장음표시 사용
141쪽
Dorere nou vriti erudita iustitia e s. Systenta harmoniae praestabilitae L E LB, PT II , rem
ipsam exprimit, sed modum pii plus quam alia
XXVIII. Vltimae quoqrte metaphysicae , et primo physicae,
causae, nedico iuue sigatu necessariae , utiles, vel possibiles, non imi. Vt erant elementa, formae primae, semim , et m0tus, orig0, etc. Vltimae qiι0qrs etc. Haec enim omnia per Xperimenta demonstrari non possunt hinc mera ingenii ludibria sunt; nec medicinam non solum tantillum illustrant, sed etiam perturbant. Hinc irritae et vanae sunt omnes disputationes de elementis de seminiam, formae primae et motus origine etc. Re pnim solummodo per phaenomen et experimenta o noscimus; hoc solo modo natura se nobis manifestat. Vbicunque igitur ad eas minutias deuentum est, ut iam experimenta et phaenomen nos destituant, nihil ultra solidi cruere possumus possumus vero detriare, si sola ratione haec ultima nobis ad arbitrium sinoere velimus. Vltimo tamen omnia illa musaeorum oracula et luxuriantia ingenia fateri debent, non aliam, quam in Creatoris instituto quaerendam rationem superesse
Assumere autem licet, et prodes, omnia sere demou-srata, in anatomiris, hemia mechanice, fgne in physicis, quoad simplicem experimentorum irentum. Assumere autem icti et prodest omnia fre demonstrata in anatomicis etc. Experimenta enim et obserri s vati Q -
142쪽
pRAELECTO H. BoERTIA AVEvationes nunquam fallunt, sed omni tempore immutabiles sunt; dummodo cautela cadem semper in experimento adhibeatur. Qisoad implicem experimentorum ellentnni. Hoc non adeo rigorose accipiendum est, quasi Gmne ratiocinium proscriberetur potest utique, imo debet multis in cas1bus adhiberi ratio sed illa in experimento undata et necessaria consequentia inde luens. Hanc
adeo non reiicit a medicina et BoERHAAVIVS, tvltro eam pro altero medicinae tundamento assumserit. β. XXIV. Hypotheses solum, et figmenta, et ingenii ludibria arcenda sunt.
g. XXX. Tam oportet incipere a simplieissimis, cognPu facillimis, ut is certi Fimis a quibus deinde pergρndi ad ea semper, quae proximo gradu harrim conditionum praegressa attingunt atque ita celirat progredientesim , ad composita, obscura asscilia. Oportet vero incipere a unplicissimis te. Haeenaethodus cum L ID L et geometrarum in omni scientia lixi me proficua est. Ut quis sciat quid planum sit, noscere prius debet lineas ad eas vero intelligendas opus habet dis ines a notione puncti. Ita prorsus in medicina res habet. In dea assis includitur dea auembranae, in hac dea fibrae haec vero ex pluribus phanes is physicis sibi mutuo secundum longitudinem
connexis, oritur. Qui priores ideas fibrae et membranae non tabuerit, nullo modo genuinam vasis ideam habere potorii. Sic ergo a simplicibus progrediendum ad composita a claris ad obscura. Obscurum vero est, dum cuiusdam rei aliquid notum est, plura tamen circa eandem Gnota sunt. Ita e g. pleuriticus dolor vehementissimus cstaeeteris paribus in arcu maximo
143쪽
INSTIVVTIONE MEDI A s.' 23ximo costarum. Cur ita sit, problema est et obscurum esse debet illi, qui costarum fabricam et natur in doloris ianorat. Si vero nouerit dolorem ex tensione fibrarum neruearum oriri, si nouerit costas in arcumaximo plurimum distare, typomochlio, motasque ibidem maius percurrere spatium, linc partes dolentes magis ibi tendi ac distrahi iam claram habet probleniatis solutionem et omnis obscuritas sublata est .
Docenti arιtem procedendum a generalibus ad singula-gia quaequil, dum imι8nta explicat ut inuentori contra a singiuaribus ad generalia Andrini fuit. Inventoris est a singularibus ad generas: proce dere ut enim generalem propositionem stabilire possit, prius ipsi per singula eundum est et particulatim
examinanda corpora, donec certam et latius patentem conclusionem formare liceat. Contra vero scrny,
cum iam cognita habere debeat inuenta ea, quae traditurus est , rectius a generalibus ad specialia procedit, cum sic multum facilitetur doci rina , dum discentium animi generalibus antea dogmatibus fuerint imbuti et taediosae quoque repetitiones in rebus conSeneri,
Ex rtibus omnibiι ordo doctrinae liquet erit eniim primo agendum de vita deinde favitas enarratis ς taniam de morbis denique de remediis tractare de ei. Erit itaque primum agendum de vita quia vita teneralem significationem habet et latissime patet Comprehendit enim illa sanitatem, imorbum, ct transitu namorbi in mortem ut adeo nemo possit sanitatem aut
144쪽
niorbum cognoscere, nisi prius vitae deam habuerit. Deinde agendum de sanitate, quae iam ininus late patet et est vita perfecti itima aenique de morbis, qui sunt araedium inter sanitatem et mortem ultimo de remediis, quibus vita fana conseruatur, aegra vero restituitur. g. XXXIII. Ita ει prima totius generosis doctrina medicae, quae institutiones medicae appellantur, pars explicat humani
. fecta quae ex his sequivitur. Vocatur φυ ολογια , λονοριια humana, doctrinad Gu partium. Obiecta vero huius partis modo enumerata appellari solent res naturales, vel res secundum natisram. XXXIV. Astera pars enarrat corp0ris humani viventis
I. Morbos, a Morborum disterentias, I. Eorum aufus,
Dicitur παθολογικὴ , qualemι morbos declarat; Κτιολογία παΘολογικῆς dum tractat causas; πα9ολογία vel νοσολογία, rsando agit de Ferentiis eorruidem συριπτωμιατολογιο deniquo, quoties essecta mor- horum, vel ea quae his accidunt, exponit. Obieci ithrum huius partis vocantur res praeter naturam, aut c0ntra eam.
145쪽
INsT 1 TvΤlONES MED IeΑs.' IasVt in corpore fani, et in aegro, cognoscanius an, quis, iιalis sit, fuerit , erit, gradus, ordo esse-χιs, vel sanitatis, vel mo, hi
De luatur nomim σημιειωτιγιῶς. Obie Ia utilem itiis sunt res naturales, non nasu-Fales, praeternaturales.
kiditas Isarta I. Remedia, et Vfim, Quibus vita et sanitas confiernari queant.
Et pro obiectis habι res non naturalis dictas inprimis.
g. XXXVII Qiunt denique instruit
i Materiem medicam, a. Eius praeparationem, 3. Modum utendi, Ut salit restituatur, morbi tollantειr. Dicitur Θεραπευοικη, compis s ατ ταῖν φαρ- λακευτικην, χειζυργικην μεθοδον ἰητρικήν.
1ιum ergo docenti, discentique, commoda , et naturae rei congrua, it haec distributi artis, quin et prisco diu fu probata bonis, eam et sequemur ut normam di
Corpus humanum con satur ex suidis, et firmis. ω
146쪽
Corytis humani componitit Didis et symis. Hoc ipsa demonstrat alliopsia. Inter fluida vero et firma corpora quae interest diserentia, omnis in cohaesione particularum fundatur. Firmorum enim corporum particulae adeo inter se coliaerent, ut paruae prellioni non cedant, nec e nexu suo diuellantur, sed 1aepe totum facilius dimoueatur loco , quam parier, modo impetus fuerit satis magnus, nec ipsum corpus fragilitati obnoxium. Contra fluidorum particulae cedunt impressioni admodum parua et facilius partes
fiuidi dimouentur , quam totum. Veruntamen et
fluida uter se coliaerent aliqua vi, etsi mulso minore, uua n partes solidorum. Ita videmus mercurium, ntabula in ligneam vel marmoream es usum, colligi in guttulas exacte sphaericas, nec eas in planitiem diffluere. Idem videmus in guttulis aquae, vini, aut alterius cuiuscunque liquoris, quae ex vi collaesionis figuram suam sphaericam ultra la origonte141 eleuatam sustinent. Hoc vero tum solummodo fit, quando vis cohaesionis par-t eularum fluidi maior est vi grauitatis earundem, adeoque in paruis solummodo assulis , quae guttae molem non excedant aucta enim mole particularum iam
Vis grauitatis praedominari incipit et superare vim cohaesionis, tumque late diffunditur in planitiem fluidum, nisi quibus parietibus coerceatur. Non est igitur adeo
uniuersaliter verum, quod praeter alios plurimos etiam Cel G, A, E sin, Da V s dixerat, fluidum esse, quod minimo inpetu cedat. Etenim in guttulis non cedunt
particulae fluidi impetu grauitatis. Nec cedit aqua pulveri subtilissimo ferreo licet particulis aqueis specifico
rata ori nec cedit mercurius puluisculo aureo, qui huic innatat, licet aurum in eo fundum petat, si maiorem for mat molem scilicet maior est vis cohaerentis fluidi ,
quam quae ab eiusnaodi puluisculo facile superari postit. Cedunt vero fluida omni impetui, qui maior est vico hae
147쪽
sionis eorundem. Haec optime omnium discriminauit
Cel HAIIBER GERVs, e phaenomenis guttularum,
ad quae priores non satis attenderant. Corpus fluidum sieta est congeries particularum minimarum , eo . sim haud sensibilium, quae adeo leuiter inter se cohae rent, ut pondus, quantitatem guttulae excedens, ma- ius sit cohaesione partium inter se. Eum Phys. g. II O. Corpus vero solidum est cuius particulae fortius inter se cohaerent, quam ut vi adeo parua a se mutuo diu ellantur. I. c. 73. Hinc fluidum et firmum solo gradu cohaesionis differt ut iam olim recte aduertit BoYL et os endit experientia, solo gradu cohaesonis imminuto, durissilia corpora mutari in fluida, exemplo metallorum igne fusorum, aut menstruis solu- toruin, et vicistim fluidum corpus in firmum mutari,
exemplo aquae, aucto cohaesionis gradu per frigus iii solidam glaciem densatae.
Fuit quidem olim philosophorum quorundam opinio, naturam fluidorum in iugi ac celerrimo particu larum insensibilium motu consistere. Sed huic opi nioni experientia conti artatur. Ut enim certi forent de huius rei veritate Academici Bononienses, sequens experimentum instituerunt. Sumserunt tubum, treum polhces 8 altum siccissimi , huic immiserunt salem marinum pariter siccissimum, ne qua lateribus ubi ad haereret attendentes, ita ut sal polscis altitudinem in tubo teneret quo facto cautela maxima, et lentis inae, quam seri poterat, aquam puram infudere tubo hunc que apparatum per menses aliquot quieto loco relique runt. Tum vero instituto examine aquam infimam.
quidem sale soluto grauidam sapore perceperunt, quae superior in tubo aqua fuerat, insulsa penitus erat. Concludere hinc pronum est, minime verum se illum intestinum ac perpetuum particularum in fluidis motum, cum alias permisceri particulae mutuo debuissent,
148쪽
12M PRAELECT IN H. BOERHΑAVE Et stiperior aqua necesiario etiam sale in1praegnata fuisset.
Fluida iam nostri corporis non solum illa sunt, quae sub uniuersali illo fluido quod sanguis dicitur,
comprelienduntur, sed etiam Omnia illa, quae ex eadem uniuersas massa diuersis in partibus secernuntur, et quae licet saepe spissescant per moram, uti narium
mucus, certam n aUrium, tamen initio, dum secernebantur, liquid fuerunt; tum et illa omnia huc referuntur, quae actu in Circulum non mouentur inter ipsas partes solidas intime latent abscondita et harum elementa neefunt. Omnes enim partes solidae nostri corporis etiam durissisinae, magnam habent ii vidi quantitatem, quod intime ubiconditum in his latet, destillatione clienaica vero inde elici potest. Proportionem vero fluidorum nostri corporis ad solida eiusdem determinare, res est dissicissima. Quam tum non in sola languinis massa determinanda variant autorest Hanc ad 16 libras aestimat ERGE Rus, o librarum VATERUS, OROLF1NCI alii aliter supputant. Accuratius vero quantitatem fluidorum determinasse videtur intentamine playsiologico primo Cel. C LI ses demonstrat enim, atque hoc hodie etiam clienaicis experimentis comprobatum est, Omnem partem corporis nostri mollem area partes fluidas et ipsi etiam ossa, durissima cerui cornua et siccissima, destillata vix non dimidium sui di praebere; et eadem praecedente coctione in machina Papiniana et subsequente exsiccatione ultra dimidium ponderis amittere. Ex quibus omnibus euidenter patet fluidorum in nostro corpore quantitatem longe esse maiorem , quam vulgo creditur et Dagno excessu id quod vere solidum est superare , et sine omni errore pondus massae humorum posse aequale statuta partibus ponderis corpo-
149쪽
lari hae subrica determinati quidam motis exerceri qrteant, si ni a moliens accedit. Deprehenduntur uim ibi itin, fulcimenta , coluriina , trabes, pr AEquacilla , tegumenta, hypomochlia, timet, De H trothlea determinantes, funes, praela, folles, tribra sistra, canales, alvei receptacula. Facultas exertendi hos ni0tus per illa
instrumenta tιactio dicitur quae lege mechanicas , et per eam tantum explicari pot/s. Solidae corporis nostri partes sunt proprie tantum illa ultima stamina seu elementa terrea , intermedio glutine fluido nexa, aut si inius, aut debilius. Omnis
enim pars solida nostri corporis, expulso per vim ignisonini 14uid , quod continebat, perdit cohaesionein suan et fatiscit in cineres, qui nihil alsiud sunt quam
particulae ternae elementaris puriissimae, quae olim intermedio fluido inter se cohaerebant, nunc eodena expulso nexu liberae sunt. Quo solidior pars aliqua est,
eo maiorem quantitatem talis terrae elςmentaris relinquit, quo minus solida et mollior est, eo minorein. Haec ergo sunt proprie loquendo solidae nostri orporis partes, reliqua omnia siuida sunt aetsi in arcto illo eum solidis staminibus nexu nullam prae se ferant liuiditatem et ipsain solidarum partium molem augeant. Rursus quo arctior est nexus ille solidorum staminui hiter se, eo firmius corpus erit, quo laxior hic nexus, eo minus firmum corpus et mollius dum sellii et a ior uidi copia inter blida elementa interponitur, quost v liaec se non tam prope contingere, neque liliata adeo firmiter inter se necti postini ita cerebrum ex hac ratione totum bile est, et licet vulgo ad partes corporis firmas reuocetur, ob mollitient tamen suam
150쪽
IS RAELEc T. IN H. BOERII AAVE fere aeque fluidis ac firmis propinquum est. Usu autem obtinuit, ut omnia illa sub firmis partibus comprehendantur, quae maiorem, quam fluida cohaesionis gradum habent. Talia sunt fibrae et membranae, et quae ex his componuntur, vasa, viscera et instrumenta corporis varia.
Fibrae nascuntur ex elementis solidis terrestribus mediante glutine sibi mutuo nexis. Duo talia elementa si sibi nectantur, deam exhibentsbnae minimae, breuissimae ac simplicissimae. Quo plura talia elementa seeundum longitudinem inter se inuicem cohaerent, eo maciis composita et longior erit fibra Uerbo fibra solida similis est lineae geometricae , quae ex meris planetis secundum longitudinem sibi accumbetitibus, oritur ea solum diuersitas intercedit, quod linea geometrica ex punctis mere imaginariis, bra solida xpunetis physicis siue ultimis staminibus solidis constet. Ex istiusmodi fibris oriuntur et conflant ossa, cartilagines, membranae vasa, ligamenta, tendines, mulculi, nerui pili, ungues, cellulosa fabrica et ipse vi
Terreum illud elementum, ex quo per gluten illud animale coagmentato, fibrae solidae oriuntur, calcareae naturae est, siquidem per experimenta l. ΜΕ ΕR1 calcinatum causticam ex igne vim assumit et, acidis mineralibus affusis es eruescit et soluitur exacte spiritu nitri cum vitriolico autem acido post es eruescentiam in gypsun vertitur p. I s7. I 8. Huic terrae simul aliquantilla portio martialis terrae admixta est, quae accedente sub combustione inflammabis principio in ser-rςas particulas vertitur, quas magnes cineribus ostium calcinatorum , aut carnium combustarum admotus, prompte ait ahit, et infusum quoque gal larum eiusmodi cineribus astusum, nigrescendo demonstrat per ex