장음표시 사용
251쪽
INsΤIΤVTIONE MEDICAS. 23 rest pars corporis nostri singularis, distinctae ab omnibus aliis corporis partibus structurae, ex congerie mi
nutorum vasculorum arteriolarum, Venularum, nerUu
lorum et ductu excretorio compossita, propygo inuolucro membranaceo cincta intus caua, variae figurae consistentiae, coloris, sibus diuersis, inprimis tamen
secretioni et excretioni alicuius liquidi destinata. Hae porro diuiduntur in simplices conglobatas et conglomeratas. Simplices sunt parui follicus caui solitarii, liquidum quoddam continentes, idque per emissarium aliquod excernentes Conglobatae a figura sic dictae sunt, globulosae ex simplici vasorum complicatura nectae, ita ut singula suo peculiari inuolucro suo etiam peculiari ductu, vas emissario, gaudeat, nec cum aliis cohaereat; hae a prioribus solum magnitudine et fabrica magis iam composita atque intricata disserunt. Dum vero plures eiusmodi glandulae simpliciores emissariis
suis inter se iunguntur et concurrunt ita, ut in maiorem aliquem et uniuersalem duetum omnes illi minoresse exonerent, simulque omnes istae exiguae glandulae praeter suam, quam quaeque habet, propriam mem branam aliquo inuolucro uniuersali cingantur, tum exsurgit lanaula maior et composita, quam conglamseratam vocamus, utpote quae reipsa unica non sit sed ex glomere innumerarum cohaerentium et inter se colligatarum constituatur Haec interim notanda sunt,
plura enim peculiari capite de fabrica et aliis glandularum disserentiis, accuratius dicentur. Talis conglomerata glandula parotis est insignis magnitudinis et ex omnibus glandulis humani corporis, excepto pan- create, maxima. maeret autem, ut diximus pone aurem et late replet interuallum illud quod est intermeatum auditorium et maxillae inferioris angulum et processum mastoideum inde antrorsum producta, subculanea, partim nudae maxillae, partim masseteri mu-
252쪽
setilo incumbit, lata ibidem et sque ad processum iugalem sursum extensa. Componitur ex innumeris, parvis rotundis glandulis cellulosa tela inter se mutuo reum stl et Hauolucro tenaci, fere tendineo conclusis, quae ductibus suis minimis concurrunt in unum uniuer-1alem et maiorem ductum excretorium, qui ab inuentore NICOLA O ΤΕΝON nomen obtinuit et Stenonianus appellatur. Ille ex innumeris minimorum acino
rum emittariis, quasi totidem radicibus, natus ab ima parotidis sede, albus, vasculosus, ascendens primum, paulo supra mediam glandulam exit, et transuersus fertur super musculo massetere antrorsum tendens, simulque in hoc itinere redipit immissum ductum glandulae assidentis summitati masseteris, quae modo continua ipsi parotidi modo ab hac separata est tum vero iuxta tumidam a1seteris orana reuexus, mutata directione introrsum deorsumque tendens, decliuis, perdiscedentes musculi uocinatoris bras migrat, ac demum inter buccales glandulas iuxta medium dentem molarem superiorem, in buccarum auitatem aperitur, ac velut oblique resectus hiat, nulla papilla, nullo aggere eminente vallatus. Conglobatam in simu complexa. Habet parotis sibi impositas, a se ipsa diuersas, glandulas aliquas conglobatas, duaS, tres, quatuorue, imo et plures; sed illae segregatae sunt, neque ductibus suis ad lenonia11um confluunt, neque adeo ad parotidem pertinent, sed lymphae recipiendae expellendaeque, ut aliae conglobatae, inseruiunt. Uidetur autem BOERHAAVIVS potius denotare eam glandulam quae summo masseteri assidet et ductum suum Stenoniano iungit, ut ex propriis Eius in hunc textum praelectionibus adparet Uerum ita ex alia parte impegit Vir Celeberrimus ea enim glandula non conglobata, sed conglomerata et portio
solum quaedam ipsius parotidis est, uec semper ab illa
253쪽
Secerni dicitur humor, dum prius in uniuersali massa sanguinis haelerat, nunc autem ad viscus aliquod appulsus, vi fabricae huius visceris ita a massa sanguinis separatur, ut iam solitarius fluat omnium enim singularium liquidorum materia iam praeexistit in uniuersali sanguinis massa prout autem sanguis ille ad diuersae si rueturae viscera fertur, ita diuersis in locis diuersi ab eodem humores segregantur. Verum simul necessum est, ut sanguis ille, ex quo humor aliquis secernendus est, per arterias adferatur solae enim arteriae humores secernunt, venae, Una semper capacitate augeantur, ad secretionem ineptae sunt, sed tantummodo sanguinem a secretion residuum reuehunt. Hinc debebat parotis esse instructa arteriis, quae sanguinem pro secretione saliuae obeunda adferrent, et venis, quae sanguinem a saliuali latice in glandula hac iam spoliatum et a secretione residuum, mox reducerent, ne nascatur obstaculum secretioni et ut perpetuo nouus sanguis adfluere, ex eoque noua perpetuo saliua separari possit, alioquin cito defectura. Habet ergo, non quidem magnas, sed multos ramos ab arteria temporali et transversa faciei venas etiam similes, quae ad congeneres truncos redeunt. Neruos quoque copiosos a dura portione septimi paris et a tertio quinti paris ramo accipit. Commimi Ηιctus infundit. Diximus parotidem os eglandulam conglomeratam, adeoque constare innumeris acinis, seu paruis glandulis, quarum quaelibet suam cauitatem suumque tubulum excretorium habet quaelibet suis arteriolis secernentibus praedita est. In omnibus ergo hisce minutis glandulis ab allato arterioso sanguine separatur saliua Verum secreta saliua che-
254쪽
bat in os effundi, ut misceatur cibis tempore mandueationis. Hoc ut fieret via breuissima et commodissima ingeniosa hac fabrica effecit natura etenim tubuli excretorii minimi fili uam ex minutis hisce acinis recipientes racematim quasi concurrunt et ad se mutuo confluunt, ita paulo maiores constituunt simulque pauciores tubulos; hi simili denuo ratione confluentes tandem producunt illum canalem Stenonianum qui omnium illorum acinorum saliuam recipit, ac solus ea, quam diximus, via in os defert. Neque tamen bla parotis organon saliuae secretorium est; sed aliae quoque similes glandulae eundem
humorem praeparant et in os effundunt maxillares nimi iram et sub linguales. a. Maxiliaris interna, ingens et hae notabiles sunt glandulae, sub rotundae parotide molliores et fere duplo minores parotis enim drachmas quatuor cum dimidia, maxillaris tantummodo duas cum dimidia drachmas ponderare visa est; neque adeo ingens dicenda. Haerent autem glandulae maxillares ad angulum internum inferioris maxillae, intra angulum musculi bi- ventris, quem primus eiusdem venter cum secundo D
scit sub mylohyoideo et ceratoglosso cuti admodum vicimae v facile tangi et digito percipi possint. Maioribus, quam parotides acinis, cellulosa tela connexis et obuolutis constant. Non tamen intra hosce limites
subsistunt, sed emittunt etiam propaginem aliquam seu appendi cena glandulosam, quae in aliud stratum supra mylo hyoideum musculum ad latus geniollyoide excurrit antrorsum et partim etiam sublinguati glandulae
continuatur. Peculiarem singula maxillaris glandulae ductum excretorium habet, arthonianum dictum ab auctore, qui non tam inuenit, quam quidem
obliuioni traditum restitu t. Ille duci us plurimis radicibus
255쪽
INsTITVTIONES MEDICA s. 233 cibus ex posteriori lobo singulae maxillaris ortus antrorsum migrat inter musculos linguae subiectos et glandulam sublingualem, atque ad latus fraenuli linguae in singulo latere aperitur osculo satis angusto. Ex hisce osculis obseruamus saepe numero famelicis saliuam ex ore prosilire Arterias suas maxillaris glandula habet a labiali per sulcum ipsius glandulae transeunte, venas item suas ad labialem mittit neruos a quinti paris tertio ramo linguali accipit cons. ALLE R.
3. Sublinguales glandulae, supra mylohyoideunt
musculum inter latus internum maxillae et linguam, ad exteriora genioglossi, maxillaribus finitimae, subinde etiam continuatae longae, angustae, ad apicem linguae usque exporriguntur, Rivinianae ab inuentore Cel. 1 vi No olim rosessor Lipsiens, nominatae. Nanciscuntur arteriolas ab submentali et sublinguati, venulas a litaguali, neruos ab eodem, quo maxillares, ramo De duci ibus iarum glandularum diu non satis
constitit inter anatomicos Cet wALΤAL Rus quidem in cadauere foeminae lue venere mortuae, qUatuor ex
fingula sublinguat emissaria patere, osculis iuxta linguae
latera spertis obseruauit; sed hodie accuratiore indagine
longe plura eiusmodi oscula et ad vigena usque reperit
Ill MALLE Rus; sed praeterea eaedem glandulae alium etiam ductum, a BARTHOLINO nepote descriptum. Warilioniano similem et iuxta hunc patentem, aut,
quod frequentius est, in priorem insertum liabent. 4. Lingua, palatum, gingiuae etc. Diximus nunc praecipuos saliuae fontes et maXimos sunt vero praeter dictas glandulas aliae etiam, sed multo minores, in labiis et buccis, quae ductibus exiguis humorem suum, saliuali similem in se fundunt labiales et genales a loco appellatae. Posteriorum alaqUae maiores et compo, sitae magis, et congregatae circumsident ostium Stenoniani
256쪽
niam canalis; aliquae inter braccinatorem et masseterem haerent et communibus emissariis in os patent. Sed et tenrιior hetinior, potius vapor dicendus, ex omni linguae, palati gingiuarum, buccarum superficie perpetuo in os extialat, illudque humectat. Talis res ex omni superficie corporis animalis, cum externa, tum multo magis interna iugiter perspirat, perque minimas arteriolas exhalantes in omnia caua corporis effunditur, iterum per venulas similes reuehitur et resorbetur Talis est ille vapor qui apertis vinis, aut recens mactatiganimalibus, nares ferit et peculiari quodam odore sedistinguit. Ean exhalationem ad oculum demonstrarunt anatomici, iniecta in arterias aqua tepida, quae in ultimos harum fines facile penetrat et specie roris ex iisdem exhalat prout hoc multis experimentis ostendit vir Cl. A A, C cxu, in libro absolutissimo de perspiratione. s. Palati pendiιli, Mulae, tonsillartim glandulae
mutuni separant te. Denique et mucus notabili quantitate in os excernitur et miscetur saliuae. Membrana enim oris et faucium est membranae narium continuatio
et copiosis folliculis muciparis instruitur, maxime vero in velo pendulo palatino vutila et tonsillis, quae verae muciossicinae sunt. Ipsa quoque lingua circa radicem suam in posteriore ac superiore sui parte, tales habet mucum secernentes folliculos. Est ibi foramen coecum dictum, Μ ORGAGNI descriptum, in quod multi eiusmodi sol iculi mustum suum effundunt. Mucus ergo iste harum partium inaul saliuae mixtus et una humectando ori, ne arescat, et cibis lubricandis inseruit.
Sunt autem hi fontes et emi Paria sic ita, ut totumantacatiunt et loquelae, inprimis humores suos pr0 fιndant. Duplex est stimi lus, quo humores ex vasiis suis eliciuntur, stimulus nimirum irritationis et pressio
257쪽
INsTITUTIONE MEDICA s. 237 mechanica Primus obseruatur, dum talia corp0ra partibus humati corporis sensilibus et irritabilibus applicantur, quae acrimoniam aliquam insignem, neruos volscantem, habent Alter solo motu et mechanica pressione agit, sic ut fluida celerius per organa sua secretoria intra datum tempus agantur, expellanturque.
Vterque hic stimulus ades in organis saliualibus orioris exemplum habemus, dum quis caryophyllum, aut aliud quoddam feruidum aroma ore voluit, aut linguae applicat illico ad praesentiam stimuli irritantis magna copia saliuae profluit; et idem seri obseruatur ab omnibus sapidis esculentis degustatis, imo non degustatis. sed eminus solum conspectis, ut omnino ad deam saporis iam alias percepti et nunc repraesentati, etiam saliua moueatur Alter vero stimulus mechanicus tunc praeprimis exercetur, cum talia assumimus, quae manducatione indigent, ut, dum quis crustam panis sicci et indurati assumit, quam certe sine praeuia commolitione deglutire non potes Tunc ergo idem musculi, qui manducationi praesunt, qui maxillam et linguam mouent, eodem simul tempore glandulas saliuales pre munt, agitant, emulgent Nam parotis partim ab ipsa maxilla alternis vicibus diducta et adducta, partim a massetere, cui incumbit, exagitatur maxillares glandulae acti uentribus, mylohyoideo et ceratoglosso premuntur sublinguales et a mylohyoideo et ab interius accumbente genioglosso et maxime ab ipsa lingua emulgentur Sic fit, ut recte tum temporis maxima copia saliua profluat, cum ea maxime homo indiget, tempore nimirum manducationis et loquelae. Et ex
hoe ipso sapientia adorandi Conditoris euidenter patet, quod medios inter hosce musculos glandulas saliuale; locarit, ne peculiaribus potentiis opus esset, sed ut
eaedem vires, quae manducationi ciborum inseruiunt codem, quo agunt tempore et quo maior saliuae copia
258쪽
necessabia est, simul et commolendis durioribus cibis et saliuae maiori copia propellendae lassicerent. D in homine aIta saliuae glandula et ductus Hanc quaestionem ideo positi Cel BO RHAAvius, quia hinc inde anatomici aliqui alios saliuae ductus, praeteriam dictos vidisse voluerunt. Ita, vae, I in canI-bus detexit ductum aliquem maiorem in orbita oculi, ex glandula ibidem inter musculum abductorem et os iugale sita, natu ni, qui prope dentem molarem secundum superiorem in os aperiatur. In aliis etiam animalibus eundem ductum viderunt alii. Vtut hoc ita sit, in i omine tamen nihil eiusmodi certa fide vili anatomico visum est. Et Cl. ci saevi mare et spem olim fecerat noui ductus saliualis sed eum venam sublingualem pro tali missario habuisse, postea compertum est. Alii etiam lacrymas in os descendere et saliuae misceri crediderunt viderunt enim duos exiguos tubulos in osse maxillari superiori iuxta medios duos dentes inci- suos ex ore in cauum narium patentes, in quo sita adigi potest ductus incisuos appellant. Cum iam certum sit, laumorem lacrymalem in cauum narium deferri et tubuli hi adessent ex cauo narium in os patuli, faeile inducti fuerunt, ut crederent, lacrymas quoque hac via in os descendere. Uerum et hi decepti sunt, ductus enim illi neutiquam patuli sunt, sed trausii ttunt
exi ruam arteriam, quae palatinae arteriae ramusculus
est et ex ore in cauum narium tendit. Ita se res habet in cadauete ubi nihil aditu mutatum est; verum in sceleto, in osse arido, ex quo omnes partes molles natomicus absititit, tum quidem hi ductus patuli fiunt et patescunt multi alii, qui tamen in statu naturali fuerunt
259쪽
M salitia humor diluttis pelisci iis igne non concrescens saporis, odorisque ιν expers congii fatus tenaciter spumescens glon linus, a puro arthri00 sanguine secretus esurienti copiosior, uidior, acrior divieiunantibiis volis aeris, penetrans, detergens, Visitiens; vegetantibus farinosis, succulentisve et Arupis, fer ι- rationem concilians, augens in ieiunio diuturn fauces, gulam, ventriculam, intestina. pulchre repurgans brutis, hominibns sanis, dormientibusue deglutitar exspuitionσvoluntaria nimis jecreta νορεξίαν, δυσπεψιαν, α ζο
Φιαν, creat aqua, spiritibus, satis copiuis, constat jea et oleo et sale pauco in Iaponem Dii coactis paucis adniο-
Di saliua humor dilutus pessiicidus te. Cognita iam fabrica organorum saliualium progredimur ad ipsius
saliuae naturam ac proprietatem indagandas. Qua in re cautos nos esse oportet, quia multa de saliuae natura variis au storibus scripta sunt et experimenta quoque instituta, sed adeo diuersa, ut credi vix possit, eos debitas cautelas adhibuisse, sed forte tentamina instituisse cum saliua corrupta saliuantium. Saliua autem hominis sani matutino tempore, ieiuno ventriculo, Oroprius aqua pura eluto, collecta, sequentes' hasce dotes exhibet primo, cernitur esse humor tenuis ac pellucidus, non tamen ita pellucidus, ut aqua habet enim
saliua quandam sibi admistam albedinem subopacam; etiam grauior nonnihil et notabiliter viscidior, quam aqua est; et ea quidem visciditas maior ab aliqua nauci quantitate admista pendere videtur Micros copio examinata exhibet spicula, humor lento innatantia, salina et Igne non concrescens. Et in hoc a sero sanguinis et lympha coagulabili differt, qui humores gradu illo caloris, quo aqua bullire solet, cohaerescunt et in
260쪽
spissat materient, albumini uorum indurato similem
mutantur. Saliua autem eo calore non conc oscit, sed
tota volatilis in auras abit, exiguo tantum sedimento relicto, quod vix o quantitatis saliuae aequat Minus tamen, quam aqua, volatilis est, hi lentior hine etiam gradum caloris aliquanto maiorem, ut in auras abigatur, requirit tardius etiam congelascit. q. Saporis odorisque expers est. Propria enim cuiusque hominis saliua nullum in eodem saporis aut odoris sensationem excitat in statu sano, et hoc forte non ob aliam rationem, quam quia perpetuo, dum sanus es homo et ore puro linguam eodem modo assidit;
et quia proinde gustus organon huic iam assueuit, nam ab assuetis non fit passio cuius rei exemplum euidens
liabemus in Nicotiana, quae totum si siem neruorum in non assuetis turbas assuetos non mouet. An vero
alterius hominis saliua alteri sapiat, id quidem facili sed nauseos experimento detegi posset. Mutatur a 1nen haec blanda et insipida saliuae indoles frequenter
admodum in morbis, aut etiam post morbos. In scorbulo acerrima saliua est, ut etiam pustulas in ore excitet ulcera cito proserpentia gignat, gingiuas, palatum, labia erodat. Haemoptoicis non raro dulcescit saliua in acrimonia muriatica salsum saporem, in putridis morbis a corrupta bile oriundis amiarum foet dum nauseosum, aegris mouet; post morbos acutos conualescentes falsum ammonicalem saporem nonnunquam percipiunt et postremum hoc fieri potest, etiamsi a naturali sua indole non abludat saliua Hoc ab humoribus, in putredinem pronis, per acida medicamenta in mediam salinam naturam conuersis, repetit
Ill se es , IC CN. Sed non inde proprius ille ammoniacalis sapor intelligitur aut explicatur, cum cida per morbi decursum exhibita sint vel vegetabilia vel vitriolicum. Nam in morbis acutis lingua saepe siccis