum participantis de participati,de hoc modo sunt in genere,genera subalterna, species, de inditii duar secundo aliqua sunt in genere, sicut via ad rem generis, seu ad rem quae est in genere de se motus,de mutatio sunt in genetris uestimatur motus pro fluxu formi. sue pio sormas uentestetito aliqua sunt in genere. sicut principia rei illius generis,se materia, de forma dicuniatur esse in substantia, sicut in genere,eo quod materii de sotma sunt principia intrinseca substan tiae corporeae, quae est genus generatisimum subi saniit,secundum Ammonium, simplicium de Auettoemad hoc modo materia de so ima sunt in
genere, reductiu/, no autem formali terr quarta aliqua sunt in genere, i in principio sui incho tionis, de hse sunt in genere secundum potesta. tem, de non secundum actum participant genus, de se differentis cuiuslibet genetis sunt in gene- rer quinto aliqua sunt in genere sevi principia.
unde suunt naturi generum, ut sic punctus , de unitas sunt in genere quantitatis,nam secudum imaginationem ex suxu puncti causatur linea. de ex unitate multiplicata causatur numerus,qui est multitudo ex unitatibus aggregata;qui numerus ut quantitas discreta,& linea, ut quautitas conti. nua sunt in genere quantitatis. Actu.JVltimus terminus est ly, actu: de quo Verba temudico eum scoto et .sen .distin .i a.q. a. pisti tres tetmini disset uni. videlicet esse actum, esse actu, deesse in actur esse actum est esse formam: esse actu in habere actum p r sentialitatis. i. prssentia litet esse esse in actu, competit composio ex materia de forma a. de Anima tex. co. r.hic vel 3 sumitur fActu 3.i. praesentialiter, ut opponitur ad potentialiter.Sic igitur terminis explicatis, literam con
s Quas etia determ Inant et dicuntJ . i. quas din constrinis serenitas magis proprias, ut inquiunt Albertus. imςx Ant. Αnd.de Caietanus determinantesJ i. des nie
nus fle Tiberius Bononiensi s dicunt)i. assertiuὰ dicunt Philosophi, i differentia est qua abundat species a genere q.i. illa est differentia magis pro .ptia, constituens teritum pridieabile, ut inquit Albertus de Caietanus. qua species abundat a generei. i. superat Ze excedit genus, ut causa abundatiae, de ut re abundante. vel redundante, spes abu-
dat a genere, ut inquit Caietanusi s Homo enim plus habet, quam animal rationale mortale J. i. homo qui est speetes pro prima intentione th hei J.i .in actu continet, plus quam animal).i plura quam actu eontineat animal, quod est genus pro prima interione rarional de mortaleJ . i. has duas d:sserentias qiis sunt mortalitas. 8e rationalitas, ut dicit Isidorus tib - Eihi mologiaru c. 26. animal. n. nihil horis essJ. i. nullam habet actu ta-em differentiam diuisuam,ut inquit Anti And. id est, animal neque est rationale, neque irrati nate secundum suam quid ditatem licet disiunctive animal st rationale, uel irrationale, ut bene admonet petrus Tata tetus Seotista . Nam unde species haberent differentias J .ι dubitatur hie, quo species habent differentias, pet quas superat genus . . a quo homo, de equus habent hi a disse rentias videlicet, rationale de irrationale, s quas superant suum genus, quod est animalὶ Neque omnes oppositas habet, quoniam idem si mul habebit oppostaJ.Lut Albertus inquit, Fc Tatareistus Scotista; species, aut has dissetentias habent ase,aut a nullo,aut a genere; non a se, quia se aliquid constitueret se ipsum,de idem esset eonstituens seipsum seipso,de idem isset faciens de sactu. formans te formatum , de disserentia secundam seipsam esset species, de species secudum seipsam esset differentia, quod ullum. Non a nullo, quia
213쪽
primo Physie. tex. II. secundam philosophos minihilo nihil fit, ut inquit Albertus, & D. Caietanus; non a genere, quia tune opposita essent simul in eodem a i md species non superaret genus Per differentiam, quς prius esset in genere. Sed quemadmodum censet biune soluit dicens, ut sicuti censent Peripatetici contra Platoni eos, ut inquit Ammonius; spoterito quidem habet Ji.p testate in determinationis,ut inquit Bulleus, g nus habet somnes eorum quae sub se sunt drii q. i.differentias specificas sui diuisi uas, di specie tu conititutivas, quae species sunt sub ipso genere factu vero nullam'. i.genus nullam habet prisentialiter,actualiter in seipso diuisuam differentia fac si neque ex iis quae non sunt l. i. ac si dicamus,
opposita circa idem erunt I . i. neque erunt Oppo
sitae differentiae simul in genethled benὰ uirtute&potestate in determinationis, ut dicebant Albertus, Scoq. 23.ad secundum, Bulleus, dcve serius Patisiensis. Hine ex hoe textu tres colligo.
Prima eonclusio est ista. Differentiae 'ecimae non
actu dei potestate sunt iugenere. Secunda conclusia est. Disserentia specifica es, qua species abundat d ge nere. Tertia conclusio. Disserentia uod definitur. Arguitur pri Q Ed eontra primam eonclusionem arguo demo coeta pri- D probo ; quod genus habeat differentias op- - ςψRu positis simul, sic: istae propositiones actu sunt veri, A nimal est rationale, Animal est irrationale licet genus non praedicetur de differentiis 3. Meta
com. IO. qui sunt pridicationes formales denominatiua,cum in eis praedicentur differentiae e trahentes degenere contrahi bili se eundum Scotum; scut istae etiam actu sunt uerae, homo est albus, homo est niger, ergo in hoc genere, quod
est animal .simul actu sunt differenti et oppositς,
Respon. quae sunt rationale dcirrationale.Ad hoc respon. v animal dupliciter potest considerari, uno modo ut est indifferens ad hominem, ad equum, S laonem; alio modo ut actu per differentias speci ficas, puta rationale, Sc irrationale,est contracta ad hominem, equum, dc leonem : primo modo, potellate animal est tonat quel irrationale: secu-do modo veris actu, de se dicere animal est rationale, est dicere ; unimal homo, uel animal quod est in homine, est rationale ; simile cum driatii
mal eli it rationale, idem est ac dicere, animal in Cistra. 'uus, uel animal in equo,est irrationale:Contra,
si differentis sunt in uno, di eodem genere indifferenter sumpto,potestate, dc no actu,quiro qualis nam est illa potestas;aut. .est materialis potestas, aut activa, aut formalis, aut finalis: non est causa materialis,quia sic necesse esset allignare aliquod agens de mouen per motum, dc mutatio in nem educens illam differentiam de potentia materiali ipsius generis, eo quod potestas muria'
lia passua est principium transmutandi ab alte.
de potentia ad actum, ab aliquo motore det eduri , qui qualis sit . Peripateticis nondum est assi.
gnatus. Nec est potentia activa, quia visi egenus agens ad actum differentiae, esset in actu differen . Uae,ic se genus, visenus, haberet actu disset etias. de in eodeni, actu essem duo opposta, de oporteret assignare materiam de euius potentia genus educeret differentiam. quae materia esset pars spe iciei de non genus. Nee secundum potestate cauis blss formalis.quia tunc genus esset sorma diffsen qtit, quod salsum est , cum secundum Porphytis
genus sit ut materia, differentia vi tatina, species vero scut constit uta ex materia Ac forma. im 3 genus esset qualitas essenii alia, de se pridiearet ut in quale, di non in quid conita prius dicta in cide Gener. Nec differentia: sunt in genere, sicut in potestate ea ust finalis,quia in naturis earum ideest forma de fitiis secundam rem, quamuis differat secundum rationem Ius causalitatis, inquan tum suis est ad quem terminatur motus mouentis . forma autem est qui dat isse rei cuius est foema. Adhoe respondeo, vest potestas caulae sot- Respansa.
malis consula, qus similis est potestati materit .
ut inquit Albertus Magnus, nam vi I. Metaphy-
genus non est materia sed forma una uersalis, g
neralia eonius indistincta, de diffusa in materia non determinata per formam,qui distuti de consuti forma, sordit inchoatio quibusdam appellatur,ut inde materia locus formatum diceret ut in quo format latitant, ut dicebat Anaxagoras, propter quod Peripatetici inde dixerunt. Omnes formas educi de materia, de eas non esse a datore extrinseco,ut dicebat Avicennas. Est etiam pol
sas fini quia sinisti forma idem sunt r. Physi. 8o. sorma est forma, de finis desiderii ipsius ma-xerit. Est etiam potestas causae est cientis, de cauisset seminalis, quia per inchoatione consusam, dis serentiae, quasi seminaliter sunt in genere,nam si eut in semine est quidam virtus formativa, quae subit vicem generamis, ita aliquid smile est in genere,quod est lumen intelligentiae agetitis , in Qt Albet tus, quod pet tale lumen actualiter differetiam educit degenere,ad esse speciei,de sc genus habet in se ala quid de virtute his cientis , de ideo genus patri est assimilatum .sunt ergo differentia in genere sicut in ptincipio consula sua inchoa- ἡ γtionis. Et sic patet disterentia est smplex actus eonstituent speciem cum genere, derepotest tu . a differentia est in genete,de species habet differen . tiam ut formantem ipsam,genus autem est in specie .ut imperfectum sol mabile actu formatum, eo P genera non sunt aetii, nis in sui, speciebus ut Irael.co m. II. de 7 Nerap. comm εῖ. dicebat Λ uerro es. Sed quaeret quas, est ne pol cuas mura: Diis L
illa similitudo consilit in hoc, quod scuta ma
214쪽
Dubit. ιResponsio . Dutata. Responso.
teria determinatur p formam ad quam est in potentia,ita genus contrahitur per differentia quaeontinet potestate:& ideo benὰ dicebat Bulleus,u, genus habet differentias oppositas in potentia
indeterminationis tantum , quia genus non habet dissetentiam in potentia, eo modo quo materia est in potentia ad formam, quia materia quandoque habebit formam ad quam est in potentia, non autem genus, quod non habet, nec habebit differentiam ad quam habet potestatem, quς meritia uocari debet potestas in determinationis. Quod si quaeras, quomodo ergo differentia potestate est in genere Respondet paulus Venetus, O differentia est in genere secundum omnia quatuor genera causarum. Genus enim videterminatur per differentiam habet rationem materiae,
ruod nos negauimus propriὸ loquendo, ut praeoleatur de specie habet rationem formi, & quia
forma & snis sunt unum a. Phys. a se genus cast forma habet rationem sinis: habet etiam tonee scient f inquantum a s mi latur patri per descesum ad inferiora eundo in multitudine metipse tamen intellectus primi agentis est: ea uti eis ciens extrahens differentiam de potentia generis, & adesse speciei conducens. Die es quomodo principaliter differentia est in genere ρ Respondeo uriri
plieiter aliquid eontingit esse in genere, licet alij modi sint et supra positi, videlicet per pridicationem, per reductionem, di per determinationem,
illud est in genere pet praedicationem,de quo genus per se essentialiter pridieatur, & hoc modo speetes & indiuidua speeterum sunt in geneter Illud vetd est in genere pet reductionem , quod est principium illius generis, aut via ad te illius generis, ut se materia & forma dicuntur esse in genere substantiae, tanquam principia illi' gene. ris,& motus est in genere quantitatis, qualitatis, ει ubi 3. phys. quia est uia ad aliquam rem istorumne rumi illud uero est in genere per determinationem, quod est determinatio alleuius genetis, scuti forma est in materia, & accidens in labiecto,& sie digetentia est in genere per determina.
tionein & emanationem, quia differentia fluit &emanat a genere,& determinat genus . non tamediisetentit istae actu sunt in genere. Hi ne dicebat Gratia deus Eleulanus hie v, duplex est continentia,una videlicet secundum indeterminationem,
di se genus abundat a specie, alia est secundam determinationem & tunc species abundat a gne. Contra, genus habet actu differentias, quae sunt animatum & sensti uu respectu animalis, quod
est genus. Ad hoc respondeo, v, duplices sunt dissetentiae,quaedam enim sunt differentis con stitutivae generis, quaedam vero diuisius generis s&eonstitutivae specierum; Tune respondeo, qud dlicet genus contineat actu in se differentias con .stitutivas sui.& sus des nitionis, no tamen actu eontinet differentias diuisuas. v. g. licet animal contineat animatum, S sensitiuum in actu, qui non sunt differentiς opposit, non tamen contiisnet rationale & irrationale aciu, qui sunt disse.
rentis oppositi,divisivae generis, di constituti ut
specierum. Et se patet quod dicit Dominus Caietanus de mente Alberti hie dubitans,di Abare volens. ut in genere actu sint differetiae divisivae, quia idem animal quod est genus, actualiter simul est rationale & irrationale, quoniam actualiter sinus est eoniunctum hol & Bruto . Resp. n. di acutissimὰ quidem D. Caietanus. N no est mi. rum,quia mos eius est se respondendi,suit enim Cardinalis, qui cardines omnium scientia tu aperuit; Dixit enim ui habere duo oppostas mus in actu.dupliciter potest contingere; uno modo vi. delicet, per modum coniunctionis, & hoc modo opposita non possunt esse actu in eodem, intelligendo in eodem indiuiduo,quoniam impossibile est ut unum & idem numero sit simul calidum& frigidum, quamuis idem specie,aut gener habere possit actu simul eontraria. v. g. homo,&equus, qui sunt idem genere simul continent rationale, di irrationale, quod est dicere animal in homine continere rationale, & idem animal in Gquo, actu eontinere irrationaler Alio modo con
tingit esse duo opposta actu simul per modu inclusionis, puta, quando opposita includuntur in ratione illius in quo sunt,& hoe modo impossibile est idem sue numero, siue specie, sue gene.
te includere actu smul duo opposta, cum unudestruat alterum,& in eadem natura non se compatiantur,&hoc modo intelligi debet Porphrii
dicens, v genus non actu habet disserentias eius diuisuas, quas in sua ratione non includit, henὰ tamen species actu eas continent, cum lint tales differentiae diuisus genetis, de intrinseca ratio. ne specierum Sed contra hane responsonem ariguo sc.Genus continet actu species, species continent actu inclusuὰ differentias, ergo a primo ad ultimum, genus continet actu inclusue differentias divisivas. Ad hoc respondeo, quod genus continete differentiis in actu, est continere illas vi partes essentiales sui, & secundum quid litate sui genus vero continere differentias in potetia.
est posse per illas contrahi, di se licet animas semper st eum differentias speciscis, nunquam tomen continet illas actu, ut dixi, sed potentia, seu
potestate, siue in genere caulae formalis 3. Meta. s. secundum Averroe, siue in genere causs materialis, ut alibi,nempe s. Mel.3 3.7.Metap. 3.&Io. Metaph. com. 24. dixit idem Averro es, quod prima secundς quae itione decimaoctava, articu .lo septimo,ad secundum. p. p. quaestione tertia, ar. .de potentiaq.3.ar. Is ad quartum,& opusc. a. cap. I.& cap. 9. in principio, dixit D.Thomas.
Contra, omne diuisum habet actu sua id tu id Aia, sed genus diuiditur per suas differentias, ergo a. ctu habet illas. Respondet ad hoc D.Aegidius
Romanus,& optimem n esse verum, Q diuisum actu continet diuidentia, quia partes in cotinuo
sunt sol sim in potentia, sed per diuisionem bet, ἡ sunt in actu,& se ipsum genus non habet ditis
in actu, sed in potentia, quia duo opposta actu in eodem esse non possunt, sed dmaei unt oppositae, ergo genus non habet actu differentias , sed potentia,& hoc est uerum. Erat
Dubitatim Resp. Duo opposta esse simul in aetii duplici ter potea e
215쪽
rrat seeunda conclusio. Di serentias e seu stqua species abundat a genere. cidam eon lusione
Dauci optime declarant preti et se citum, inquit Mauritius Secit istar sed contra eam arguitur sic.
Illud quod abundat ab alio est in plus illo, sed genus est in plus quam species, ergo spes non abudat a genere. Maior probatur ,quia totu est maius sua parte, & in plus se habet quim quaelibet
eius pars, totum enim non est, niti congregatio partium I. Physi. i 7.η ph1li. 3.de a Cecli 8.de in plus seliabet, cum sit unitie. tas i. Pitysi.tex.co m. η de 3. Mutaph.commen. 3 t. Minor probatur,earitatio. iti pridieamentis cap. desubitantia pro prietate tertia, ibi: Dicens enim antinat, plus co-
plectitur quam hominem: de Porph in cap. de 1pecie dicedit, v collectivum magis genus est, quina species: etsci species non abundat a gse petiam . Ad hoe respon. D. Aegidius Romati ecD Caietanus, O abundare ab aliquo dupti potest considerati; .no modo abundantia potentiali,alio modo abundantia actuati: tunc dicunt, Psenus abundat a spe abundantia potentiali per in i litia, spἴs vet3 abundat a g se abundantia actuali positi uar unde ae mmodatum exempludat D Caietanus, quod et dat Uersorius parisea sis. quod abundare in potentia non est ab udate, sicut nec diues in potentia est diues; nam homo pauper quamuis sit in potentia ad habendii plu. res diuitias u diues, ncin tamen dici debet ditior, di abundantior illo, cum non dum illa potentia permissu a sit reducta ad actum postiuum , &sie quia genus nullam habet dissetetiam in actu, bene tamen species habet differentias diuisuas generis ici actu, ideo species dieitur abundare isenere per differentiam, quamuis genus plures habeat in pol eltate. Sed Paulus venetus respon. det dicens genus est pars species, di et totu re. spectu spei, inquant si est pars speciei, continetura spe de lic spes abundata sneperditam, inquantum vero est totum in praedicando respectu spei, sic genus continet spem de abundat ab ea,de quia getius est actu in spe, de spes elt potentia in genere Se denominatio st potius ab actu, u i potentia, deo spes limpit abundat a genere, genus uero siti quid abundat a specie amplius continentia generis est continentia in potentia, e in determinata,eontinentia ueto speciei qua continet genus de differentiam, e Il eontinentia actualis de determinata Seotus ueto Doctor subtilis, qui cti.
bro sui luteuectus, tilima sapientiae, res plus subtiliat, N Ant. And. eius fidius discipulus,sic relpo deici quod esse in plus dupliciter potest sumi,uno
modo, videlicet lecundum eontinentiam actua
tem dc lic species in plus se habet quam genus, de
abundat i generer alio modo secundum continentiam potent tale ira, live secundum in diuerentiam, seu potentialitatem in determinationis, ut
dicebant Albet tus N Balleus, de si egenus est in plus quam species, ec abiindata specie , de quia Porph1tius loquitur de abundantia actuali: ideo beae uicitur,quod diaerentia eli qua species abudata genere: Cottabi nullo potest aliquid uerius
traberi, quam ipsum habeat in se, ergo species nopo teli uerius habere differentiam a genere, quagenus illam habeat, sed genus habet illam tantuin potentia, species aut habet illam in actu, ergo species non habet illam a genere. Ad hoc resp. st benὰ potest stare, species habe Resp.re differentias in actu, quas genus hibebat in potentia, nam sicuti eompos tum naturale, materia de forma,quae sunt naturae a. pbysi. t. . sel,
bent inter se, ita etiam species,genus, di differentia, quae illis propottionantur habent se ad inuicem in tet ser sed compositum naturale habet Rhmam in actu quae prius erat in potentia in materia, ergo i simili spe etes habet differentiam in a, ctu,qus erat prius in potentia, in genere, quod est proportionatum ipsi materis I. Metapby.17. 8. Meta. com. 3. dc I 1. Metaph. r . de quia materia prima non participat formas in actu, sed de esse a potentiali redueuntur ad esse actuale, ita etiam genus, non parti ei pat differentias simul in actu ,
cum sint oppositae I Metaphy. a. Contra, o m. Contra C nis potentia est eontradictionis ς.Meta. a .de ad . a materiam reducabilis I 1. et comm. 26.sed omnis potentia est redueibilis ad actum,elgo si duo opposita sunt in potentia in genere, etiam pote runt esse in actu, sed hoe est impossibile,ergo duet
differentiae oppositae non sunt in genere, in potentia. Ad hoc respondent Seius q. a . de Anto. Resp. Andreas dubio 4. dupliciteri primo ex sententia Λlberti Magni tract. s. cap. eirca finem,non ense in conueniens Opposita in actu inesse eidem in genere, licet sit incon ueniens de eodem numero v.g. rationale de irrationale insunt actu homini, de equo, qui sunt idem genere , quod est animal, non autem insunt Socrati qui est idem numero. Secundo respondet Scotus, quod quando dicimus differentias speeis eas este in potentia in genere,tunc potentia noti dicit Ordinem ad actum se ut sumitur 9. Metap. t. com. 1. sed hic potentia dieit in determinationem, Et tunc dicere Uge nus habet differentias in potentia, nil 1liud est dicere,quam genus habere disserenitas in determis nate, quo modo non intelligit ut illa propositio. Omnis potentia reducitur ad actum , quamuis Albertus discrimen ponat inter potentiam,de potestatem dicens, quod differentis oppositae non sunt in genere in potentia. sed in potestate, ut supta dixi us, quod recepisse uon videtur Scotus. Contra hanc Scoti responsionem arguo, quaercs Coin1. a Scoto, de Antonio Λndrea:aut ista potentia in .
determinationis est potentia physica, aut est potentia logicat s est potentia physica, frustra est nisi reducat ut adactum de sene frustretur , illae differentis specis et, quae quandoque erant in potentia in genere, aliquo tempore erunt actu meo:auteli potentia logica c de qua secundo de
Anima textu 4r. quinto Metapi lices a8. de primo Posteriorum, textu a. ibi, uniuersalia sunt semper, de ubique, de . seu ista potentia logica est non repugnantia. ergo non repugnat, ut ii is disserentis, qui sunt in potentia,quandoque sint actu in genere.
216쪽
ter forma essiti coposito. At uirereontra teritam concliti
Ad hoc respondeo, et ista potentia est in determinationis declinas ad potentiam logicam. Ladnon repugnantiam , ut quandoque stenus sit in actu cum illis differentii ei quando determinabitur , & contrahetur pet illas existens in specieb', iuxta illud a. Metap.co m. i.&7 Metia I. cy g nus non est in actu, nisi in suis speciebus, di hoc cum perdifferentias speriscas contrahitur, di determinatur ad illas, & tune species continet in se senus, l& propter actualem continentiam disse. rentiarum est nobilior genere. cum continens sit
nobilius S honorabilius contento .Pbys ης. &2.Cceli 7 .quomodo dicimus. v anima q est sorma habet continere Coelia s. di ideo contines
corpus,est nobilior illo I .de Anima t. co. 9 .cumst illius actus primus substati tialis a. de Anima,
sed quaeret hic Nouicius. quomodo dria continetur in genere, de quomodo in spe, di qualis tadem sit continentia utriusque e Ad hoc respondeo prius, ut alias diximus,adnotati do, multiplex est continentia. Prima dicommentia formalis, seu actualis, qua totu actu continet suas parte sue essentiales. sue intestales.Secunda di continentia potentialis. stu per omisiua . qua materia prima continet formas ab ea educibiles. Tettia dr cotinentia virtualis, qua causa efiiciens uni uoca , vel aequivoca cotinet c sectum ab ea producibilem, si sic sol cotinet vermem ex putri materia educibilem. Quarta di i siti neutiat nentialis,di haec est, qua Deus continet omnium rerum persectiones nobiliori mn do,quam sim in seipsis. inta dicitur continentia unatiua, qua v. g. aceruus lapidum continet multos lapides. Secundo noto, P quadrupliciter forma est in composito: nempe a materia pote tialitet, ab es ciente actualiter effective, ab ipsa forma formaliter actualiter, a sne causaliter Oc cason aliter Tunc ad qui situm dico, γ genus cotinet species continentia actuali formati,disse tentias specificas veris, conti entia potentiali permissiua,licet aliis modis etiam contineat illas.
Erat tertia conclusio. Disserentia potest dimi-3 H defacto a Porphyrio non Iorum IIcribituro detiam veνὰ dimitur. Circa hanc coclusonem scias Nouicie, quod circa eam tres circum fetu tur in schola logicoisi opiniones. Quarum prima est Ammonii. Alberti Magni,tra s. c. . di Bullei, id ita non potest des niti,sed im describi.Secunda cpio. est D. Ae .gidii Romam,in hoc cap. dedita,dub. I.qus opimnio consuit in hoc: D serentia duplicitet potest considerari uno pro prima intentione, nem .pe. pro rationalitate, et irrationalitate; alio mopro di intentione: Et primo modo adhuc dupli. citer, vi o modo, videlicet absolute, sine te spectu ad secundam intentionem, alio modo sub habi. tudine ad oriam sumptam pro di.inrent. tunc dicit Aegidius ui c ria cois P prima intent .absolute sumpta,hic ntin distinii ut, sed ut res subiecta inietioni,&vt sc habet aliquid loco genetis, &aliud loco diit, nam ly,pis dicatur, vel praedicabile po-
nitur loco generis . alit verὁ particulae loco di ς,& si recte meministi. idem de gne, & spe supra dicebat Aegidius. Tertia opin .esi Scotiq. 26.ADt. And.Tiberii Bononiens s in sua digrestione, lagistri philippi Caietani. Vellarii Patisensis, Pe. tri rata leti. Ioannis Anglies . Mauri ij Hibernici.&Soti Hispani Udita pol definiti,dide facto a porph1tio hic definitur: sed D. Caietanus tenet V desinit ut d pia P et . in te. in se sumpta, Scotus vero tenet. desinitur dii a pro di. intentione
in concreto, per habitudinem ad di iam pro prima intentione sumptam, di des nitio hic a Porphyrio tradita intelligenda est de dita formaliter sumpta. i. ut est secunda intentio, & non i ii nil mentaliter i. ut est prima intentio, quia dita, ut est prima intentio, sicut est rationale,impossibile est P diffiniatur, quia tune haberet genus & dilati non esset dila,sed species, di sic differentia prosecunda intentione sumpta, est lpecies uniuersa
iis, di differentia ut quid, & species ut modus, &haec est intentio Porphyrii in praesenti: His igitne adnotatis: Contra hanc concl. se arguitur: Omnis diis nitio constat edi genere & disterentia 2.pby. 26.& 7.Meta .ap.& est solius compositio materia di forma I. Met. o.& 8. Metaph.com. ergo si differentia haberet des nitionem, oporte rei ut illa constaret ex genere S dii a. di esset composita.& se ipsus ditae diffinitio isset ex differemita & sic erit processus in itis nitum, quod in absurdum l. post.t. 18 Hoe argumentum est Alberta Mδgni. tract. 3 cap. 7. in principio. Ad quod prirc spondet Aegidius hoc modo; unde cum dicis inquit ipscin minori, differentia eo habet genus, Deque otiam, erum est, prout dita est absolute considerata, sed prout est in comum non, vult dicere Aegidius Q licet differentia sum pDP prima intentione simplicitet. Nabsolute,si deli . niatur non habet genus ti disterentiam, tame disserenita sumpta pro prima intentione, ut subie cta secundae interioni, bene habet genus di epia. secundo ad idem Alberti argumentum, respon dent Scotus,q. 26.& Ant. Andreas, in hoc cap. dedi fierentia dub. 4. Ioannes Anglicus, & Mauri tius Hibernicus; ci, differentia duplicitet potest considerati, uno modo respectu speciei cuius est differentia,alio modo tespectu uniuersalis . cuius est species, primo modo est differentia risi secundo mo uet 3 est spes, cuius genus est , re, dirauc ro eius est, pridieari in quale essenitale. disie dita P a. intent. het genus,quod est , re, &ditam ii estprs dicari in quid essentiale, re consequentet potdisiniri:& tune nota, V dii a tripliciter pol desini Ii; uno in O vidclicet in coi hoc modo, dita est xle quod praedicatur de pluribus in quale tuentiale. Secundo des niti pol ipdita intermedia, di tunc se definitur: eira eii prsdicabile in quale eL sentiale de pluribus differeti tibus specie. Terta Odclinitur pro differetitia .ltimata, seu specisca,ti tunc ita definitur: differentia est uniuetulepraedicabile in quale essentiale de pluribus Idisententibus numero. Sed circa hane Seoti solutionem, ego dubito, quado inquit Scotus, quod disi
t. pli . Scini Argumentu . Resp.
Resp. scoli. Dicitentia duplicitet po eii conse
tripliciter potest desinita. Dubita
217쪽
disserentia respectu uniuersali est species. re respectu speciei est dirrentia. de qua dita loquit,
de dria ne standam eiu uitet sumpta . i. pro prima intentione, ali sor maliter sumpta .i. pro secunda Resp. Angi. intentione Ad hoc respondit loanncs Anglicus hane Seoti responsionem esse caute intellige n. dam, quia ista distinctici secundum utrumque membrum, non potest vetis cari de dria funda. mentalitet sumpta, nec formaliter sumpta: non
quidem di dira tot maliter seu pio secunda inicatione sumptatquia ut sie respectu nulli ut speciei habet lationem diffet entiae, quam habeat constituere, de ab alia specie distinguere, de de qua pri dicetur in quale essentiale, quia ipsam et est species .de habet sub se soluindiuidua, videlicet hanc differentiam applicabilem rationali, & hane dinserentiam applicabilem irrationali, corporeo, et incorporeo, quq numero tantum inter se disset unt, him per differentias reales, tanqua earum tandamenta. Nee pro differentia sandam talitet sumpta,ut est rationale, quia nullo modo
potest esse species respectu alicuius, nee aliqua distetentia potest esse genus illiu I. Et sic tota haresolutio, non potest vetiti cari de dissilentia, nee vi sumitur pro prima intentione, nec pro secunda intentione, quia solam d serentia pro prima
intentione habet rationem dris respectu alicui spei .vt rationale telpecti licii η desola dria pro secunda intentione liabet rationem; uel modu spellesponsa ciet .seeundo ad hoc reip Mauritius Hibernicus Mauriiij. V licet stat et Ioannes Fovit ita sentiat, tota in solutio verila cari pol, de dria sormaliter sumpta ectota et de dria fundamentaliter sumptar de dria qui de formalit et sumpta, uerum est ; quia Scotiuerba faciunt sensum intransiti uti, videlicet dria pol respectu sui accipi dupliciter: nempe ut ad, vel ut modus primo modo ipsius est aliqua dria,
ut prςdicari in quale essentiale, ut modus vero. i. ut induit modii spei, sic eius non est aliqua dria,n n. n. vult dicere Scotus, P dria respectu unius est dria, respectu alterius vero eli spes, faciendo sensum transitiuum, quia dria .ut hie sumit, non
induit modum driae, sed modum spei, uel generis,& sic tota sol utici intelligi potest desecti adiuintentionibus: pollet et intelligi tota solutio degris sandamentaliter sumpta, eo ip habet moduspeciei inquantum pridieatur de pluribus difforentibus numero in eo quod quid,si est disterentia specis ea,vi rationale, vel de pluribus disteten. tibus specie li est dria genetica, de et rationale est dria respectu speciei cuius est dria, & hec opinio
Cori D. ut subtilior magis placet. sed contra utranq; re sponsionem replicatur roe pet se tale, ad quod-eunq; comparatum semper est tale: sed dria pse est dria,ergo respectu cuiuscunq; sems est dria, ergo falsa respontio,'ti dr, ιδ respecta unius est dria, nempe respectu speciei, α respectu alterius it O. est species, puta, respectu vilis. Ad hoe resp. cp dria ut quid semper est disietentia vi quid, ne tamedisterentia, vi quid potest esse species ut modus, disterentia vi quid respectu speciei, spes ut modus respectu utituet salis.
Arguit secundo de mente Alberti Magni,hoe Aquitur Mmodo; Nihil pol vere desiliti nisi spe ei es, s dii a principaliuri .
haberet uetam definitionem, oporteret ut disse. rearia esset species, quod esse non pol,&se Disserenita habete potest solum descriptionem ex s. . de a posteriori, vel effectu, vel ex coparatione ad ea ad qui comparatur,puta ad species, dec. Ad hoc respondent Scot q et s. ad 1.& An . And. I9 p. scotl.
dubio vi Ioannes Anglicus, de Maurit tu Iibe
nicus,quod dira est spes,non ut quid,sed ut m n. dus. cum cuilibet uniuersali puta genesi, & ali is applicetur species, ut modus, genus enim quod
est unum dequitique pridicabilibu dieitur species ipsus uniuersalis, ut modus.i. praedicatione denominatiua: sed eo nita hane scoti te potiso . Conpra.
tu insto, hoc pacto: definitio non est. nisi eius qδ est per se unum 'Met. I 6.& s. Metap.r s. sed di F-
se tentia non est quid per se unum ergo differen . tia non potest des niti. Minor probatur, qu a qa est per se unum, non pridicatur de pluribus, sed disserentia pridieatur de pluribus.f. de hac de illa disserentia, ergo differentia non potest definiti. Ad hoc respondeo u, desinitio proportionatur Resp. to Madefinibili, destii bile aut aut est ens simpliciter.Lens reale substantiale compositum ex per se actu de per se potentia; aut est ens secundum quid. i. . Aaceidens reale vel intentionale, se etiam duplex datur definitio talibus proportionata e tunc ad argumentum respondeo, quod maior ualet devera desinitione entis realia, quod est substantia eomposita ex materia de forma. actu N potentia; modo differentia pro secunda inteli ne sumpta,
de qua loquimur in praesenti, potest definiri per suum nenus quod est ulla,& diram,quae est prs di .mu diui ,eati in quale essentiale omne enim in suo genere, est quid 6.Topico . e 7 de ita intelligitur dictum
Aristotelis s. Metaph. t q. Se 6 Metaph. 8.-entis rationis, culit ens dimitivium, no est de titillio. Contra, illius quod est simpliciter simplex, non Contra. potest haberi desinitio, quis R. Metaph. com. 9.diis nitio est ratio longa exprimens quid ,α quale , sed disteretitia non habet quid de quile, idesteonceptum quid dilatauum, & eonceptum qua litatiuuini per quos explicari possit essentia differentiae. Ad hoc respondeo,u, licet differentia tio Responso habeat quid, de quale uetum, sumptum a uera
materia de forma, vera potentia dc vero actu, ta-.men hibet quid, de quale suo modo dupliciter, ii md habet quid .i. genus quod eis uniuersale, abet quale. i.pis dieari in quale essentiale, quod est sua differentiae secundo habet quid de qua te, quatenus loquendo de differentia pro sundamento) praedicat ut in quale quid de sua specie , euius est differentia, hinc quae litone decimano na,in corpore qui stionis dicebat Doctor subtilis Scotus, quod qualitas quae est prs dicamentsi. praedicatur in quale absolute, sed differetia subiastantialis pridicatur. in quale quad. ex hoc enim in et quod importat sormam, pis dicatur in quale, sed ex hoe quod importat substantiam, praedicatur in quid ; de ideo ratione totius, praedicat ut in
218쪽
Arguitur tertio contra pridicta conclusione: singularium non est desinitio 7. Metap. 33. di ex Alexando primo libro naturalium qu si ionum cap. a. sed differentia est singulatis ergo differentia non potest des niti. Minor probatur, quia omne id quod est sub uniuersali est singulare primo
Poster. t. a. sed dissetentia est sub utii uersali, seu pridicabasi, cum omnia pridicabilia continean. t ut sub uniuersali eommunitet sumpto. Ad hoc respondeo, quod duplex est singulare,quoddam .n .est singulare materiale corruptibile, & quoddam est singulare spirituale incorruptibile, singulare primo modo sumptum, quia concernit praedicata accidentilia , di conditiones materia. les. N potest corrumpi, de eo non est scientia, nec des nitio, cum seientia sit aeternorum. I. Poster. ter. 7. 7. Metaph. commen. 33. s. Metaphrsices commen. II.& 6. Ethicorum cap. q. ubi dicitur, quod scire rem mutabilem non est scire, sed singulate spirituale, quod melius dicitur, minus uniuersale. I. posteriorum 38. secundum S. Thoma, bene potest definiti, cuiusmodi est differentia , unum de quinque uniuersalibus: nee sis molestus Novicis, dicens, P vnius rei una debet esse des-Ditio, sed d. serentis plures sunt des nitionis, er. go non potest desulti .Respondet enim tibi Scotus quarto senten.dis . I. quatilione secunda,l decialiquam rem multipliciter quandoque definiri, quia quod una definitio non exprimit, alia exprimet, & ut inquit Nicolaus de Oibellis Scoti. ita in cap.de speeie,idem per comparationem ad
diuersi potest habere plures des uitiones, quod
ex Vertorio Parisiensi supra, nos etiam diceba. mus .Huie igitur seoti responsioni acquiescens, caue ne dicas Nouicie, quod in logica duae negationes habent vim negandi, non autem assirmandi, ut quidam dixit,in paruulo dubio, maximum committens errorem.Sed dic quod dus negationes dupliciter possunt sumi, uno modo, videlicet
in sensu coniuncto, alio modo insensu diuiso.
uando sumuntur in sensu eoniuncto, tunc as imant,quando uero in sensu diuiso, id est separatim sumuntur ,& diuersis subiectis applican. tur, tunc uim habent negandi, di nota Nouicie,
ruod istae talis,suo gladio seiugulat, faciens se tiu di fetula dignum. ipse enim in cap. de Getiere in principio dicebat, aduersus quosdam se dubi .
tantes, dixit Porphyrius,neque genus, neque speciem timpliciter dicii contra, nam duae negationes affimant,die. tune inquit ipse, dubitatio haee
est quidem pedagogo risu di fetusa digna, & non est mirum profecto, quia sicut sunt, sic dubitant, hie sunt eius verba: di modὰ ipse in hoc capitulo de differentia, eandem mouet dubitationem, ergo qualis ipse est,se dubitat, de consequentersecti se pedagogum,risu,ti fetula dignum.
Definiunt autem eam & hoc modo.
Differentia est, quae de pluribus di disse. rentibus specie in eo quod quale quid est praedicatur. rationale enim di mortale de homine praedicatum in eo quod quale quid est homo dicitur r sed non in eo quod quid est, quid est enim homo, nobis interrogatis , conueniens dicere ani
malo quale autem animal inquisitis,quod
rationale & mortale est,conuenienter ausgnabimus Rebus enim ex materia & forma constantibus, vel secundum proportionem ad materiam & formam, consti tutionem habentibus, quemadmodum statua ex materia quidem est aere, ex se ma autem figura: sic & homo communis& specialis, ex materia quidem proportionaliter consistit ex genere, ex forma autem differentia. totum autem hoc, ani. mal rationale mortale, homo est, quemadmodum illic statua. Describunt autem
& hoc modo .Disserentia est quod aptum natum est diuidere ea,quae sub eodem ge
nere sunt. rationale enim di irrationale
hominem & equum, quae sub eodem genere sunt, quod est animal, diuidunci
Albertus te,& nomine Magnus,tract.quinto, capit quinto, textum hunc ad piscedentem, seeontinua .H ibito supra qualiter di fierentia spe .cies abundat a genere, seu ut Dominus Caietanus inquit, disserentia derivatur in speciem, rei, quum erat nunc dicere, qualiter ipsa differentia. ut uniuersale praedicabile de specie, possit desiniri, seu ut Dominus Caietanus inquit, inquantuest praedicabile ab alijs quatuor praeditabilibus
distinctum . quamuis hoc ultimum neget Ioan nes de Magistris Scotista, dubio secundo in tertio dicto ibi,pridicta dis nitio non datur de di Antentia in ratione praedicabilis sumpta, eum noeonuertatur cum differentia , qui est quartum praedicabile ab aliis distinctum, bi in quarto dicto. inquit hanc esse differentiae desinitionem. Differentia est quod praedicatur de pluribus in eo quod qualemee ab Alberto,&Caietano, multum diserepant Aegidius Romanus, Antonius Andreas,& Ammonius. simul de tertiam disset ε-tis dcs nitionem affert porphyrius in Ordine ad genus, seu quoad proprium . i. primum eius es cium,qui est diuidere ipsum genus, ut bene insit etiam D. Caietanus, de D. Aegidius Romanus: tres enim esse actus differentis, videlicet diuide re,constituere,& distinguere , et Ioanne de Magistris .Petro Tataret Oaiberio Bacillerio. e aliis supra diximus. Diuiditur vel O prisens textus, intres partes principales. In prima ponitur praedis cta secunda desinitio. In secunda probat illam esse veram exemplo,videlicet a signo, de a simili, In tertia parte uetd assignat tertiam differentiae definitionem per primum eius effectum,qui est diuidere, ut in uit Aegidius, & Dominus Caietanus,& hac eli contan uatio,diuiso, de intentio
219쪽
praesentis textus. Quoad eius vera expost Ionem spectat, sic inquit Porphyrius , differentia est qε praedicatu de pluribus differentibus specie, in eo quod quale quid. quod exemplo probatur, de rationali, di moriali, qiis pia dicantur in quale de ipso homine. vel in quale quid simul: nam si
sortὰ interrogamur qualis est homo3ben E respo. demus, quod est rationalis mortalis . Seeunda
probaturi simili inquit Climatius. quia sicuti
statua componitur ex aere, tanquam ex materia,
di sigura tanquam ex soritia, sic homo componi tu rex genere, tanquam ex materia, & differentis
tanquam ex forma, sed si gula pridieatur de sta-. u in quale, ergo differentia etiam pret dicatur in quale:tandem inquit, i, d Eetentia est id quos est aptum natum diuider ea qui sub eodem genere sunt, quomodo rationale, & irrationale di.
uid int seu distinguunt holam N equum et sunt sub eodem genere, quod est animai,de eis in ad pridicabile. vina teri', ' Differentia est quae de pluribus differentibu , specie in eo quod quale quid est praedicaturi notat hie Ant. Andreas, quid Porphyrius de dicta di finitione declarat tant sim illam particulam; pridicari in quale, quia alis partes ex predictis patent: nam per sy, differentibus specie, differt dissetentia ab indiuiduo, quod pridicatur de uno,
puta de seipso solo, & a proprio, quod prs dicatur de una sola specie: At per praedicari, in quale, disserentia distingu ituta genere, speere, di acci dente, a genere de specie, qui prςdicantur in iid, ab accidente verti, quia & si accidens praedicatur an quale, non tamen in quale essentiale, seu i di L ferentia a accidens prsdicatur tantum in qua Ie , differentia vero in quale quid: Albertus vel AMagnus,tractatu quinto cap. quinto. sic ea Λuicenna etiam . putat,intelligendam esse hane deli. nitionem: differentia est uniuersale, quod effetiati aliter de pluribus, & specie dissetentibus, in eo quod quale est praedicatur in hae desinitione in
uniuersale, ponitur, ut genus inquit Avicennas, , sicuti in reliquis quatuor praedicabilibus, licet alii peripatetici, hoc uniuersale non exprimerent,& ideo cum ponerent, praedicatur de pluribus , intellexerunt, quod esset uniuersale,quam sentc. tiam sequutus est sco. in desinitione genetis, &speciei, ut supra diximus. Illa particula vero, e Gsentialiter ; ponitur ad differentiam accidentis,
quod pridicatur de pluribus d fierentibus specie in quale accidentale, & non essentiale, ut inquit Avicennas.& supra dicebat Antonius An. dreas 'l' veto disserentibus spe ete; ponitur ad differentiain speciei, quae praedicatur de pluribus differentibus numero,& lr,in quale,ad disseteu-tiam generis & speciei, qiis praedicantur in quid di intelligi debet, quod differentia praedicatur in
quale, non in abit racto,sed in concreto, qd adeo di eo, quia rationalitas, animalitas, humanitas, iiss bilitas,albedo. Ne non prsdicantur, bene tam grationale, animal, homo, risibile, di album, de T ibita a suis subiectis praedicantur: unde triplex est qua quale. te; prirnum eli quale essentiale, ut est specie, eu
sua differentia, ut ho est rationalis, quinto Meta-ph7sices a s. secundum est quale, quod dicitur quale secundum qualitatem proprietatis. idest proprii, ut homo est risibilis: tertium, est qibale
accidentis. seu secundum qualitatem accidentis, ut homo est albus: dissetentia vel 3 cum praedica, turde speciebus, praedi eat ut in quale essentiale, ut homo est rationalis mortalis, sed uide Albem tum et quamuis aliter loquatur Uet sotius Parisiensis.
Rebus enim ex materia, di forma eonstanti. Uerba textribus &e. te nota Nouicit quod per materiam,& formam hie intelligit Porphyri uti partes lucra tiales composti, tam in naturalibus, quam in aditis talibus,se primo Ceest eommento sue. dicebat Auertoes, qu/d ipsa materia est eausa, ut ressit sensibilia, forma velo est eausa, ut res lit intelligibilis.
Proportioned proportio est habitudo unius verba teri . ad alterum,hie sumitur pro similitudine, sic nono Metaphysiees commento undeeimo, dicebat Averro es, quod proportio quae est in mobili admotum, est proportio materis ad formam: & P- portio diis nitionis ad diis nitionem est propo tio quid ditatis ad quid ditatem, septimo Metam commento i S i s.& quia propinquitas est causa deeeptionis tertio physi eoru in commento is . ne putes eo quὁd genus signis eat mat etiam,decimo Metaphysices commento a . & differentia
signiscat sotinam quod genus, di differet i a sint
vera materia,& vera forma, bene tamen genus simile est materis, quinto Metaph. commento Io. Io.Metaph. 14. &Q. Metaphysces commento . non tamen est vera materia,primo Metaphycommento I di Ia.Metaph.commento Iq.&P Tmateria non iit genus bene secundo libro naturalium quaestionum cap. vltimo,docuit Alexander Aphrodissus. StatuaJ. i. imago uel idolum, & dicitur statua veibi teri . quia statuit imaginem quam intendimus, quam perscit figura a statuario per suam artem inducta, secundum Alb traei. s. c. s. qui statuarius per se est eausa statuae a. phrs cor t. 33. unde omnis imago est similitudo,&non E contra, secundum Sanctum Thom .prima parte, quastione trigesimaquinta, articulo primo, di sic imago, & tiro lasunt, a quibus denominatur quidam lenia sint eis raυrior, qui dicitur imaginatiua, ii et phantasia, in s. rhom .prima parte, qui stione 78.articu . quarto, apprehendens ima sines,& idola rerum leti sibilium, & differt ais erisu communi secundo de Anima Is I. nam sensus communis indiget prς
sentia rei exterioris se ut seu lus particularis; imaginatio uero non: unde imago duplex est, videliscet naturalis , quς reprs lentat suum imagina- . --Vtum per formam naturalem , vel per aliquod quod habet a natura, &ut sic Filius Regis die tur imago sui patris; alia est imago artificialis, qui repraesentat imaginatum per sormam a
tis cialem ; se sputa Regia in pariete dicitur imago Regis, uel exemplar Regis, di hoe ultimo modo sumitur imago a Porph in p issent .
220쪽
bine verba Ista porpbrtii sic intelliguntur: Rebus ex mates a N sorma coni antibus in arte, vel in natura . vel rebus constantibus ad similitudinem de proportionem materiae. & sotmsi in L .gicis constitutionem habentibus, quemadmodum statua es materia altis est,.& forma, figura: se de homo communis qui in multis est, ex genere proportionabiliter constat ut materia, differentia vero ut sorma: quali dicat quem ad inoduin arti sciatibus. statua Ct satis eli quid compositum ex aete . de s gura Caesatis. ita quod is est materia statuet .sguta vero Caesaris est forma, de ila tua est totu* compositum ex aere, de scuta a se homo, non quidem socrates vel Plato, sed communis qui dicitur species, est quid compositum animali tanquam materia , de lationali tanquam formu quod totum bene dixerunt, Albe Notandum . tus Caietanus, de Aegidius Romanus. Sed circae . hanc des nitionem ad . et te, quod aliqui totus legunt, quale quid. sic legunt Ammanius , Cale. tanus, de Solus Hispanus, de ita habetur in textu secundum utranque, videlicet Boetii seuerint, L loannis Argi topili, translationem ; alia. vero ligunt,in eo quod quale st: se legunt Albet tus tractatu quinto, cap. quinto, Aegidius Romanus, Antonius Andreas, petrus Tata eius. Ioan . nes de Magiatis Bulleus, & seotus qui stione vigesima septima,in qua re vatius est Boetius manain textu quandoque legit, in eo quod quid, quandoque veto in eo quod quale quide in expositio ne,inquit , quod differentia est qus de pluribns specie disset entibus in eo qudis quale quid sit pilicatur: de se cum prima opinione, de ipso Boe. tio est dicendum, qui bene hic animaduertit PT ct interim tres sunt interrogationes,q de quolibet ex liis p. sitione, de dicabilibus possunt feti, videlicut, quid sit, quale quo , t pr* sit, e quomodo sit,uel quomodo se habxt: nam
ι: G. y' si quis interroget,quid est Socrates/ben ς rei ge Ρ' nus, de speciem respondete potest aliquis, quod eli homo, vel animale si vel 3 quis quomodo Socrates se habet, interroget ; iure per accidens r spondetur, quod se dei , uel legit. Si quis vero qualis sit Socrates interroget ; aut per differentiam respondebitur, quod eii rationalis , aut per pro prium,quὀd tis bilis, aut per accidens, quod cal.
veiba textu, s Diis niunt autem hoc modo, differentia est,
quod aptum natum eli diuidere,&c.Jlii e tertiam ponit differentis desinitionem, secundum primarium eius testium . qui est diuidere, ut ex Aegidio,& Caietano, supra dicebatur. N nunc ex Al. bello, qui tractatu quinto cap. sc ptimo, inquit,u3d haec differentis des nitio allignatur per cruanem quem habet ad genus. Verba textus Aptum natum. J Pro his terminis nota No.
uicis Scolisia, quod aptitudo dicit inclination de ly, natum, dicit potentiam, ad denotandum , quod deserentia non solum potest, sed est apta diuidere genus per differentias oppostas : quia ut inquit iuus Doctor subtilis, quaestione deci-Aptimido Ze maotia ua. differunt aptitudo, dc potentia: nam potentia dii' abi ita doeli inclinatio sce uadum set alicuiua la
aliquid. qui aptitudo dici potest non repugnantia, seu ut alii dicunt, potentia Logica: potentia autem est ordo ad actu potest enim est epotentia sine aptitudine, ut postibile est graue tendere
sursu, motu proiectionis, vel tractionis, cum tamen non sit aptum ibi csse, ob eius grauitatem. ipsum deorsum inclinantem . de econuerso apis
titudo potest esse sine potentia , ut in surdo qui aptus est ad audiendum, quamuis non possit audire,in praedicamentis cap. de oppositis. oc quin to Metaphylices uigesimo septimo, ubi dicit ut, pa priuatione ad habitum non datur naturalis res effusi de his ego addo, quis d possunt esse potentiata aptitudo timui, vi homo habet potentiam, di aptitudinem ad ridendum r Et ideo dixit pot-plirtius, quὀd d Terentia est, quod aptu in natu,
est diuidete, dee. Hi ne ingeniose satis dixit hie Antonius Andreas quod illa diis nitio dat ut dedi Stentia inquantum est diuisiva diuisione activa non quidem essentiae, sed potestatis ipsius
generis, ut tractatu quinto, cap. tertio dicebat , Albertus P in qua ponitur ratio disterenti et diuisius,scilicet natum diuidere,&c. Sed nec desinat Novicius Thom ista hie, ingeniosissimurn Cate. Notandum tanum eius ducem admirari, qui omnia hac con Caietaui. templatus sic disit, notandu qu Ad differentia dicit ut esse id, quod aptum natum est diuidere, de non dixit simpliciter . qui diuidit,ad denotanduquod actus diuidendi non qualitercunque, sed ex propria ratione eonuenit ipli differentis, de nulli alteri hoe competit, sed est a differentia Q. s eparabilis, quia non ex adueninio accidente, aut alterius ad musculo: sed ex propria sua natura apta eis differentia, ut diuidat genus, di conitia tuat species r ubi notat etiam Dominus Caiet nus, quod differentia non solum diuidit species sub genere, ut hominem di equum sub animali, qui homo, di equus sunt partes subiective animalis diuisi, sed diuidit etiam ipsum genus, in ta li enim diuitione, repetitur terminus a quo, e choc est illud unum diuisum, puta animal; de terminus ad quem, ut sunt palles diuidentes; divi sio enim inchoat ab uno, de terminatur ad plura , ut patet in diuisone ipsius ligni respectu suarum partium integralium, & de animal a re pectu suarum partium subiectiva tum , qui sunt species animalis sed in hoc Dominus Caietanus. Antonium Andream Scotillam est sequutus, qui de hoc loquens se inquit; diviso illa est a ctiva in qua ponitur ratio differentis luisiuae . scilicet natum diuider cum corresatio,idest suo diuiso, oc termino diuisionis, in quae diuisum di uiditur, quae sunt,sub eodem genere diuiso. Amplius hic notandum , disserentia Icotice,& subtiliter se potest definiri: Distcrentiu ςst ia si a g. realitas actualis, qualitatiua ; quae praesupponi; , filia . .
aliam realitatem potentialem, geneticam, quam dum sein. contrahat; unde omne compotitum ex tali realibi a te actuali, de realitate potentiali, est in praediis cament Q reponabile. Differentia enim est praecipua pars definitionis, quae rei explicat quidd, at cur, non tamen omnem quid dirutovi. Nam